علوم کشاورزی ایران
سال:1380 | دوره:32 | شماره:4 |تعداد مقالات:20

نگهداری مواد ژنتیکی در مافوق سرما تکنیکی است که در بسیاری از مراکز تحقیقاتی دنیا برای نگهداری ژرم پلاسم گیاهی در مدت زمان طولانی از آن استفاده می نمایند. جهت استفاده این تکنیک در نگهداری ژرم پلاسم برنج، آزمایشی انجام شده تا دریافته شود سوسپانسیون سلولی را حداکثر چه مدت می توان با حفظ باززایی آن در مافوق سرما نگهداری نمود؟ برای این منظور ابتدا در محیط کشت LS2.5 از بذور سه رقم برنج ایرانی (آمل-3 ، خزر و طارم) کالوس تولید شد. سپس در محیط کشت های مایع AA2 و R2 سوسپانسیون سلولی برای ارقام مختلف تشکیل شد. جهت ذخیره کردن سوسپانسیون سلولی در ازت مایع، سلول ها را در محیط کشت های مایع AA2 و R2 به مدت 3 الی 4 روز واکشت نموده سپس 0.2 گرم از این سلولها به داخل ظروف کوچک از جنس پولی پروپیلن انتقال داده و همزمان 0.75 سانتی متر مکعب از مخلوط مواد Glycerol, 46 g/l; DMSO, 39 g/l pH 5.8; Sucrose, 342.3 g/l همراه با پرولین 5 گرم در لیتر اضافه نموده تا سوسپانسیون سلولی بتواند سرمای زیاد را تحمل نماید. بعد از این عمل ظروف حامل سلول ها را به مدت یک ساعت در داخل یخ نگهداری نموده وسپس آنها را در داخل ظروف آلومینیومی گذاشته تا به داخل ازت مایع انتقال داده شود. جهت انتقال به داخل تانک ازت مایع ابتدا به مدت 35 دقیقه در دمای منهای 35oC نگهداری و بعد از آن در مافوق سرما (-196oc) به مدت دوازده ماه نگهداری گردید. بعد از یک سال ظروف از ازت مایع بیرون آورده شد و بلافاصله در داخل آب گرم سترون 45oc برای مدت یک تا دو دقیقه نگهداری شد. بعد از اینکه سلول ها از یخ زدگی به حالت اولیه برگشت مواد اضافه شده با پیپت جدا شده و سلول ها بر روی محیط کشت نیمه جامد R2 و AA2 که روی آن دو فیلتر از نوع واتمن گذاشته شده بود، کشت گردید و در دمای 26 ± 1oc و در تاریکی نگهداری شد. نتیجه این مطالعه نشان داد که بعد از دوازده ماه نگهداری سلول ها در مافوق سرما مجددا برای همه رقم ها سوسپانسیون سلولی تشکیل شد. سوسپانسیون سلولی تشکیل شده برای تولید پروتوپلاست استفاده گردید. ارقام آمل -3 و طارم در مقایسه با شاهد تقریبا دو برابر افزایش تولید پروپلاست داشته ولی رقم خزر در مقایسه با شاهد %20 افزایش داشته است. همچنین در مقایسه باززایی پروتوپلاستها با پروتوپلاست های شاهد نتایج نشان داد که ارقام آمل -3 و خزر به طور معنی داری کاهش باززایی داشته اما برای رقم طارم در مقایسه با شاهد اختلاف معنی داری مشاهده نشده است. در این آزمایش به ترتیب برای ارقام آمل -3 ، خزر و طارم تعداد 32, 24 و 49 گیاه سبز به دست آمده است.

به منظور شناخت مبانی مرفولوژیکی- فیزیولوژیکی اختلاف عملکرد و تعیین مهم ترین صفات موثر بر عملکرد در هیبریدهای ذرت دانه ای، آزمایشی در سال 1374 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان واقع در لورک نجف آباد اجرا گردید. سیزده هیبرید ذرت دانه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. تنوع ژنوتیپی زیادی برای صفات مختلف در هیبریدهای مورد مطالعه مشاهده شد. عملکرد دانه با ارتفاع و سطح برگ بوته، تجمع ماده خشک، طول دوره رشد، دوره قبل از کاکل دهی، دوره پرشدن دانه، سرعت پرشدن دانه، تعداد و وزن دانه همبستگی مثبت و بسیار معنی داری داشت. افزایش متوسط سرعت رشد و سرعت پر شدن از طریق افزایش اجزای عملکرد یعنی تعداد و وزن دانه، باعث افزایش عملکرد دانه شد. همبستگی شاخص برداشت با عملکرد دانه منفی و بسیار معنی دار بود. تجزیه رگرسیون مرحله ای و تجزیه علیت نشان داد که حداکثر اختلاف در عملکرد دانه بین هیبریدها را می توان به متوسط سرعت پر شدن دانه نسبت داد. همچنین بر اساس نتایج حاصل از تجزیه علیت در بین اجزای عملکرد، تعداد دانه در بلال بالاترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشت و مهم ترین جز عملکرد دانه بود. وزن دانه تحت تاثیر دوره و سرعت پر شدن دانه و تعداد دانه در بلال واقع شد. با این حال، سرعت پر شدن دانه مهم ترین عامل موثر بر وزن دانه بود. در مجموع به نظر می رسد که متوسط سرعت پر شدن دانه به دلیل ارتباط با کلیه عوامل موثر در عملکرد و اثر تعیین کننده ای که بر عملکرد دانه دارد، معیاری مناسب جهت بررسی توان تولید در ژنوتیپ های ذرت دانه ای است و در برنامه های به نژادی برای بهبود عملکرد دانه باید مورد توجه قرار گیرد.

عملکرد ذرت شیرنی در استان خوزستان از پتانسیل بالایی برخوردار بوده و چنانچه کاشت ذرت معمولی به هر دلیلی به تعویق افتد می توان از ذرت شیرین به عنوان یک گیاه جایگزین پرسود استفاده نمود. در سال زراعی 73-1372 آزمایشی به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت (سی و یکم مردادماه، دهم، بیستم و سی ام شهریورماه) بر میزان عملکرد و هیبرید ذرت شیرین، به مرحله اجرا گذارده شد. تجزیه آماری بر اساس روش محاسباتی کرت های خرد شده نشان داد که اختلاف عملکرد دانه در مرحله برداشت بلال در میان تاریخ های کاشت بسیار معنی دار بوده است و تاریخ کاشت سی و یکم مرداد ماه با تولید معادل 6 تن دانه در هکتار نسبت به سایر تاریخ های کاشت برتر بود. در میان اجزای عملکرد، تعداد دانه در هر ردیف بلال حساسیت بیشتری نسبت به تاریخ کاشت نشان داد. هر چند تعداد دانه تولید شده در تاریخ کاشت سی و یکم مرداد ماه به دلیل تقارن تلقیح گلها با گرما، کمتر از دهم شهریورماه بود ولی گیاهان با انتقال بیشتر آسیمیلات به دانه های باقیمانده این کمبود را جبران نمودند. بالاترین میانگین عملکرد بلال سبز (وزن بلال تر همراه با غلاف و چوب) در مرحله برداشت اقتصادی برای هر دو هیبرید در تاریخ کاشت سی و یکم مرداد ماه حاصل گردید که بیش از 21 تن در هکتار بود. در این آزمایش مشخص گردید که هیبرید HMX-esteem هنگامی که در تاریخ مطلوب کاشت شود نه تنها ماده خشک بیشتری به هیبرید HMX- 8394 تولید می نماید بلکه در توزیع آسیمیلات ها به سود دانه نیز کارآمدتر است. با این حال حساسیت هیبرید HMX–esteem نسبت به تعویق در زمان کاشت به مراتب بیشتر از هیبرید HMX-8394 بود.

این تحقیق عوامل موثر بر ساختار تولید و تقاضای آب گندم آبی در ایران را مورد مطالعه قرار می دهد. بر مبنای مفهوم تابع سود بلند مدت نرمال شده روشی برای تجزیه و تحلیل ساختار تولید و استخراج معادلات تقاضای سهم برای نهاده های متغیر، در چارچوب تابع سود ترنزلوگ نرمال شده ارایه شده است. به علاوه نهاده هایی چون نیروی کار، کود شیمیایی، آب بها، سموم شیمیایی و قیمت ماشین آلات در مدل لحاظ شده است. توابع سود و معادلات تقاضای عوامل تولید به طور همزمان با استفاده از ادغام آمار سری زمانی و مقطع عرضی (77-1363) گندم آبی ایران برآورده شده است. کشش های تقاضای عوامل فوق الذکر و عرضه گندم نسبت به قیمت نهاده های متغیر و قیمت گندم برآورده شده است. تجزیه و تحلیل های سیاستی متنوعی با استفاده از برآوردهای این تحقیق امکان پذیر است و یک سیاستگذار با فراهم ساختن اطلاعات می تواند اثر ترکیبی از سایر سیاست ها را در این زمینه مورد ارزیابی قرار داده و آنرا توسعه دهد. نتایج تحقیق نشان می دهد که تولیدکنندگان سودشان را حداکثر می کنند و قیمت گندم، ابزار سیاستی توانمندتری برای اثرگذاری بر مصرف آب و عرضه محصول در مقایسه با قیمت سایر نهاده ها می باشد.

در این تحقیق نگرش سال اول و چهارم دانشکده کشاورزی نسبت به رشته تحصیلی بررسی شد تا نقش نظام آموزشی در ایجاد، تقویت و یا تغییر آن مشخص گردید. نگرش دانشجویان دو گروه با استفاده از طیف لیکرت مشخص گردید. نگرش مثبت میانگین کل 3 به بالا در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد، نگرش دانشجویان سال اول و چهارم تفاوت معنی داری در سطح اطمینان یک درصد ندارند و میانگین نظرات در حد متوسط نسبت به رشته کشاورزی بود. میانگین میزان علاقه دانشجویان سال اول کمتر بود. مقایسه میزان نگرش سال اول تحصیل با سال چهارم در میان دانشجویان سال آخر نشان داد که طی دوران تحصیل نگرش آنان در جهت مثبت تغییر مختصری کرده است. بین نگرش دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنی داری مشاهده شد، نگرش دختران نسبت به پسران ضعیف تر بود. شناخت از رشته کشاورزی، علاقه به کار عملی کشاورزی، سودآور بودن کشاورزی علمی و اعطای عنوان مهندسی به فارغ التحصیلان این رشته از متغیرهای موثر در ایجاد نگرش مثبت نسبت به رشته کشاورزی در دانشجویان بود.

عوارض جانبی داروهای شیمیایی منجر به استفاده وسیع از گیاهان دارویی گردیده و اخیرا داروهای متعددی با منشا گیاهی تولید و به بازار عرضه شده است. گل راعی یکی از گیاهان مهم در صنایع دارویی کشورهای توسعه یافته بوده و اخیرا در کشور ما نیز کشت آن در حال توسعه و گسترش است. این تحقیق جهت روشن نمودن اثرات مقادیر مختلف فسفر و ازت بر رشد و نمو و میزان هیپریسین گل راعی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. میزان هیپریسین با استفاده از روش اسپکتروفتومتری و بر طبق استاندارد مجارستان و میزان کلروفیل با استفاده از دستگاه کلروفیل سنج اندازه گیری شد. نتایج حاصله نشان داد که بیشترین وزن تر محصول برداشت شده در چین اول (1597.5 گرم در متر مربع) مربوط به تیمار شماره هفت (N25.P0) و کمترین آن (1187.5 گرم در متر مربع) مربوط به شاهد می باشد. نتایج به دست آمده در مورد وزن تر محصول در چین دوم و وزن خشک محصول چین اول اختلاف معنی داری را نشان نداد. تمام تیمارهای کودی باعث افزایش تعداد ساقه گلدهنده، میزان هیپریسین و میزان کلروفیل گردیدند. بین تعداد ساقه گلدهنده و میزان هیپریسین یک رگرسیون خطی با ضریب همبستگی مناسب (R2=0.81) بدست آمد. همچنین بین میزان کلروفیل و میزان هیپریسین نیز یک رابطه خطی با ضریب همبستگی 0.74 حاصل شد.

این تحقیق در طی دو سال در منطقه طارم از توابع استان زنجان روی درختان زیتون 25 ساله رقم " زرد " که در سال پر محصول قرار داشتند و در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 8 تیمار و 4 تکرار انجام گرفت. به همین منظور عناصر نیتروژن، بور و روی به تنهایی و یا دو ترکیب دو به دو به ترتیب از منابع اوره، اسید بوریک و سولفات روی استفاده شد هر کدام از محلول ها با غلظت 5 در هزار در حدود یک هفته قبل از باز شدن کامل گلها روی درختان محلول پاشی گردیدند و اثرات تیمارهای برگی بر تشکیل میوه و برخی صفات کمی و کیفی میوه ها مطالعه گردید. نتایج نشان داد که محلول پاشی با اوره موجب افزایش تشکیل میوه اولیه گردید ولی افزایش مقدار میوه نهایی و کاهش ریزش میوه ها در تیمار بور و روی در ترکیب با هم مشاهده شد و همچنین محلول پاشی با بور و یا بور و نیتروژن در ترکیب با هم به طور بسیار معنی داری تعداد میوه های شات بری را کاهش داد ولی تغذیه برگی هیچ تاثیری بر روی میزان روغن میوه ها نداشت.

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ارقام گلرنگ تعداد 28 ژنوتیپ آن مورد آزمایش قرار گرفت. در انجام PARD از 100 آغازگر ده نوکلئوتیدی استفاده شد. 11 آغازگر نوارهای مشخصی تولید کردند که در محاسبات وارد شد و در نهایت 283 نوار به عنوان نشانگر معرفی شدند که محدوده ای بین 300 تا 2400 جفت باز را شامل می شد. دندروگرام ها بر اساس ضریب تشابه جاکارد و فاصله اقلیدسی و به روش UPGMA رسم شدند. در روش ضریب تشابه جاکارد ژنوتیپ ها به پنج گروه تقسیم شدند که شامل ارقام خارجی، توده های ایرانی، توده های وحشی، توده های پاییزه و توده های سربند بود. برای تایید فنوگرام موجود، کلاستر بندی بر اساس فاصله اقلیدسی انجام گرفت ولی ساختار کلی فنوگرام تغییری نکرد. در هر دو روش عدم تطابق بین تنوع ژنتیکی و جغرافیایی مشاهده شد. این امر ناشی از آن است که جدایی جغرافیایی تنها عامل به وجود آورنده تنوع ژنتیکی نمی باشد. توده های وحشی همان طور که پیش بینی می شد گروهی مجزا از توده ها و ارقام زراعی تشکیل و تنوع بالایی را نیز نشان دادند. توده های اصلاح شده نیز گروه مجزایی در میان کلاستر بین توده های ایرانی و ارقام خارجی تشکیل دادند. روش تجزیه کلاستر با استفاده از صفات مورفولوژیکی و بر اساس فاصله اقلیدسی و به روش UPGMA انجام گرفت و تطابق نسبتا خوبی بین کلاستر بندی بر اساس صفات کیفی (نشانگر مولکولی) و صفات کمی (نشانگر مورفولوژیکی) دیده شد. در این نوع کلاستربندی همان طور که در کلاستر بندی قبلی نیز دیده شد بعضی ژنوتیپ های ایرانی همیشه در گروه ارقام خارجی قرار گرفتند. این امر قرابت و خویشاوندی آنها را با ارقام خارجی نشان می دهد. همچنین در این نوع تجزیه کلاستر، ژنوتیپ های با آب و هوای مناطق مختلف در یک گروه قرار گرفتند که نظریه بالا مبنی بر عدم وجود تطابق بین تنوع ژنتیکی و جغرافیایی را تایید می کند و سرانجام اینکه نشانگر RAPD ابزار مناسبی برای مطالعه تنوع ژنتیکی در گلرنگ می باشد.

جهت جداسازی میکوفلورآنتاگونیست و بیماری زای ریشه و طبق پیاز در مزارع پیاز استان آذربایجان شرقی از محیط کشت انتخابی داوه (Davest)، نیمه انتخابی مالت آگار رزبنگال و NM استفاده شد. از ریشه و طبق پیاز آلوده به عوامل پوسیدگی ریشه (Fusarium spp) و پوسیدگی سفید ریشه (Sclerotium cepivorum Berk) مزارع پیاز آلوده و سالم نمونه برداری شد و در داخل آب سترون به مقدار صد میلی متر در هر فلاسک توسط دستگاه تکان دهنده الکتریکی با دور متوسط (75 دور در دقیقه ) و به مدت نیم ساعت تکان داده شد. از سوسپانسیون پروپاگول میکروارگانیسم هایی که بدین ترتیب حاصل گردید با غلظت ده درصد به مقدار دو قطره در وسط تشتک های پتری حاوی محیط کشت چگانده و بعد از مخطط کردن در حرارت 24oC و نور متناوب (10 ساعت در طول 24 ساعت) کشت گردید. قارچ هایی که از کشت سوسپاسیون جدا گردید عبارت بودند: Fusarium oxysporum Schlecht., Fusarium acuminatum Fell et Ev., Fusarium solani (Mart.) Sacc., Fusarium equiseti (Cord) Sacc. Sclerotium cepivorum Berk. Trichoderma harzianum Rifai. Trichoderma viride Pers. در بررسی حالت تضاد قارچ های آنتاگونیست (T.harzianum و T. viride) با عوامل بیماری زایی قارچی مشاهده گردید که قارچ های آنتاگونیست دارای هر سه حالت تضاد می باشند. ترشحات خارج سلولی (Culture filteate) جدایه های آنتاگونیست ها از نظر جلوگیری از رشد پرگنه عوامل بیماری زایی فوزاریومی ریزوسفر و تندش اسکلروت S. cepivorum در سطح %1 معنی دار بود. متابولیت های فرار کلیه جدایه های تریکودرما در کاهش رشد میسلیومی قارچ های بیماریزا تنها در حالی که تریکودرما 24 ساعت قبل از عوامل بیماری زا کشت شده بود در سطح 1% معنی دار بود ولی در مقایسه با شاهد در تندش اسکلروت های عامل پوسیدگی سفید پیاز اثر چندانی نداشتند.

ارزیابی مقاومت 8 رقم برنج نسبت به کرم ساقه خوار نواری به دو روش آزمون انتخاب و آزمون عدم انتخاب میزبان در آزمایشگاه طی سال های 1375 و 1376 انجام گردید. در روش اول، تعداد لاروهای سمت گیری کرده و اسکان یافته در روی ارقام مورد بررسی به ترتیب پس از 1 و 24 ساعت تعیین گردید. همبستگی معنی داری بین تعداد لاروهای سمت گیری کرده با تعداد لاروهای اسکان یافته در روی ارقام مورد بررسی مشاهده گردید (r=0/513*). در روش دوم، شدت تغذیه لاروی و نسبت تغذیه لاروهای ساقه خوار نواری در روی ارقام آزمایشی به ترتیب پس از 48 و 120 ساعت تعیین گردید.همبستگی ضعیفی بین شدت تغذیه و نسبت تغذیه لاروی (r=0/128 ns) و همبستگی معنی داری بین تعداد لاروهای اسکان یافته با نسبت تغذیه لاروی (r=0/489*). مقاومت نسبی ارقام مورد بررسی در مقایسه با شاهد مقاوم با استفاده از شاخص تغذیه محاسبه گردید. نتیجه آزمایش دو روش نشان داد که در بین ارقام آزمایشی از حیث تعداد لاروهای اسکان یافته و شدت تغذیه لاروی اختلاف معنی داری در سطح احتمال %5 وجود دارد. رقم نعمت در تمام آزمایش ها دارای مقاومت نسبی بوده که تاییدی بر نتایج مزرعه ای می باشد. دو روش غربال کردن ارقام آزمایشی در شرایط آزمایشگاه مکمل یکدیگر بوده و اطلاعات مهم و مفیدی را درباره مکانیسم های مقاومت آنتی زنوز و آنتی بیوز ارقام مورد بررسی نسبت به کرم ساقه خوار نواری ارایه می دهد.

با هدف بررسی اثرات کود ازت و آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم کلزای پاییزه آزمایشی در مزرعه آموزشی پژوهشی دانشکده کشاورزی کرج انجام شد. در این بررسی از آزمایش اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار و 18 تیمار استفاده شد. تیمارها شامل آبیاری در سه سطح (آبیاری تا شروع رشد بهاره، آبیاری تا مرحله ساقه رفتن و آبیاری تا رسیدگی کامل) به عنوان فاکتور اصلی و ترکیب کود ازت در سه سطح ( صفر، 75 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) همراه با دو رقم (طلایه و زرگل) به صورت فاکتوریل به عنوان فاکتور فرعی بودند. در زمان برداشت عملکرد دانه و اجزای عملکرد مانند تعداد غلاف در گیاه، وزن هزار دانه، درصد روغن و پروتئین اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که ازت روی عملکرد دانه، روغن، پروتئین، درصد پروتئین، ارتفاع گیاه، تعداد غلاف در گیاه و درصد روغن اثر معنی داری داشت. با افزایش ازت اجزای فوق به جز درصد روغن دانه، افزایش یافت. ازت از طریق افزایش تعداد غلاف تاثیر بیشتری روی عملکرد دانه داشت و بالاترین عملکرد دانه در مقدار 150 کیلوگرم ازت حاصل گردید آبیاری باعث افزایش درصد روغن و وزن هزار دانه و کاهش درصد پروتئین شد. بین درصد روغن و پروتئین یک همبستگی منفی مشاهده شد. ارقام مورد آزمایش در صفاتی مانند عملکرد دانه، درصد روغن و برخی دیگر از صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری نشان دادند و عملکرد دانه و روغن رقم زرگل بالاتر از طلایه بود.

چهار ژنوتیپ جو دو ردیفه و چهار ژنوتیپ جو شش ردیفه با مبدا ایرانی و ژاپنی حاصل از مطالعات بیش از 300 نمونه از کلکسیون غلات گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران انتخاب گردید و جهت بررسی های زراعی و بیوشیمیایی در سال 1376 در سه تاریخ کشت و در سال 1377 در قالب طرح بلو های کامل تصادفی با 3 تکرار جهت بررسی عملکردها در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران کشت گردید. از نظر عملکرد دانه، عملکرد کاه، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت، ارقام شش ردیفه والفجر و زرجو در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه بهترین بودند و رقم شش ردیفه شماره 1 ژاپنی و دو ردیفه شماره 17 کلکسیون در بین ژنوتیب های مورد مطالعه کم محصول ترین ارقام بودند. در بررسی بیوشیمیایی 8 ژنوتیپ مورد مطالعه از نظر گلوتامات آکسالات ترانس آمیناز (GOT) تفاوت چندانی نشان ندادند. ولی از نظر استراز ژنوتیپ دو ردیفه شماره 17 کلکسیون و ژنوتیپ شش ردیفه شماره 1 ژاپنی که کم محصول ترین ارقام بودند، الگوی منحصر به فردی نشان دادند. از نظر پروتئین هوردئین نیز ژنوتیپ دو ردیفه شماره 17 کلکسیون الگوی نواری متمایزی نسبت به بقیه ارقام مورد مطالعه داشت.

در این تحقیق تعداد 20 لاین گندم نان از نظر عملکرد دانه و برخی صفات مرفولوژیکی در طرح کرت های خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در اقلیم کرج بررسی شدند، به طوریکه فاکتور اصلی شامل دو سطح رژیم آبیاری، بدون تنش رطوبتی و با تنش رطوبتی بود و لاین های گندم فاکتور فرعی را تشکیل دادند. نتایج تجزیه های آماری نشان داد که بین لاین ها از نظر کلیه صفات تنوع قابل ملا حظه ای وجود دارد. به طور کلی تمام صفات مورد بررسی نسبت به تنش خشکی واکنش منفی نشان دادند و میانگین هر صفت در محیط تنش کاهش و میانگین صفت تعداد سنبلچه های عقیم در پایین سنبله در شرایط تنش افزایش یافت. بیشترین آسیب ناشی از اثر تنش خشکی بر روی عملکرد دانه بوده که در اثر کاهش شدید وزن دانه ها به دلیل بروز خشکی در دوره دانه بستن به وجود آمد. نتایج حاصل از همبستگی های فنوتیپی و ژنوتیپی، رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت نشان داد که، برا ی افزایش عملکرد دانه در شرایط تنش، از بین اجزای عملکرد دانه باید بر حسب اولویت به ترتیب تعداد سنبله در واحد سطح و تعداد دانه در سنبله را افزایش داد تا کمبود عملکرد ناشی از کاهش وزن هزار دانه جبران شود. همچنین به دلیل محدودیت آبی، برای افزایش شاخص برداشت باید عملکرد کاه را نسبت به عملکرد دانه کاهش داد. برای افزایش عملکرد دانه در شرایط بدون تنش از بین اجزای عملکرد دانه باید به ترتیب تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در واحد سطح و وزن هزار دانه را افزایش داد. در چنین شرایطی بهتر است با انتخاب ارقام دیررس، دوره رشد رویشی افزایش داده شود. البته با توجه به اثر مستقیم و منفی ارتفاع بوته بر شاخص برداشت رشد اندام های هوایی باید در حدی افزایش یابد که باعث خوابیدگی محصول نگردد و در نهایت میزان شاخص برداشت بالا باشد.

برای بازدهی بیشتر در اصلاح ارقام برتر در مناطق خشک و نیمه خشک باید بهترین معیارهای مقاومت به خشکی را شناخت. به این منظور، 20 لاین گندم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در شرایط تنش خشکی (به صورت دیم) و بدون تنش خشکی (چندبار آبیاری در مواقع بروز تنش خشکی) در شرایط مزرعه ارزیابی شدند. در این بررسی 5 شاخص مقاومت به خشکی شامل: شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص بهره وری متوسط (MP)، شاخص تحمل تنش ( STI) و شاخص میانگین هندسی بهره وری (GMP) بر اساس عملکرد دانه ارقام در محیط تنش و بدون تنش محاسبه گردیدند. شاخصی که انتخاب بر اساس آن باعث افزایش عملکرد در هر دو شرایط تنش و بدون تنش بشود، به عنوان بهترین شاخص می باشد. بر این اساس شاخص های STI و GMP به عنوان بهترین شاخص ها معرفی شده و مناسب ترین لاین بر اساس این شاخص ها لاین 5784 تعیین گردید. نتایج آزمون جوانه زنی با استفاده از محلول پلی اتیلن گلیکول با پتانسیل اسمزی -0.6 مگاپاسکال نشان داد که بین لاین ها از نظر شاخص تنش جوانه زنی (GIS) تنوع قابل ملاحظه ای وجود دارد. همچنین شاخص GSI همبستگی مثبت و معنی دار با شاخص های GMP و STI نشان داد. بنابراین در بررسی یک سری لاین از نظر مقاومت به خشکی می توان قبل از آزمایش مزرعه ای لاین ها را در آزمایشگاه از نظر مقادیر بالای GSI انتخاب کرد و در نتیجه حجم عملیات مزرعه ای را کاهش داد. اندازه گیری برخی صفات گیاهچه نیز نشان داد که شاخص GSI با طول کلئوپتیل و وزن ریشه های اولیه همبستگی مثبت دارد. بنابراین برای افزایش مقاومت به خشکی بایستی لاین هایی با طول کلئوپتیل و وزن ریشه های اولیه بالا را انتخاب کرد.

در بررسی فون کنه های راسته نهان استیگمایان (Acari: Oribatida) که از اسفند 1377 تا اسفند 1378 درشهرستان ابرکوه (استان یزد) صورت گرفت، سه خانوادهMesoplophoridae ، Parhypochthoniidae ، Eremulidae برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. گونه های Mesoplophpra michaeliana ، Parhypochthonius aphidinus و Eremulus avenifer به تریب متعلق به خانواده های مذکور شناسایی شدند. برای جمع آوری کنه ها از قیف برلیز، برای شفاف سازی آنها از محلول لاکتوفنل و برای تهیه اسلاید میکروسکوپی از مخلوط هویر استفاده شد.

با توجه به نقش مهم نهاده آب در تولید محصولات کشاورزی مناطق خشک و نیمه خشک، بهینه سازی فعالیت های کشاورزی با توجه به محدودیت نهاده آب از اهمیت فراوانی برخوردار است. در الگوسازی فعالیت های زراعی بایستی به تعادل منابع آب از نظر میزان عرضه و تقاضا توجه شود. مطالعه حاضر الگویی را آزمون نموده است که ضمن بدست آوردن الگوی بهینه کشت، سطح بهینه برداشت از منابع سطحی و زیر زمینی را بدست می دهد. نتایج نشان داد که ضمن کاش برداشت آب از منابع آب سطحی و زیرزمینی بخصوص در ماه های فصول تابستان و پاییز همراه با تعدیلاتی در سطوح زیر کشت محصولات مهم زراعی، درآمد ناخالص کشاورزی منطقه مورد مطالعه به میزان 1.34 درصد افزایش می یابد. در این حال، چنانچه راندمان کاربرد آب از 60 درصد به 70 درصد افزایش یابد، با تعدیلاتی مشابه در برداشت آب و سطوح زیر کشت، امکان افزایش درآمد ناخالص تا حد 17.1 درصد نیز وجود دارد.

به منظور شناسایی کروموزوم های موثر در مقاومت به سرما از رگه های جایگزین کروموزمی متقابل بین دو واریته شاین و ویچیتا به صورت دو گانه استفاده شد. آزمایش در طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار برای هر گروه از دو گانه ها به طور جداگانه اجرا گردید و صفات محتوای آب طوقه، محتوای آب برگ، وزن تر طوقه و برگ در مزرعه و صفات بقای طوقه، تراوش الکترولیتی (پایداری غشا) و LT50 در آزمایشگاه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که شاین مقاوم تر از ویچیتا است و بقای طوقه دارای همبستگی منفی و معنی داری با صفات محتوای آب طوقه، وزن تر طوقه و تراوش الکترولیتی برگ می باشد. کروموزوم های 3B, 6A و 5D ویچیتا در شاین باعث کاهش بقای طوقه، پایداری غشا و افزایش محتوای آب طوقه و وزن تر طوقه شاین شدند. این کروموزوم ها باعث حساسیت شاین در مقابل سرما می شوند. متقابلا جایگزینی کروموزوم های 4A, 3B, 5D, 5A و 4D از شاین در ویچیتا باعث افزایش بقای طوقه، کاهش محتوای آب طوقه و وزن تر طوقه در ویچیتا گردیدند. بنابراین کروموزوم های شاین موجب مقاومت به سرما در ویچیتا می شوند، و حامل ژن های مقاومت به سرما می باشند.

در این پژوهش تاثیر مهمترین ویژگیهای فرآیند آبگیری اسمزی از قبیل میزان ماده فعال کننده، غلظت، دما و نوع محلول اسمزی بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی و ارگانوئیک برگه های سیب گلدن دلیشس مورد بررسی قرار گرفته و نتایج زیر بدست آمد: 1- با زیاد شدن دمای محلول اسمزی (تا میزان معینی) مقادیر چروکیدگی، دانسیته نوری (میزان قهوه ای شدن) و سختی بافت در محصول تولیدی به ترتیب افزایش، کاهش و افزایش یافت. 2- با افزودن تعداد نمک طعام (به عنوان ماده فعال کننده) در محلول اسمزی مقادیر چروکیدگی، دانسیته نوری و ظرفیت جذب آب در فرآورده های نهایی به ترتیب افزایش، کاهش و افزایش یافت. 3- با ازدیاد غلظت مواد قندی در محلول اسمزی، مقادیر ظرفیت جذب آب و سختی بافت در محصول پایانی فرآیند به ترتیب افزایش و کاهش یافت. 4- در شرایط یکسان ظرفیت جذب آب در برگه های سیب آبگیری شده با محلول گلوکز به طور معنی داری بیشتر از محصول مشابه آبگیری شده با محلول ساکارز بود. 5- هیچیک از ویژگیهای فرآیند آبگیری اسمزی اثر معنی داری در کاهش ویتامین c موجود در سیب اولیه از خود نشان ندادند. 6- با تعیین میزان مقاومت محصول در مقابل نیروهای برشی، امکان ارزیابی کیفی محصول نهایی در بیشتر از %90 از موارد بوجود آمد. 7- در تمامی موارد میزان مقبولیت و پذیرش ارگانولیتیک محصول نهایی فرآیند آبگیری اسمزی با سه ویژگی مهم قابلیت جذب آب، درصد ساکارز و میزان مقاومت در مقابل نیروهای برشی قابل توصیف بود.

استفاده از معادله تغییرات اندازه حرکت منجر به تبیین معادله دیفرانسیلی (معادله دینامیکی) جریان های متغیر مکانی با افزایش یا کاهش بده می شود. حل این معادله منجر به تعیین پروفیل سطح آب در این نوع جریان ها می شود. تاکنون برای این معادله حل تحلیلی به دست نیامده است، از این رو روش های تقریبی مختلفی برای حل آن پیشنهاد شده است. یکی از این روش ها که در ریاضیات برای حل معادلات دیفرانسیل غیر خطی ابداع شده است، به نام حل آشفتگی معروف می باشد. کاربرد این روش برای حل معادله جریان های متغیر مکانی برای اولین بار توسط گیل پیشنهاد شد. از آنجا که توزیع سرعت در مقطع عرضی جریان به شدت غیر یکنواخت است، نادیده گرفتن ضریب تصحیح اندازه حرکت می تواند به تقریب غیر قابل قبول در نتایج منجر شود. به همین دلیل محققین مختلف بر اعمال ضریب تصحیح اندازه حرکت تاکید فراوان داشته اند اما به علت نامشخص بودن مقدار این ضریب (b) در این نوع جریان ها، طراحان در حال حاضر توزیع سرعت در مقطع عرضی را یکنواخت فرض کرده و مقدار b را برابر واحد در نظر می گیرند. در این مقاله با ابقای ضریب تصحیح اندازه حرکت در معادله حاکم، روش تعدیل شده حل آشفتگی برای جریان های متغیر مکانی با افزایش بده پیشنهاد شده است. همچنین بر اساس روش ریاضی فوق معادله درجه دومی برای تعیین مقدار b به دست آمد. با استفاده از معادله یاد شده و نتایج آزمایشگاهی گیل مناسب ترین مقدار ضریب (b) را که بهترین انطباق بین داده های آزمایشگاهی و نتایج حل آشفتگی ایجاد می کند تعیین شده است. بر اساس مقایسه نتایج، کاربرد این ضریب برای طراحی سازه ها و در مدل های ریاضی توصیه شده است.

به منظور بررسی اثرات تراکم های بوته و مقادیر مختلف نیتروژن بر فنولوژی دو هیبرید ذرت متوسط رس، آزمایشی با استفاده از کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1374 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران (کرج) به اجرا در آمد. دو هیبرید سینگل کراس 604 و سینگل کراس 601 به عنوان کرت های اصلی، تراکم های 7, 6 و 8 بوته در متر مربع به عنوان کرت های فرعی و مقادیر مختلف نیتروژن در چهار سطح صفر، 184, 138 و 230 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار (به صورت کود اوره) به عنوان کرت های فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. زمان وقوع برخی از مهم ترین وقایع فنولوژیک مرتبط باعملکرد دانه و اجزای آن نظیر تاریخ ظهور گل تاجی، دانه گرده، کاکل و رسیدگی فیزیولوژیک تعیین و طول دوره رشد رویشی، رشد زایشی، گرده افشانی، کاکل دهی، گلدهی، تطابق گلدهی و نیز طول دوره پر شدن دانه بر اساس تعداد روزها از زمان کاشت (DAP) و درجه روزهای رشد (GDD) لازم برای طی دوره های مزبور تعیین و مورد بررسی قرار گرفت. همچنین عملکرد دانه در هکتار و عملکرد دانه هر بوته و اجزای عملکرد دانه شامل تعداد بلال هر بوته، تعداد ردیف دانه، تعداد دانه در ردیف و تعداد دانه در بلال و وزن هزار دانه پس از برداشت اندازه گیری شدند. طول دوره رشد رویشی و زایشی تحت تاثیر هیبرید، تراکم بوته و نیتروژن واقع گردیدند و با افزایش تراکم بوته و نیتروژن طول دوره رشد رویشی افزایش یافت. تراکم بوته بر طول دوره گرده افشانی، گلدهی و تطابق گلدهی تاثیر معنی داری داشت. طول دوره و درجه روزهای تطابق گلدهی با افزایش تراکم بوته کاهش و با افزایش میزان نیتروژن افزایش یافت و طول و درجه روزهای دوره گرده افشانی تحت تاثیر اثرات متقابل هیبرید ´ تراکم بوته و هیبرید ´ نیتروژن قرار گرفت. سینگل کراس 604 نسبت به سینگل کراس 601 از طول دوره رشد رویشی و زایشی بیشتر، دوره پر شدن دانه طولانی تر و دوره گرده افشانی کوتاه تری برخوردار بود. با افزایش میزان نیتروژن مصرفی درجه روزهای لازم برای رشد رویشی افزایش یافت. همچنین با افزایش تراکم بوته درجه روزهای لازم برای رشد زایشی افزایش یافت. عملکرد دانه در هکتار با طول دوره رشد رویشی همبستگی منفی و با طول دوره رشد زایشی همبستگی مثبت نشان داد. تحت شرایط اجرای آزمایش سینگل کراس 601 از عملکرد دانه در هکتار بیشتر نسبت به سینگل کراس 604 برخوردار بوده و عملکرد دانه هر بوته دو هیبرید با یکدیگر اختلاف معنی داری نشان نداد.