مجله علوم پایه پزشکی ایران
سال:1379 | دوره:3 | شماره:1 (پیاپی 6) |تعداد مقالات:9

استفاده از نیروی هسته ای به عنوان یک منبع انرژی و نیز کاربرد وسیع رادیو ایزوتوپها در پزشکی و صنعت باعث شده است که مطالعه تشعشعات یونیزان روز به روز اهمیت زیادتری پیدا کند.تشعشعات گامای محیطی، یکی از عوامل پرتوزایی طبیعی محسوب می شود که در این مطالعه در چند نقطه از آذربایجان اندازه گیری گردید. از اهداف عمده این تحقیق، تعیین سطح تشعشعات گامای زمینه و شناخت عوامل موثر بر آن، در مناطق مورد نظر بود. در این مطالعه آهنگ دز ناشی از تابش گامای محیطی با استفاده از آشکارساز محیطی RDS-110 در فضای آزاد و در ارتفاع یک متری از سطح زمین اندازه گیری گردید و نتایج زیر به دست آمد:شهر تبریز 114nSvh-1، شهر ارومیه 114nSvh-1، شهر سرعین 164nSvh-1، نوار مرزی ایران – ترکیه 86nSvh-1، نوار مرزی ایران – ارمنستان 66nSvh-1، روستای کوجنق 260nSvh-1.این نتایج برای ارزیابی هرگونه تغییری در مقادیر تابش گامای زمینه، در اثر فرایندهای زمین شناختی مختلف یا تاسیس نیروگاههای اتمی در کشور مفید خواهد بود.

کاهش فعالیت تیروئید مادر در دوران حاملگی (هیپوتیروئیدیسم مادری) علاوه بر بروز اختلال در روند حاملگی موجب اعمال اثرات نامطلوب بر رشد عمومی جنین و بویژه سیستم عصبی آن می شود. در این پژوهش اثرات هیپوتیروئیدیسم مادری و درمان جایگزین با تیروکسین، در طی دوره حاملگی و بعد از آن، بر قابلیتهای یادگیری زاده ها، مورد بررسی قرار گرفته است. 12 موش صحرایی آزمایشگاهی (رت) باکره از نژاد Wistar، با وزن 120 تا 150 گرم، قبل از آمیزش به مدت سه هفته تحت تاثیر داروی ضد تیروئیدی PTU (g/lit 0.5 آب آشامیدنی) قرار گرفته و هیپوتیروئید گردیدند (سطح هورمون تیروکسین در خون رتهای هیپوتیروئید و کنترل به روش RIA اندازه گیری شد). پس از آمیزش، رتهای هیپوتیروئید به سه گروه آزمایشی 1، 2 و 3 (به ترتیب تجویز PTU در طی دوره حاملگی، تجویز PTU+T4 در طی دوره حاملگی و تجویز PTU+T4 در طی دوره حاملگی و دوره شیر دادن به نوزادان) تقسیم گردیدند. برای سنجش و مقایسه میزان یادگیری زاده ها، از زاده های متعلق به هر مادر در سن دو ماهگی، دو نمونه بطور اتفاقی انتخاب و روزی یکبار، تا شش روز، بر اساس دو پارامتر تعداد خطا و زمان رسیدن به هدف، مورد آزمون ماز قرار گرفتند. نتایج حاصل حاکی از افزایش میزان مرده زایی، سقط جنین و کاهش وزن نوزادان در هر سه گروه آزمایشی بویژه در گروه 1 می باشد. بررسی و مقایسه آماری نتایج آزمون ماز (مقایسه بین گروهی) نشان می دهد که میزان یادگیری در زاده های متعلق به گروه آزمایشی 3 (دریافت PTU+T4 در دوران حاملگی و شیرخوارگی) در بین گروه آزمایشی 2 و گروه کنترل قرار می گیرد. از نتایج حاصله چنین بر می آید که تجویز تیروکسین به مادران هیپوتیروئید در دوران حاملگی و شیر دادن به نوزادان دارای اثرات مثبتی بر روند یادگیری زاده ها است. در مجموع می توان چنین نتیجه گیری کرد که مهار فعالیت تیروئید، بویژه زمانی که تا بعد از تولد ادامه یابد، می تواند اثرات سویی بر تکامل ساختاری و بالطبع تکامل عملکردی مغز بر جای گذارد.  

تاکنون نتایج پژوهشهای مختلف در مورد آثار ورزش بر سیستم ایمنی، بحث انگیز بوده است. اگر چه بسیاری از محققین اعتقاد دارند که بطور کلی تمرینات ملایم و سبک احتمالا باعث افزایش عملکرد جنبه هایی از سیستم ایمنی می شود، اما تمریناتی که تا سرحد خستگی انجام شوند و برای فرد طاقت فرسا باشند، ممکن است به آسیب پاسخهای سیستم ایمنی منجر شده و آسیب پذیری ورزشکار نسبت به التهاب حاد و مزمن در توده عضلانی، بیشتر گردد. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر فعالیت ورزشی اکسنتریک بر زیرگروههای لنفوسیتی T و انترلوکین 6 در زنان ورزشکار می باشد. در این تحقیق 24 دانشجو در دو گروه تجربی و شاهد مورد بررسی قرار گرفتند. گروه تجربی شامل 12 دانشجوی زن ورزشکار با میانگین سن 0.75 ± 21سال، وزن ±5.34 57 کیلوگرم و قد2.71 162± سانتی متر بود. گروه شاهد شامل 12 دانشجوی زن غیر ورزشکار با همان حدود مشخصات بود. آزمودنی ها فعالیت ورزشی اکسنتریک را مشابه روش تست استاندارد Ellestad در مدت زمان 13 دقیقه با گام برداشتن در جهت عکس حرکت نوارگردان (Thread mill) تا سر حد خستگی اجرا کردند. نمونه های خون در زمانهای قبل از ورزش، بلافاصله پس از ورزش، 1 و 2 ساعت پس از ورزش جمع آوری گردید. زیرگروه های لنفوسیتی T شامل: CD3+ و CD4+، CD8+ و سلولهای (CD56+)NK به روش فلوسیتومتری و میزان کمی انترلوکین 6 به روش الیزا، ارزیابی شد. شمارش گلبولهای سفید افزایش معنی داری را بلافاصله پس از ورزش نشان داد. تعداد مطلق CD3+، CD4+، CD8+ و سلولهای (CD56+)NK پس از قطع تمرین افزایش معنی داری یافت که پس از یک ساعت قطع تمرین، به نصف زمان استراحت کاهش یافت. میزان انترلوکین 6 پس از ورزش افزایش نشان داد. همچنین میزان CPK و LDH بلافاصله پس از قطع فعالیت افزایش معنی داری را نشان داد که یک ساعت پس از قطع تمرین به سطح طبیعی بازگشت. نتایج حاصل حاکی از آن است که تمرینات سنگین و کوتاه مدت می تواند اثرات تضعیف کنندگی موقت بر سیستم ایمنی داشته باشد که در صورت تکرار در دراز مدت احتمالا باعث تضعیف سیستم ایمنی نسبت به عوامل بیماری زا می شود. چنین ورزشکارانی احتمالا نسبت به بیماری های عفونی از حساسیت بیشتری نسبت به افراد غیر ورزشکار برخوردار خواهند شد. از طرفی این تمرینات سنگین با تخریب بافت عضله از طریق توسعه درد، کوفتگی و التهاب به طور غیر مستقیم نیز باعث تضعیف سیستم ایمنی می گردد.

بیوفیلم های باکتریایی تشکیل شده بر روی ظروف و سطوح مورد استفاده در صنایع غذایی و دارویی، منبع بالقوه ای برای آلودگی بعدی مواد غذایی و داروهای مرتبط با این سطوح می باشد. با مطالعه چسبیدن باکتریها و تشکیل بیوفیلم بر روی ظروف مختلف، می توان موادی را در ساخت ظروف بکار برد که کمترین احتمال چسبیدن باکتری و تشکیل بیوفیلم بر روی آنها وجود داشته باشد.  در این تحقیق، به بررسی درجه حرارت موثر در تشکیل بیوفیلم باسیلوس سابتیلیس در یک دوره ده روزه پرداخته شد. برای جداسازی سلولهای چسبیده از روش سوآب و ورتکس استفاده گردید. بیوفیلم بر روی سطوح شیشه ای و پلاستیکی که شامل ظروف سرم (پلی پروپیلن PP)، ورقه بسته بندی قرص (پلی وینیل کلراید PVC)، ظروف قطره استریل (پلی اتیلن PE) و تیوپ خمیر دندان بود، تشکیل شد. در اندازه گیری گلیکوکالیکس تولیدی توسط بیوفیلم، ابتدا گلیکوکالیکس پلی ساکاریدی جدا و سپس با استفاده از تریپتوفان و اسید سولفوریک غلیظ سنجش صورت گرفت. نتایج حاکی از آن است که بیوفیلم باسیلوس سابتیلیس در دمای 30ºC بیشتر تشکیل می گردد. همچنین در شمارش تام پرگنه های حاصل از بیوفیلم مشخص شد که این باکتری بیشترین توانایی چسبیدن بر روی سطح ظرف سرم را دارا می باشد. بیشترین میزان چسبیدن در تمام سطوح، بعد از ده روز مشاهده گردید. بعلاوه چسبیدن سلولها به سطوحی که خواص فیزیکی نزدیکتر به هم دارند، تفاوت چندانی با هم ندارد. در صورتی که در سطوح با خواص فیزیکی متفاوت و متقابل یکدیگر، چسبندگی به سطوح تا حدود 20-10 برابر یکدیگر تغییر می کند. نتایج اندازه گیری گلیکوکالیکس مشخص کرد که با گذشت زمان میزان تولید آن افزایش یافته و بعلاوه مقدار این ماده بر روی ظرف سرم بیشترین و بر روی شیشه کمترین است. افزایش میزان گلیکوکالیکس با سن بیوفیلم می تواند دلیلی برای مقاومت بیوفیلم های مسن در برابر عوامل ضد میکربی باشد. مطالعه بیوفیلم و چگونگی تشکیل آن، اندازه گیری میزان و نوع گلیکوکالیکس تولیدی و بررسی نقش آن در محافظت سلولهای میکربی می تواند در انتخاب جنس ظروف دارویی تاثیر داشته باشد.

یکی از مهمترین تیره های گیاهی که باعث ایجاد حساسیتهای فصلی در ایران و جهان می شود، گیاهان علفی و درختچه ای مربوط به تیره اسفناج (Chenopodium) می باشد. در حال حاضر برای تشخیص و درمان این بیماران، عصاره های آلرژنیک گونه های کنوپود به صورت تجارتی از خارج خریداری می شوند. با توجه به اختلافات آنتی ژنیک گیاهان بومی هر منطقه و همینطور هزینه بسیار زیاد تهیه آنها، در این تحقیق، بر روی تهیه عصاره آلرژی زا از گیاه سلمه تره ایران (Ch. album) و شناسایی آن در مدل حیوانی و آزمایشگاه، مطالعاتی انجام شده است. برای این کار ابتدا مقدار 15 گرم گرده گیاه با خلوص بیش از 95%، از گیاهان منطقه کرج جمع آوری و خشک شد. پس از چربی گیری گرده ها به کمک اتر، عصاره مائی آن در بافرهای فیزیولوژیک و طی مدت 24 ساعت استخراج گردید. ملکولهای پروتئینی و گلیکوپروتئینی کوچکتر از 5000 دالتون به کمک فیلتر آمیکون خارج شده و سپس عصاره توسط ستون ژل سفادکس G -25 به چهار فراکشن تقسیم شد. به منظور ارزیابی عصاره، باندهای الکتروفورتیک آن با نمونه تجارتی و با روش SDS - PAGE مقایسه گردید. مقدار پروتئین این عصاره با روش توصیه شده سازمان بهداشت جهانی محاسبه شد. مقایسه عصاره های تهیه شده در فراکشن های مختلف و سری های ساخت متفاوت، با روش Crossed Immunoelecterophoresis (CIE) انجام گرفت. به منظور اطمینان از بی خطری عصاره در مصارف انسانی، مطابق روشهای پیشنهادی در فارماکوپه آمریکا، تستهای سترونی (Sterility) و بی ضرری (Safety) انجام شد. با توجه به مشابهت عصاره تهیه شده در این تحقیق با نمونه های تجارتی و انجام آزمونهای اولیه آزمایشگاهی (in vitro) و در حیوانات آزمایشگاهی (in vivo) و نیز بی خطر بودن آن، به نظر می رسد انجام آزمونهای پوستی در بیماران حساس به این گیاه می تواند کارآیی آن را در اهداف تشخیصی و درمانی مشخص نماید.

گیاه زعفران بصورت وسیع در جنوب خراسان کشت می گردد و دارای اهمیت اقتصادی فراوانی برای مردم این منطقه می باشد. در میان مراجعه کنندگان به کلینیک آلرژی، افراد متعددی از کار با گیاه زعفران که برای آنان عوارض بالینی ایجاد نموده بود، شاکی بودند. عوارض بالینی ایجاد شده در این افراد شبیه به علائم ازدیاد حساسیت نوع یک بود. در این پژوهش حساسیت زایی قسمت خوراکی و گرده های گیاه زعفران توسط تست پوستی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تست پوستی بخش خوراکی زعفران بر روی 232 نفر از افراد مراجعه کننده به کلینیک آلرژی نشان می دهد که تنها 3 نفر دارای تست پوستی مثبت ضعیف بودند، با وجود اینکه تعداد 84 نفر از این افراد علائم بالینی مربوط به تماس با گیاه زعفران را نشان می دادند در یک گروه دیگر، تعداد 267 نفر مراجعه کننده به کلینیک آلرژی، توسط عصاره های پولن زعفران تست پوستی شدند. در این میان تعداد 47 نفر دارای تست پوستی مثبت بودند. در 79% از افراد حساس آبریزش بینی مشاهده شد. علائم دیگری مانند کهیر، آسم و سرفه مداوم نیز مشاهده شدند. در نتیجه به نظر می رسد که گرده های گیاه زعفران حساسیت زا بوده و با توجه به علائم بالینی مشاهده شده، از نوع آلرژنهای استنشاقی می باشند.