دانش کشاورزی و تولید پایدار
سال:1389 | دوره:20/2 | شماره:1 |تعداد مقالات:15

محصولات زراعی در کشاورزی استان کردستان، سهم بزرگ و تعیین کننده ای دارند، از این رو مطالعه جنبه های اقتصادی این محصولات به ویژه در ارتباط با توان تجاری و رقابتی آن ها در بازارهای جهانی از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف مطالعه حاضر بررسی و ارزیابی توانمندی های استان کردستان در تولید و تجارت  محصولات زراعی منتخب (شامل گندم آبی، گندم دیم، جوآبی، جو دیم، ذرت، لوبیا، نخود آبی، نخود دیم، سیب زمینی و گوجه فرنگی) با استفاده از معیار مزیت نسبی است. برای این منظور از شاخص نسبت هزینه به منفعت اجتماعی  (SCB)استفاده گردید. نتایج مطالعه نشان داد محصولات گندم آبی، جوآبی، ذرت، سیب زمینی و گوجه فرنگی در سال های زراعی 81-1380 و 82-1381 در هر دو سال و محصول نخود دیم تنها در سال زراعی 82-1381 دارای مزیت نسبی و بقیه محصولات فاقد مزیت نسبی بوده اند. در بین محصولات دارای مزیت نسبی، سیب زمینی دارای بالاترین میزان مزیت نسبی بود. به عبارت دیگر، از نظر قدرت رقابت در بازار جهانی، این محصول بیش ترین توانمندی را دارد. بعد از سیب زمینی، گوجه فرنگی، ذرت، گندم آبی و جو آبی در رده های بعدی توانمندی قرار گرفتند.

درمطالعه حاضر مدل برنامه ریزی آرمانی فازی (FGP) جهت تخصیص بهینه زمین های کشاورزی منطقه کشک سرای شهرستان مرند، استان آذربایجان شرقی مورد استفاده قرار گرفت. در مدل سازی، اهداف زارع شامل بهره برداری از کل زمین قابل کشت، منابع تولیدی، سطوح تولید محصولات مختلف و کل سود مورد انتظار به صورت فازی بیان شد. آرمان های مورد نظر در 16 سناریو در قالب تک هدفه، ترکیبی و الویت بندی تهیه و تدوین گردید. نتایج نشان داد که در مقایسه با وضع موجود، از بین سناریوهای تک هدفه و ترکیبی، سناریو حداقل کردن هزینه ها (سناریو 2)، بهترین سناریو است. در ساختار اولویت بندی، سناریوی 10 به ترتیب با اولویت حداکثرسازی سود، حداقل سازی هزینه ها، اهداف تولیدی با توجه به حداقل سازی هزینه ها و تحقق اهداف تولیدی و سناریوی 13 به ترتیب با اولویت حداکثرسازی سود، تحقق اهداف منابع تولیدی، حداقل سازی هزینه ها و تحقق اهداف تولیدی، کم ترین فاصله اقلیدسی را نشان داده و اهداف فازی مورد نظر را تامین کردند. افزون بر آن، در اکثر سناریوها گندم دیم و آبی و جو دیم بیش ترین و جو آبی کم ترین سطح زیر کشت را به خود اختصاص دادند. با توجه به این یافته ها، کشاورزان می توانند با تخصیص مجدد منابع، به اهداف مورد نظر خود بهتر دست یابند.

به منظور شناسایی لاین های برتر گاودانه از لحاظ مقاومت به خشکی در شرایط دیم و آبی، 15 لاین با منشا خارجی و یک لاین بومی مراغه به عنوان شاهد، در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه مورد ارزیابی قرار گرفتند. این ارزیابی طی دو آزمایش دیم و آبی با طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اختلاف موجود بین لاین ها در همه صفات مورد بررسی در هر دو آزمایش معنی دار بودند. در تجزیه مرکب دو محیط، از نظر همه صفات به جز ارتفاع بوته، تفاوت معنی داری وجود داشت. اثر متقابل محیط × ژنوتیپ برای همه صفات به جز ارتفاع بوته، تعداد نیام در بوته و تعداد دانه در نیام معنی دار شدند. مقایسه میانگین لاین ها در آزمایش های دیم و آبی نشان داد که لاین Sel 2518 کم ترین تعداد روز تا گلدهی و لاین های Sel 2515 و Sel 2516 کوتاه ترین دوره پرشدن دانه را دارند. لاین بومی دارای بیش ترین ارتفاع بوته، وزن خشک هوایی، تعداد نیام در بوته و عملکرد بود و سه صفت مذکور بیش ترین هم بستگی را با عملکرد دانه در شرایط دیم و آبی داشتند. بر اساس شاخص های مقاومت به خشکی MP،GMP  و STI، لاین بومی بهترین ژنوتیپ از لحاظ تحمل به خشکی با توانایی تولید عملکرد بالا در هر دو محیط دیم و آبی شناخته شد و در تجزیه خوشه ای تحت شرایط دیم و آبی در بیش تر حالات از دیگر لاین ها تفکیک گردید. در رتبه های بعدی لاین های Sel 2644 و Sel 2647 با منشا کشور بلغارستان قرار گرفتند. این یافته، بیانگر برتری لاین بومی نسبت به سایر لاین ها بود و بنابراین با بررسی ارقام بومی می توان واریته های گاودانه مناسبی را برای کشت شناسایی کرد.

این پژوهش مزرعه ای در دو سال متوالی در رامهرمز انجام شد تا اثر تیمارهای مختلف آبیاری بر کارآیی مصرف آب و عملکرد دانه ارقام کنجد مورد ارزیابی قرار گیرد. آزمایش ها به صورت کرت های خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار طراحی شد، به طوری که سطوح آبیاری (I1، I2،I3  و I4: آبیاری پس از 150، 200، 250 و 300 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر) در کرت های اصلی و ارقام کنجد (Yellow witte، TN238، TS3، صفی آبادی و محلی رامهرمز) در کرت های فرعی قرار گرفتند. با افزایش شدت کمبود آب، ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در واحد سطح کاهش یافتند. تمامی این صفات همبستگی مثبتی با همدیگر داشتند که نشان می دهد کاهش هر یک از این صفات می تواند اثر زیان باری بر عملکرد کنجد در مزرعه داشته باشد. رقم TS3 از نظر ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در مقایسه با سایر ارقام برتر بود. شاخص برداشت همه ارقام کنجد با کاهش فراهمی آب، افزایش یافت. بنابراین، در گیاه زراعی کنجد اثر آبیاری محدود بر عملکرد بیولوژیک بیش تر از اثر آن بر عملکرد دانه می باشد. رقم TS3 در هر دو سال بالاترین کارآیی مصرف آب را داشت. بیش ترین کارآیی مصرف آب در شرایط کمبود شدید آب به دست آمد که نشان می دهد گیاه زراعی کنجد با مصرف کم آب قادر به تولید عملکرد مناسب می باشد.

کادمیم (Cd) یکی از فلزات سنگین است که افزایش غلظت آن در محیط ریشه گیاه سبب بروز اختلالات متابولیسمی در گیاه می گردد. از طرف دیگر، سیلیسیم (Si) به عنوان عنصر کاهش دهنده اثرات سمی برخی عناصرسنگین شناخته شده است. به منظور بررسی اثر  Cdو Si بر رشد و ویژگی های چغندر لبویی (Beta vulgaris L. cv. DarK Red) آزمایش گلخانه ای با سه سطحCd  (صفر، 2.5 و 5 میلی گرم در لیتر) از منبع سولفات کادمیم و سه سطح  Si(صفر، 28 و 56 میلی گرم در لیتر) از منبع متاسیلیکات سدیم به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1386 انجام گرفت. بذور چغندر لبویی در گلدان های 14 لیتری در بستر پرلایت کاشته شدند. ویژگی های رشدی و فیزیولوژیکی در طول زمان رشد اندازه گیری و پس از رشد غده، چغندر لبویی برداشت و ویژگی های آن ها اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که مصرف Cd موجب افزایش معنی دار غلظت Cd در برگ ها و ریشه چغندر لبویی شد. هم چنین مصرف Cd باعث کاهش معنی دار وزن خشک، سطح برگ، تعداد برگ و درصد مواد جامد محلول (TSS) گردید. با مصرف  Cdغلظت هیدروژن پراکساید (H2O2) ومالون دی آلدئید (MDA) در برگهای گیاه چغندر لبویی افزایش معنی دار یافت. میانگین غلظت MDA و  H2O2در سطح 5 میلی گرم در لیترCd  به ترتیب برابر 84.48mM/gFwt و 2.35mM/gFwt بود. مصرف Si باعث افزایش معنی دار عملکرد گیاه، سطح برگ، تعداد برگ و TSS گردید. با مصرف Si غلظت  H2O2و MDA در برگ های چغندر لبویی نسبت به تیمار شاهد کاهش معنی دار نشان داد. میانگین شدت فتوسنتز در برگ های گیاهان تحت آزمایش در تیمار شاهد، 5 میلی گرم در لیتر Cd و 56 میلی گرم در لیتر Si به ترتیب برابر با 18.25، 7.9 و m-2S-1 mmol CO2 25.76 بودند. اثرات متقابل بین Si و Cd فقط در میزان کلروفیل برگ و فتوسنتز معنی دار بود. مصرف Si تاثیری بر غلظت Cd در برگ ها و ریشه چغندر لبویی نداشت، ولی با توجه به اثرات مثبت Si در وزن خشک و برخی از ویژگی های فیزیولوژیکی، مصرف آن در محلول غذایی قابل توصیه بوده ولی نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.

به منظور ارزیابی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای آن در 16 هیبرید متوسط رس و دیررس ذرت، آزمایشی به صورت طرح بلوک های متعادل گروهی و در قالب طرح کرت های خردشده با سه تکرار در شرایط بدون تنش خشکی و واجد تنش (تنش در مراحل رشد رویشی، زایشی و پر شدن دانه) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب به مورد اجرا گذاشته شد. تعدادی از صفات زراعی، مورفولوژیک، فیزیولوژیک و فنولوژیک از جمله وزن 300 دانه، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف دانه و فاصله بین زمان ظهور کلاله و گرده افشانی اندازه گیری شدند. تجزیه واریانس و مقایسه های میانگین نشان داد که تنوع زیادی بین هیبریدهای مورد بررسی وجود دارد. کاهش میزان عملکرد در شرایط تنش خشکی در مرحله رشد زایشی بیشتر از مراحل دیگر بود. محاسبه ضرایب همبستگی فنوتیپی، رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت در شرایط بدون تنش و در شرایط مختلف تنش انجام شد. بر اساس ضرایب همبستگی حاصل و تجزیه علیت می توان اظهار داشت که در شرایط بدون تنش، گزینش از طریق وزن 300 دانه، تعداد دانه در ردیف، طول بلال و ارتفاع بوته و در شرایط تنش خشکی، بر اساس ASI و روزهای تا ظهور رشته های ابریشمی کوتاه تر، در صد پوشش سبز و تعداد دانه در ردیف بیش تر، در راستای اصلاح هیبریدهای مقاوم به خشکی ذرت توصیه می گردد.

خصوصیات قارچ ایستایی و سمیت سه حشره کش تیودیکارب (Larvin® 80DF)، تیامتوکسام (Cruiser® 350FS) و ایمیداکلوپراید (Guacho® 70WS) روی رشد میسیلیومی Rifai Trichoderma harzianum ارزیابی شد. آزمایشات درون شیشه ای به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با 18 تیمار و 5 تکرار به روش اختلاط با محیط کشت مالت - آگار %2 حاوی هر حشره کش با غلظت 4، 5، 6، 7 و (103)×8 قسمت در میلیون اجراگردید. تیمار شاهد بدون حشره کش در نظر گرفته شد. مقادیر میانگین رشد قارچ اندازه گیری و منحنی دز - پاسخ با ترسیم پروبیت میانگین درصد بازداری از رشد نسبت به لگاریتم غلظت حشره کش به صورت خط راست تشکیل و شاخص سمیت (ED50) گزارش شد. آزمایشات گلخانه ای به روش مایه زنی خاک توسط مایه تلقیح قارچ های ultimum Pythium، Rhizoctonia solani و Fusarium moniliforme، به ترتیب در مقادیر 1، 6 و 5 درصد (وزن/حجم)، و ضد عفونی تلفیقی بذر توسط تریکودرمین B (%1.5، وزن/ وزن) و دزهای توصیه شده حشره کش (5، 6 و 7 گرم ترکیب تجارتی / کیلوگرم بذر) انجام شد. دو تیمار شاهد (بذر تیمار نشده، تیمار بذر با تریکودرمین ب) برای این آزمایش لحاظ گردید. نتایج بررسی های آزمایشگاهی نشان داد که اختلاف معنی داری بین نوع حشره کش، غلظت حشره کش و اثرات متقابل آنها به لحاظ بازداری از رشد قارچ وجود دارد (P≤0.01). ایمیداکلوپراید کمترین (1-9.8 درصد) و تیودیکارب بیشترین اثر را از نظر میزان بازداری از رشد (30.6-77.6 درصد) و نیز بیشترین اثر سمیت را نشان داد (ED50=3.89). آزمایشات گلخانه ای، نتایج آزمایشات درون شیشه ای را تایید کرد به طوری که ضدعفونی توام بذر توسط تریکودرمین ب و ایمیداکلوپراید (5 و 6 گرم ترکیب تجارتی / کیلوگرم بذر) در مقایسه با تیمارشاهد (تریکودرمین ب) به ترتیب باعث کاهش 88.9 و 75 درصد مرگ گیاهچه پیش رویشی و پس رویشی پنبه گردید. نتیجه گیری کلی این که حشره کش ایمیداکلوپراید به صورت مصرف در خاک یا ضدعفونی بذر می تواند جایگاه ویژه ای را در برنامه مدیریت تلفیقی آفات و تولید پایدار پنبه داشته باشد.

یکی از راه های ارزیابی توسعه پایدار در نواحی کشاورزی، استفاده از روش جریان انرژی است. جریان انرژی در یک سیستم تولیدی کشاورزی، به این صورت است که در عملیات تولید، مصرف انرژی و در محصولات تولیدی، ذخیره انرژی به وجود می آید. به همین منظور در تحقیق حاضر، مزارع گندم دیم در استان کرمانشاه در سال زراعی 86-1385، از نظر بیلان انرژی مورد بررسی قرار گرفتند. برای ارزیابی بیلان انرژی در این مزارع، کلیه داده های مربوط به نهاده ها و ستاده ها به مقادیر معادل انرژی های مصرفی و تولیدی تبدیل و سپس راندمان انرژی محاسبه گردید. میزان انرژی عوامل و نهاده های به کار برده شده در این مزارع 6130.9 هزار کیلوکالری در هکتار و میزان انرژی خروجی یا تولیدی محصول دانه گندم 5018 هزار کیلوکالری در هکتار و محصول کاه 4316 هزار کیلوکالری در هکتار برآورد شد. همچنین میزان کارآیی انرژی برای عملکرد کل (دانه+کاه)، 1.521 و میزان کارآیی انرژی به طور جداگانه برای محصول دانه و کاه به ترتیب 0.818 و 0.703 محاسبه گردید. داده ها نشان می دهند که بیشترین انرژی مصرفی در این مزارع، به ترتیب مربوط به ماشین آلات، کود ازته و سوخت گازوئیل بوده و کمترین انرژی مصرفی متعلق به نیروی انسانی و علف کش می باشد. کاربرد دستگاه های کمبینات، انجام به موقع تعمیرات و سرویس های مورد نیاز تراکتور و تناوب زراعی مناسب می تواند راه کارهایی در جهت کاهش انرژی مصرفی در تولید گندم دیم در این استان باشد.

با شیوع خشکیدگی ساقه و مرگ زودهنگام بوته های سیب زمینی در سطح وسیعی از مزارع استان همدان، به جداسازی و شناسایی عامل این بیماری اقدام شد. در نتیجه، عامل بیماری به عنوان Sclerotinia sclerotiorum شناسایی گردید. با توجه به خسارت این بیماری و عدم کنترل آسان آن توسط روش های زراعی و شیمیایی، اثر بیوکنترلی پنج گونه تریکودرما شامل T.ceramicum، T.koningii، T. koningiopsis، T.virens و T.viridescens و یک جدایه از گونه  Coniothyrium minitansروی عامل بیماری بررسی شد. همه عوامل بیوکنترلی مذکور، با درجات مختلف باعث کنترل این بیمارگر در شرایط آزمایشگاه شدند، به طوری که در بررسی تاثیر ترکیبات فرار در رشد میسلیومی بیمارگر، بیش ترین درصد بازدارندگی به میزان %56 مربوط به T. koningiopsis و در بررسی تاثیر ترکیبات خارج سلولی در غلظت های 30 و 15 درصد، بیش ترین درصد بازدارندگی بر رشد میسلیوم بیمارگر مربوط به T. ceramicum به ترتیب به میزان 69 و 53 درصد بود. T. koningiopsis،T. viridescens  و  T. ceramicumدر کشت متقابل به طور کامل از تشکیل سختینه ها جلوگیری کردند و روی میسلیوم بیمارگر مستقر شده و تولید اسپور نمودند. هم چنین در بررسی اثر سوسپانسیون اسپور عوامل بیوکنترل مذکور بر جوانه زنی میسلیوژنیک سختینه ها، بیش ترین درصد کاهش جوانه زنی در تیمار با T. ceramicum و T. koningiopsis و حداقل تاثیر در تیمار T. virens و C. minitans مشاهده گردید. T. koningiopsis، T. ceramicum و T. viridescens گونه هایی از تریکودرما هستند که به تازگی معرفی شده اند و این تحقیق اولین بررسی اثر بیوکنترلی آن ها روی بیمارگر های گیاهی در ایران می باشد.

لزوم شناخت و بهره برداری بهینه از منابع آب زیرزمینی از آن جا ناشی می گردد که این منابع %99 از کل آب های شیرین قابل استفاده جهان را تشکیل می دهند. در حال حاضر بخش کشاورزی عمده ترین مصرف کننده آب در بین بخش های مختلف اقتصادی کشور محسوب می گردد. بنابراین لازم است که در راستای بهره گیری مطلوب از نهاده آب راه کارهای علمی و مدیریتی مناسب در نظر گرفته شوند. یکی از راه کارهای تاثیرگذار و مهم، تعیین قیمت واقعی برای آب کشاورزی می باشد، چرا که وجود آن به تخصیص مطلوب تر این نهاده بین محصولات مختلف کمک می نماید. به طور کلی آب دارای دو نوع قیمت واقعی می باشد. یکی جنبه قیمت واقعی آب از دیدگاه عرضه کننده (تولید کننده) است و جنبه دیگر آن دیدگاه تقاضا کننده را شامل می شود. این مطالعه با هدف برآورد ارزش اقتصادی آب از دیدگاه تقاضاکننده (ارزش تولید نهایی) با استفاده از برآورد تابع تولید در محصول گندم انجام گردید. اطلاعات لازم برای نیل به هدف تحقیق از تعداد 184 کشاورز گندم کار  شهرستان دامغان در سال زراعی 87-1386 جمع آوری شد. با توجه به معیارها و آزمون های اقتصاد سنجی تابع تولید درجه دوم تعمیم یافته به عنوان تابع برتر شناخته شد. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان می دهد که ارزش اقتصادی هر متر مکعب آب در گندم معادل 403.2 ریال می باشد که این مقدار از ارزش رایج آب در منطقه زیادتر هست.

تعداد 12 ژنوتیپ ماشک کرکدار از نظر واکنش نسبت به تنش خشکی در قالب طرح کرت های خردشده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی باغ گیاه شناسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی در سال 1382 مورد آزمایش قرار گرفتند. تیمارهای آبیاری (بدون تنش، تنش متوسط و تنش شدید) در کرت های اصلی و ژنوتیپ ها در کرت های فرعی منظور شدند. در این بررسی صفاتی مانند ارتفاع بوته، طول نیام، عرض نیام، تعداد دانه در نیام، وزن هزاردانه، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد شاخه جانبی، شاخص برداشت، بیوماس و عملکرد دانه در طول فصل زراعی اندازه گیری گردید. تنش خشکی کلیه صفات (به جز تعداد دانه در نیام) را به طور معنی دار تحت تاثیر قرار داد. عملکرد دانه و بیوماس بیش ترین مقدار کاهش را در اثر تنش خشکی نشان دادند. تعداد نیام در بوته و تعداد دانه در بوته نیز بیش تر از سایر اجزای عملکرد دانه از تنش خشکی متاثر شدند. در عین حال کاهش ارزش صفات برای کلیه ژنوتیپ ها یکسان نبود و اثر متقابل معنی داری بین ژنوتیپ و شرایط تنش برای صفات مهمی مانند بیوماس، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در بوته و ارتفاع بوته مشاهده گردید. ارزیابی ژنوتیپ های ماشک کرکدار بر اساس شاخص های STI و TOL نشان داد که در شرایط تنش خشکی متوسط ژنوتیپ شماره 9 (از ایتالیا) و شماره 7 (از ترکیه) بیشترین میزان تحمل به خشکی را از نظر عملکرد دانه دارا هستند. از نظر بیوماس نیز ژنوتیپ های شماره 3 و 6 در زمره ژنوتیپ های مطلوب در برابر تنش های متوسط و شدید شناسایی شدند.

تاریخ کاشت عامل مهمی است که عملکرد و صفات وابسته به آن را تحت تاثیر قرار داده و سبب می شود که شرایط محیطی در زمان سبزشدن، استقرار و بقای گیاهچه مناسب گیاه باشد. بنابراین، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار طی دو سال زراعی 81-1379 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به اجرا در آمد. کرت های اصلی شامل تاریخ کاشت در چهار سطح 20 و 30 شهریورماه و 9 و 19 مهرماه و کرت های فرعی شامل ارقام SLM046، Zarfam،Colvert  و Orient بودند. در طول فصل زراعی، صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه های فرعی، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، میزان روغن و عملکرد روغن یادداشت برداری و اندازه گیری شدند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه، عملکرد روغن، تعداد خورجین در بوته، تعداد شاخه های فرعی و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بیش ترین عملکرد دانه (3295 و 2877 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب به تاریخ های کاشت 20 و 30 شهریور مربوط می شد. عامل رقم تنها برای تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد و بیش ترین تعداد دانه در خورجین 24.3 و 24.2 عدد به ترتیب مربوط به ارقام SLM046 وOrient  بود. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم تنها برای تعداد شاخه های فرعی و تعداد دانه در خورجین در سطح احتمال پنج درصد معنی دار شد. نتایج این آزمایش نشان داد که بهترین تاریخ کاشت در منطقه کرج 20 تا 30 شهریور ماه است و با تاخیر در کاشت، عملکرد ارقام کلزا به دلیل کاهش معنی دار در اکثر اجزای عملکرد، کاهش می یابد.

با توجه به فراوانی و اهمیت علف  هرز پیچک صحرایی در مزارع گندم، این بررسی به منظور ارزیابی اثرات آللوپاتی این علف هرز بر جوانه زنی، رشد و عملکرد گندم به صورت آزمایش فاکتوریل در سه تکرار در سال های 1386 و 1387 در شرایط آزمایشگاهی، گلخانه ای و مزرعه ای اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل عصاره حاصل از اندام های مختلف پیچک صحرایی در پنج سطح: عصاره عاری از علف هرز (شاهد)، عصاره برگ، ساقه، ریشه و کل گیاه، و غلظت های مختلف عصاره حاصل از اندام های این علف هرز در چهار سطح: عصاره با غلظت 1 به 5، 1 به 10، 1 به 15 و 1 به 20 بودند. تیمارهای عصاره منجر به کاهش جوانه زنی و مولفه های آن نسبت به شاهد شد. عصاره ریشه بیشترین اثر کاهشی را بر مولفه های جوانه زنی داشت. عصاره ریشه و کل اندام ها با غلظت 1 به 5 کاملا از جوانه زنی بذور ممانعت کردند. در بررسی گلخانه ای در غلظت های پایین، عصاره برگ و در غلظت های بالا عصاره ریشه بیشترین اثر را بر صفات بررسی شده نشان دادند. افزایش غلظت عصاره از 1 به 20 تا 1 به 5 کاهش معنی داری را در کلیه صفات باعث شد. میزان کاهش تعداد دانه در بوته، وزن صددانه و عملکرد دانه نسبت به شرایط شاهد در تیمار با غلظت 5 به 1 به ترتیب 76.17، 94.66 و 99 درصد بود. در شرایط مزرعه ای اضافه شدن بقایای این علف هرز چه به صورت عصاره و چه به صورت بقایای پودر شده، نتایج حاصل از بررسی گلخانه ای را تایید کرد. عصاره یا پودر حاصل از ریشه و کل اندام های گیاهی بیش ترین اثرات منفی و عصاره یا پودر ساقه و برگ کم ترین اثرات منفی را بر گندم گذاشتند. در شرایط مزرعه ای تیمار عصاره پیچک صحرایی %74.84 و اضافه کردن پودر حاصل از بقایای این علف هرز عملکرد گندم را %88 کاهش داد. دلیل اثر بیشتر بقایا نسبت به اضافه شدن عصاره، آزاد سازی تدریجی مواد دگرآسیب در طول دوره رشد و لذا اثرات درازمدت آن ها بر فرآیند رشد و تولید می تواند باشد.

علف قناری یکی از علف های هرز مهم مزارع گندم در شمال ایران می باشد. فاکتور زمان حذف علف هرز نیز در تداخل با گیاه زراعی به منظور توسعه مدل های دقیق برآورد افت عملکرد از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. بدین منظور آزمایشات مزرعه در دو سال زراعی 1384 و 1385 در دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد قائمشهر جهت تعیین اثر تراکم و زمان حذف علف قناری بر عملکرد گندم به اجرا گذاشته شد. علف قناری در فواصل زمانی چهار هفته ای (به طور متوسط 170 درجه روز) از زمان سبز شدن بذور گندم تا بیست و چهار هفته (به طور متوسط 1097 درجه روز) پس از آن، در کرت های آزمایشی وجین شدند. دامنه تراکم علف قناری بین 0 تا 320 بوته در متر مربع قرار داشت. تراکم های زیاد علف قناری و حذف دیر هنگام آن موجب بیشترین افت عملکرد (44 درصد) گردید. اختلاف عملکرد حاصل از حذف دیر هنگام علف قناری با حذف در مراحل ابتدایی رشد قابل توجه بود (به طور متوسط 33 درصد). اثر زمان حذف علف قناری (پارامتر C) در سال های مختلف تفاوت معنی داری داشت. در این مطالعه مشاهده شد که زمان حذف علف قناری در کنار فاکتور زمان سبز شدن، از اهمیت زیادی در برآورد افت عملکرد گیاه زراعی، برخوردار بوده و اتفاده از علفکش های عمومی قبل از کاشت جهت پیش گرفتن سرعت سبز شدن گندم توصیه می شود.

این مطالعه به منظور بررسی اثر آللوپاتی سه گونه مرتعی کور، اسفند و کرقیچ بر روی جوانه زنی و رشد اولیه دو گیاه گندم و یونجه صورت گرفت. آزمایش مذکور در سال 2002 در دانشکده منابع طبیعی دانشگاه یزد اجرا گردید. در این بررسی نوع عصاره در چهار سطح شامل عصاره گیاهان کور، اسفند و کرقیچ و آب مقطر (شاهد) به عنوان فاکتور اول، غلظت عصاره در دو سطح 50 و 100 درصد به عنوان فاکتور دوم و گونه های زراعی گندم و یونجه به عنوان فاکتور سوم به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که در بین عصاره های گیاهی، عصاره گیاه کور بیشترین تاثیر را بر روی تعداد بذرهای جوانه زده، طول ساقه چه و وزن ساقه چه داشت و مقدار این صفات را نسبت به شاهد به ترتیب حدود 86، 98 و 99 درصد کاهش داد. همچنین عصاره این گیاه در مقایسه با تیمار شاهد بر روی طول و وزن ریشه چه نیز اثر بازدارندگی شدیدی داشت. در بین دو غلظت مورد بررسی، غلظت 100 بر روی تعداد بذر جوانه زده، طول ساقه چه و وزن ساقه چه نسبت به غلظت 50 درصد از اثر بازدارندگی بیشتری برخوردار بود، ولی در مورد طول ریشه چه و وزن آن تفاوت معنی داری مشاهده نشد. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده عصاره های به کار رفته در این آزمایش در هر دو غلظت بر روی یونجه بیش از گندم موثر بوده است.