رفاه اجتماعی
سال:1394 | دوره:15 | شماره:58 (رفاه و ناتوانی) |تعداد مقالات:13

مقدمه: مقاله حاضر با استفاده از طبقه بندی آندرسن برای نظام های رفاهی در کشورهای توسعه یافته و طبقه بندی وود و گاف برای کشورهای در حال توسعه، درصدد پاسخگویی به این پرسش است که آیا نظامهای رفاهی مختلف به رفاه ذهنی متفاوت در بین افراد می انجامد یا نه؟روش: این تحقیق با روش تحلیل ثانویه روی داده های موج پنجم پروژه بررسی ارزش های جهانی (WVS) انجام شده است. هم چنین با اتخاذ روش تطبیقی، علاوه بر مقایسه رفاه ذهنی در نظامهای رفاهی دنیا، به بررسی رفاه ذهنی ایران در سطح خرد و مقایسه آن با سایر کشورها در سطح کلان پرداخته شده است.یافته ها: وضعیت رفاه ذهنی در نظامهای رفاهی سوسیال دموکرات بهتر از سایر نظامهای رفاهی است و در نظامهای رفاهی، ناامنی در پائین ترین سطح قرار دارند. میزان شادکامی ایرانیان بیشتر از سلامت ذهنی آنها و میزان سلامت ذهنی نیز بیشتر از رضایت از زندگی در بین آنهاست. هم چنین ایران از نظر رفاه ذهنی با کشورهایی که دارای دولت رفاهی بالقوه هستند (کشورهای آسیای جنوب شرقی) تقریبا برابر است که به نظر می رسد به علت حمایت و نقش خانواده در تامین رفاه افراد در این کشورها باشد. سایر نظامهای رفاهی بررسی شده از نظر رفاه ذهنی، به جز نظام رفاهی ناامنی، در جایگاه بالاتری نسبت به ایران قرار دارند.بحث: نظامهای رفاهی متفاوت به رفاه ذهنی متفاوت می انجامد. البته این نتیجه لزوما به این معنی نیست که کشوری که دارای نظام رفاهی حداکثری است از رفاه ذهنی بالاتری نیز برخوردار باشد. چرا که در این تحقیق میزان رفاه ذهنی در بریتانیا با نظام رفاهی لیبرال و ترکیه، به نمایندگی از کشورهای مسلمان، از کشور آلمان با نظام رفاهی مشارکتی بیشتر است.

مقدمه: فقر، آموزش و رشد اقتصادی سه متغیر کلان توسعه اقتصادی هستند که ارتباطی نزدیک و گاه پیچیده با یکدیگر دارند. بر این اساس در مطالعه حاضر سعی شده است تا ارتباط میان این سه متغیر شناسایی و الگوسازی گردد.روش: جهت دستیابی به این هدف ابتدا با استفاده از آزمون علیت گرنجر، ارتباط علی و معلولی میان این سه متغیر شناسایی و سپس برای دوره زمانی 89-1363 در قالب الگوی خود توضیح برداری با وقفه های گسترده (ARDL) تبیین گردید.یافته ها: یافته های حاصل از آزمون علیت گرنجر نشان داد که جهت علیت از آموزش و رشد اقتصادی به سمت فقر است. هم چنین الگوسازی مدل ARDL نیز نشان داد که میان فقر، آموزش و رشد اقتصادی ارتباط هم جمعی و یا به عبارت دیگر ارتباط بلندمدت وجود دارد. بر اساس الگوی فوق، متغیر آموزش اگرچه با وقفه، ولی در کوتاه مدت و بلندمدت اثری منفی و معنی دار بر شاخص فقر در ایران دارد. ارتباط میان رشد اقتصادی و فقر نیز در کوتاه مدت و بلندمدت ارتباطی معکوس است. در نهایت نیز الگوی تصحیح خطا بیان گر آن است که سرعت تعدیل و حرکت به سمت تعادل بلندمدت در الگوی فقر به کندی صورت می گیرد.بحث: در کوتاه مدت و بلندمدت با افزایش رشد اقتصادی و آموزش، میزان فقر در جامعه کاهش خواهد یافت. هم چنین چنانچه شوکی به مدل فوق وارد شود، زمانی به اندازه دو دوره لازم است تا الگو خود را تعدیل نموده و دوباره به تعادل اولیه باز گردد.

مقدمه: با توجه به هدف غایی برنامه ریزی شهری - منطقه ای به طور اعم و برنامه ریزی توسعه پایدار در شهرها به طور اخص مبنی بر نیل به توسعه همه جانبه در فضاهای شهری، مقاله حاضر به طیف بندی و ارزیابی شهر سالم با رویکرد توسعه پایدار شهری می پردازد.روش: پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و استفاده از 56 متغیر در شاخص های بهداشتی - محیطی و ماهیت توسعه ای - کاربردی در مدل های آنتروپی - وایکور، تاپسیس و نرم افزار GIS، Excel، به بررسی رتبه بندی و ارزیابی شهر سالم در استان یزد پرداخته است.یافته ها: بین شهرستانهای استان، میزان سلامتی شهرها در شاخص های مورد مطالعه تفاوت فاحشی دارد. به گونه ای که میانگین درجه انحرف به تفکیک هر شاخص برابر %0.277 که بیشترین مقدار درجه انحراف برابر %0.852 در کل شاخص ها است و بر اساس نتیجه مدل تاپسیس، تمام شروط مدل وایکور مورد تایید قرار گرفته و به طورکلی شهرستان یزد با مقدار تاپسیس برابر با %0.496 به عنوان برترین شهرستان و شهرستان خاتم با مقدار تاپسیس برابر با %0.108 به عنوان محروم ترین شهرستان در شاخص های مورد قرار گرفته اند.بحث: اختلاف زیاد توسعه بین مناطق استان، دلالت بر اهمیت دوچندان برنامه ریزی و آینده نگری شهر سالم با رویکرد توسعه پایدار در استان دارد.

مقدمه: با عنایت به آثار و دلالت های به ویژه تغذیه ای و هزینه ای اجرای طرح هدفمندی یارانه ها در سال 1389، مطالعه حاضر، به بررسی تجارب زیسته زنان خانوار در مواجهه با اجرای طرح فوق می پردازد.روش: این مطالعه کیفی با استفاده از روش بحث گروهی متمرکز و طی 7 جلسه بحث گروهی 7-15 نفره، در بین زنان خانوار دو گروه از منطقه با وضعیت اجتماعی - اقتصادی بالا (3)، سه گروه از مناطق با وضعیت اجتماعی - اقتصادی متوسط (10، 11 و 12) و دو گروه از مناطق با وضعیت اجتماعی - اقتصادی پایین (18 و 21) انجام شد.یافته ها: اجرای طرح هدفمندی یارانه ها به نحوی روی رویت و مشارکت اجتماعی شهروندان تهرانی، به مثابه مولفه های مهمی از سرمایه اجتماعی اثرگذار بوده است. وارونگی نسبت وابستگی (افزایش وابستگی زوج های در سن باروری برای امرار معاش به اعضای مسن تر خانوار)، افزایش خشونتها و گسستهای خانوادگی، کاهش امید به آینده فرزندان و در نتیجه کاهش میل به فرزندآوری و رشد جمعیت، از مهم ترین پیامدهای منفی اجرای طرح هدفمندی یارانه ها بوده است. در مقابل، شماری از زنان تهرانی، ارزیابی مثبتی از آن داشته، ولی نحوه اجرای آن را مناسب نمی دانستند.بحث: طرح پرداخت نقدی و هدفمند یارانه ها به رغم اهداف اولیه آن که کاهش شکافها و نابرابری های اجتماعی اعلام شده بود، نوعی احساس محرومیت نسبی و شکاف اجتماعی را در زنان ایجاد کرده است. اجرای این برنامه بسته به اثرات تورمی و هزینه ای آن در خانوار، دیدگاه های مثبت و منفی پهن دامنه ای را در زنان موجب شده است که تحلیل و فهم آنها در سیاست گذاری بعدی این برنامه می تواند بسیار مفید واقع گردد.

مقدمه: بیانگرها و شاخص های اندازه گیری رفاه اجتماعی، وسعت تغییرات ناشی از وضع سیاستهای اجتماعی را اندازه گیری می کنند و بنا به ضرورت شناسایی این بیانگرها، مطالعه حاضر به شناسایی این ابعاد و بیانگرهای شاخص رفاه اجتماعی می پردازد.روش: این پژوهش با استفاده از روش دلفی با دو دور در بین 25 نفر از متخصصین و صاحبنظران رفاه اجتماعی انجام شده است.یافته ها: اشتغال (میانگین 9.52)، اقتصاد (9.30)، تامین اجتماعی (8.76)، سلامت (8.42)، آموزش (7.45) و مسکن (6.65) مهم ترین ابعاد، و میزان بیکاری (14 رأی)، درصد پوشش بیمه تامین اجتماعی (10)، امید به زندگی در بدو تولد (7)، میزان مالکیت مسکن (7)، میزان باسوادی افراد بالاتر از 6 سال (6)، میزان ثبت نام در مدرسه (5)، ضریب جینی (5)، میزان تورم (4) و درآمد ملی سرانه (3) مهم ترین بیانگرهای رفاه اجتماعی در ایران می باشند.بحث: مقایسه یافته های این پژوهش با مطالعات مشابه حاکی از در اولویت قرار داشتن ابعاد و بیانگرهای عینی و مادی رفاه اجتماعی در ایران می باشد.

مقدمه: با توجه به نقش سلامت روان در افزایش کارایی کارکنان و کیفیت ارائه خدمات، مقاله حاضر به بررسی رابطه ویژگی های شغلی و سلامت روان کارشناسان توان بخشی مراکز دولتی و خصوصی تحت نظارت سازمان بهزیستی استان تهران می پردازد.روش: این پژوهش کاربردی و از نوع مطالعات توصیفی - تحلیلی مقطعی است که بر روی 104 نفر از کارشناسان توان بخشی شاغل در مراکز توان بخشی دولتی و خصوصی استان تهران انجام شد. ابزارهای گردآوری داده ها، پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ-28) و پرسشنامه تطبیق یافته ویژگی های شغلی برگرفته از پرسشنامه ویژگی های شغلی هکمن و اولدهم بود.یافته ها: از میان ویژگی های شغلی، ابعاد «تنوع مهارت»، «هویت کار»، «اهمیت کار» و «بازخورد» با سلامت روان ارتباط منفی داشتند. یعنی با افزایش ثمره آنها، سلامت روان کاهش می یافت که دلالت بر سلامت روان بهتر داشت. در ضمن، بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون، ابعاد اهمیت کار و بازخورد دارای قدرت تبیین کنندگی بیشتری برای سلامت روان هستند.بحث: با توجه به ارتباط معنادار میان ویژگی های شغلی و سلامت روان در کارشناسان توان بخشی، مدیران می توانند هر چه بیشتر درصدد پیاده سازی ویژگی های شغلی مطلوب در محیط کار برآیند تا کارکنان از سلامت روان بهتری برخوردار شوند.

مقدمه: معلولیت یا ناتوانی یکی از پدیده های پیدا و پنهان زندگی امروزه بشر است. پیدا از آن جهت که نرخ افراد دارای معلولیت بسیار بالا و در حال رشد است و پنهان از آن جهت که چندان مورد توجه جریان اصلی جامعه و سیاست گذاران اجتماعی نبوده است. در طول تاریخ بشر برخورد با معلولیت شکل های متفاوتی به خود گرفته و از برخی جهات انسانی تر و از برخی جهات تبعیض گرایانه بوده است. این مقاله در نظر دارد با رویکرد جامعه شناختی به داده های موجود در دو سطح جهانی و ملی، پدیده معلولیت را مورد بررسی قرار دهد و به نوعی آن را به عنوان یک مساله اجتماعی معرفی کند.مرور انتقادی منابع: آنچه که امروزه در تحقیقات مختلف مشاهده می شود به ویژه در داخل کشور نوعی رویکرد پزشکی و مدیریتی است که دارای نوعی التقاط گرایی است و به پدیده معلولیت به عنوان یک مساله اجتماعی نظر ندارند. اگرچه اغلب آنها خواهان حل یک یا چند مشکل معلولین هستند اما نتوانسته اند وضعیت معلولین و آثار و پیامدهای مترتب بر آن را در درون نظام اجتماعی ترسیم نمایند.بحث: جمعیت معلولان در سرتاسر جهان رو به افزایش است و بر نیازها و مسائل آنها نیز روز به روز افزوده می شود. جامعه معلولین از حیث دسترسی به فضاهای اجتماعی، آموزش، اشتغال، برابری فرصتها، منابع اقتصادی و بسیاری موارد دیگر در رنج هستند و به کمک و توجه بیشتر مسوولان و سیاست گذاران اجتماعی نیازمندند. این افراد با وجود محدودیت های مضاعف و متراکم نسبت به دیگر گروه ها و اقلیت های جامعه، در نظام سیاست گذاری و برنامه ریزی کمتر لحاظ شده اند و مسائل آنها به خوبی شناسایی نشده است.

مقدمه: با فرض اینکه وجود فرصت های نابرابر در جامعه و نمود آن در دسترسی نابرابر به امکانات و تسهیلات شهری، عامل اصلی ناتوانی معلولین است، این مقاله به مطالعه تجربه زیسته افراد آسیب دیده بینایی در تعامل با فضای شهری در شهر تهران و مطالعه این فضاها در زمینه ایجاد فرصتها و دسترسی برابر برای این افراد می پردازد.روش: این پژوهش با روش کیفی و ابزار مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته در بین 30 نفر از افراد آسیب دیده بینایی ساکن شهر تهران انجام گرفته است.یافته ها: فضای شهری تهران موانع فیزیکی و فرهنگی بسیاری را برای حضور نابینایان در جامعه ایجاد می کند که این امر ملازم با تهدید سلامت جسمی و روانی و تحمیل موقعیت وابستگی و نیازمندی و نیز مواجهه با نگرشها و برخوردهای ناصحیح اعضای جامعه است. از این رو الگوی غالب زندگی نابینایان در شهر تهران به فعالیتهای ضروری منحصر شده و این امر زمینه ساز تقلیل فعالیت های انتخابی و تعاملات اجتماعی آنها در جامعه است.بحث: علی رغم برخی اقدامات و تلاش ها، هنوز امکان دسترسی آحاد معلولین به ویژه نابینایان به فضاها و تسهیلات شهری به صورت منصفانه و برابر بر اساس حقوق شهروندی در شهر تهران فراهم نشده است.

مقدمه: می توان مدعی بود که دینداری کارکرد معنابخشی به زندگی دارد و با خلق چشم اندازی مثبت در زندگی، تاثیر شگرفی روی شادمانی دارد. به منظور معرفت تجربی به این امر، پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین دینداری و شادکامی در بین معلولین جسمی حرکتی آسایشگاه های شهر تهران می پردازد.روش: مطالعه حاضر با روش پیماش مقطعی و طرح همبستگی و با استفاده از پرسشنامه های دینداری آلپورت و شادکامی آکسفورد، در بین 248 نفر از معلولین جسمی حرکتی در 9 مرکز مراقبت در شهر تهران انجام شده است.یافته ها: همبستگی بالایی بین دینداری درونی و دینداری بیرونی با شادکامی وجود دارد. ضمن اینکه دینداری درونی بیشتر از دینداری بیرونی روی شادکامی معلولین موثر است.بحث: گرچه دینداری با تولید معرفت نسبت به زندگی و معنابخشی به آن، چارچوب مناسبی برای شادمانی معلولین فراهم می کند، اما این رابطه خطی نبوده و عوامل میانجی احتمالی متعددی روی آن تاثیرگذارند که این رابطه بایستی به طور جداگانه تدقیق شود.

مقدمه: هدف از این تحقیق شیوع شناسی ناتوانی های یادگیری در کودکان شبه خانواده تحت مراقبت سازمان بهزیستی استان تهران و مقایسه آن برحسب متغیرهای جمعیت شناختی است.روش: مطالعه حاضر با روش پیمایش و پرسشنامه کلورادو (CLDQ) و کاربرگ محقق ساخته در بین 297 نفر از کودکان شبه خانواده 12-8 سال در 26 مرکز بهزیستی در 11 شهرستان استان تهران (شامل ری، شمیرانات، شهر تهران، دماوند، فیروزکوه، اسلامشهر، پاکدشت، رباط کریم، ملارد، ورامین و کرج) که در کلاسهای دوم تا ششم تحصیل می کردند، انجام گرفته است.یافته ها: شیوع ناتوانی های یادگیری در نمونه مورد بررسی نسبتا بالا و شیوع بالای آن در دختران نسبت به پسران مشهود است. برخی متغیرهای جمعیت شناختی با ناتوانیهای یادگیری به صورت کلی و به تفکیک زیرمقیاس های آن، ارتباط دارد.بحث: به لحاظ خاص بودن نمونه این تحقیق، تفاوتهایی در شیوع وجود دارد و برخی متغیرهای جمعیت شناختی پیش بینی کننده ناتوانی های یادگیری در کودکان شبه خانواده هستند.