بیماریهای گیاهی
سال:1390 | دوره:47 | شماره:4 (پیاپی 188) |تعداد مقالات:23

طی سال های 1386 و 1387 از خاک مزارع و باغ های استان مازندران نمونه برداری به عمل آمد. نمونه های خاک از عمق 10 تا 15 سانتی متری تهیه گردید. سپس با روش طعمه گذاری با بذر چغندر قند و خلال دندان ضدعفونی شده، 121 جدایه رایزوکتونیا به دست آمد. شناسایی گونه و گروه آناستوموزی جدایه های جمع آوری شده از طریق بررسی خصوصیات مرفولوژیک و ویژگی های آنها در محیط کشت، آزمون آناستوموز و با استفاده از کلیدهای معتبر انجام گردید. 101 جدایه چند هسته ای و 20 جدایه دو هسته ای شناسایی شدند. از بین جدایه های چند هسته ای، 7 جدایه به گروه آناستوموزی AG1،38 جدایه به AG2،5 جدایه به AG4،3 جدایه به AG5،13 جدایه به AG6،11 جدایه به AG9،3 جدایه به AG11 از R. solani و 21 جدایه به (R. zeae) WAG-Z و از بین جدایه های دو هسته ای، 15 جدایه به گروه آناستوموزی AG-K، 3 جدایه به R. ramicola و دو جدایه دیگر به دو گروه آناستوموزی نامشخص تحت عنوان BNR-1 و BNR-2 نسبت داده شدند.

باکتری   Pseudomonas syringae pv. Syringae (Pss) عامل بیماری های بسیاری روی محصولات زراعی و باغی می باشد یکی از مهم ترین بیماری های ناشی از این باکتری شانکر، لکه برگی و نکروز پوست در درختان میوه هسته دار (هلو، شلیل، زردآلو، آلو و گیلاس) است. به منظور بررسی همسانی یا تنوع جدایه های عامل بیماری، طی سال های 1386-1388 از باغات درختان میوه هسته دار واقع در مناطق مختلف استان های اردبیل، گیلان، مازندران و خراسان رضوی نمونه برداری صورت گرفت. باکتری های جدا شده از بافت های آلوده جوانه، برگ، شاخه و تنه بر اساس آزمون های گروه LOPAT و GATTa،Pss  شناسایی شدند. تعداد 70 جدایه مورد بررسی های فنوتیپی (مورفولوژیکی، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی) و الکتروفورز پروتئین های سلولی (SDS-PAGE) قرار گرفتند. جدایه ها از نظر خصوصیات فنوتیپی و الگوی پروتئین های سلولی اختلاف های جزئی نشان دادند. جهت ارزیابی تنوع ژنتیکی،DNA  ژنومی جدایه ها استخراج و در واکنش زنجیره ای پلیمراز (rep-PCR) با استفاده از آغازگرهای ERIC و REP بررسی شد. آنالیز خوشه ای نتایج به دست آمده نشان داد که در ERIC-PCR در سطح تشابه 75 درصد، جدایه ها به 8 گروه و باREP-PCR  به 5 گروه و با ترکیب همه آغازگرها به 9 گروه تقسیم شدند. نتایج نشانگر وجود تنوع ژنتیکی درون جدایه های Pss عامل بیماری شانکر درختان میوه هسته دار بود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

سوختگی برگی که توسط قارچ Rhynchosporium secalis ایجاد می شود یکی از مهم ترین بیماری های جو در کشور می باشد. تنوع پاتوتیپی 47 جدایه از این بیمارگر از پنج استان کشور با استفاده از هشت رقم افتراقی جو ارزیابی گردید. از میان جدایه های مورد بررسی Rs55 و Rs86 از استان لرستان دارای بیشترین قدرت (توان) بیماری زایی و جدایه Rs45 از استان خوزستان دارای کمترین قدرت بیماری زایی بودند. بر اساس واکنش ارقام افتراقی در برابر این جدایه ها تعداد 20 پاتوتیپ شناسایی شد. این پاتوتیپ ها دارای طیف وسیع بیماری زایی بوده و پاتوتیپ یک در همه مناطق پراکنش داشت و پاتوتیپ های 15، 12 و 13 دارای بالاترین شدت بیماری زایی بودند. در بین ارقام افتراقی مورد بررسی Igri و Armele با ژن های مقاومت BRR4 و BRR1 بالاترین مقاومت و ارقام WI و Digger بیشترین حساسیت را در برابر پاتوتیپ ها نشان دادند. بر اساس دندروگرام ترسیم شده و با در نظر گرفتن خط برش 0.76 جدایه های مورد بررسی در هفت گروه متمایز قرار گرفتند. تنوع پاتوتیپی R. secalis در این مناطق با موقعیت جغرافیایی آنها مطابقت نداشت و این امر لزوم توسعه منابع مقاومت مختلف در مناطق عمده کشت جو در کشور را تایید می کند.

بوته های برنج دارای علائم پوسیدگی ناحیه طوقه و لکه های بزرگ قهوه ای تیره روی غلاف و ساقه در مزرعه ای در مازندران مشاهده گردید. بر اساس مشخصات مورفولوژیک، قارچ رشد یافته در اطراف قطعات کشت داده شده،Bipolaris sorokiniana  شناسایی شد. پس از توالی یابی ناحیه ITS از ژن rDNA نسبت به ارزیابی همولوژی آن با توالی های موجود در بانک ژن اقدام گردید که با هشت استرین B. sorokiniana و ) Cochliobolus sativusتلئومورف) با درجه بسیار بالا همولوژی نشان داد. فیلوگرام ترسیم شده نشان داد که در مقایسه با گونه های دیگر Bipolaris،Cochliobolus و جنس های قارچی خویشاوند آنها، استرین B. sorokiniana جدا شده از مازندران به همراه هفت استرین دیگر B. sorokiniana و یک استرین C. sativus در یک گروه قرار گرفتند. آزمون بیماری زایی روی دو رقم برنج و با روش های مختلف انجام شد. این اولین گزارش از بیماری زایی B. sorokiniana روی گیاه برنج در ایران می باشد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

گونه Heterodera schachtii، یکی از مهم ترین عوامل بیماری زای چغندرقند در دنیاست. این نماتود در اکثر مناطق تحت کشت این گیاه در ایران گسترش دارد و موجب کاهش عملکرد و میزان قند موجود چغندر تولید شده در مزارع آلوده می شود. جمعیت های مختلف H. schachtii از لحاظ خصوصیات مرفولوژیکی بسیار متفاوت هستند و شناسایی آنها بر اساس خصوصیات مرفولوژیکی و مرفومتریکی سیست هاولاروهای سن دوم بسیار وقت گیر بوده و نیازمند مهارت و دقت زیاد می باشد. در سال های اخیر امکان استفاده از روش ITS-PCR-RFLP برای تفکیک این گونه از سایر گونه های موجود بررسی شده است. در این بررسی 120 جمعیت از نماتود سیستی چغندرقند از مزارع مختلف در استان خراسان رضوی جمع آوری شد و سیست ها از لحاظ خصوصیات مرفولوژیکی و مرفومتریکی مورد بررسی قرار گرفتند. در میان این جمعیت ها، 88 جمعیت که تفاوت های مرفولوژیکی نسبتا زیادی با هم داشتند، انتخاب شدند. پس از استخراج DNA، تکثیر ناحیه rDNA-ITS با استفاده از آغازگرهای عمومی این ناحیه انجام شد. محصول PCR هر نمونه با استفاده از آنزیم برشی MvaI هضم شد. تمامی 88 نمونه الگوی باندی مشابهی را تولید کردند که با الگوی ارائه شده برای این گونه در منابع معتبر همخوانی دارد. پس از تایید گونه، گروه بندی جمعیت های ذکر شده بر اساس خصوصیات مرفومتریکی نشان داد که جمعیت های مناطق شمالی استان از جمعیت های مناطق جنوبی قابل تفکیک است، هر چند بر اساس مناطق کوچک تر جغرافیایی تفکیک قابل قبولی صورت نگرفت. هم چنین بر اساس طول باندهای کوتیکولی ناحیه واژن و برجستگی های گره مانند موجود در مخروط انتهای بدن سیست ها، چهار تیپ مرفولوژیکی تشخیص داده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که روش ITS-PCR-RFLP می تواند در شناسائی جمعیت های مختلف H. schachtii با دامنه وسیع تفاوت های مرفولوژیکی بسیار کارآمدتر و سریع تر از روش های مرفولوژیکی باشد.

به منظور شناسایی نماتودهای انگل گیاهی، تعداد 45 نمونه خاک از شهرستان کرج، جیرفت و جویبار (به ترتیب از استان های تهران، کرمان و مازندران) جمع آوری شد. نماتودهای موجود در آنها با استفاده از روش الک ها و سانتریفوژ استخراج گردید. نماتودهای استخراج شده پس از تثبیت، به گلیسیرین منتقل و پس از تهیه اسلایدهای دائمی با استفاده از میکروسکوپ نوری مورد شناسایی قرار گرفت. در این تحقیق چهار گونه Neodolichorhynchus sulcatus، Paraphelenchus micoletzkyi،Paratrichodorus minor  و Tylenchorhynchus annulatus شناسایی شد. از بین گونه های شناسایی شده سه گونه N. sulcatus، P. micoletzkyi  و P. minor برای اولین بار از ایران گزارش می شود. هم چنین گونه T. annulatus به دلیل نبودن شرح کاملی در ایران، در این مقاله شرح داده شده است.

در این مطالعه تاثیر سه ماده افزوده سوکروز، آلجینات سدیم و صمغ عربی روی پایداری سلول های مخمر Pichia guilliermondii در فرمولاسیون های پودری مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. سلول های مخمر پس از تکثیر در محیط کشت ملاس نیشکر با حامل های پودری تالک، کائولین، سبوس گندم و سبوس برنج و مواد افزوده مختلف شامل سوکروز، صمغ عربی و سدیم آلجینات مخلوط شدند. جمعیت مخمر در 16 فرموله تهیه شده طی دوره شش ماهه مورد بررسی قرار گرفت. در پایان دوره شش ماهه نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد، بیشترین جمعیت سلول زنده مخمر در هر گرم فرمولاسیون با تعداد 1011×1.4 و 1010×6.5 به ترتیب در فرمولاسیون های شماره 11 (سبوس گندم همراه با صمغ عربی) و 15 (سبوس گندم همراه با سوکروز) و کمترین جمعیت سلول زنده مخمر با تعداد 107×7.6 سلول در فرمولاسیون شماره 2 (کائولین) دیده شد. در فرمولاسیون های نگهداری شده در 24 درجه سانتی گراد نیز بیشترین جمعیت سلول زنده مخمر با تعداد 1010×6.5 در فرمولاسیون شماره 15 مشاهده شد. در دمای 24 درجه نیز کمترین تعداد سلول زنده در فرمولاسیون شماره 2 مشاهده گردید. در بررسی اثر فرمولاسیون در کنترل بیماری کپک آبی سیب در شرایط انبار نتایج قابل قبولی حاصل شد. در بررسی کارایی فرمولاسیون های نگهداری شده در هر دو دمای 4 و 24 درجه سانتی گراد، بیشترین کاهش مساحت لکه بیماری روی میوه سیب با کاربرد فرمولاسیون شماره 15 دارای سوکروز و سبوس گندم مشاهده شد. تحقیق حاضر نشان داد که نوع و مقدار مواد به کار رفته در فرمولاسیون باعث حفظ قدرت حیات و کارایی جدایه آنتاگونیست در طی مدت انبارداری شده و موجب حفظ شدت اثر آن در کنترل بیماری در شرایط انبار می شود.

بیماری برق زدگی نخود ناشی از Didymella rabiei، مهم ترین بیماری نخود معمولی در استان کرمانشاه است. عامل بیماری روی بقایای گیاهی و بذرهای نخود بقا می یابد. مرحله جنسی قارچ روی بقایای آلوده نخود که در سطح خاک مزرعه باقی می مانند، تشکیل شده و در بقا و پراکنش بیماری به نقاط دور نقش اساسی دارد. طی سال های زراعی 83-1382 و 84-1383 بقایای آلوده نخود از اوایل مهرماه روی سطح خاک چند مزرعه در شهرستان های مختلف استان کرمانشاه قرار داده شد. در سال زراعی 83-1382 مرحله جنسی قارچ روی اغلب نمونه های قرار گرفته در سطح مزارع تشکیل نگردید و یا در صورت تشکیل به مرحله بلوغ نرسید. در سال زراعی 84-1383 سود و تسیوم های بالغ قارچ به فراوانی روی همه نمونه ها تشکیل شد. سودوتسیوم ها حدود یک ماه تا 45 روز پس از قرار دادن بقایای آلوده نخود در سطح مزرعه (اوایل تا اواسط آبان ماه) روی ساقه و غلاف های آلوده شروع به تشکیل نمودند. متعاقبا سودوپارافیزهای قارچ در بین بافت استرومایی سودوتسیوم رشد و توسعه یافت. سودوتسیوم ها و آسک های بالغ در نیمه اول اسفند ماه در نمونه ها دیده شد. رها سازی آسکوسپورها از اواخر اسفند شروع و تا اواخر اردیبهشت ادامه داشت. همه سودوتسیوم های مورد بررسی در اواسط خرداد، کاملا خالی بودند.

در این تحقیق تشکیل بیوفیلم در تعدادی از استرین های Pseudomonas fluorescens به صورت غیر مستقیم توسط ارزیابی سلول های باکتریایی رنگ شده توسط کریستال ویوله بررسی و با هم مقایسه گردید. استرین Pseudomonas fluorescens UTPF98 به دلیل توانایی فراوان در تشکیل بیوفیلم انتخاب شد. سپس مراحل تشکیل بیوفیلم (شامل اتصال برگشت پذیر و برگشت ناپذیر به سطح، تشکیل میکروکلنی و تشکیل ماکروکلنی همراه با تولید اگزوپلی ساکارید) در این استرین بر روی اسلایدهای شیشه ای ردیابی شد. در نهایت تاثیر برخی عوامل تغذیه ای شامل کاتیون ها (آهن، منیزیم، کلسیم، روی، مس، مولیبدن، منگنز، بور و کبالت)، منابع کربن (گالاکتوز، آرابینوز، زایلوز، مانوز، گلوکز و رامنوز)، اسیدهای آمینه (آسپارتیک اسید، فنیل آلانین، پرولین، تیروزین، لوسین، آسپارژین، آلانین، ایزولوسین، گلایسین، گلوتامیک اسید، هیستیدین، ترئونین، آرژنین، لیزین و گلوتامین) و فسفر بر تشکیل بیوفیلم در استرین نام برده بررسی شد. تاثیر کاتیون ها در تشکیل بیوفیلم متفاوت می باشد. هم چنین همه منابع کربن و اسیدهای آمینه آزمایش شده تاثیر مثبت بر تشکیل بیوفیلم داشتند. از طرفی تشکیل بیوفیلم با میزان فسفر موجود در محیط کشت رابطه معکوس داشت. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که شرایط تغذیه ای محیط کشت بر روی تشکیل بیوفیلم تاثیر می گذارد. برای بیوکنترل موفق توسط سودومونادهای فلورسنت، شناخت شرایط تغذیه ای تاثیر گذار بر تشکیل بیوفیلم و چگونگی این تاثیر گذاری الزامی می باشد.

بیماری آتشک با عامل Erwinia amylovora یکی از مهم ترین و مخرب ترین بیماری های خانواده گل سرخیان است. روش هایی که با سرعت و حساسیت زیاد پاتوژن را ردیابی می کنند ابزار مهمی در کنترل بیماری هستند. در این تحقیق حساسیت و دقت چهار روش تشخیصی مختلف بدون غنی سازی و به همراه غنی سازی مقایسه و ارزیابی گردید. روش کشت روی محیط نیمه انتخابی CCT تا 1 CFU/ml باکتری E. amylovora را از عصاره گیاه آلوده تشخیص داد اما قادر به ردیابی آلودگی پنهان نبود. با استفاده از غنی سازی تشخیص و ردیابی باکتری در آلودگی های پنهان امکانپذیر شد. روشLateral flow immuno Chromatography  غلظت 105 CFU/ml باکتری در عصاره گیاه آلوده را شناسایی نمود، ولی پس از غنی سازی علاوه بر توان ردیابی باکتری در شرایط آلودگی پنهان، دقت تشخیص این آزمون صد هزار برابر یعنی تا 1 CFU/ml افزایش پیدا کرد. روش PCR معمول و PCR آشیانه ای با استفاده از آغازگرهای اختصاصی با موفقیت قادر به ردیابی آلودگی پنهان و جمعیت های پایین باکتری در حد1 CFU/ml  باکتری در عصاره گیاهی با غنی سازی و بدون غنی سازی شد. غنی سازی تاثیری در افزایش دقت این آزمون مولکولی نداشت هرچند که در ردیابی سلول های زنده باکتری بسیار موثر است.

بیماری لکه خرمایی گندم با عامل قارچی  Pyrenophora tritici-repentis (Died.) Drechsler در حال حاضر در مناطق شمالی کشور گسترش زیادی پیدا کرده است. هر چند گزارشی از جداسازی فرم غیرجنسی قارچ با نام ازDrechslera tritici-repentis (Died.) Shoemaker  مازندران قبلا ارائه شده (فروتن و همکاران 1995) ولی تولید فراوان کنیدیوم در محیط کشت و نیز فرم جنسی قارچ تاکنون از کشور گزارش نشده است. در این تحقیق برگ های آلوده گندم از مزارع استان های گلستان و مازندران جمع آوری و در آزمایشگاه و شرایط گلخانه ای بررسی شدند. نتایج نشان داد که پرگنه های هفت روزه قارچ در محیط V8-Caco3 به رنگ خاکستری تیره، کنیدیوفورها در پایه متورم به رنگ زرد تا قهوه ای با ابعاد 300-100×8-7 میکرومتر، کنیدیوم ها زرد و دارای 7-5 بند و به ابعاد 200-100×18-14 میکرومتر با یاخته پایه مخروطی می باشند.با کشت پلاگ هایی از محیط کشت فعال V8-Caco3 روی محیط کشت آب آگار%2 (WA)  حاوی قطعات برگ گندم سترون شده و نگهداری آنها در شرایط نوری و دمایی خاص شامل 12 ساعت نور فلئورسنت و 12 ساعت نور near UV در دمای 22 درجه سلسیوس، پس از دو هفته پسودوتسیوم های تیره با ابعاد 250-200 میکرومتر روی بافت برگ تشکیل شوند. برای بلوغ بیشتر اندام های جنسی پتری های محتوی پسودوتسیوم های قارچ به مدت دو هفته دیگر در یخچال نگهداری شدند. آسکوسپورها تخم مرغی شکل و دارای سه بند عرضی مشخص و یک بند طولی و با ابعاد 50-40×20-16 میکرومتر بودند. این مشخصات با مشخصات ارائه شده برای قارچ Pyrenophora tritici-repentis  در (1987) Sivanesan کاملا مطابقت داشت.

در سال های اخیر کشت توت فرنگی (Fragaria×ananassa Duchesne) گسترش نسبتا زیادی داشته و به 3500 هکتار رسیده است. در سال 1387 از طوقه و ریشه بوته های توت فرنگی با علائم پژمردگی و در حال خشک شدن جدایه هایی شبیه به Macrophomina از استان های کردستان، مازندران و گلستان جدا سازی شدند. جدایه های حاصل در محیط کشت سیب زمینی- دکستروز- آگار ( (PDA(ساخت شرکت مرک) برای بررسی مشخصات ظاهری و نرخ رشد کشت داده و در دمای 25 درجه سلسیوس نگهداری شدند. پس از 6 روز میکرواسکلروت های گرد تا دوکی شکل و تیره رنگ قارچ مشاهده و قطر پرگنه به 90 میلی متر در ظروف پتری رسید. پس از 10 روز از هر یک از شش پرگنه ده میکرواسکلروت جدا و اندازه گیری شدند. طول میکرواسکروت ها 200-50 و عرض آنها 130-40 میکرومتر تعیین شد. این مشخصات با کلیدهای شناسایی معتبر مقایسه و جدایه ها Macrophomina phaseolina (Tassi) Goid شناسایی شدند ((Holliday and Punithalingam 1970.

بیماری پوسیدگی کف آلود چوب درختان یا چوب خیس از جمله عوارضی است که باعث ایجاد پوسیدگی در نواحی مرکزی چوب برخی از درختان سایه دار و جنگلی نظیر چنار، زبان گنجشک، صنوبر، بلوط، افرا و نارون می گردد  .(Scortichini et al. 1991) علائم اصلی آلودگی، تغییر رنگ چوب بخصوص در مناطق مرکزی تنه است که توام با حالت خیسی و پوسیدگی می باشد. در این مناطق مقداری گاز تولید شده که در اثر فشار آن ترشحات کف آلود زیادی از بافت خارج می گردد. از درختان آلوده چندین نوع باکتری جداسازی شده است، اما دخالت قطعی هر یک از عوامل در ایجاد بیماری مورد تردید می باشد (Murdoch & Campana 1983). در برخی از منابع به دخالت باکتری Enterobacter nimipressuralis در ایجاد بیماری اشاره گردیده است(Brenner et al. 2005) . در ایران گزارش مستدلی از وجود این بیماری در دسترس نیست. در بهار 1390 علائمی از وجود یک بیماری مشابه در درختان نارون شهرستان رفسنجان دیده شد. درختان بیمار دچار زوال تدریجی بوده، خطوط سفید تا خاکستری در پوست آنها مشاهده می شد و ترشحات کف آلودی از منافذ پدید آمده در تنه و سرشاخه ها، جاری بود. در چند نوبت، از پوست ناحیه کامبیوم درختان آلوده نمونه هایی جداسازی و پس از ضدعفونی سطحی بر روی محیط های کشت NA، Kings B،YDC  و EMB کشت شد.

بیماری فیتوپلاسمایی غنچه درشت یا تورم جوانه(Big bud) یکی از بیماری های مهم گوجه فرنگی(Lycopersicum esculentum)  در دنیاست و در ایران تاکنون از استان های فارس، خراسان رضوی، اردبیل، اصفهان و بوشهر گزارش شده است. در بازدیدهای تابستان سال 1389 از مزارع گوجه فرنگی شرق استان لرستان در منطقه درود علائم بیماری غنچه درشت گوجه فرنگی دیده شد. علائم بارز بیماری عبارت بودند از: کوچک ماندن، باریک شدن، ضخیم شدن و رنگ پریدگی برگ ها، ارغوانی شدن رگبرگ ها در قسمت زیرین برگ، کاهش فاصله میانگره ها، ضخیم شدن ساقه، رشد جوانه های جانبی ساقه و تغییرات گل شامل بزرگ شدن کاسبرگ ها و تبدیل کاسه گل به جسمی کیسه مانند و گل سبزی، راست ایستادن شاخه های انتهایی، عدم تشکیل میوه و کوتولگی گیاه. عامل بیماری به وسیله پیوند از یک بوته گوجه فرنگی دارای علائم بارز بیماری در مزرعه به سه بوته گوجه فرنگی سالم منتقل گردید و در آنها علائم بیماری غنچه درشت ظاهر شد. با روش ژانگ و همکاران  (1998, J. Virol. Methods 71: 45-50) از بافت رگبرگ میانی 5 بوته گوجه فرنگی علائم دار در طبیعت، بوته های گوجه فرنگی آلوده شده در شرایط گلخانه و یک بوته فاقد علائم دی ان ای کل استخراج گردید. در آزمون واکنش زنجیرهای پلیمراز (PCR) مستقیم با استفاده از جفت آغازگر P1/P7 آلودگی نمونه های دی ان ای استخراج شده از گوجه فرنگی علائم دار در طبیعت و بوته های گوجه فرنگی مایه زنی شده با پیوند به فیتوپلاسما به اثبات رسید و قطعات 1800 جفت بازی تکثیر شد. تحت همین شرایط در نمونه های دی ان ای گوجه فرنگی سالم چنین قطعه ای تکثیر نشد. بر اساس علائم بیماری، انتقال با پیوند و واکنش مثبت در آزمون PCR مستقیم، بیماری غنچه درشت گوجه فرنگی در استان لرستان ماهیت فیتوپلاسمایی دارد.