بلورشناسی و کانی شناسی ایران
سال:1397 | دوره:26 | شماره:1 |تعداد مقالات:20

منطقه مورد بررسی در استان همدان و در همسایگی ژرف توده الوند در پهنه سنندج-سیرجان قرار دارد. در همسایگی این توده انواع سنگ های دگرگونی مجاورتی و ناحیه ای از درجه پائین تا بالا وجود دارد که شامل انواع شیست ها، هورنفلس ها و میگماتیت هاست. گرچه سنگ های کیانیت دار از نظر وسعت، مجموعه سنگی عمده ای را تشکیل نمی دهند اما به صورت های گوناگون (هورنفلس، میگماتیت، رگه های کوارتز-کیانیت) برونزد دارند. کیانیت در این سنگ ها همراه با کانی های دیگر دگرگونی از جمله آندالوزیت، سیلیمانیت، استارولیت و گاهی کردیریت به همراه زمینه ای از بیوتیت، مسکویت، کوارتز و گاهی پلاژیوکلاز یافت می شود. کیانیت های منطقه همدان را می توان از نظر چگونگی تشکیل به سه دسته اصلی تقسیم کرد: 1-کیانیت های موجود در متن سنگ، 2-کیانیت های رشد یافته در قالب پورفیروبلاست های آندالوزیت و 3-کیانیت های تبلور یافته در رگه های آلومینوسیلیکات دار. از آنجاکه رشد همزمان سه تایی یا دوتایی آلومینوسیلیکات ها در مقاطع نازک دیده نمی شود، می توان گفت که آلومینوسیلیکات ها در وقایع دگرگونی مختلف و در چند نوبت شکل گرفته اند. دگرگونی ناحیه ای منطقه بیشتر به نوع بوچان شباهت دارد، اما اضافه شدن کیانیت به مجموعه کانی شناسی سنگ ها در بعضی نقاط، مجموعه دگرگونی را متمایل به نوع بارووین کرده است. ترکیب گارنت های موجود در سنگ های مورد بررسی بیشتر در قطب آلماندن-اسپسارتین، ترکیب بیوتیت ها در محدوده ی سیدروفیلیت و ترکیب پلاژیوکلاز از نوع آندزین است و استارولیت های منطقه دارای ترکیبی غنی از آهن هستند. بر اساس دماسنجی با استفاده از تک کانی بیوتیت، بیوتیت های موجود در مزوسوم میگماتیت ها و هورنفلس های کیانیت دار دره سیمین به ترتیب میانگین دمایی در حدود 633 و 587 درجه سانتی گراد و بیوتیت های موجود در هورنفلس های کیانیت دار مریانج، دمای 483 درجه سانتی گراد را نشان می دهند. بر اساس دماسنجی به روش تبادل کاتیونی زوج کانی گارنت-بیوتیت، میانگین دمای هورنفلس های کیانیت دار منطقه مریانج در حدود 524 درجه سانتی گراد و میانگین دمای میگماتیت ها و هورنفلس های کیانیت دار دره سیمین به ترتیب در حدود 618 و 580 درجه سانتی گراد محاسبه شد. در فشارسنجی با استفاده از سامانه های GPBQ و GASP فشار میگماتیت ها ی کیانیت دار به ترتیب در حدود 8/3 و 1/4 کیلو بار برآورد می شود.

امکان تغییر ترکیب کانی های رسی در زمین های بایری که به کشت مداوم نیشکر اختصاص یافته اند، وجود دارد. از این رو در این، ویژگی های کانی شناسی نمونه های خاک نیمرخ های حفرشده در چهار مزرعه با سابقه کشت بیش از 15 سال بررسی و با زمین های بایر همسایه آنها و مزارع زیر کشت تناوبی مقایسه شد. نتایج نشان داد که کانی های منبسط شونده در افق Ap خاک های کشت شده بر خلاف زمین های بایر فراوان هستند ولی مقدار آنها در افق C این خاک ها کم است. همچنین در لایه های سطحی خاک های کشت شده، مقدار پالیگورسکیت نسبت به خاک بایر کمتر است. این تغییرات در خاک زیر کشت نیشکر در مقایسه با کشت تناوبی به دلیل تفاوت میزان آبیاری، زیست توده تولیدی و نیاز غذایی غالبا بیشتر است و کشت متراکم و آبیاری سنگین در دوره کشت باعث دگرگونی کانی ها و در نتیجه تغییر عوامل دیگر از جمله نیازهای عناصر غذایی خاک می شود.

رخداد کانی سازی جلمبادان در شمال غربی سبزوار، استان خراسان رضوی، و در جنوب غربی کمان ماگمایی قوچان-سبزوار قرار دارد. زمین شناسی منطقه شامل سنگ های آتشفشانی آندزیتی-تراکی آندزیتی ائوسن است که مورد نفوذ توده های نفوذی نیمه عمیق مونزودیوریتی تا دیوریتی قرار گرفته اند. کانی سازی به شکل افشان در همه توده های نفوذی و سنگ های آتشفشانی اطراف آنها دیده می شود. پیریت مهمترین کانی اولیه و مالاکیت، هماتیت، گوتیت و لیمونیت کانی های ثانویه هستند. دگرسانی گسترده ای در منطقه دیده می شود که کانی شناسی آن شامل کوارتز، سرسیت، کائولینیت، کلریت، اپیدوت و کلسیت است. ناهنجاری طلا بین 018/0 تا بیش از 2 گرم در تن و مس تا 509 گرم در تن بویژه در نیمه شرقی منطقه است. توده های نفوذی مونزودیوریتی تا دیوریتی نقش اصلی را در کانی سازی داشته اند. بافت این توده ها پورفیری است و پلاژیوکلاز، پیروکسن و هورنبلند کانی های معمول آنها هستند. براساس شواهد زمین شیمیایی، این توده ها از نوع آهکی-قلیایی و گرانیتوئیدهای I هستند که در یک پهنه فرورانش حاشیه قاره از ذوب بخشی 7 تا 15 درصدی اسپینل لرزولیت تشکیل شده اند. برپایه جایگاه زمین ساختی، شواهد زمین شناسی، نوع و گسترش دگرسانی و کانی سازی و ناهنجاری های زمین شیمیایی، رخداد کانی سازی جلمبادان یک طلا± مس پورفیری است.

توده ی گابرویی ورچه در استان مرکزی واقع شده و بخشی از منطقه سنندج سیرجان است. به لحاظ سنگ شناسی این توده نفوذی دارای ترکیب گابرو، مونزوگابرو بوده و دارای سرشت ماگمائی آلکالن می باشد. براساس الگوی عناصر REE بهنجار شده با کندریت، غنی شدگی از LREE (100برابر) و HREE (10 برابر) و بر مبنای الگوی عناصر کمیاب بهنجار شده با گوشته ی اولیه، غنی شدگی از عناصر HFSE (Zr، Ti، P) را نشان می دهد. عدم وجود بهنجاری منفی Nb نشانگر ماگماتیسم با ماهیت قلیایی است. براساس رفتار عناصر Zr، Nb، Yb وLa، Sm می توان چنین استنباط کرد که ماگمای مولد از گوشته ی غنی شده با ترکیب اسپینل – گارنت لرزولیت و درجه ذوب بخشی10-15درصد حاصل شده است. علت این ماگماتیسم را می توان به ایجاد گسل های عمیق و ضخیم شدگی پوسته در اثر فرورانش نئوتتیس وابسته دانست. ترکیب پلاژیوکلازهای توده گابرویی در گستره ی آندزین لابرادوریت بوده و کلینوپیروکسن های آن از نوع دیوپسید است. ترکیب شیمیایی کلینوپیروکسن ها ویژگی های سری ماگمایی آلکالن را نشان می دهند. براساس ژئوترموبارومتری دمای تشکیل کلینوپیروکسن ها بین 1150 تا 1200درجه سا نتی گراد و فشار تشکیل شان بین 3 تا 7 براورد شده است.

نوار ماگمایی ائوسن کاهک-عباس آباد، در کرانه شمال شرقی پهنه ساختاری ایران مرکزی، از داورزن در غرب سبزوار تا میامی در شرق شاهرود امتداد دارد. واحدهای سنگی این نوار شامل تناوبی از سنگ های آتشفشانی بازی-حدواسط (الیوین بازالت، بازالت، تراکی بازالت، تراکی آندزی بازالت، تراکی آندزیت و آندزیت) و سنگ های آذرآواری – رسوبی (انواع توف، برش، آگلومرا، ماسه سنگ، شیل، کنگلومرا، سنگ آهک نومولیتی و سنگ آهک توفی) به سن ائوسن میانی – پسین و سنگ های رسوبی الگیوسن و کواترنری هستند. سنگ های آتشفشانی این نوار، یک سری تفریقی پیوسته با خاستگاه مشترک از یک ماگمای والد بازالتی هستند. گدازه های بازالتی– آندزیتی منطقه از آنجا که از نوع پیروکسن پورفیری، پلاژیوکلاز پورفیری و پیروکسن-پلاژیوکلاز پورفیری هستند، نمونه های مناسبی برای بررسی های توزیع اندازه بلور (CSD) به شمار می روند. براساس نتایج این پژوهش، درشت بلور های پلاژیوکلاز و پیروکسن موجود در سنگ های آتشفشانی منطقه، به ترتیب در گستره زمانی86 تا 118 سال و با نرخ هسته بندی از 10-10× 48/1-تا 10-10× 56/1 میلی متر بر ثانیه و در گستره زمانی 104×21/3 تا 104 × 3/6 ثانیه و با نرخ هسته بندی از 5-10× 55/0 تا 5-10× 2 میلی متر بر ثانیه در آشیانه ماگمایی رشد کرده اند.

در 50 کیلومتری شمال غرب بردسکن، سنگ های آتشفشانی و آتشفشانی رسوبی ائوسن، به عنوان نوار ماگمایی شمال پهنه ی ساختاری ایران مرکزی میزبان کانسار مس ابری هستند. سنگ های آتشفشانی دارای ترکیب غالب آندزیت، بازالت و آندزیت بازالت پورفیری هستند و به صورت روانه های گدازه ای زیر آبی یا گدازه های برشی شده در حضور آب (آگلومرا)، یا خاکسترها و قطعات سنگی آتشفشانی (توفیت ها) تظاهر پیدا کرده اند و با سنگ های رسوبی با طیف ترکیبی آهک (نومولیت دار)، مارن، شیل و. . . همراهند. آندزیت ها و آندزیت های بازالتی به سری های ماگمایی آهکی-قلیایی با پتاسیم متوسط تا بالا تعلق دارند. تغییرات عناصر فرعی و الگوی عناصر خاکی نادر، غنی شده از عناصر LREE نسبت به HREE، به همراه غنی شدگی در LILE و تهی شدگی بعضی عناصر HFSE بیانگر وابستگی آنها به مناطق فرورانش است و تهی شدگی از Nbو تا حدودی Ti و تمرکز بالای Pb، Ba، K و Thبیانگر آلایش پوسته ای ماگمای سازنده این سنگ ها می باشد. شواهد ژئوشیمیایی بیانگر آنست که ماگمای سازنده این سنگ ها، از ذوب بخشی گوه گوشته ای تا حدودی دگرنهادی شده به وسیله ی سیالات سرچشمه گرفته از آب زدایی ورقه اقیانوسی دگرگون شده در رخساره آمفیبولیت و رسوبات فرورونده همراه آن، حاصل شده است. با توجه به ویژگی های زمین شناسی منطقه ای، فرورانش رو به شمال ورقه اقیانوسی نئوتتیس سبزوار (شاخه درونه) به زیر حاشیه جنوبی ورقه توران، به تشکیل سنگ های آتشفشانی کمان قاره ای شمال غرب بردسکن منجر شده است.

منطقه ی مورد بررسی از بخشی از سازند کرج در جنوب شهرستان زنجان بوده و در پهنه ایران مرکزی قرار دارد. مجموعه سنگ های موجود در منطقه شامل انواع آذرآواری، آذرین و رسوبی می باشند. سنگ های آذرین منطقه در دو دسته کلی اسیدی (ریولیت و ریوداسیت) و بازی (آندزیت بازالتی) قرار می گیرند. مقطع سهله به لحاظ سنگ شناسی می تواند معادل بخش های شیل پایینی و توف میانی سازند کرج در مقطع این نوع است ولی از نظر سنگ شناسی با بخش کردکند (نوع واحدهای رسوبی و واحدهای آذرآواری و حجم گدازه های آندزیتی و آندزیت بازالتی) تفاوت دارد. عدد منیزیم پایین و مقادیر پایین MgO، Cr و Ni در نمونه های آذرین (آندزیت بازالت، ریولیت و ریوداسیت) نشان دهنده منشا گرفتن این سنگ ها از یک ماگمای تحول یافته است. محیط زمین ساختی سنگ های منطقه وابسته به فرروانش و از نوع کمان قاره ای است. ماگمای مولد سنگ های منطقه احتمالا یک ماگمای تحول یافته است که از ذوب گوه گوشته ای متاسوماتیسم شده توسط سیالات آبکی ناشی از لیتوسفر در حال فرورانش، بوجود آمده است.

در این پژوهش کانی شناسی، ژئوشیمی و تصاویر SEM کلینکر و سیمان پرتلند کارخانه ی سیمان ارومیه با استفاده از مقاطع صیقلی و تصاویر SEM کلینکر و نیز آنالیز شیمیایی سیمان و کلینکر به روش XRF در آزمایشگاه شیمی کارخانه سیمان ارومیه بررسی شد. شاخص های بوگه محاسبه شدند و برای مقایسه ی سیمان و کلینکر ارومیه با استاندارد جهانی از شاخص اشباع آهک، نسبت سیلیس و آلومینیوم نیز استفاده و موقعیت کلینکر و سیمان های پرتلند در نمودارهای فازی مختلف نشان داده شد. نتایج نشان دهنده ی وجود فازهای آلیت، بلیت، کوارتز و آلومینات در مقاطع صیقلی است، سوخت لازم از نوع میادین گازی است، سرعت بالا رفتن گرما در کوره و سرعت سرد شدن کلینکر ضعیف است، پخت کلینکر در زمان نسبتا طولانی صورت گرفت و معلوم شد کلینکر و سیمان پرتلند نوع 2 ارومیه با استاندارد کلینکر و سیمان جهان همخوانی دارند.

اریثرایت (Co3(AsO4)28H2O) یکی از کانی های کمیاب آرسنیک و از گروه وی ویانیت است. این کانی در سطوح هوازده پهنه های کانی سازی رگه ای آرسنوپیریت± پیریت همراه با کانی هایی چون اسکوردایت و هیدرواکسیدهای آهن در نشانه معدنی طلا-تنگستن تاریک دره (شمال شرقی ایران) به تازگی شناسایی شده است. اریثرایت در نمونه دستی به رنگ سرخ کمرنگ تا صورتی براق با اگرگات شعاعی و ستاره ای بوده و در بررسی های میکروسکوپی با کشیدگی در راستای محور c بلورشناسی دارای چند رنگی است. این کانی دارای تقارن کج لوزی با پارامترهای یاخته یکه a = 10. 251، b = 13. 447، c = 4. 764، β = 104. 98 و گروه فضایی C2/m است. واحدهای چاروجهی آرسنیک و هشت وجهی های کبالت و آهن با اتصال اکسیژن و هیدروژن، ساختار بلوری این کانی را شکل داده اند. در بررسی با میکروسکوپ الکترونی روبشی این کانی با ظاهری الواری نمود دارد و بررسی های تکمیلی حضور عناصرAs وCo در ساختار بلوری و ترکیب شیمیایی آن را تائید نموده است. طیف های پراش پرتو X پهنه های کانی سازی حضور آرسنوپیریت را به عنوان فاز سولفیدی اصلی مشخص نمود و تجزیه به روش طیف سنجی جرمی پلاسمای جفت شده القایی غنی شدگی آنها را در عنصر کبالت نشان داد. هوادیدگی سطحی آرسنوپیریت در فراهم آوردن آبگون های آرسنات و کاتیون کبالت برای تبلور کانی اریثرایت نقش اساسی داشته اند. این کانی تنها در گستره اسیدیته 6 تا 8 پایدار بوده و تغییرات شرایط اکسایش-احیا در پیدایش و پایداری این کانی در منطقه مهم است وتبلور اریثرایت را کنترل می کند.

کانسار آهن همیرد در 74 کیلومتری شمال شرق سمنان و در منطقه جام واقع شده است. این منطقه در شمال پهنه ایران مرکزی قرار دارد. رخنمون های سنگی این منطقه شامل مجموعه سنگ های آتشفشانی با ترکیب آندزیت تا آندزیت بازالت، توف و آذرآواری های با سن ائوسن میانی هستند که توده های نفوذی مونزونیتی و مونزودیوریتی در آنها تزریق شده اند. کانه زایی آهن در محل تماس توده نفوذی با سنگ های آتشفشانی رخ داده است. حضور گسترده هماتیت همراه با مقادیر فرعی مگنتیت، پیریت، باریت و کلسیت از ویژگی های مهم کانی زایی در کانسار آهن همیرد است. کانی زایی به شکل رگه ای و عدسی هایی با ترکیب هماتیت و به مقدار کمتر مگنتیت است. بر اساس ویژگی های زمین شیمیایی، ماهیت ماگمای تشکیل دهنده توده شبه آتشفشانی همیرد، آهکی-قلیایی و آهکی-قلیایی غنی از پتاسیم بوده و از نوع متاآلومین متعلق به گرانیتوئیدهای نوع I قوس های آتشفشانی است. غنی شدگی عناصر LIL نسبت به عناصر HFS و بی هنجاری منفی Nb و Ti و قرار گرفتن آن ها در گستره VAG نشان می دهد که توده نفوذی شبه آتشفشانی همیرد در یک محیط زمین ساختی ماگمایی قوس آتشفشانی وابسته به فرورانش تشکیل شده است.

توده نفوذی اسپید با سن نئوژن در کمربند ماگمایی ارومیه-دختر بیرون زدگی دارد. آمفیبول های موجود در این توده نفوذی از نوع کلسیمی و ماگمایی بوده و ترکیب آن ها از مگنزیوهورنبلند تا اکتینولیت در تغییر است که نشان می دهد که توده مورد بررسی نوع I است. بررسی های زمین فشارسنجی حاکی از آن است که بلورهای آمفیبول در فشار حدود 5/2 تا 7/3 کیلو بار که معادل با اعماق 8 تا 12 کیلومتری زمین است متبلور شده اند. همچنین بر اساس زمین دماسنجی زوج کانی هورنبلند – پلاژیوکلاز و آمفیبول ها، دمای بین 752 تا 865 درجه سانتی گراد، برای تبلور این دو کانی در توده نفوذی اسپید به دست آمده است. همچنین مقادیر log ƒ O2 برای این توده نفوذی برابر با 18/12-تا 27/15-است که نشان دهنده بالا بودن نسبی گریزندگی اکسیژن در ماگمای سازنده ی این توده و شاهدی بر تشکیل این توده در محیط های فرورانش است.

منطقه مورد بررسی در کمربند آتشفشانی-نفوذی ترشیری پهنه لوت واقع است. تزریق توده های نفوذی ترشیری در سنگ آهک های کرتاسه باعث تشکیل اسکارن در این منطقه شده است. نفوذ این سنگ ها باعث تغییرات بافتی و کانی شناسی در محل همبری با سنگ های مجاور شده و در برخی موارد واحد آهکی در نزدیکی توده نفوذی تبدیل به مرمر و یا اسکارن شده است. کانه زایی آهن به صورت عدسی شکل بیشتر در مرز توده های نفوذی و واحد آهکی صورت گرفته است. بررسی های سنگ شناختی نشان می دهند که طیف ترکیبی این توده ها از کوارتزدیوریت، مونزودیوریت، کوارتز مونزونیت تا گرانودیوریت در تغییر است. این گرانیتوئیدها دارای ماهیت شبه قلیایی و متا آلومین بوده و بر اساس ترکیب شیمیایی و ویژگی های زمین شیمیایی، متعلق به سری مگنتیت (نوع I) هستند. غنی شدگی عناصر خاکی نادر سبک (LREE)، فقر عناصر خاکی نادر سنگین (HREE) و ناهنجاری منفی جزئی Eu از ویژگی های آنها بوده و بیانگر فعالیت ماگمایی متاآلومین نوع I کمان های آتشفشانی کرانه قاره هاست. مقایسه نمودارهای مختلف زمین شیمیایی نشان دهنده همخوانی سنگ های گرانیتوئیدی جنوب معین آباد با نفوذی های وابسته به اسکارن های آهن است.

افیولیت کرمانشاه واقع در کمربند افیولیتی بیرونی زاگرس با اجزاء مختلف گوشته ای و پوسته ای، بازمانده ای از شاخه جنوبی اقیانوس نئوتتیس در ایران به شمار می آید. نمودارهای تقسیم بندی کانی ها بیانگر ترکیب فورستریتی الیوین در دونیت، هارزبورژیت و لرزولیت ها و ترکیب کریزولیتی الیوین در ورلیت ها و نیز برای ارتوپیروکسن و کلینوپیروکسن ها به ترتیب نشان دهنده ترکیب انستانیتی و دیوپسید تا اوژیتی هستند. شواهد بافتی چون تیغه های جدایشی کلینوپیروکسن در ارتوپیروکسن و دانه های زنجیر مانند اسپینل در کانی های موجود در سنگ های فامافیک منطقه های صحنه، هرسین-نورآباد و میانراهان شواهدی از سرد شدن همراه با کاهش فشار، گدازه بخشی و واکنش مذاب/سنگ را نشان می دهند. مودال بسیار پایین کلینوپیروکسن، الیوین غنی از منیزیم و مقدار بالای Cr# و نسبت Cr/Alدر اسپینل های مناطق مورد بررسی همگی نشان دهنده نرخ ذوب بخشی بالا برای هارزبورژیت و دونیت ها هستند. مقادیر Al2O3، TiO2 و FeO/MgO محاسبه شده در گدازه مولد اسپینل ها و همه نمودارهای تعیین کننده محیط زمین ساختی ماگمایی نشان می دهند که پریدوتیت منطقه های مورد بررسی از ماگماهای بونینیتی جلوی قوس (مانند پیکریت ها و تولئیت های جزایر قوسی) در موقعیت SSZ شکل گرفته اند.

مجموعه دگرگونی – آذرین شترکوه به سن پروتروزوئیک پایانی (548 تا 579 میلیون سال پیش) واقع در جنوب شرق شاهرود، طیف متنوعی از پنج گروه ترکیبی متابازیت، متاپلیت، متاگری وک، متاپسامیت و متاکربنات را شامل می شود. متاپلیت های این مجموعه طیف سنگی متنوعی از فیلیت تا گنیس و میگماتیت را شامل می شوند. شدت دگرگونی در بالاترین درجه، تا مرز ذوب بخشی و تشکیل گدازه های گرانیتی پیش رفته است. نتایج دما-فشارسنجی بر شبه پهنه ها دمای (457 تا 641 درجه سانتیگراد و فشار 6 تا 13 کیلوبار) با شرایط دما-فشار رخساره های شیست سبز تا آمفیبولیت همخوانی دارد. یافته های جدید نشان می دهد که دنباله های رسوبی اولیه (سنگ های مادر مجموعه دگرگونی شترکوه) طی یک نظام کششی – کافتی درون قاره ای و در حوضه های دریایی-اقیانوسی تشکیل شده اند. این حوضه ها، طی رخداد کوهزایی کادومین بسته شده، سنگ های آنها دگرگون شده و سپس به صورت آمیزه های زمین ساختی یا منشورهای به هم افزوده، بر پوسته های قاره ای سرزمین های مجاور خود رانده شده اند.

توده ی گرانیت گنایس منطقه آبادچی (مجاور سد زاینده رود) بخشی از پهنه زمین ساختی سنندج-سیرجان است. ترکیب کانی شناسی این توده های گرانیت گنایسی شامل کوارتز، فلدسپات پتاسیم، پلاژیوکلاز، بیوتیت و موسکویت و کانی های فرعی کدر، زیرکن، آمفیبول و آلانیت است. سنگ های گرانیت گنایسی مورد بررسی تحت تاثیر دگرشکلی دینامیک و دگرنهادی ضعیف سدیمی واقع شده اند. این سنگ ها از نظر زمین شیمی کلسیمی تا آهکی-قلیایی، آهن دار تا منیزیم دار، پرآلومین تا کمی متاآلومین و از نوع A تا I هستند. نمودار REEبهنجارشده به کندریت غنی شدگیLREE ها را نسبت به HREEها همراه با ناهنجاری منفی Eu نشان می دهند. این سنگ ها در نمودارهای عنکبوتی بهنجار شده نسبت به مانتوی اولیه غنی شدگی نسبی در LILE وLREE نسبت به HFSE را نشان می دهند که این امر اشاره به سنگ های ماگمایی وابسته به کمان و محیط های برخوردی دارد. این گرانیت گنایس در جایگاه زمین ساختی پس از برخورد تشکیل شده اند.

ذخیره معدنی فلوریت کوه سفید، در نزدیکی روستای کوه سفید در 110 کیلومتری جنوب شرقی مشهد قرار دارد. واحد های زمین شناسی در برگیرنده منطقه مورد بررسی مربوط به سازند کشف رود با سن ژوراسیک پیشین تا پسین است. گسل هایی با امتداد شمال غرب-جنوب شرق و شمال شرق-جنوب غربی در این ناحیه دیده می شوند. رگه های فلوریت دارای روندهای متفاوت، با ضخامت 2 تا 5/2 متر و طول 50 متر هستند. محلول های گرمابی با دمایی در گستره 181 و 125 درجه سانتیگراد و میانگین 152 درجه سانتیگراد در امتداد گسل ها و درز و شکاف ها تشکیل ماده معدنی فلوریت را داده است. میزان شوری سیالات درگیر پایین و دامنه تغییرات آنها از 979/1 تا 37/8 درصد است و به طور میانگین، شوری 5% تا 6% را نشان می دهند. با توجه به شواهد زمین شناسی، سنگ نگاری، کانی سازی و دمای سیالات درگیر، فلوریت این منطقه از نوع گرمابی است.

در این پژوهش، رخداد کانی سپیولیت برای نخستین بار از سنگ های فرامافیک توالی افیولیتی شمال نائین گزارش می شود. سپیولیت کانی رسی آبدار با ساختار الیافی است که به واسطه ویژگی های منحصر به فرد خود در صنایع مختلف کاربرد دارد. تشکیل سپیولیت، پیامد واکنش های متعددی است که در سنگ های فرامافیک توالی افیولیتی شمال نائین رخ داده است. این فرایند طی سه مرحله اصلی انجام شده است. ابتدا سیالات گرمابی با تاثیر بر سنگ های فرامافیک، آنها را به سرپانتینیت تبدیل کرده اند. هجوم سیالات دارای CO2-H2O در امتداد سطوح ضعف سرپانتینیت های برشی و خرد شده، باعث انحلال سرپانتینیت و کربناته شدن آن شده اند. طی کربناته شدن سرپانتینیت ها، واکنش بین سنگ های فرابازی با محلول های گرمابی سبب تشکیل محلولی غنی از Mg و/یا Si در دمای پائین شده و سرانجام، کانی سپیولیت در نتیجه فعالیت سیالات گرمابی غنی از CO2، H2O و SiO2 شکل گرفته است.

کانسار اسکارن مزرعه در کمربند فلززایی قفقاز کوچک – البرز غربی بر اثر تزریق توده گرانیتوییدی شیورداغ به سن اولیگومیوسن به درون مجموعه کربناته، آتشفشانی قدیمی تر و به شکل برون اسکارن گارنت اپیدوت دار ایجاد شده است. ترکیب کانی شناسی فلزی شامل مگنتیت، پیریت، کالکوپیریت، بورنیت، کوولیت، هماتیت، گوتیت و مالاکیت است و بیشتر کانه زایی در مرحله اسکارن پسرونده ایجاد شده است. نتایج تجزیه عناصر فرعی نشانگر تاثیر شاره های با خاستگاه پوسته بر توده نفوذی طی فرآیندهای اسکارن زایی است. در کانی های کوارتز و کلسیت نمونه های اسکارن دو دسته شاره درگیر نوع (L+V) با شوری کم تا متوسط (57/1 تا 94/17درصد وزنی نمک) و گستره دمای همگن شدگی 120 تا 356 درجه و نوع (L+V+S) با شوری زیاد (06/32 تا 77/41 درصد وزنی نمک) و گستره دمای همگن شدگی 227 تا 375 درجه سانتی گراد دیده می شوند که هر دو در مرحله اسکارن پسرونده ایجاد شده اند. خاستگاه میانبارهای شاره ای نوع(L+V) و نوع (L+V+S) به ترتیب شاره های دگرگونی و ترکیب ماگمایی – شورابه های سطحی هستند. دو فرآیند آمیختگی هم دمای شاره های با شوری مختلف و رقیق شدگی سطحی شاره ها بر اثر مخلوط شدن آب های جوی با شاره های ماگمایی-دگرگونی عوامل اصلی تکوین شاره های کانه ساز هستند. فشار شاره در زمان تشکیل کانسنگ در حدود 100 بار و دمای تقریبی بین 250 تا 340 درجه سانتی گراد بوده است و بر این اساس می توان کانسار اسکارن مزرعه را با ژرفای تشکیل 350 تا 400 متر نسبت به سطح ایستابی قدیمی، به عنوان یک کانسار اسکارن کم ژرفا معرفی کرد.

از واکنش پارا تولوئن سولفونیل هیدرازید و 2-هیدروکسی 3-متوکسی بنزآلدهید در شرایط تقطیر یک ترکیب هم بلور N''-(2-هیدروکسی-3متوکسی بنزیلیدن)-4-نیترو بنزوسولفونیل هیدرازید) و 1، 2-بیس(2-هیدروکسی-3متوکسی-بنزیلیدن هیدرازید) (1) تهیه شد. وجود پیوندهای هیدورژنی به نسبت قوی در ترکیب 1 بر اثر اتصال اتم های اکسیژن یک مولکول 1، 2-بیس (2-هیدروکسی-3 – متوکسی بنزیلیدن هیدرازید) به گروه NH از N''-(2-هیدروکسی-3متوکسی بنزیلیدن)-4-نیترو بنزوسولفونیل هیدرازید) می تواند باعث پایداری ساختار هم بلور باشد. ترکیب 1 با استفاده از روش های طیف سنجی فروسرخ (IR)، تشدید مغناطیسی هسته ( NMR)، تجزیه ی عنصری و پراش پرتوی X (X-ray) شناسایی شد. اطلاعات بلورشناسی برای این ترکیب در دمایK 95 جمع آوری شد. ترکیب در سیستم بلوری تک میل، گروه فضایی P21/n و با چهار مولکول در یاخته یکه تبلور یافته است. پارامترهای شبکه ای آن عبارت از ̊ (3) 56/95 = β ، Å (1)398/17 = c، Å (1)207/19 = b، Å (1)677/6= a و مقدار نهاییR برای 4047 بازتابش های مستقل برابر 037/0 هستند.

در این پژوهش اثر دمای خشک کردن بر ویژگی های ساختاری، دی الکتریکی، اپتیکی و مغناطیسی نانوذرات فریت بیسموت خالص تهیه شده به روش سل-ژل بررسی شد. نمونه ها با دماهای خشک کردن 80، 100، 120و oC 150 و کلسینه در دمای oC 500 به مدت 4 ساعت تهیه شدند. نتایج پراش پرتو ایکس تشکیل فاز پروسکایت BiFeO3 با گروه فضایی R3c را تایید کرد. همچنین نتایج نشان داد که بیشترین درصد خلوص BiFeO3با مقدار 7/96 % مربوط به نمونه خشک شده در دمای oC 120 است. گاف نواری نمونه ها از 89/1 تا eV 07/2 به دست آمد که در توافق با مقادیر گزارش شده است. نمودار مغناطش بر حسب میدان مغناطیسی نمونه ها در دمای اتاق نشان می دهد که همه نمونه ها دارای ویژگی فرومغناطیسی هستند.