مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی
سال:1383 | دوره:5 | شماره:20 |تعداد مقالات:7

در این تحقیق به منظور بررسی تاثیر ورقه های گریپ گارد بر کیفیت انگور و کنترل بیماریهای انباری در سردخانه طرحی به صورت آزمایش فاکتوریل با پایه کاملا تصادفی با سه تکرار روی ارقام کلاهداری و کج انگوری به اجرا درآمد. ورقه های گریپ گارد حاوی 0، 4، 7 و 10 درصد محلول متابی سولفیت سدیم در دو ردیف، ته و وسط، جعبه ها قرار داده شدند. جعبه های تیمار شده به مدت 3 ماه در دمای صفر درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 90-95 درصد نگهداری شدند. هر ماه یک بار میزان آلودگی قارچی، پوسیدگی حبه ها، میزان کل مواد جامد قابل حل، اسید قابل تیتر، pH، درصد قند و درصد رطوبت و در پایان ماه سوم مقدار گوگرد باقیمانده، ویتامین ث، و خصوصیات ارگانولپتیکی اندازه گیری شد.نتایج آزمایشها نشان داد که درصد آلودگی قارچی و درصد پوسیدگی در اثر استفاده از ورقه های گریپ گارد کاهش می یابد. استفاده از این ورقه ها باعث تغییر در میزان مواد جامد قابل حل و کاهش اسید قابل تیتر می شود و از افزایش pH در مدت نگهداری جلوگیری می کند. میزان ویتامین ث در اثر افزایش غلظت محلول متابی سولفیت سدیم افزایش پیدا می کند. با توجه به نتایج حاصل، استفاده از ورقه هیا گریپ گارد حاوی 10 درصد محلول متابی سولفیت سدیم باعث حفظ بهتر خصوصیات کمی و کیفی انگور می شود. میزان باقیمانده دی اکسید گوگرد در پایان ماه سوم نگهداری در حد استاندارد بود و حفظ این خصوصیات در رقم کلاهداری خیلی بهتر از رقم کج انگوری مشاهده شد. نتایج استفاده از ورقه های گریپ گارد حاوی 7 درصد محلول متابی سولفیت سدیم در رده دوم قرار گرفت.

مدل آریا و پاریس روش معمولا پذیرفته شده ای برای تبدیل منحنی توزیع اندازه ذرات به منحنی مشخصه آب خاک با استفاده از پارامتر مقیاس بندی (Scaling parameter, a) است. در مدل اولیه آریا و پاریس (1981)، پارامتر مقیاس بندی برای گروههای بافتی خاک، ثابت (1.38) فرض شده بود. در سالهای اخیر، مطالعات متعدد نشان داده است که پارامتر مقیاس بندی مقدار ثابتی نیست و کمیت آن بستگی به توزیع اندازه ذرات خاک دارد. به منظور بررسی روابط بین بافت خاک و پارامتر مقیاس بندی و همچنین برآورد تقریبی منحنی رطوبتی خاک تحقیقاتی انجام شد که نتایج آن در این مقاله ارایه می شود. در این مطالعه، پارامتر a تابعی از عدد مقیاس بندی شده تعداد ذرات کروی برای تخمین طول خلل و فرج در نظر گرفته شده است. نتایج نشان داد که a مقداری ثابت نیست و با افزایش اندازه ذرات خاک به ویژه برای بخش شن تغییر می کند. از آنجا که تعیین پارامتر مقیاس بندی مشکل است، برای تخمین پارامتر مقیاس بندی بر اساس پارامترهای توزیع اندازه ذرات خاک یک معادله رگرسیونی به دست آمد (r2=0.96) و دقت برآورد معادله و روش پارامتر با مقدار ثابت (a=1.38) در تعدادی از خاکهای مناطق آمل، بابل و کرج مقایسه شدند. پیش بینی های رطوبت خاک نتایج قابل قبول تا عالی را با مقادیر اندازه گیری شده نشان داد. استفاده از یک مقدار ثابت (a=1.38) برای رطوبتهای کم منتج به پیش بینی های کمتر و برای رطوبتهای بیشتر منجر به پیش بینی های بیشتر شد. منحنی مشخصه آب خاک به طرز قابل قبولی برای سه نمونه خاک شبیه سازی شد.

جهت مطالعه رفتار سیال سازی محصولات دانه ای، یک خشک کن بستر سیال آزمایشگاهی طراحی و ساخته شد. دمنده سانتریفوژ با پره های خمیده به طرف جلو با قدرت موتور 1.5 کیلو وات بر اساس بیشترین افت فشار استاتیک در شرایط حداقل سیال سازی و سرعت سیال در آستانه انتقال برای محصولات دانه ای مورد آزمایش (شلتوک، سویا، ارزن، و جو) انتخاب شد. محفظه خشک کن به قطر داخلی 0.144 متر و ارتفاع 0.3 متر و کوره حرارتی با 7 المنت الکتریکی و توان 3.3 کیلو وات ساخته شد. صفحه های توزیع کننده بر اساس خواص فیزیکی هر یک از محصولات مذکور انتخاب و منحنی مشخصه سیال سازی محصولات مذکور به دست آمد. یکنواختی سیال سازی و خشک کردن نمونه های مورد آزمایش بیانگر عملکرد صحیح دستگاه بود. همچنین طی آزمایش مقدماتی معلوم شد که زمان خشک شدن شلتوک در شرایط سیال سازی کاهش چشمگیری نسبت به حالت بستر ثابت دارد. نتایج آزمایشهای سیال سازی دانه ها نشان داد که انحراف مقادیر محاسبه شده و آزمایشی افت فشار و سرعت هوا در نقطه حداقل سیال سازی برای ارزن و سویا به علت کرویت بالا، کمتر از شلتوک و جو بود.

سیستم آبیاری بارانی عقربه ای یکی از روشهای مدرن آبیاری در بسیاری از نقاط کشور است. با توجه به استفاده روبه رشد از این سیستم، مسایل خشکسالی، و بحث اقتصادی بودن آبیاری (عمق بهینه آبیاری) این سوال مطرح می شود که عمق بهینه آبیاری چه مقدار است؟ متاسفانه این پارامتر عموما بدون در نظر گرفتن تاثیرات زیست محیطی تعیین می شود. با توجه به مسایل زیست محیطی و هزینه ای که برای پاکسازی آن باید متحمل شویم عمق بهینه آبیاری، لزوما عمقی نیست که بیشترین محصول از آن عاید شود. از این رو در تعیین عمق بهینه آبیاری محدودیتهای زیست محیطی را نیز باید در نظر گرفت. از طرفی دیگر، تمامی معادلاتی که برای بیان عمق بهینه آبیاری ارایه شده اند بر مبنای تابع توزیع حاکم بر مشاهدات مزرعه ای (مقدار آب پاشیده شده و یا نفوذ کرده در خاک) هستند و بنابراین دانستن تابع توزیع حاکم بر مشاهدات (مقدار آب پاشیده شده و یا نفوذ کرده در خاک) در تعیین عمق بهینه آبیاری امری ضروری و اجتناب ناپذیر است که در این تحقیق این امر بررسی شده است. در ابتدا، آزمایشها مطابق با استاندارد ASAE طرح ریزی شد. بدین منظور در چهار ردیف شعاعی (دو ردیف A، B روی شیب حداکثر با زاویه 3° بین دو شعاع و دو ردیف C، D روی شیب حداقل با زاویه 3o بین دو شعاع) قوطیهای نمونه برداری آب به فاصله 6 متر قرار گرفت. سپس دستگاه با سرعتهای مختلف راه اندازی و مقادیر آب داخل قوطیها در شرایط مختلف اقلیمی (سرعت باد، دمای هوا، رطوبت نسبی) اندازه گیری شد. سپس توابع توزیع مطرح در آبیاری بارانی (توزیع نرمال، لوگ نرمال، توانی خاص و یکنواخت) انتخاب شد. برای محاسبات از یک تست آمار ناپارامتری (آزمون کولموگراف - اسمیرنوف) استفاده شد. از بین توابع توزیع مورد بررسی، توابع توانی و یکنواخت در سطح اعتماد 5 درصد در کلیه آزمایشها از نظر آماری رد شدند. توزیع لوگ نرمال فقط در سه آزمون (از 20 مورد) در سطح اعتماد 5 درصد پذیرفته شد. توزیع نرمال که در سطح اعتماد 5 درصد در 15 آزمون پذیرفته شد بهترین توصیف را برای پراکندگی داده ها ارایه داده است. لذا توصیه می شود که برای سیستم آبیاری بارانی عقربه ای محاسبات تعیین عمق بهینه آبیاری با در نظر گرفتن تابع توزیع نرمال دنبال شود.

پتاسیم و کلسیم دو عنصر مهم در تعیین کیفیت میوه ها به ویژه سیب به شمار می روند. با توجه به تاثیرات متقابل بین این دو عنصر، مصرف متعادل هر یک از آنها جهت تنظیم نسبت پتاسیم به کلسیم حیاتی است و ضرورت دارد این نسبت در حد متعادلی نگه داشته شود. به منظور افزایش سفتی بافت میوه سیب، افزایش طول عمر انباری آن و تعیین بهترین نسبت پتاسیم به کلسیم در میوه، آزمایشی در نقده در سال زراعی 80-1379 با 9 تیمار در 5 تکرار در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی روی پایه بذری درختان 25 ساله رقم گلدن دلیشس (Golden delicious) انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از تیمار 1= شاهد (کودهای ازت، فسفر و کودهای حیوانی به صورت پخش سطحی)، تیمار 2= T1 + کودهای میکرو به صورت چالکود، تیمار 3= T2 + کلرور پتاسیم بر اساس آزمون خاک، تیمار 4= T3 + محلول پاشی کلرور کلسیم نیم درصد در چهار مرحله، تیمار 5= T3 + محلول پاشی کلرور کلسیم نیم درصد در هشت مرحله، تیمار 6= T2 + محلول پاشی کلرور پتاسیم 50 درصد بالای آزمون خاک، T6=7+ محلول پاشی کلرور کلسیم نیم درصد در چهار مرحله، تیمار +T6=8 محلول پاشی کلرور کلسیم نیم در صد هشت مرحله، تیمار +T2=9 سولفات پتاسیم 50 درصد بالای آزمون خاک + محلول پاشی کلرور کلسیم نیم درصد در هشت مرحله.نتایج این بررسی نشان داد که سفتی بافت میوه سیب پس از محلول پاشی کلرور کلسیم در مقایسه با وقتی که میوه نسبت بالایی از پتاسیم بدون محلول پاشی کلسیم دریافت کند، بالا می رود. بیشترین سفتی مربوط به تیمار هشت )3.85 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع) با هشت مرحله محلول پاشی کلرور کلسیم بود. در حالی که تیمار ششم با مصرف 50 درصد بالای آزمون خاک پتاسیم و بدون محلول پاشی کلسیم پایین ترین میزان سفتی )3.11 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع( را به دست داد. لذا اختلاف میانگین سفتی بافت میوه در تیمارها در سطح 5 درصد معنی دار بود. سایر صفات کیفی میوه نظیر pH، اسیدیته، مواد جامد قابل حل، اختلاف معنی داری در بین تیمارها نشان ندادند. نسبت پتاسیم به کلسیم میوه ها در تیمار شاهد (K/Ca=44) بود که به حدود (K/Ca=58) در تیمار ششم افزایش یافت، اما در تیمار هشتم با مصرف متعادل کود و هشت مرحله محلول پاشی کلرور کلسیم نیم درصد این نسبت به محدوده (K/Ca=23) کاهش یافت. در نود روز بعد از انبارداری تیمارها روی سفتی بافت میوه هیچگونه اثری نداشتند.

مدیریت صحیح سازه های تنظیم و تحویل آب در شبکه های آبیاری و زهکشی از مباحث مهم آبیاری است. تعیین روابط بین پارامترهای هیدرولیکی این سازه ها، تصمیم گیری و مدیریت دقیق تر را امکان پذیر می سازد. در این تحقیق، با استفاده از یک روش آنالیز ابعادی، رابطه ای بدون بعد برای دبی دریچه های قوسی به دست آمد. این رابطه، دبی جریان را به عمق آب بالادست، عرض دریچه، و بازشدگی دریچه ربط می دهد و به تعیین یا تخمین ضریب دبی، که تعیین آن مشکل است، نیازی نیست. برای به دست آوردن رابطه مورد نظر از یک سری داده های آزمایشگاهی اندازه گیری شده با محدوده دبی 30 تا 320 لیتر در ثانیه استفاده شد و پس از برازش بهترین منحنی ممکن بر این داده ها، نتیجه با سه سری داده اندازه گیری شده صحرایی با محدوده دبی 0.11 تا 240 متر مکعب بر ثانیه مقایسه گردید.نتایج نشان می دهد که رابطه به دست آمده دارای متوسط خطای تخمین دبی 2.6 درصد و خطای استاندارد 3 درصد است و تطابق خوبی با داده های اندازه گیری شده صحرایی دارد و بنابراین می تواند به عنوان ابزار مناسبی برای تعیین دقیق دبی دریچه های قوسی و در نتیجه مدیریت بهتر شبکه های آبیاری دارای این سازه (مانند شبکه آبیاری و زهکشی درودزن فارس) استفاده قرار شود.

وابستگی زراعت گندم دیم به مقدار و پراکنش بارش و لزوم دستیابی به حداکثر سود، اهمیت اجرای تحقیقاتی را در زمینه اعمال بهینه و سودآور آبیاری تکمیلی افزایش می دهد. بر همین اساس، در تحقیقی سه ساله (81-1378) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه، این امر در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی و به صورت اسپیلیت پلات با سطوح مختلف آب مصرفی (متوسط سه سال شامل صفر، 95، 151 و 207 میلیمتر) و مقادیر مختلف ازت (صفر، 30، 90، 60 و 120 کیلوگرم در هکتار ازت خالص) روی گندم دیم رقم سبلان بررسی شد. کل کود فسفره به میزن 30 کیلوگرم در هکتار در زمان کاشت و مصرف ازت به صورت تقسیط بوده است. آب مورد نیاز بر اساس رطوبت خاک در تیمار آبیاری کامل با استفاده از دستگاه رطوبت سنج ترایم محاسبه و تامین می شد. بر اساس نتایج به دست آمده از طریق بودجه بندی جزیی، تحلیل نهایی و تعیین بهره وری آب مصرفی و با توجه به تابع درآمد و در شرایط مختلف قیمت آب و آبیاری، تیمار 95 میلیمتر آب مصرفی به همراه 60 کیلوگرم در هکتار ازت خالص، به رغم 20 درصد عملکرد کمتر نسبت به آبیاری تکمیلی کامل، حداکثر کارآیی مصرف آب را در اضافه تولید نسبت به شرایط دیم (20.1 کیلوگرم بر میلیمتر) داشته است و ضمن امکان افزایش سطح تحت آبیاری بهینه به میزان 180 درصد، با ایجاد حداکثر سود خالص در حدود 74 درصد به مقدار کل تولید دانه گندم افزوده است. تیمار بهینه آبیاری تکمیلی تا زمانی می تواند توصیه شود که هزینه آب و آبیاری کمتر از 2857 ریال برای هر متر مکعب آب مصرفی، یا نسبت قیمت آب و آبیاری به قیمت فروش محصول (Pw/Pc) کمتر از 2.5 باشد.