تحقیقات نظام سلامت حکیم
سال:1399 | دوره:23 | شماره:2 (89 پیاپی) |تعداد مقالات:11

نامه به سردبیر: ارتباطات میان رشته ای منجر به همگرایی و هم افزایی علوم شد ه و از این طریق، کشور را برای ورود به عرصه های جد ید علمی آماد ه می کند. برخی معتقدند اد غام آموزش علوم پزشکی د ر نظام سلامت ایران، فرصت ارتباطات میان رشته ای را محد ود کرد ه است. د ر مقاله ی حاضر، به صورت مختصر به راهبرد های پیشنهاد ی توسعه ی ارتباطات میان رشته ای د ر د رون وزارت بهد اشت د ر سه محور ساختار و تشکیلات، اعضای هییت علمی و د انشجویان پرد اخته شد. اگرچه د ر نگاه بسیاری از افراد، اصلاح ساختار اولین گام برای بهبود است، فرهنگ سازی د ر جامعه و تغییر ساختار فکری بازیگران کلید ی، از اهمیت بیش تری برخورد ار می باشد. تا زمانی که مطالبه گری و خواست د انشجویان و د ر مقام بعد ی، اعضای هییت علمی و حتی جامعه ی عمومی به سمت همگرایی علمی نرود، ساختار مناسبی تشکیل نشد ه و چنانچه تشکیل شود نیز موثر و کارا نبود ه، بیش تر جنبه ی تشریفاتی د اشته و د ر عمل مورد استفاد ه ی ابزاری قرار می گیرد

مقدمه پژوهش حاضر با هدف تعیین نیاز د رک شد ه، رفتار جستجو و بهره مند ی از خد مات سلامت د ر کود کان هشت ساله و کم تر د ارای معلولیت د ر ایران انجام گرفت. روش کار مطالعه ی توصیفی حاضر به روش مقطعی روی 2000 کود ک هشت ساله و کم تر د ارای معلولیت به عنوان نمونه ی آماری انجام شد. نمونه ها از پنج استان، به روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شد ند. جمع آوری د اد ه ها با استفاد ه از پرسش نامه ی الکترونیکی محقق ساخته انجام شد. برای آنالیز د اد ه ها از روش های آماری توصیفی استفاد ه شد. آنالیز د اد ه ها با استفاد ه از نرم افزار Stata13 انجام شد. یافته ها بیش ترین احساس نیاز به خد مات سرپایی طی سه ماه گذشته برای خد مات ویزیت پزشک متخصص (80/65%)، د ارو (05/66%)، گفتار د رمانی (58/57%) و کارد رمانی (89/%54) گزارش شد. کم ترین مراجعه برای د ریافت نیازهای احساس شد ه ی سرپایی برای خد مات د ند ان پزشکی (80/%45)، روان شناسی (30/51%) و فیزیوتراپی (60/69%) و کم ترین د ریافت خد مت پس از جستجوی خد مات احساس نیاز شد ه، به ترتیب برای خد مات د ند ان پزشکی (00/61%)، فیزیوتراپی (38/82%) و جراحی سرپایی (40/%86) بود. احساس نیاز، مراجعه و استفاد ه از خد مات بستری طی 12 ماه گذشته به ترتیب 08/22%، 73/88% و 89/87% گزارش شد. نتیجه گیری میان احساس نیاز، مراجعه و د ریافت خد مات سلامت د ر کود کان د ارای معلولیت، شکاف قابل توجهی وجود د اشت. سیاست گذاران نظام سلامت باید د ر طراحی مد اخلات مناسب، موانع موجود بر مسیر جستجو و استفاد ه از خد مات سلامت توسط کود کان د ارای معلولیت را مد نظر قرار د هند.

مقدمه مهارت و دانش بالینی، مهارت های ارتباطی قابل قبول و درک صحیح اخلاق، اساس حرفه ای گرایی را تشکیل می دهند. هرچند حرفه ای گرایی در اقدامات پزشکی ضروری است، اما کمی کردن آن آسان نمی باشد. در مطالعه ی حاضر، نظر دستیاران آموزشی درباره ی رفتارهای حرفه ای گرایی اساتیدشان مورد بررسی قرار گرفت. روش کار مطالعه ی توصیفی-مقطعی حاضر در سال 1392 در دانشگاه علوم پزشکی تهران با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده روی دستیاران تخصصی و فوق تخصصی انجام گرفت. داده ها با استفاده از پرسش نامه ی سنجش حرفه ای گرایی آموزش بالینی به روش بیتون، مشتمل بر چهار حوزه، جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده با استفاده از روش آماری استنباطی-توصیفی مقایسه و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ (88/. ≤ )، به عنوان معیار پایایی، سنجش شد. همچنین، سنجش روایی با استفاده از آزمون های آماری ضریب همبستگی و کای اسکور انجام شد. یافته ها نمره ی حرفه ای گرایی اساتید بالینی به طور میانگین 84/28± 35/60% بود و از نظر دستیاران و فلوشیپ ها، 44-40% از اساتید بالینی، حرفه ای گرایی مناسبی نداشتند. نتیجه گیری از نظر دستیاران، رفتار حرفه ای گرایانه ی اساتید در حد متوسط است و مصادیق حرفه ای گرایی به طور متوسط رعایت می شود. آموزش مصادیق حرفه ای گرایی به پزشکان و همین طور سایر اعضای گروه پزشکی می تواند راهکار مناسبی برای ایجاد، حفظ و ارتقای اعتماد اجتماعی در رابطه ی میان بیمار و گروه درمان باشد؛ بنابراین به مدیریت صحیح بیمار کمک شایانی نموده، نقش ارزنده ای در حفظ و ارتقای سلامت عمومی و کاهش هزینه ها ایفا می کند.

مقدمه ایران کشوری با ویژگیهایی همچون نابرابری اجتماعی و تحول اپیدمیولوژیک پیچیده است که گروهی از جمعیت آن بهره مند ی و برخورد اری کافی از خد مات سلامت ند ارند. بیمه سلامت یک ابزار نوید بخش برای د ستیابی به پوشش همگانی مراقبت های بهد اشتی می باشد. این مطالعه با هد ف تبیین عوامل اثرگذار د ر بهبود و اثربخش نمود ن بیمه پایه سلامت انجام شد. روش کار د ر این مطالعه کیفی، 15 نفر از مد یران ارشد وزارت بهد اشت و سازمان بیمه سلامت به روش نمونه گیری مبتنی بر هد ف انتخاب شد ند. د اد ه ها با استفاد ه از راهنمای مصاحبه و به روش مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته جمع آوری شد. د اد ه ها پس از ضبط و پیاد ه سازی، با استفاد ه از روش تحلیل محتوا آنالیز گرد ید. یافته ها عناوین اصلی حاصل از تحلیل د اد ه ها شامل عوامل مد یریتی، اجرایی، عوامل سیاستی، تکنولوژیکی، تشکیلاتی، اقتصاد ی و فرهنگی و 25 عنوان فرعی بود. نتیجه گیری لزوم توجه بیشتر به عوامل تسهیل گر و بازد ارند ه حاصل از مطالعه و انتخاب استراتژی های مناسب جهت بهبود وضعیت موجود، می تواند منجر به ارتقاء کمی و کیفی بیمه پایه سلامت گرد د.

مقدمه در مطالعه ی حاضر، چالش های ساختاری موجود در نظام حکمرانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، براساس الگوی ساختار حکمرانی شبکه ای مورد تحلیل قرار گرفت. روش کار تحقیق حاضر از نوع کیفی بوده و با بهره گیری از رویکرد فراترکیب انجام شد. پژوهشگر با استخراج و ترکیب یافته های 19 پژوهش کیفی انجام شده در فاصله ی سال های 1380 تا 1397 و مصاحبه های نیمه ساختار یافته با 14 خبره ی نظام سلامت ایران، که به روش غیرتصادفی-هدفمند انتخاب شدند، مطابق چارچوب ساختار شبکه ای، به ارایه ی چالش های ساختار حکمرانی پرداخت. برای محاسبه ی پایایی از شاخص کاپای-کوهن استفاده شد، که مقدار آن 80% به دست آمد. روایی محتوای شاخص های استخراجی، با استفاده از روش والتز-باسل 85% به دست آمد. به دنبال تحلیل محتوای مقالات مذکور و مصاحبه با خبرگان، چالش های ساختاری نظام حکمرانی در هفت بعد سیاست گذاری و تصمیم گیری، قانونی، سازماندهی، مدیریتی، ارتباطات، مالی و نظارتی دسته بندی شد. یافته ها یافته ها نشان داد که بی ثباتی مدیران، همگام نبودن سرعت سیاست گذاری با تغییرات جامعه، تفکیک معاونت بهداشت و درمان، عدم ارایه ی تعریفی از همکاری میان بخشی مناسب، عدم شفافیت، عدم آگاهی از ملزومات تصمیم گیری جمعی سیاست گذاران سلامت، عدم استفاده از سیاست گذاری مبتنی بر شواهد، نظام بودجه ای نامناسب و عدم کنترل بخش خصوصی، از چالش های مهم ساختار حاکمیتی فعلی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. نتیجه گیری باتوجه به چالش های مطرح شده و اهمیت آن ها، لازم است سیاست گذاران و برنامه ریزان سلامت نسبت به ارایه ی راهکارهای عملی و اجرایی جهت برطرف کردن چالش های ساختار حکمرانی فعلی اقدام کنند.

مقدمه طرح تحول نظام سلامت در دندان پزشکی، از سال 1393 به صورت سازمان یافته در روستاها و شهرهای با جمعیت کمتر از بیست هزار نفر اجرا می شود. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تاثیر این طرح در میزان بهره مندی از خدمات دندان پزشکی در استان اصفهان بود. روش کار ده مرکز با دندان پزشکانی در قرارداد با طرح تحول انتخاب شدند. خدمات مورد بررسی معاینات، خدمات پیش گیرانه، خدمات ترمیمی و کشیدن دندان بود. چهار مرکز که خارج از طرح تحول بودند، به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شدند. جهت مقایسه فراوانی خدمات، از آزمون ناپارامتریک من ویتنی و ویلکاکسون بهره برده شد (نرم افزار SPSS 22 و α =05/0). یافته ها در مراکز کنترل به صورت تجمیعی فراوانی خدمات سال 1393 و 1395 اختلاف معنی داری نشان نداد. در مراکز مداخله گروه سنی زیر 6 سال معاینه (02/p=0)، ترمیم آمالگام (04/p=0) کامپوزیت (04/p=0) و در گروه سنی 12-6 سال معاینه (007/p=0)، کشیدن (007/p= 0)، ترمیم آمالگام (007/p= 0)، کامپوزیت (007/p= 0) و جرم گیری (012/p= 0) و در زنان باردار کشیدن (017/p= 0)، ترمیم کامپوزیت (04/p= 0) و جرم گیری (012/p= 0) افزایش معنی دار داشتند. تفاوت میانگین خدمات کودکان زیر 6 سال، در کشیدن (036/p= 0) و ترمیم آمالگام (024/p= 0) و در گروه سنی 12-6 سال در کشیدن (014/p= 0) و ترمیم آمالگام (008/p= 0) به طور معنی دار افزایش داشته است. نتیجه گیری بعد از طرح تحول دندان پزشکان راغب به ارایه خدمات پیشگیرانه (فلورایدتراپی، فیشور سیلانت و جرم گیری) و درمانی (کشیدن دندان، ترمیم آمالگام و کامپوزیت) شده اند که علت آن را می توان به اصلاح روش پرداخت نسبت داد.

مقدمه با توجه به محدودیت منابع در نظام بهداشت و درمان، اندازه گیری کارایی در سازمان های بهداشتی و درمانی ضرورت دارد. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی کارایی مراکز اورژانس پیش بیمارستانی دانشگاه های علوم پزشکی کشور انجام شد. روش کار در مطالعه ی حاضر، کارایی اورژانس پیش بیمارستانی دانشگاه های منطقه ی 4 آمایشی در سال های 93 تا 96 با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها مورد ارزیابی قرارگرفت. نهاده ها شامل تعداد پایگاه های جاده ای، پایگاه های شهری، آمبولانس و نیروی انسانی و ستانده ها شامل میانگین زمان حضور بر بالین بیمار، تعداد اعزام ها به بیمارستان و کل ماموریت های تصادفی و غیر تصادفی بود. داده ها از طریق برنامه ی ثبت آسیب های ناشی از حوادث تصادفی و غیر تصادفی در استان های خوزستان و لرستان (منطقه ی 4 آمایشی) جمع آوری و با استفاده از نرم افزار DEAP 2. 1 آنالیز شد. یافته ها میانگین کارایی فنی، مدیریتی و مقیاس برای کل منطقه به ترتیب 025/0± 889/0، 008/0± 994/0 و 024/0± 889/0 بود. لذا، ظرفیت ارتقای کارایی فنی و مقیاس به میزان 10% وجود داشت. نتایج نشان داد عمده ترین مازاد عوامل تولید که باعث کاهش نسبی کارایی شده، نیروی انسانی بود. نتیجه گیری در کل، وضعیت کارایی واحدهای اورژانس پیش بیمارستانی در دانشگاه های منطقه ی 4 آمایشی مناسب بود.

مقدمه پیشرفت در تکنولوژی باعث ارتقای کیفیت و دسترسی به موقع به خدمات آزمایشگاهی و از طرفی، افزایش هزینه ها شده است. هفتاد درصد تصمیم گیری های بالینی براساس نتایج آزمایشگاهی صورت می گیرد. در مدیریت هزینه در نظام سلامت، اهمیت تعداد آزمایش های درخواستی در کیفیت سلامت نامشخص است؛ بنابراین هدف مطالعه ی حاضر، بررسی نسخ آزمایشگاهی از نظر تعداد آزمایش های درخواستی در استان البرز بود. روش کار در مطالعه ی توصیفی-تحلیلی حاضر، تعداد آزمایش های درخواست شده از آزمایشگاه در نسخ بیمه های تامین اجتماعی و سلامت استان البرز در فاصله ی سال های 1390 تا 1395 به تفکیک جمع آوری و آنالیز شد. در مطالعه ی حاضر، تعداد نسخه های بررسی شده ی تامین اجتماعی و سلامت به ترتیب 3, 846, 291 و 1, 471, 942 بود. یافته ها نتایج نشان داد که طی سال های 1390 تا 1395، تعداد آزمایش های درخواست شده از آزمایشگاه برای دو بیمه ی اصلی تامین اجتماعی و سلامت، که بیش ترین جمعیت تحت پوشش را دارند، روندی افزایشی داشته است. به طوری که در سال های 1390 و 1395، میانگین تعداد آزمایش درخواستی به ازای هر نسخه به ترتیب 4/3 و 6/5 بوده است. نتیجه گیری دلایل مختلفی می تواند باعث افزایش درخواست یا تجویز غیر منطقی آزمایش ها شود؛ در این میان می توان به مواردی چون ناآگاهی، تنبلی، ترس، طمع و تقاضای القایی اشاره کرد. در نهایت پیشنهاد می گردد با بهره گیری از نتایج مطالعه ی حاضر و پژوهش های مشابه، راهنما و دستورالعملی استاندارد جهت درخواست آزمایش ها برای پزشکان تنظیم شود.

مقدمه اصلاحات نظام سلامت همانا تغییرات هدف مند، بنیادی و پایدار برای افزایش دسترسی، کارایی، کیفیت، عدالت، تاب آوری، پایداری، پاسخ گویی، رضایت و کاهش هزینه ها است. طرح تحول نظام سلامت ایران با هدف افزایش دسترسی به خدمات سلامت، کاهش هزینه ی بیماران و ارتقای کیفیت خدمات سلامت در اردیبهشت 1393 اجرا شد. هدف مطالعه ی حاضر، بررسی تاثیر طرح تحول نظام سلامت بر رضایت بیماران بود. روش کار مطالعه ی توصیفی-تحلیلی حاضر به صورت گذشته نگر با استفاده از داده های پنج سال (1391 تا 1395) رضایت بیماران از یک بیمارستان تخصصی شهر اصفهان انجام شد. به ترتیب تعداد 538 و 873 بیمار پیش و پس از اجرای طرح تحول نظام سلامت مورد بررسی قرار گرفتند. از یک پرسش نامه ی 29 گویه ای برای سنجش رضایت بیماران در چهار بعد خدمات پزشکی، پرستاری، پشتیبانی و هتلینگ استفاده شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی در نرم افزار SPSS-v24 تجزیه وتحلیل شد. یافته ها رضایت بیماران از 3/84% در پیش از اجرای طرح تحول نظام سلامت به 7/89% در پس از اجرای طرح افزایش یافت (3/%6 افزایش)، که از نظر آماری معنی دار بود (05/0>P). میزان رضایت بیماران در همه ی ابعاد خدمات پزشکی، پرستاری، پشتیبانی و رفاهی افزایش نشان داد. بیش ترین افزایش رضایت بیماران مربوط به خدمات هتلینگ (9/%9) و پشتیبانی (7/%6) بیمارستان بود. رضایت بیماران در سال های اول، دوم و سوم اجرای طرح تحول نظام سلامت در بیمارستان به ترتیب، 5/5%، 37/0% و 0% افزایش یافت. نتیجه گیری میزان رضایت بیماران پس از اجرای طرح تحول نظام سلامت به طور نسبی افزایش یافت. ارزشیابی اثرات برنامه ی طرح تحول نظام سلامت منجر به شناسایی نقاط قوت و ضعف آن و به کارگیری اقدامات اصلاحی می شود.

مقدمه مطالعه ی حاضر با هدف بررسی میزان رضایت مندی جمعیت شهری و روستایی شهرستان لارستان از اجرای طرح پزشک خانواده انجام شد. روش کار تحقیق حاضر با رویکردی کمی به انجام رسید و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه ی محقق ساخته بود. جامعه ی آماری را کلیه ی خانوارهای تحت پوشش پزشک خانواده در شهرستان لارستان تشکیل دادند. تعداد 383 نفر به عنوان حجم نمونه، با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 21 و ضریب همبستگی پیرسون، آنالیز رگرسیون و آزمون T، تجزیه و تحلیل شدند. برای ارزیابی روایی ابزار، از روش اعتبار صوری و برای سنجش پایایی مقیاس ها، از آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته ها میزان کلی رضایت افراد از طرح پزشک خانواده در حد متوسط به بالا، معادل 7/62% بود. میان جنسیت (074/0=P)، شغل (424/0=P)، مالکیت منزل مسکونی (338/0=P) و میزان رضایت مندی از طرح، رابطه ای وجود نداشت (05/0< P). میان محل سکونت، وضعیت تاهل، سن، تحصیلات، پوشش بیمه، درآمد، سطح پوشش خدمات، هزینه ی درمانی، مهارت بالینی و میزان دسترسی به پزشک با میزان رضایت مندی از طرح، رابطه ای معنی دار وجود داشت. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که متغیر های سطح پوشش خدمات (925/0=R)، هزینه ی درمانی (928/0=R)، سن (930/0=R) و مهارت بالینی (931/0=R)، در مجموع 86% از تغییرات رضایت مندی از طرح را تبیین می کنند (001/0> P). نتیجه گیری تخصیص منابع، برنامه ریزی های آموزشی برای افزایش مهارت پزشکان، برگزاری دوره های آموزشی در روستاها جهت آشنایی با اهداف برنامه ی پزشک خانواده و نظارت دقیق بر کیفیت خدمات، می تواند به ارتقای کیفیت و افزایش رضایت مندی کمک کند.

مقدمه تعرفه گذاری خدمات سلامت، یکی از مهم ترین ابزارهای اقتصادی موثر بر دسترسی، کارایی و کیفیت خدمات سلامت است. مفهوم تعرفه ی خدمات بیمارستانی، مبهم و پیچیده است. پژوهش حاضر با هدف تبیین مفهوم، اجزا، پیش نیازها، اثرات و معیارهای ارزشیابی تعرفه ی خدمات بیمارستانی انجام شد. روش کار پژوهش حاضر با روش مرور مفهومی انجام شد. تمامی مقالات انگلیسی و فارسی مرتبط با تعرفه ی خدمات بیمارستانی تا پایان سال 2019 میلادی در هشت پایگاه داده ای و دو موتور جستجوگر، جستجو، گرد آوری و ارزشیابی کیفیتی شدند. در نهایت، تعداد 41 مقاله انتخاب و با روش تحلیل محتوایی تحلیل شدند. یافته ها تعرفه ی خدمات بیمارستانی، قیمت دستوری خدمات بیمارستانی است که توسط مراجع قانونی تعیین شده و خریداران خدمات بیمارستانی باید آن مبلغ را در ازای منافع حاصل از دریافت خدمات به ارایه کنندگان خدمات بپردازند. تعرفه ی خدمات بیمارستانی بر هزینه های نظام سلامت، کارایی بیمارستان ها، دسترسی به خدمات سلامت و رضایت بیماران و ارایه کنندگان خدمات بیمارستانی اثر می گذارد. هزینه ی تمام شده، ارزش خدمات بیمارستانی و سود متعارف، عناصر اصلی تشکیل دهنده ی تعرفه ی خدمات بیمارستانی هستند. مراجع قانونی باید به هزینه ی خدمات بیمارستانی، روش پرداخت به ارایه کنندگان، رقابت میان ارایه کنندگان خدمات بیمارستانی و تقاضا برای خدمات بیمارستانی در محاسبه ی تعرفه ی خدمات بیمارستانی توجه کنند. شاخص های کنترل هزینه، عدالت، رضایت و شفافیت برای ارزشیابی تعرفه ی خدمات بیمارستانی مناسب هستند. نتیجه گیری سیاست گذاران سلامت باید در تعیین تعرفه ی خدمات بیمارستانی به پیش نیازها و پیامدهای ناشی از آن توجه کنند تا ضمن تامین رضایت ارایه کنندگان و گیرندگان خدمات بیمارستانی، منجر به بهبود کیفیت خدمات بیمارستانی، افزایش دسترسی مردم به خدمات بیمارستانی و افزایش کارایی بیمارستان ها شود.