علوم دارویی (pharmaceutical sciences)
سال:1388 | دوره:15 | شماره:2 |تعداد مقالات:15

زمینه و هدف: پلی ساکاریدهای موسیلاژی از نظر ساختمانی یک گروه متنوع از درشت مولکولهای زیستی را تشکیل می دهند که پایه و اساس برای کاربردهای متفاوت در زمینه پهناور دارویی و داروسازی می باشند. بعضی از نمونه ها که به اصطلاح به پلی ساکاریدهای ضد سرطانی با خواص تنظیم کننده ای ایمنی معروف هستند، نشان داده اند که نامزدهای آشکاری برای کمک به معالجه تومورها می باشند.روشها: در تحقیق اخیر، موسیلاژهای گیاهی، از برگها و پیاز A. chrysantherum از گیاهان پیازدار مهم ایران (تیره Liliaceae) جداسازی شده اند. هر اندام گیاهی جهت از بین بردن مواد مداخله کننده، تیمار داده شد و استخراج موسیلاژ آن صورت گرفت (بوسیله روشهای سرد و گرم) و همچنین از آلاینده ها خالص شد. ترکیب شیمیایی موسیلاژ از نظر کمی و کیفی بوسیله TLC و GLC مطالعه شد.یافته ها: موسیلاژ خالص استخراج شده از برگها و پیازهای A. chrysantherum پلی ساکاریدهای اسیدی را نشان دادند، که در موسیلاژ برگ آن قندهای گلوکز (%65)، مانوز (%22)، گالاکتوز (%12) و همچنین اسید گلوکورونیک وجود داشتند و موسیلاژ پیاز آن از رامنوز (%10)، مانوز (%12)، گلوکز (%29) و قند غالب گالاکتوز (%48.5) تشکیل شده است و اسید گلوکورونیک و اسید گالاکتورونیک (کروماتوگرام حاصل از TLC) هر دو در موسیلاژ پیاز گیاه مذکور حضور داشتند.نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که هر دو موسیلاژ برگ و پیاز، دارای پلی ساکارید اسیدی می باشند و قند غالب هگزوزها هستند.

زمینه و هدف: خواص دارویی که به زعفران نسبت داده شده است، بسیار گسترده می باشد ولی مصرف مقادیر زیاد آن بسیار توکسیک است. این مطالعه برای ارزیابی اثرات سمی احتمالی عصاره تام کلاله زعفران بر بافت های کبد، کلیه و برخی پارامترهای خونی در موش های صحرایی طراحی شده است. روش ها: موش های صحرایی نر نژاد ویستار در چهار گروه 8 تایی توزیع گردیدند. به گروه 1، تحت عنوان شاهد، سرم فیزیولوژی و به گروه های 2 تا 4 عصاره تام کلاله زعفران به طور روزانه و به مدت دو هفته به ترتیب با دزهای 0.35، 0.7 و 1.05 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، به طور داخل صفاقی تزریق شد. وزن بدن موش ها در روزهای صفر، 7 و 14 ثبت و مقادیر پارامترهای هماتولوژیک و بیوشیمیایی سرم موش ها در پایان دوره آزمایش مورد سنجش قرار گرفت. نمونه های بافتی کبد و کلیه نیز پس از رنگ آمیزی با هماتوکسیلین و ائوزین از لحاظ آسیب شناسی مورد مطالعه قرار گرفتند.یافته ها: عصاره تام زعفران باعث کاهش معنی دار غیر وابسته به دز هموگلوبین، هماتوکریت و تعداد گلبول های قرمز گردید. شمارش کلی گلبول های سفید، افزایش وابسته به دز معنی داری را در گروه های تیمار با عصاره نشان داد. گروه های تیمار با عصاره افزایش وابسته به دز معنی داری را در میزان اوره، اسید اوریک، کراتینین و آنزیم های آلانین ترانس آمیناز و آسپارتات ترانس آمیناز سرم نشان دادهد. در آسیب شناسی بافتی کلیه ها و کبد موش های تیمار شده با عصاره، آسیب های ملایم تا شدیدی مشاهده شد که با نتایج آزمایشات بیوشیمی همخوانی داشت.نتیجه گیری: نتایج بررسی حاضر نشان  داد که عصاره تام کلاله زعفران با دزهای مصرف شده در موش های صحرایی سمی بوده و باعث ایجاد آسیب های کبدی، کلیوی و همچنین کم خونی می شود.

زمینه و هدف: ناپروکسن یک داروی ضد درد و ضد التهاب غیر استروئیدی کم محلول در آب است. افزایش سرعت انحلال دارو با کمک تهیه پراکندگی جامد می تواند موجب افزایش جذب گوارشی و اثر بخشی آن شود. در این مطالعه پراکندگی های جامد ناپروکسن (با نسبت 1 به 1) در حامل کراسص پوویدون و پودر میوه سنجد به روش همسایش تهیه و اثر ضد دردی آنها در مدل تست فرمالین مورد بررسی قرار گرفت.روش ها: مطالعه بر روی موشهای صحرایی نر ویستار در محدوده وزنی 200-180 گرم انجام شد (n=8 رت در هر گروه). یک ساعت بعد از تجویز خوراکی داروها اثر ضد دردی آنها با استفاده از تزریق فرمالین %2.5 به کف پای حیوان مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که پراکندگی های جامد ناپروکسن در کراس پوویدون و سنجد در مقایسه با مخلوط های فیزیکی ناپروکسن با کراس پوویدون و سنجد و پودر خالص ناپروکسن اثر ضددردی بیشتری (P<0.001) ایجاد کرد. اثر ضد دردی مخلوط های فیزیکی ناپروکسن با کراس پوویدون و سنجد تفاوت معنی داری با اثر ضد دردی پودر خالص ناپروکسن نداشت. پراکندگی جامد ناپروکسن در کراس پوویدون بطور معنی دار (P<0.01) بی دردی بیشتری در مقایسه با پراکندگی جامد آن در کراس پوویدون و پودر میوه سنجد افزایش می یابد.

زمینه و هدف: لیندن ترکیب اورگانوکلره ای می باشد که به طور وسیعی در کشاورزی و در صنایع داروسازی به عنوان ضد شپش (شامپو) و ضد چرب (لوسیون) مورد استفاده قرار می گیرد. لیندن از طریق استنشاق جذب و موجب مسمومیت می گردد. هدف این تحقیق بررسی اثرات این ترکیب بر روی سلولهای تراشه و ریه موش صحرایی می باشد.روشها: به این منظور حلال (اتیل استات) و لیندن در دوزهای 10، 20 و 40mg/kg از طریق داخل صفاقی تزریق شد. بعد از 24 ساعت حیوانات را بوسیله اتر کشته شدند و ریه و تراشه آنها در فرمالین %10 فیکس شد. بعد از تهیه مقاطع میکروسکوپی، برای بررسی هیستوپاتولوژی از رنگ آمیزی H&E (Hematoxylin &Eosin) و برای مطالعه سیتو شیمیایی سلولهای ترشحی گلیکوپروتئین از رنگ آمیزی AB (Alcian Blue) و PAS (Periodic acid Schiff) استفاده گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که در گروه کنترل، بافت ریه و سلولهای پنوموسیت کاملا دست نخورده می باشد. آسیب های ناشی از لیندن در بافت ریه شامل تورم سلولی، ایجاد واکوئل، کاهش قدرت رنگ پذیری در سلولهای پنوموسیت نوع II، ضخیم شدن دیواره آلوئولی و آسیب به سلولهای مژه دار و غیره مژه دار می باشند. لیندن موجب تغییر فرم بافت پوششی از مطبق کاذب به فرم ساده گردید. از لحاظ سیتوشیمیایی، در بافت اپی تلیال تراشه گروه کنترل، سلولهای ترشحی گلیکوپروتئین خنثی و اسیدی مشاهده شد. در همه موارد شدت آسیب وابسته به دوز می باشد.نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که لیندن موجب آسیب سلولهای سیستم تنفسی می شود. مکانیسم اثر لیندن مشخص نمی باشد ولی گزارش شده که لیندن در کبد تحت تاثیر آنزیم های میکروزومال کبدی متابولیزه شده و به ترکیبات واسطه ای واکنشگر تبدیل شده و موجب آسیب سلولی می گردد.

زمینه و هدف: دی هیدروتستوسترون نوعی هورمون درون زا است که توسط آنزیم 5 آلفا – ردوکتاز از احیای تستوسترون ایجاد می شود. وجود تعداد فراوان گیرنده های آندروژنی و آنزیم 5- آلفا – ردوکتاز در مناطق مرتبط با حافظه و یادگیری در هیپوکامپ و از طرفی بهبود حافظه و یادگیری به دنبال جایگزینی آندورژنها در حیوانات گنادکتومی شده بر تاثیر آندروژنها در روند یادگیری و حافظه دلالت دارد.روشها: 10 گروه هشت تایی از موشهای صحرایی نر به طور تصادفی انتخاب شده و به جز گروه کنترل در گروههای آزمایشی دیگر دو کانول به طور دو طرفه در نواحی CA1 کاشته شدند. بعد از مدت یک هفته آزمایشها آغاز شد. گروه کنترل فقط در ماز آبی تست شدند. در یک گروه 0.5 میکرولیتر سالین 30 دقیقه قبل از آزمون، در دو گروه دیگر 0.5 میکرولیتر DMSO 30 دقیقه و 24 ساعت قبل از آزمون تزریق داخل هیپوکامپ شد. مقادیر 5 و 10 و 20 میکروگرم دی هیدروتستوسترون که در 0.5 میکرولیتر DMSO حل شده بود در سه گروه 30 دقیقه قبل از آزمون ماز آبی و در سه گروه دیگر 24 ساعت قبل از آزمون تزریق گردید.یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد که تزریق دارو 24 ساعت قبل از آزمون تاثیر معنی داری بر یادگیری و به خاطرآوری در ماز آبی نداشته است اما تزریق دارو در دوز 10 میکروگرم 30 دقیقه قبل از آزمون مسافت طی شده توسط حیوان را برای رسیدن به سکو به طور معنی دار (P<0.05) کاهش داده و درصد مسافت طی شده در ربع هدف را به طور معنی داری (P<0.05) افزایش داد.نتیجه گیری: دی هیدروتستوسترون با دوز 10 میکروگرم 30 دقیقه قبل از آموزش موجب بهبود حافظه فضایی در موشها شد.

زمینه و هدف: شواهد زیادی نشان می دهد که گلوکوکورتیکوئیدها تثبیت حافظه را افزایش می دهند ولی مکانیسم های مداخله گر روشن نیست . هدف این مطالعه بررسی نقش گیرنده های موسکارینی و نیکوتینی کولی نرژیک در اثرات مثبت کورتیکوسترون بر تثبیت حافظه است.روشها: در این مطالعه تجربی 100 سر موش سوری نر نژاد آلینو با میانگین وزن 30 گرم مورد استفاده قرار گرفت. موش ها در مدل یادگیری احترازی غیر فعال آموزش داده شدند (شوک 0.5 میلی آمپر برای مدت 3 ثانیه). در آزمایش 1 اثر کورتیکوسترون (0.3 میلی گرم) بر تثبیت حافظه بررسی شد. در آزمایش 2 و 3 به ترتیب اثر کورتیکوسترون (0.3 میلی گرم) در حضور آتروپین (یک آنتاگونیست گیرنده موسکارینی با دوزهای 0.5 و 2 میلی گرم) یا مکامیلامین (یک آنتاگونیست گیرنده نیکوتینی با دوزهای 0.5 و 2 میلی گرم) بررسی شد. بلافاصله بعد از هر آموزش، هر حیوان دو تزریق دریافت کرد: تزریق اول آتروپین یا مکامیلامین یا سالین و تزریق دوم کورتیکوسترون یا حامل آن و 48 ساعت بعد از آموزش تست به خاطر آوری (مدت زمانی که طول می کشید که حیوان وارد بخش تاریک دستگاه شود) ارزیابی شد.یافته ها: نتایج نشان داد که تزریق کورتیکوسترون بلافاصله بعد از آموزش موجب افزایش تثبیت حافظه می شود (P<0.01). تزریق آتروپین و مکامیلامین به تنهایی اثری بر روند تثبیت حافظه ندارند. ولی آتروپین قادر است اثرات افزایش تثبیت حافظه توسط کورتیکوسترون را بلوک نماید (P<0.01) در حالیکه مکامیلامین اثری بر پاسخ کورتیکوسترون نداشت.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد که حداقل بخشی از اثرات مثبت کورتیکوسترون بر حافظه از طریق فعال شدن گیرنده های موسکارینی اعمال می شود.

زمینه و هدف: گیاه قره قاط بطور سنتی برای درمان فشارخون در آذربایجان استفاده می گردد. این تحقیق برای بررسی اثرات شل کنندگی عصاره تام میوه قره قاط در آئورت ایزوله رت و تعیین نقش آندوتلیوم در آن طراحی گردید.روشها: آئورت حیوان بعد از ایزوله شدن به قطعات 5-3 میلی متری تقسیم و در محلول کربس تحت کشش 2 گرم قرار گرفت. بافتهای آئورتی با و بدون آندوتلیوم تحت تاثیر فنیل افرین (0.1 میکرومولار) و پروستاگلاندین F2a (8 میکرومولار) منقبض و سپس با افزایش تدریجی عصاره درصد شلی محاسبه گردید. به منظور ارزیابی نقش آندوتلیوم در اثر شل کنندگی عصاره قره قاط، حلقه ها پیش از انقباض به مدت 20 دقیقه در حضور 100 میکرومولار L-NAME و یا 10 میکرومولار متیلن بلو انکوبه شدند.یافته ها: عصاره تام میوه قره قاط به شکل وابسته به دوز باعث ایجاد پاسخ شلی در بافت آئورتی منقبض شده با فنیل افرین 0.1 میکرومولار و پروستاگلاندین 8 میکرومولار شدند. پاسخ شلی حاصل از عصاره در بافتهای با آندوتلیوم سالم و بدون آندوتلیوم از لحاظ آماری اختلاف معنی داری نداشتند. انکوبه کردن حلقه های آئورت رت با L-NAME و متیلن بلو تاثیر مهاری بر روی شلی حاصل از عصاره قره قاط نداشتند.نتیجه گیری: بر اساس یافته های بدست آمده، عصاره میوه قره قاط بصورت وابسته به دوز، آئورت رت منقبض شده با فنیل افرین را گشاد می کند. این پاسخ شلی مستقل از مسیر نیتریک اکساید و همچنین مستقل از عملکرد آندوتلیوم می باشد.

زمینه و هدف: اثرات تقویتی بین جاذب های UV در فرآورده های ضد آفتاب می تواند مزایای زیادی از جمله کاهش تحریک و واکنشهای حساسیتی و کاهش جذب پوستی مواد موثره ضد آفتاب داشته باشد.روشها: اثرات سینرژیستی 6 ماده موثره رایج در فرآورده های ضد آفتاب از سری EusolexÒ (232, 6007, HMS, OS, 4360 and 9020) مطالعه شد. ابتدا غلظت مبنا از هر ماده ضد آفتاب تعیین گردید و سپس حلال منتخب برای مطالعه انتخاب شد. در مرحله محلولهای تکی از هر ضد آفتاب و تمام سیستمهای دوتایی محتمل از آنها تهیه گردید. طیفهای بدست آمده از نظر سطح زیر منحنی جذب و میزان جذب در 310 نانومتر با هم مقایسه شدند.یافته ها: حلال ایزوپروپیل الکل بعنوان حلال منتخب برای تمام ضد آفتابها انتخاب گردید. نتایج نشان داد که ضد آفتاب EusolexÒ 9020 با درصدهای وزنی پایین نسبت به غلظت مبنا (حدود %10) در ترکیب با تمام جاذب های UVB اثرات تقویتی نشان می دهد که اوج آن با ضد آفتاب EusolexÒ 4360 می باشد. (%64 در سطح زیر منحنی جذب و %65.7 در میزان جذب در 310 نانومتر). ترکیب ضد آفتاب EusolexÒ9020 با ضد آفتابهای EusolexÒ 6007 و EusolexÒ 4360 اثرات تقویت کنندگی در محدوده UVA نیز نشان داد (%61). ضد آفتابهای EusolexÒ HMS و EusolexÒ OS در ترکیب با ضد آفتاب EusolexÒ 4360 در مقادیر پایین اثرات تقویتی قابل توجهی در محدوده UVB ایجاد کردند. (به ترتیب %47 و %18.9).نتیجه گیری: این نتایج ثابت کردند در صورت انتخاب صحیح نوع و نسبت مواد موثره ضد آفتاب در فرآورده ها می توان به درجات بالایی از اثرات تقویت کنندگی دست یافته و کیفیت و کارآیی فرآورده های ضد آفتاب را به مقدار زیاد بهبود داد.

زمینه و هدف: یکی از محبوبترین سیستمهای دارورسانی خوراکی، قرصهای چند واحدی از قبیل پلتهای پرس شده هستند که مزیت آنها بر اشکال دارویی تک واحدی بطور وسیعی مورد مطالعه قرار گرفته است. یکی از چالشهای موجود در تهیه چنین قرصهایی حفظ آزادسازی مطلوب دارو بعد از پرس پلتها می باشد، چرا که اعمال نیروی پرس می تواند منجر به آسیب به پلتها و تغییر در سرعت آزادسازی دارو از آنها شود. هدف از این مطالعه، طراحی قرصهای چند واحدی دیکلوفناک بوده بطوری که به محض بلعیده شدن به سرعت به پلتهای سازنده شان باز شوند.روش ها: در این تحقیق فرمولاسیون پلتهای حاوی 10، 20 و 30 درصد دیکلوفناک و 20، 40 و 60 درصد از مخلوط پلیمرهای اودراژیت RS PO و RL PO به نسبت مساوی مورد بررسی قرار گرفت، این فرمولاسیونها بر اساس full factorial design و با استفاده از اکستروژن – اسفرونایزیشن تهیه شدند. جزییات تاثیر متغیرهای فرمولاسیون روی خصوصیات فیزیکی و آزادسازی آنها مطالعه گردید. همچنین تاثیر curing بر خصوصیات فوق مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: افزایش میزان دارو هم در پلتهای cure شده و هم پلتهای cure نشده باعث کاهش MDT گردید، این در حالی بود که درصد اودراژیت در پلتهای cure نشده تاثیر چندانی بر سرعت آزادسازی نداشت ولی در مورد پلتهای cure شده بویژه درمقادیر پایین از دارو باعث افزایش MDT گردید. با استفاده از نسبت %60 پلت و %40 مخلوط پرکننده قرصهایی با سختی و زمان باز شدن مناسب به دست آمد.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که ضمن پرس آسیبی به پلتها وارد نشده و پلتها به محض تماس با محیط انحلال بصورت سالم از شکل تک واحدی به صورت پلتهای چند واحدی آزاد می شوند.

زمینه و هدف: با توجه به اینکه هیپرلیپیدمی به عنوان یکی از مهمترین عوامل خطر بیماریهای قلبی عروقی مطرح می باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر دریافت غذایی دانه گیاهی بزرک (تخم کتان) بر پروفایل لیپیدی و مالون دی آلدئید (MDA) سرم در خرگوشهای هیپرلیپیدمیک صورت گرفت.روش ها: 24 سر خرگوش نیوزلندی نر بعد از طی 2 هفته دوره تطابق (پایه)، به مدت یک ماه تحت رژیم غذایی پایه 0.5+ درصد وزنی پودر خالص کلسترول قرار گرفتند. بعد از خونگیری ناشتا از تمامی خرگوشها و اطمینان از ایجاد هیپرلیپیدمی، حیوانات بطور تصادفی به دو گروه کنترل هیپرلیپیدمیک و بزرک تقسیم شده و به ترتیب تحت رژیم غذایی پایه 0.5+ درصد کلسترول و رژیم غذایی پایه 0.5+ درصد کلسترول 7.5 g/kg b.w/day+ دانه آسیاب شده بزرک به مدت دو ماه قرار گرفتند. در پایان ماه اول و دوم نیز از تمامی خرگوشها خونگیری ناشتا به عمل آمد و اندازه گیری سطح سرمی پروفایل لیپیدی و مالون دی آلدئید در کلیه مراحل صورت گرفت.یافته ها: سطح سرمی کلسترول تام، LDL.C و MDA در پایان ماه اول و دوم مداخله در گروه دریافت کننده بزرک در مقایسه با گروه کنترل به ترتیب 34 و 37 درصد (P<0.001)، 35 و 38.5 درصد (P<0.001) و 36.3 و 38.5 درصد (P<0.05) کمتر بود. اما تفاوت معنی داری در میزان HDL.C و TG مشاهده نشد (P<0.05).نتیجه گیری: بر اساس یافته های بدست آمده در این پژوهش، دریافت غذایی دانه بزرک، سطح سرمی توتال کلسترول، LDL.C، نسبت خطر TC/HDL.C و LDL.C/HDL.C و MDA را بطور مطلوب کاهش داد. از این ممکن است به عنوان یک روش درمانی مفید برای هیپرلیپیدمی مطرح باشد.

زمینه و هدف: مصرف مزمن اپیوئیدها سبب القای تحمل به اثرات ضد دردی آنها می شود. مطالعات متعددی حاکی از نقش مهم مسیر نیتریک اکساید –N/ متیل –D آسپارتات در بروز تحمل به اثرات ضددردی مرفین می باشد. هدف از این مطالعه ارزیابی اثرات مصرف سیستمیک مینوسایکلین و رایلوزول بر تحمل به اثرات ضددردی مرفین در موش صحرایی می باشد.روشها: حیوانات به 8 گروه هشت تایی تقسیم و روزانه رژیم های زیر را دریافت کردند: سالین (1 ml/kg, ip) یا سالین + (1 ml/kg, ip) مرفین (10 mg/kg, ip) یا مینوسایکلین (10 mg/kg, ip و 20 و 40) + مرفین (10mg/kg, ip) یا مینوسایکلین (10 mg/kg, ip) یا 80 (1ml/kg, ip) Tween (%2) یا + (1ml/kg, ip) Tween 80 (%2) مرفین (10mg/kg, ip) یا رایلوزول (4mg/kg, ip و 8 و 12) + مرفین (10 mg/kg, ip) و یا رایلوزول (12mg/kg, ip). ارزیابی حس درد با تست هات پلیت انجام گرفت. روزانه ابتدا یک بار تست Base line انجام می شد سپس دارو تزریق و 30 دقیقه بعد مرفین تزریق می شد و زمان عکس العمل حیوان (Latency Time) 30 دقیقه بعد از دریافت مرفین ارزیابی می شد.یافته ها: نتایج نشان دادند که مینوسایکلین در دوزهای (20 mg/kg و 40) روز کامل شدن تحمل را 3 روز و در دوز 10mg/kg کامل شدن تحمل را 4 روز به تعویق انداخت. رایلوزول در دوزهای (8mg/kg و 12) روز کامل شدن تحمل را 5 روز به تعویق انداخت.نتیجه گیری: تداخل در سیستم نیتریک اکساید و مسیر گلوتامینرژیک توسط مینوسایکلین و توانایی رایلوزول به عنوان مهارکننده ریلیز گلوتامات، به عنوان مکانیسم های احتمالی این داروها در کاهش تحمل به اثرات ضددردی مرفین مطرح می باشند.

زمینه و هدف: دیابت یک ناهنجاری متابولیکی است که با هیپرگلیسمی ناشی از نقص در ترشح، عمل انسولین و یا هر دو مشخص می گردد. گردو در طب سنتی ایران برای درمان دیابت کاربرد داشته است. در این مطالعه اثر عصاره هیدروالکلی برگ گردو بر سطح آنزیم های آلانین آمینو ترانسفراز و آسپارتات آمینو ترانسفراز در موش های صحرایی دیابتی شده با آلوکسان مورد بررسی قرار گرفت.روش ها: در این تحقیق 18 سر موش صحرایی نر سفید با وزن متوسط 220-180 گرم به طور تصادفی در سه گروه شش تایی تقسیم شدند: گروه اول (کنترل غیر دیابتی)، گروه دوم (کنترل دیابتی) و گروه سوم (دیابتی تیمار شده با عصاره هیدروالکلی برگ گردو). تزریقات به صورت درون صفاقی انجام گرفت. قبل از شروع مطالعه و در پایان هفته های دوم و ششم دوره آزمایش، موش های صحرایی برای 8 ساعت ناشتا بوده و سپس خون گیری به عمل آمد. خون از طریق سینوس اوربیتال گرفته شد.یافته ها: نتایج حاکی از افزایش معنی دار میزان AST و ALT در موش های صحرایی دیابتی نسبت به سایر گروه ها بود و تیمار با عصاره هیدروالکلی برگ گردو در موش های صحرایی دیابتی شده موجب کاهش معنی داری در سطح آنزیم های فوق در مقایسه با گروه کنترل دیابتی گردید (P<0.05).نتیجه گیری: این گیاه به دلیل مهار آسیب کبدی ناشی از دیابت، به عنوان داروی ضد دیابتی پیشنهاد می گردد.