مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند
سال:1400 | دوره:28 | شماره:3 |تعداد مقالات:10

در سال های اخیر، بیماری های غیرواگیر (NCD) حدود 70 درصد مرگ های دنیا را به خود اختصاص داده اند. شایع ترین بیماری های غیرواگیر بیماری های قلبی عروقی، سرطان، دیابت و بیماری های تنفسی مزمن هستند. این بیماری ها، چهار ریسک فاکتور مشترک دارند، شامل فعالیت فیزیکی کم، رژیم غذایی ناسالم، سیگار و مصرف بیش از حد الکل. بیماری های قلبی عروقی علی رغم شیوع بالا، قابل پیشگیری ترین بیماری های مزمن محسوب می شوند. شایع ترین فاکتور خطر بیماری های قلبی عروقی فشارخون بالا می باشد که در صورت تشخیص و کنترل دقیق فشارخون از عوارض جدی آن می توان جلوگیری کرد. در گایدلاین های اخیر روش های اندازه گیری فشارخون و تعاریف هیپرتانسیون تغییر کرده است. اخیرا به کنترل فشارخون در خارج از مطب (Out-of-Office Blood Pressure Measuremen) بیشتر تاکید شده است. لذا لازم است روش های اندازه گیری فشارخون در منزل و هولتر مونیتورینگ 24 ساعته فشارخون را مورد توجه قرار دهیم و استانداردهای آن را بشناسیم. همچنین استفاده از فشارسنج اتوماتیک بازویی برای اندازه گیری فشارخون نسبت به فشارسنج های دستی جیوه ای یا بادی بیشتر مورد قبول است. بیشترین تعریف قابل قبول هیپرتانسیون، فشارخون 90/140≤ میلی متر جیوه در کلینیک، میانگین فشارخون 85/135≤ میلی متر جیوه و میانگین شبانه روز فشارخون در هولتر مورنیتورینگ 24 ساعته فشارخون 80/130≤ میلی متر جیوه می باشد. درمان صحیح فشارخون بالا با تغییر در شیوه زندگی و درمان دارویی می تواند فشارخون را کنترل کرده و از عوارض جدی آن جلوگیری کند. امروزه استفاده از داروهای ترکیبی به ویژه به صورت تک قرص و در تک دوز مورد تاکید قرارگرفته است. هدف از مطالعه حاضر مروری بر جدیدترین پروتکل های درمانی فشارخون بالا بر اساس گایدلاین های انجمن قلب امریکا (AHA 2017)، انجمن قلب اروپا (ESC 2018)، انجمن قلب بریتانیا (NICE 2019) و انجمن بین المللی هیپرتانسیون (ISH 2020) می باشد. همچنین در این مقاله، مروری اجمالی بر تعاریف، روش های تشخیصی، علایم، عوارض، درمان های دارویی و غیر دارویی هیپرتانسیون خواهیم داشت.

زمینه و هدف ژن های خانواده کاسپاز باعث پیشرفت دژنراسیون شده و در روندهای آپوپتوزی نقش دارند. گیاه کاکوتی با نام علمی Ziziphora clinopodioides از خانواده نعناعیان (Lamiacace) دارای اثرات ضد التهابی قوی می باشد. این پژوهش به منظور تعیین اثرات عصاره های آبی و الکلی گیاه کاکوتی بر روند آپوپتوز و تغییر بیان ژن های کاسپاز 3 و 9 پس از کمپرسیون عصب سیاتیک در رت های نر انجام شد. روش تحقیق در این مطالعه تجربی 24 سر رت نر نژاد ویستار با وزن 250-200 گرم به صورت تصادفی به4 گروه 6 تایی (کنترل، کمپرسیون و تیمار با عصاره های آبی و الکلی با دوز mg/kg 75) تقسیم شدند. تزریق عصاره به صورت داخل صفاقی در روز کمپرسیون و7 روز بعد انجام شد. بعد از 28 روز و انجام پرفیوژن از نخاع ناحیه کمری نمونه برداری گردید و نمونه ها در دو مسیر مورد بررسی قرار گرفتند. سپس در هر گروه از قطعه کمری نخاع، Total RNA استخراج و cDNA سنتز گردید و سپس تغییرات بیان ژن های کاسپاز 3 و 9 مقایسه شد. یافته ها نتایج نشان داد که تعداد نورون ها در گروه کمپرسیون نسبت به کنترل کاهش معنادار و در گروه عصاره آبی نسبت به کمپرسیون افزایش معنادار نشان داد. میزان بیان ژن کاسپاز 3 و 9 نیز در گروه کمپرسیون نسبت به کنترل افزایش معنی داری داشته است. در گروه تیمار با عصاره الکلی میزان بیان ژن کاسپاز 3 و 9 نسبت به گروه کمپرسیون افزایش معناداری نشان داد (001/0>P). نتیجه گیری به نظر می رسد که عصاره گیاه کاکوتی به علت داشتن ترکیبات فنلی و فلاونوییدی مانند پولگون دارای اثرات حفاظتی بر سیستم عصبی بوده که می تواند ناشی از خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی در عصاره این گیاه باشد.

زمینه و هدف عصاره جوانه کلم بروکلی (Brassica oleracea) دارای فعالیت های بیولوژیکی گسترده ای است که عمدتا به علت حضور ترکیبات زیست فعال موجود در آن مانند سولفورافان نسبت داده می شود. هدف از مطالعه حاضر، بررسی فعالیت های آنتی اکسیدانی و ضدباکتریایی عصاره های جوانه پخته و خام کلم بروکلی در شرایط آزمایشگاهی است. روش تحقیق بررسی میزان سولفورافان موجود در عصاره جوانه بروکلی از طریق روش کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا (HPLC) انجام شد و در ادامه میزان ترکیبات فنلی و فلاونوییدی، ظرفیت آنتی اکسیدانی (به روش جذب رادیکال آزاد DPPH) بررسی گردید. همچنین، فعالیت ضدباکتریایی عصاره های جوانه خام و پخته کلم بروکلی با استفاده از روش انتشار دیسک و تعیین حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC) به روش رقت سازی متوالی (Broth Macro dilution) بر روی برخی باکتری ها مطالعه شد. اختلاف معنی دار توسط آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA) از طریق آزمون تعقیبی چند دامنه دانکن مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها براساس نتایج به دست آمده از کروماتوگرافی، میزان سولفورافان موجود در عصاره ی جوانه خام بروکلی 46/787 میکروگرم بر میلی لیتر تعیین شد. نتایج فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره های جوانه خام و پخته نشان داد که با افزایش غلظت، فعالیت آنتی اکسیدانی نیز افزایش می یابد. همچنین نتایج ضدباکتریایی نشان داد که عصاره جوانه پخته کلم بروکلی در مقایسه با عصاره جوانه خام، فعالیت ضدمیکروبی خوبی را از خود به نمایش گذاشت (P<0. 05)، به گونه ای که بیشترین میزان هاله عدم رشد با قطر 6/0± 18 میلی متر و کمترین غلظت مهارکنندگی (MIC) و غلظت کشندگی (MBC)، به ترتیب در غلظت های 39/0 و 78/0 میلی گرم بر میلی لیتر علیه باکتری گرم مثبت باسیلوس سریوس مشاهده شد. نتیجه گیری به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که عصاره جوانه پخته کلم بروکلی در مقایسه با عصاره جوانه خام به طور معنی داری از فعالیت آنتی اکسیدانی و به ویژه ضدباکتریایی بالاتری برخوردار است و امکان کاربرد آن به عنوان یک منبع ارزشمند امیدبخش در محصولات غذایی و فرآورده های بهداشتی و درمانی وجود دارد، لذا به مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است.

زمینه و هدف مکمل های گیاهی توام با تمرینات ورزشی اخیر برای کنترل وزن مورد توجه محققان گرفته است. هدف از این مطالعه اثر مصرف جلبک سبز-آبی اسپیرولینا و تمرینات مقاومتی دایره ای بر پروفایل لیپیدی در مردان میانسال دارای اضافه وزن و چاق بود. روش تحقیق مطالعه حاضر تک سو کور و از نوع نیمه تجربی وکاربردی بود. به همین منظور60 مرد دارای اضافه وزن و چاق با شاخص توده بدن بیشتر از 25 (کیلوگرم بر متر مربع) و با دامنه سنی30 تا 55 سال به صورت هدفمند انتخاب و به روش تصادفی ساده در چهار گروه 15 نفری (تمرین+اسپیرولینا، تمرین+دارونما، اسپیرولینا و دارونما) تقسیم شدند. گروه مداخله و دارونما به ترتیب به مدت هشت هفته روزانه دو عدد کپسول500 میلی گرمی اسپیرولینا و دارونما مصرف نمودند. تمرینات مقاومتی دایره ای به مدت هشت هفته و هر هفته سه جلسه بر اساس رعایت یک الگوی زمان بندی منعطف و اصل اضافه بار با فواصل استراحتی بین ایستگاه ها و ست ها اجرا شد. یافته ها مقادیر تری گلیسیرید، لیپوپروتیین پرچگال آزمودنی ها بین گروه های تحقیق تفاوت معنی داری را نشان دادند (05/0>P). همچنین در بررسی درون گروهی مقادیر اسپارتات آمینو ترانسفراز، کلسترول در گروه های تمرین + اسپیرولینا و لیپوپروتیین کم چگال، تری گلیسیرید در گروه تمرین+ اسپیرولینا و تمرین+ دارونما کاهش معنی داری داشته؛ اما مقادیر لیپوپروتیین پرچگال، آلانین آمینو ترانسفراز در گروه تمرین+ اسپیرولینا افزایش معنی داری داشت (05/0>P). نتیجه گیری به نظر می رسد جلبک سبز-آبی (اسپیرولینا) توام با تمرینات مقاومتی دایره ای با بهبود برخی شاخص های نیمرخ متابولیکی می تواند در کنترل وزن و چاقی موثر باشد و باعث پیشگیری از بیماری های مرتبط یا چاقی شود.

زمینه و هدف ژن CYP2E1 آنزیم های سیتوکروم P450 را رمزگذاری می کند که نقش مهمی در متابولیسم چربی های کبدی دارد. از طرفی گریپ فروت باعث کاهش لیپیدهای پلاسما در بدن می شود و داروهای گیاهی می تواند به عنوان یک استراتژی مهم درمان مطرح باشد. هدف از این مطالعه بررسی اثر آب گریپ فروت بر بیان ژن CYP2E1 در موش های چاق مبتلا به کبد چرب می باشد. روش تحقیق این مطالعه تجربی بر روی 24 سر رت نر ویستار با وزن 20± 180 گرم انجام شد. رت ها به چهار گروه کنترل (فاقد تیمار)، گروه دریافت کننده رژیم غذایی پرچرب، گروه تیمار1 (رژیم پر کلسترول به همراه آب گریپ فروت 4 میلی لیتر بر کیلوگرم) و گروه تیمار 2 (رژیم پر کلسترول به همراه آب گریپ فروت 8 میلی لیتر بر کیلوگرم) تقسیم و به مدت 6 هفته مورد گاواژ قرار گرفتند و در نهایت بیان ژن CYP2E1 مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل های آماری با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 انجام شد. یافته ها نتایج حاصل از بیان ژن CYP2E1 نشان داد که گریپ فروت با دوز 8 میلی لیتر/کیلوگرم می تواند باعث کاهش بیشتر بیان ژن CYP2E1 در رت های مبتلا به کبد چرب (38/0 ± 09/1) نسبت به دوز 4 میلی لیتر/کیلوگرم (24/0 ± 27/1) شود که این کاهش بیان از نظر آماری نسبت به گروه رژیم غذایی پر چرب (25/0 ± 61/3) معنادار است (003/0=P). نتیجه گیری نتایج این تحقیق نشان داد که آب میوه گریپ فروت به دلیل داشتن نارینجنین سبب کاهش بیان ژن CYP2E1 در رت های مبتلا به کبدچرب و بهبود این بیماری از طریق کاهش تجمع تری گلیسیرید در بافت کبد شود. آب میوه گریپ فروت می تواند به عنوان یک هدف درمانی در بیماری کبد چرب و چاقی مطرح باشد.

زمینه و هدف پروتیین های SNARE از مجموع ایزوفرم هایSNAP-23، Stx-4 و VAMP-2 تشکیل شده اند که به میزان قابل توجهی در عضلات اسکلتی بیان می شوند. این پروتیین ها انتقال GLUT4 به غشای سلول را کنترل می کنند. دیابت نوع 2 می تواند به دلیل تغییراتی در بیان پروتیین های SNARE ایجاد شود. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر متفورمین بر بیان این پروتیین ها بود. روش تحقیق 40 سر موش صحرایی (رت) نر نژاد ویستار انتخاب شدند. از استرپتوزوتوسین و نیکوتین آمید برای القای دیابت نوع 2 استفاده شد. حیوانات به پنج گروه 8 تایی تقسیم شدند: گروه های سالم و دیابتی به عنوان کنترل و سه گروه تحت درمان با دوزهای مختلف متفورمین (100، 150 و 200 میلی گرم در کیلوگرم وزن بدن). تکنیک RT-qPCR برای ارزیابی بیان پروتیین های SNARE استفاده شد. یافته ها نتایج این مطالعه نشان داد که داروی متفورمین در دوزهای (100، 150 و 200 میلی گرم در کیلوگرم وزن بدن) باعث کاهش سطوح سرمی گلوکز و افزایش سطوح سرمی انسولین گردید، این تفاوت در دوز 200 میلی گرم در کیلوگرم وزن بدن از لحاظ آماری معنی دار بود (05/0P<). علاوه بر این، هر سه دوز متفورمین بیان پروتیین هایSNAP-23، Stx-4 و VAMP-2 را در بافت ماهیچه اسکلتی افزایش داد. متفورمین با دوز 200 میلی گرم در کیلوگرم وزن بدن بیشترین تاثیر را نشان داد (05/0P<). نتیجه گیری یکی دیگر از مکانیسم های آنتی دیابتیک متفورمین افزایش بیان پروتیین های SNARE می باشد که در بهبود مقاومت به انسولین و کاهش گلوکز خون موثر می باشد.

زمینه و هدف ژن FoxO1 تنظیم کننده مهم متابولیسم سلولی در بافت قلب به شمار می آید. لذا هدف از این تحقیق بررسی اثر عصاره گیاه کرفس کوهی و ورزش بر بیان ژن FoxO1 در بافت عروقی می باشد. روش تحقیق در تحقیق حاضر 30 سر موش صحرایی نر بالغ با وزن 180 تا 200 گرم از نژاد ویستار انتخاب شدند و به پنج گروه کنترل، کنترل منفی، یک گروه موش های چاق همراه با تمرینات ورزشی (که در 6 هفته چاق شدند و 5 روز در هفته و به مدت یک ساعت تمرین داده شدند و به مدت 6 هفته عصاره داده شد) و دو گروه تیمار با دوز 400 و 800 میلی گرم/کیلوگرم عصاره کرفس تقسیم شدند. تست های مولکولی بر روی بافت قلب 30 سر موش با کمک تکنیک Real Time RT PCR انجام شد. در نهایت از نرم افزار SPSS و آزمون ANOVA برای مقایسه داده ها انجام شد. سطح معنی داری 05/0>P در نظر گرفته شد. یافته ها عصاره کرفس کوهی با دوز 400 و 800 میلی گرم/کیلوگرم باعث کاهش چشمگیر بیان ژن FoxO1 به ترتیب (14/0 ± 61/0) و (25/0 ± 70/0) نسبت به گروه چاق شد (05/0>P). همچنین در گروه تمرینات ورزشی نیز بیان ژن FoxO1 کاهش معنی داری نسبت به گروه چاق داشت (13/0 ± 54/0). از سوی دیگر نتایج تست های بیوشیمیایی، کاهش فاکتورهای کلسترول، قند، LDL و تری گلیسرید را در بافت قلب موش های چاق در رت های تیمار شده با دوز 400 و 800 میلی گرم/کیلوگرم کرفس را نشان داد (05/0>P). نتیجه گیری تمرینات ورزشی و همچنین عصاره کرفس می توانند باعث کاهش بیان ژن FoxO1 شود و در صورت تایید در مطالعات بیشتر می تواند به عنوان یک هدف درمانی در بیماری قلبی مطرح باشد.

سرطان پروستات از شایع ترین بدخیمی ها در دنیاست؛ ولی همراهی آن با کیست بسیار ناشایع می باشد. گرچه کیست های پروستات غالبا خوش خیم می باشند؛ اما در این موارد بدخیمی ها نباید نادیده گرفته شوند. بیمار آقای 66 ساله با شکایت احتباس ادرار و تکرر ادرار مراجعه کرده است. با توجه به معاینات بالینی و آزمایشات پاراکلینیکی افزایش سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)، برای وی تشخیص کارسینوم و ضایعه کیستیک با ابعاد بسیار بزرگ پروستات داده شد. بیمار ابتدا تحت بیوپسی سوزنی ترانس رکتال پروستات (TRUS BX) و تخلیه و اسکلروتراپی کیست با الکل قرار گرفت. یافته های پاتولوژی کارسینوم اینتراداکتال پروستات را تایید کرد. سپس برای بیمار رادیوتراپی تطبیقی سه بعدی (3D CRT) و درمان به صورت محرومیت از آندروژن (ADT) انجام شد و در حال حاضر علایم بالینی وی بهبود یافته است. در مواردی که همراهی ضایعات پروستات از قبیل کیست ها، با بالابودن آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) دیده می شود، نباید سرطان پروستات را نادیده گرفت و برطبق دستورالعمل ها در موارد لازم باید بیوپسی به عمل آید؛ کما اینکه در بررسی علل کیست های پروستات یکی از تشخیص های افتراقی سرطان ها می باشد؛ لذا در رویکرد به کیست های پروستات باید بدخیمی ها مدنظر قرار گیرند.

ویروس هرپس سیمپلکس از شایع ترین عفونت های انسانی در اکثر نقاط دنیا به حساب می آید که از این بین، ویروس هرپس سیمپلکس 1 (HSV-1)، از مهم ترین ویروس های بیماری زای انسانی به شمار می روند که عامل ایجاد ضایعات پوستی و دهانی متعدد می باشند. شاغلین حرفه دندانپزشکی و رشته های وابسته به آن، با تعداد زیادی از بیماران مراجعه کننده به کلینیک های دندانپزشکی در تماس نزدیک بوده و در معرض عفونتهای متقاطع قرار دارند، از جمله عفونت هایی که شاغلین حرفه ی دندانپزشکی در معرض آن هستند، عفونت با ویروس هرپس سیمپلکس است. هدف مطالعه حاضر، بررسی میزان آنتی بادی HSV1 در بین دانشجویان دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در سال تحصیلی 97-1396 بود. این مطالعه مقطعی بر روی 100 نفر از دانشجویان دندانپزشکی انجام شد. پس از اخذ رضایت کتبی، نمونه خون محیطی به میزان 5 میلی لیتر از آنان گرفته شد و حضور آنتی بادی ضد ویروس با استفاده از کیت اختصاصی Anti-Herpes-1 IgG مورد بررسی قرار گرفت. از بین افراد مورد مطالعه، 41 درصد دارای آنتی بادی ضد هرپس نوع 1بودند. براساس تجزیه و تحلیل داده ها شیوع آنتی بادی HSV1 در مقطع پره کلینیک و بالینی بیشتر از مقطع علوم پایه بود؛ اما ارتباط معنی داری بین مقطع تحصیلی دانشجویان با شیوع آنتی بادی وجود نداشت.

از همان روزهای ابتدایی شیوع کووید-19 تمام کشورها در تکاپوی ساختن واکسن و دارویی برای درمان این ویروس ناشناخته بودند. سرانجام پس از گذشت یک سال از همه­ گیری کرونا ویروس 2019 تعدادی از شرکت­ ها موفق به ساخت واکسن­ هایی ایمن در برابر کووید-19 شدند. اما کمبود دوزهای این واکسن­ ها مشکلاتی را برای کشورهای گوناگون ایجاد کرد. از نظر اخلاقی می­ بایست بر اساس نیاز و ضرورت گروه ­ هایی جزو اولویت­ های ابتدایی فرایند واکسیناسیون قرار گیرند. با توجه به بررسی­ های صورت گرفته، در حال حاضر زدن واکسن ایمن و کارآمد می­ تواند برای سالمندان و مبتلایان به بیماری­ های مزمن مثمر ثمر واقع شود و از مرگ بسیاری از این افراد جلوگیری نماید. از آنجایی که واکسیناسیون سراسری در داخل کشور ایران از 21 بهمن سال 1399 با اولویت کادر درمانی شروع شده است، لازم است در برنامه ­ ریزی­ های آینده پیرامون واکسن کووید-19 سالمندان و مبتلایان به بیماری­ های مزمن مورد حمایت و توجه بیشتری قرار گیرند.