علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)
سال:1385 | دوره:10 | شماره:3 (ب) |تعداد مقالات:19

ارزیابی سیاست های حمایتی دولت از نقطه نظرات متفاوت اقتصادی مثل اثرات جانبی و رفاهی آنها همواره مورد توجه قرار گرفته است. هدف اصلی این پژوهش بررسی آثار سیاست خرید تضمینی پنبه، سیب زمینی و پیاز بر روی سطح زیر کشت و عملکرد این محصولات در استان فارس می باشد. برای این منظور با به کار گیری داده های دوره زمانی 1381- 1351 و انجام آزمون ایستایی متغیرهای مربوطه از مدل تعدیل جزئی نرلاو برای برآورد توابع سطح زیر کشت و عملکرد استفاده شد. از جمله ویژگی الگوی مقاله حاضر آن است که نرخ حمایت موثر به عنوان متغیر توضیحی موثر وارد مدل شده است. گر چه نتایج به دست آمده برای تمام محصولات یکسان نبود ولی به نظر می رسد سیاست مورد نظر، تاثیر معنی داری بر روی سطح زیر کشت و عملکرد محصولات مورد مطالعه نداشته است. از آنجا که سیاست خرید تضمینی در سال های اخیر در استان فارس اعمال شده و اثر بخشی این سیاست ها مستلزم گذشت زمان است، شاید بتوان در افقی طولانی تر انتظار آثار متفاوتی داشت.

رسول نخستین رقم ایرانی منوژرم هیبرید چغندرقند است که پس از 8 سال تلاش پژوهشی سرانجام در سال 1379 در موسسه تحقیقات و تهیه بذر چغندرقند توسعه داده شد. این رقم علاوه بر محصول بودن، مقوام به بولتینگ و بیماری لکه برگی چغندر قند می باشد و در اغلب نقاط چغندر کاری ایران نتایج قابل قبولی داده است. هدف پژوهش حاضر انجام برآوردی از نرخ بازده سرمایه گذاری دولت برای توسعه این رقم با بهره گیری از رهیافت مازاد اقتصادی و استفاده از داده های حاصل از مزارع نمونه می باشد. نتایج به دست آمده نان داد که نرخ بازده داخلی اجتماعی سرمایه گذاری برای توسعه این رقم برابر 117 درصد می باشد. صرفه جویی ارزی حاصل از نمعرفی این رقم در اثر کاهش واردات شکر، حدود 28.7 میلیون دلار برآورد گردید. نتایج حاصله نشان دهنده پر بازده بودن این سرمایه گذاری و وجود کم سرمایه گذاری در حوزه تحقیقات کشاورزی است.

هدف از این پژوهش تعیین تغییرات گستره جنگل های شمال کشور بین سال های 1373 تا 1380 به صورت کمی است. این پژوهش در سطحی معادل یک برگ نقشه 1:25000 (حدود 15000 هکتار) در جنگل های منطقه بابل انجام گردید. نقشه جنگل مربوط به سال 73 از نقشه رقومی 1:25000 جنگل های شمال استخراج شد. برای تهیه نقشه جنگل در آخر دوره، تصویر سنجنده + ETM ماهواره لندست 7 مربوط به تاریخ 8 مرداد 1380 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بررسی کیفیت تصویر از نظر رادیومتری و هندسی، خطای راه راه شدگی در باندهای 2، 4، 5 به میزان کمتر از ±1 DN مشاهده شد که به دلیل جزئی بودن از تصحیح آنجا صرف نظر شد. خطای جابه جایی دسته های شانزده تایی خطوط اسکن و خطای خطوط اسکن تکراری نیز در تصویر مشاهده گردید. تصحیح هندسی تصویر به روش ارتو و با استفاده از اطلاعات مداری و مدل رقومی ارتفاع به طور دقیق انجام شد. سپس تصویر ماهواره ای با روش هایی نظیر نسبت گیری طیفی، تجزیه مولفه های اصلی و تسلدکپ مورد پردازش و بارزسازی قرار گرفت. باند پانکروماتیک نیز به روش های تبدیل فضای رنگ و پاسخ طیفی، با باندهای چند طیفی ادغام شد. یک نقشه واقعیت زمینی نمونه ای در 3% سطح منطقه به روش میدانی و با استفاده از GPS تهیه شد. طبقه بندی تصویر به صورت تلفیقی (رقومی- چشمی) صورت گرفت. به این ترتیب که ابتدا یک طبقه بندی نظارت شده با طبقه بندی کننده حداکثر تشابه با استفاده از باندهای اصلی و پردازش شده انجام شد. سپس نقشه ای که بیشترین صحت را در مقایسه با نقشه واقعیت زمینی داشت (صحت کلی 94.56 و ضریب کاپا 0.89)، انتخاب و ساختار آن از رستر به بردار تبدیل گردید. این نقشه پس از قرار گیری روی ترکیب های رنگی مختلف از جمله تصاویر ادغام شده با باند پانکروماتیک و نیز برخی از اطلاعات کمکی، مورد تفسیر، بازبینی و ویرایش قرار گرفت. نقشه حاصل، دارای صحت کلی 96.39% و ضریب کاپا 0.927 بود. نقشه جنگل حاصل از داده های ماهواره ای با نقشه جنگل سال 73 مقایسه  و مشخص شد که در این دوره به میزان 417 هکتار به مناطق جنگلی افزوده (عموما قطعات جنگل کاری شده) و 1168 هکتار از سطوح جنگل اولیه کاسته شده است. به این ترتیب در مجموع 751 هکتار (معادل 8.2% سطح اولیه جنگل) از مساحت جنگل کاسته شده است. بر اساس نتایج این پژوهش می توان بیان داشت که با تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره ای جدید می توان نقشه های دقیق جنگل تهیه کرده و از مقایسه این نقشه ها با نقشه های جنگل موجود مربوط به سال 73، تغییرات در تمامی سطح جنگل های شمال کشور تعیین نمود.

گیاه کما یکی از گونه های مرتعی اصفهان و چهار و محال و بختیاری است که هم اکنون گستره های طبیعی آن در معرض نابودی قرار گرفته است. یافتن پاره ای اطلاعات در زمینه خواب اولیه و فاکتورهای موثر در شکست خواب و شرایط بهینه جوانه زنی دانه برای بازسازی عرصه های این گیاه ضروری است. بنابراین در این پژوهش دو آزمایش فاکتوریل با طرح کاملا تصادفی به اجرا در آمد. اولین آزمایش با 6 تکرار برای ارزیابی فاکتورهای سن بذر، نور و طول مدت سرمادهی بر درصد جوانه زنی بذرهای کما اجرا شد. در دومین آزمایش، اثر مدت زمان سرمادهی و سن بذر بر T50 بذرها در 3 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که یکسال ذخیره سازی بذرها، درصد جوانه زنی آنها را کاهش داده است. ولی این کاهش از نظر آماری معنی دار نبود. دانه های یک ساله نسبت به دانه های تازه برداشت شده T50 بزرگ تری داشتند که کاهش بنیه و سرعت جوانه زنی را نشان می داد. آنالیز داده ها نشان داد که اثر نور در سطح 1% معنی دار بود. میزان جوانه زنی در برابر نور 45.6 درصد بیش از تاریکی مطلق بود. بنابراین بذرهای کما فتوبلاستیک مثبت بوده و جوانه زنی آنها وابسته به نور است. هم چنین شرایط سرد و مطلوب، تاثیر معنی داری بر جوانه زنی بذرهای کما داشت. پیش سرمای مطلوب 9-7 هفته بهترین تیمار برای شکست خواب بذرهای کما بود. این مدت زمان سرمادهی بنیه بذرها را بهبود بخشید و سرعت جوانه زنی را تقویت کرد اما نتوانست جایگزین اثر نور شود. در هر شرایطی نور در طی آزمون برای حصول نتایج بهینه لازم بود، نیاز به نور و سرما ممکن است در راستای سازگاری به شرایط اکولوژیک زیستگاه این گیاه در چهار محال و بختیاری باشد.

گل مریم یکی از گل های بریده سوراخ دار گرمسیری و نیمه گرمسیری است که به طور گسترده در بیشتر نواحی گل کاری ایران کشت می شود. این گل با وجود داشتن پتانسیل بالای عمر پس از برداشت، در منازل خیلی سریع دچار زوال می شود. در این راستا دو آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی روی گل مریم گل درشت محلات در شرایط منزل و با اعمال سهل انگاری بیشتر مصرف کنند گان یعنی انجام ندادن باز برش انتهای ساقه و تعویض نکردن محلول گلجای، برای یافته محلول نگه دارنده مناسبی که در این شرایط بیشترین عمر گلجایی را داشته باشد، صورت گرفت. در آزمایش اول محلول های نگه دارنده پرنده عبارت بودند از: سوکروز (1، 2 و 3 درصد)، تیوسولفات نقره (0.4، 0.8 و 1.2 میلی مولار)، نیترات نقره (50، 100 و 150 میلی گرم در لیتر)، اسید سیتریک (150، 300 و 450 میلی گرم در لیتر) و آب معمولی به عنوان شاهد. تیو سولفات نقره باعث سوختگی شدید گلچه ها و نیترات نقره نیز باعث پژمردگی گلچه ها و خم شدن انتهای ساقه گل دهنده در روزهای اولیه آزمایش شدند. سوکروز نیز در این شرایط تاثیر مثبتی نداشت و باعث کاهش عمر گل شد.بیشترین عمر گلجایی مربوط به تیمار اسید سیتریک و بعد از آن آب معمولی (شاهد) بود. در آزمایش دوم که برای مشخص تر شدن نقش کیفیت آب و ایزد اسید سیتریک صورت پذیرفت، از اسید سیتریک تهیه شده با آب مقطر گندزدایی شده (150، 300 و 450 میلی گرم در لیتر)، آب مقطر گندزدایی شده و آب معمولی به عنوان شاهد استفاده شد و تیمار آب مقطر گندزدایی شده، بیشترین عمر گلجایی را داشته و کمترین طول عمر مربوط به شاهد (آب معمولی) بود. استفاده از اسید سیتریک تهیه شده با آب مقطر گندزدایی شده، تاثیر مطلوبی بر طول عمر گلجایی گل بریده مریم داشت که این تاثیر با افزایش غلظت اسید تا میزان 450 میلی گرم در لیتر رابطه مستقیمی داشت.

این پژوهش به منظور بررسی تغییرات مواد شبه جیبرلیک اسید در طول دوره چینه سرمایی (0، 10، 20، 30 روز در Co10) و بدون چینه سرمایی در بذر ارقام آربکیین و زرد، انجام شد. در آزمایش اول، عصاره گیری از بذرهای دور قم آربکئین و زرد با اتانول (80%) انجام گردید و سپس با اتیل استات، خالص گردید. با استفاده از روش کروماتوگرافی لایه ای مواد شبه جیبرلیک اسید از عصاره جدا شد. به منظور مقایسه فعالیت بیولوژیکی کاهو قسمت های جدا شده، توسط TLC از آزمون هیپوکوتیل کاهو استفاده شد. نتایج به دست آمده از آزمایش اول نشان داد که در هر دو رقم با افزایش مدت چینه سرمایی مقدار مواد شبه جیبرلیک اسید افزایش می یابد. در آزمایش دوم عصاره گیری از قسمت های مختلف بذر بدون چینه سرمایی صورت گرفت. نتیجه آزمایش دوم نشان داد که در هر دو رقم، میزان مواد شبه جیبرلیک اسید آن در رویان بیشتر از سایر قسمتهای بذر می باشد.

این پژوهش در دو فصل متفاوت (تابستان و زمستان) در گلخانه ها و آزمایشگاه های گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران انجام شد. در این مطالعه  چهار رقم توت فرنگی به نام های آلیسو، سلوا، گاویتا و کامارسا کشت شد و تغذیه بوته ها با استفاده از پنج محلول غذایی، حاوی مقدار ثابت نیترات و مقدار متغیر آمونیوم انجام گرفت. در تابستان وزن خشک اندام هوایی و نسبت آن به وزن خشک ریشه به ترتیب با افزایش نیتروژن آمونیومی از صفر به 0.25 و از 0.25 به 0.5 میلی مولار به حداکثر مقدار خود رسید. نیتروژن آمونیومی سبب کاهش وزن خشک ریشه شد. رقم آلیسو و رقم سلوا به ترتیب بیشترین وزن خشک اندام هوایی و وزن خشک ریشه را در بین چهار رقم داشتند. رقم گاویتا بیشترین تعداد ساقه رونده را تولید نمود. در زمستان، وزن خشک اندام هوایی و نسبت آن به وزن خشک ریشه در ارقام تغذیه شده با محلول غذایی محتوی 2 میلی مولار آمونیوم حداکثر بود. با افزایش آمونیوم از صفر به 0.5 میلی مولار، عملکرد میوه کاهش و بعد افزایش یافت. رقم سلوا بیشترین وزن خشک ریشه و میوه  و رقم گاویتا بیشترین عملکرد و وزن تر میوه را داشتند. رقم کامارسا بیشترین وزن خشک اندام هوایی را تولید نمود. در تابستان وزن خشک اندام هوایی و نسبت آن به وزن خشم ریشه به طور معنی داری بیشتر از زمستان بود. در کل محلول غذایی محتوی 2 میلی مولار آمونیوم و رقم گاویتا به علت تولید عملکرد بالا توصیه می شوند.

وقتی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط معنی دار باشد، برای سهولت در تفسیر داده های حاصل از آزمایش اثر متقابل ژنوتیپ و محیط، تجزیه خوشه ای برای گروه بندی ژنوتیپی بر میبنای پاسخ ژنوتیپ ها به محیط پیشنهاد می شود. اگر داده ها در زیر گروه های مشابه طبقه بندی شوند، ساختار اثر متقابل داده های دو طرفه، قابل تعیین است. بدین منظور برای برررسی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط در این پژوهش چهار روش تجزیه خوشه ای بررسی شد. تعداد 9 هیبرید جدبد زودرس ذرت به همراه هیبرید شاهد KSC 301 به مدت 2 سال در 4  منطقه با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار مورد ارزایبی عملکرد و پایداری قرار گرفت. تجزیه واریانس ساده اختلاف بین هیبریدها را در اکثر آزمایش ها نشان داد. نتایج به دست آمده از تجزیه مرکب داده ها نشان داد که آثار متقابل هیبرید × سال، هیبرید × مکان و هیبرید × سال × مکان در سطح احتمال 1% معنی دار بودند. نتایج به دست آمده ازاین پژوهش نشان داد که تجزیه خوشه ای مدل های اول  سوم و هم چنین مدل هایب دوم  و جهارم تقریبا مشابه بودند و هیبرید شماره 8 (K1263.1 × KE8212.12)با پایداری عملکرد بالا در مدل های اول و سوم دریک گروه و سایر هیبریدها با پایداری متوسط در گروه دیگری قرار گرفتند. در مدل دوم، سه گروه هیبرید با پایداری بالا شامل هیبریدهای شماره 3، 7 و 9، هیبریدهای با پایداری متوسط تنها شامل هیبرید شماره 1 و هیبریدهای با پایدای کم شامل هبیریدهای شماره 2، 4، 5، 6، 8 و 10 بودند و درمدل چهارم هیبرید شماره 9 پایدارترین هیبرید، هیبریدهای 3 و 7 با پایداری متوسط و بقیه هیبریدها پایداری ضعیفی نشان دادند.

یونجه های یک ساله از خویشاوندان نزدیک بونجه های زراعی بوده که به منظور تولید علوفه، حفاظت خاک، تناوب زراعی، تثبیت بیولوژیک ازت و کود سبز مورد استفاده قرارمی گیرند. در این تخقق تنوع ژنتیکی درون و بین گونه ای و روابط خویشاوندی 4 گونه یونجه یک ساله دیپلویید. orbicularis, M. rigidula, M. truncatula)  M و M. minima ( و دو گونه یک ساله تتراپلویید M. rugosa Desr) و M. scutellata Mill ( مورد بررسی قرار گرفت. دی ان آی ژنومی استخراج شده از نمونه های گیاهی با 6 جفت آغازگر ریز ماهواره تحت  واکنش زنجیره ای پلیمراز قرار گرفته و محصولات آنها روی ژل پلی اکریل آمید واسرشته ساز الکتروفورز شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که مجموعا 25 آلل چند شکل در بین گونه های مورد مطالعه وجود داشت. میانگین تنوع ژتیکی درون گونه ای از صفر در دو گونه M. rugosa و M.scutellata تا 0.114 در گونه M. minima متغیر بود. تنوع ژنتیکی کل به تنوع درون و بین گونه ای با استفاده از تجزیه واریانس مولکولی تفکیک گردید. بر اساس نتایج به دست آمده تنوع ژنتیکی درون و بین گونه ای در سطح احتمال 5 درصد معنی دار و میزان تنوع بین گونه ای به مراتب بیشتر از تنوع درون گونه ای بود. مقایسه فاصله دو به دوی گونه ها نشان داد که تفاوت معنی داری در بین تمام گونه های مورد بررسی وجود دارد. تجزیه خوشه ای با استفاده از روش دورترین همسایه و تجزیه به مولفه های اصلی دو گونه تتراپلاویید M. rugosa و M.scutellata را در یک گروه قرار داد که نشان دهنده احتمال وجود جد مشترک برای این دو گونه میباشد. این دو گونه درتمام جایگاه ها به استثنای AFca16 دارای الگوی باندی مشابه بودند. گونه های دارای غلاف درشت و صاف دارای تنوع ژنتیک کمتری نسبت به گونه های غلاف ریز و خاردار بودند که احتمالا اندازه و خارداربودن غلاف نقش مهمی در تکامل یونجه های یک ساله داشته است. این پژوهش نشان داد که نشانگرهای ریز ماهواره در تعببن میزان تنوع ژنتیکی درون و بین گونه ای و روابط خویشاوندی و تکاملی گونه های یونجه کارایی بالایی دارند.

این پژوهش در سال زراعی 1382 در یکی از مزارع چغندرقند دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. به منظور توصیف الگوهای تغییرات مکانی و تراکم هرز سلمه تره، تاجریزی سیاه، تاج خروس، سوروف و پیچک به عنوان مهم ترین علف های هرز یک ساله و چند ساله رایج در مزارع چغندرقند از روش های ژئواستاتیستیک استفاده شد. نمونه برداری به روش سیستماتیک در فواصل نمونه برداری 7 متر × 7 متر و کادرهای 0.5 متر × 0.5 متر، در سه مرحله، قبل از تیمار پس رویشی و قبل از برداشت انجام گرفت. پیوستگی تغییرات مکانی متغیرها، با استفاده از توابع واریوگرام بررسی و نقشه های توزیع و پراکنش گونه ها ترسیم شد. واریوگرام ها نشان دادند که تغییرات کلیه متغیرها تصادفی نبوده است. بیشترین دامنه تاثیر مربوط به تاجریزی سیاه با 142.7 متر در مرحله اول نمونه برداری و کمترین دامنه تاثیر گذار مربوط به خرفه با 1.5 متر در مرحله اول نمونه برداری به دست آمد. قوی ترین هم بستگی مکانی در تاج خروس، در مرحله سوم نمونه برداری و کمترین هم بستگی مکانی مربوط به تاج ریزی سیاه در مرحله اول نمونه برداری بود. نقشه های توزیع مکانی، توزیع لکه ای علف هرز را تایید کرد. یک لکه علف هرز از یک نقطه پر تراکم تشکیل شده که به تدریج به سمت حاشیه از تراکم آن کاسته می شود. اکثر لکه ها در جهت ردیف های کاشت و آبیاری کشیدگی داشتند و ساختار لکه ها نیز در طی فصل رشد تغییر کرد. داشتن هر گو.نه اطلاعاتی پیرامون توزیع علف های هرز در مزارع می تواند در بهبود  تصمیم گیری هایی مانند کاربرد علف کش ها، انتخاب نوع علف کش یا مقدار کاربرد علف کش، مفید واقع شود. هم چنین داشتن جنین اطلاعاتی می تواند در طراحی بهتر برنامه های کنترل علف های هرز نیز مفید باشد.

گلرنگ (Carthamus tinctirius L.) یکی از گیاهان دانه روغنی است که به دلیل سازگاری وسیع آن با عوامل محیطی می تواند در تامین دانه های روغنی کشور بسیار سهیم باشد. گلرنگ در منطقه اصفهان، بعد از برداشت غلات دانه ریز و به عنوان کشت دوم در سطح نسبتا وسیعی کشت می شود. ژنوتیپ های مناسب جهت کاشت زود هنگام بهاره و یا تابستانه به عنوان محصول دوم می تواند نقش به سزایی در افزایش تولید این محصول داشته باشند. این پژوهش به منظور ارزیابی صفات زراعی شش لاین انتخاب شده از توده های بومی گلرنگ به همراه توده بومی کوسه به عنوان شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در دو تاریخ کاشت زود هنگام بهاره (25 اسفند) و تابستانه (31 خرداد) در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان به انجام رسید. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت تابستانه موجب کاهش معنی دار میانگین صفات تعداد روز تا 50 درصد جوانه زنی، تعداد روز تا شروع و 50 درصد گل دهی، تعداد روز تا رسیدگی و ارتفاع بوته گردید، ولی صفات شاخص برداشت، عملکرد دانه در بوته و در واحد سطح و عملکرد روغن در تاریخ کاشت تابستانه افزایش داشتند. اجزای عملکرد به جز وزن صد دانه در دو تاریخ کاشت اختلاف معنی دار نداشتند، ولی وزن صد دانه به طور قابل توجه و معنی دار در تاریخ کاشت تابستانه بیشتر بود. بر اساس میانگین ژنوتیپ ها، عملکرد دانه در تاریخ کاشت بهاره و تابستانه به ترتیب برابر 2498 و 2845 کیلوگرم در هکتار و عملکرد روغن نیز در تاریخ های کاشت به ترتیب برابر با 820 و 867 کیلوگرم در هکتار بود. در تاریخ کاشت اول عملکرد دانه ژنوتیپ ها بین 1876 کیلوگرم در هکتار و مربوط به توده کوسه (ژنوتیپ شاهد) تا 2908 کیلوگرم در هکتار و مربوط به لاین E2428 (لاین انتخابی از یک توده بومی اصفهان) متغیر بود. در تاریخ کاشت دوم، عملکرد دانه ژنوتیپ ها بین 2124 تا 3186 کیلوگرم در هکتار و به ترتیب مربوط به لاین های S3110 (لاین انتخابی از توده بومی خراسان) و C111 (لاین انتخاب شده از توده کوسه) تغییرات داشت. در ضمن توده کوسه به عنوان شاهد در تاریخ کاشت تابستانه دارای عملکرد دانه برابر 2965 کیلوگرم در هکتار بود. در تاریخ کاشت های اول و دوم، لاین های E2428 و C111 (لاین انتخاب شده از توده کوسه) به ترتیب با مقادیر 33.9 درصد و 32.3 درصد، بیشترین درصد روغن را به خود اختصاص دادند. علت وجود اثر متقابل و معنی دار بین ژنوتیپ و تاریخ کاشت برای صفت عملکرد دانه و روغن در واحد سطح، بیشتر ناشی از کاهش عملکرد دانه ژنوتیپ های E2428 و S3110 در تاریخ کاشت دوم نسبت به تاریخ کاشت اول بود.

این پژوهش با هدف بررسی اثر تنش خشکی بر صفات زراعی و نیز ارزیابی پتانسیل تحمل به خشکی 20 ژنوتیپ یولاف انجام شده است. ژنوتیپ ها تحت دو تیمار آبیاری بر مبنای 3±70 و 3±130 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A و در دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال زراعی 82-1381 ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت بین ژنوتیپ ها در هر دو شرایط رطوبتی برای همه صفات به جز برای ارتفاع در مرحله خوشه دهی و عملکرد بیولوژیک در شرایط تنش رطوبتی معنی دار بود. تفاوت تیمارهای رطوبتی برای تمام صفات معنی دار شد. درصد کاهش صفات در اثر تنش رطوبتی نشان داد که بیشترین و کمترین کاهش به ترتیب به عملکرد دانه در واحد سطح و روز تا خوشه دهی مربوط بود. هم چنین اثر متقابل ژنوتیپ و تیمار رطوبتی این صفات تعداد روز تا خوشه دهی، عملکردهای دانه و بیولوژیک و زن هزار دانه معنی دار بود. برای ارزیابی مقاومت به خشکی این ارقام از تحمل، متوسط تولید، شاخص حساسیت به خشکی، میانگین هندسی تولید و شاخص تحمل به تنش استفاده شد. به نظر می رسد از بین شاخص های مورد مطالعه، شاخص تحمل به تنش، مناسب ترین معیار برای شناسایی و معرفی ژنوتیپ های متحمل تر می باشد. هم بستگی رتبه ارقام بر اساس این شاخص و عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش به ترتیب برابر 0.93 و 0.87 بود. بر اساس این شاخص ارقام بویر و پیسلی به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها معرفی شدند.

به منظور ارزیابی تحمل به خشکی لاین های انتخاب شده از توده های بومی گلرنگ(Carthamus tinctorius L.)، آزمایشی در سال 1381 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. در این آزمایش 12 لاین اصلاحی انتخاب شده از توده- های بومی گلرنگ همراه با دو رقم خارجی و یک توده بومی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو رژیم رطوبتی شامل آبیاری بر اساس 50% و 85% تخلیه رطوبت از خاک مزرعه، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در هر دو رژیم رطوبتی، تفاوت معنی داری در سطح احتمال 1% از لحاظ عملکرد دانه بین ژنوتیپ ها مشاهده گردید. اثر متقابل بین ژنوتیپ و رژیم رطوبتی نیز در سطح احتمال 5%معنی دار بود. بررسی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط (روش اسنلر و دمبک) نشان داد که در بین ژنوتیپ ها، ژنوتیپ 27H بیشترین واکنش تحمل را دارا بود و در رژیم های آبیاری 50% و 85% تخلیه رطوبتی به ترتیب دارای عملکرد دانه برابر 3353 و 3072 کیلوگرم در هکتار بود. رقم مورد کشت در اصفهان (توده کوسه) بیشترین واکنش حساسیت به خشکی را نشان داد و در این رژیم های رطوبتی به ترتیب دارای عملکرد دانه برابر 3525 و 2394 کیلوگرم در هکتار بود. با بررسی شاخص های مختلف تحمل و حساسیت به تنش رطوبتی GMP ,TOL ,STI ,SSI) و MP ( به نظر می رسد که STI مناسب ترین شاخص برای شناسایی ژنوتیپ های متحمل تر بود و بر اساس این شاخص، لاین E2428 به عنوان متحمل ترین و رقم خارجی Ac-Sunset (از کشور کانادا)به عنوان حساس ترین ژنوتیپ معرفی شدند. عملکرد دانه ژنوتیپ E2428 در رژیم های آبیاری مذکور به ترتیب برابر 4174 و 3458 کیلوگرم در هکتار و برای ژنوتیپ Ac-Sunset به ترتیب برابر 2004 و 1438 کیلوگرم در هکتار بود.

ارزیابی دقیق صفات زراعی در آزمایش های مزرعه ای به منظور تعیین پتانسیل ژنتیکی ژنوتیپ ها و یا آثار تیمارها بسیار مهم بوده و تعداد تکرار در آزمایش در این راستا نقش مهمی را ایفا می نماید. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر تعداد تکرار در آزمایش بر دقت ارزیابی، برآورد میانگین، اجزای واریانس و وراثت پذیری عمومی صفات زراعی در بزرک (Linum usitatissimum L.) بود. در این پژوهش از طرح بلوک های کامل تصادفی با 8 تکرار جهت ارزیابی صفات مختلف در 9 ژنوتیپ بزرک استفاده شد. نتایج نشان داد که با افزایش تعداد تکرار برای کلیه صفات، واریانس خطا کاهش می یابد و مقدار کاهش بستگی به نوع صفت داشت. برای ارزیابی و برآورد وراثت پذیری صفت تعداد گیاهچه در واحد سطح و ارتفاع بوته به ترتیب تعداد 3 و 2 تکرار مناسب بود. برای صفت تعداد روز تا رسیدگی نیز نتایج نشان داد که افزایش بیش از 2 تکرار تاثیر چندانی در دقت ارزیابی این صفت و افزایش وراثت پذیری آن نداشت. با توجه به نتایج به دست آمده، برای ارزیابی صفت کپسول در بوته، 3 یا 4 تکرار و برای صفت تعداد دانه در کپسول 4 تکرار قابل پیشنهاد است. برای عملکرد دانه به عنوان مهم ترین صفت اقتصادی بزرک نیز برآورد میانگین ها و میزان وراثت پذیری با 4 تا 8 تکرار تقریبا ثابت بود و 2 یا 3 تکرار نسبت به میانگین بقیه تکرارها برآورد بیشتری (حدود 11%) را از عملکرد دانه و برآورد کمتری را برای وراثت پذیری عمومی این صفت (به ترتیب 27% و 10% کمتر) فراهم نمودند. با 2 تکرار عملکرد دانه برابر 2017.6 کیلوگرم در هکتار و وراثت پذیری عمومی این صفت برابر 72.1% برآورد گردید. در ضمن میزان بازدهی ناشی از انتخاب (پیشرفت ژنتیکی) برای عملکرد دانه در واحد سطح بر اساس ارزیابی ژنوتیپ ها با 2، 3 و 8 تکرار به ترتیب 787، 796 و 798 کیلوگرم در هکتار برآورد گردید که نشان می دهد در برنامه های به نژادی بزرک می توان از 2 تکرار نیز جهت ارزیابی عملکرد دانه ژنوتیپ ها استفاده نمود.

در این پژوهش از رکورد های زایش اول مربوط به 95945 راس گاو هلشتاین، که طی سال های 1371 تا 1379 در 651 گله توسط مرکز اصلاح نژاد دام کشور جمع آوری شده است، استفاده شد.رکوردها بر اساس 305 روز شیردهی و دو بار دوشش در روز تصحیح شدند. داده ها بر اساس سطح تولید گله- سال به سه گروه تولیدی پایین (کمتر از 5275 کیلوگرم)، متوسط (6874- کیلوگرم5275 )و بالا (بیشتر از 6874 کیلوگرم) دسته بندی شدند. برآورد مولفه های واریانس و کوواریانس و پارامترهای ژنتیکی با استفاده از مدل حیوانی یک صفتی برای هریک از دسته ها و با استفاده از مدل حیوانی سه صفتی برای مقدار شیر در سطوح تولیدی و روش حداکثر درست نمایی محدود شده و الگوریتم بی نیاز از مشتق گیری (DFREML) انجام شد. نتایج آزمون بارتلت در بین هر سه سطح تولید گله- سال معنی دار (P<0.0001) بوده و نشان دهنده عدم یکنواختی واریانس ها در بین سه سطح تولیدی می باشد. وراثت پذیری در تجزیه یک صفتی و سه صفتی مشابه و برای سطوح تولید پایین، متوسط و بالا به ترتیب 0.2047، 0.2764 و 0.1959 بود. هم بستگی های ژنتیکی بین سطوح تولیدی در دامنه 80 تا 85 درصد و حداکثر هم بستگی ژنتیکی بین سطح تولید بالا و پائین قرار داشت، که این نتایج دال بر اثر ناهمگنی واریانس بر برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات مورد مطالعه می باشد. بیشترین مقدار هم بستگی رتبه ای ارزش های اصلاحی بین مدل یک صفتی و سه صفتی مربوط به سطح تولید متوسط بوده و میانگین تغییرات رتبه ارزش های اصلاحی حیوانات مشترک در 1 درصد گاوهای ماده برتر بیشتر از 5 درصد گاوهای نر برتر بود. تجزیه داده ها با استفاده از مدل سه صفتی باعث انتخاب درصد بیشتری از گاوهای ماده برتر در گله های با سطح تولید بالا شد.

در این پژوهش ابعاد ظاهری دنبه (عرض بالا، عرض وسط، عرض پایین، طول، طول شکاف، عمق و محیط بالا)، وزن دنبه و ارتباط بین آنها روی  تعداد 724 راس گوسفند لری بختیاری بین سنین 3 ماهه تا 6 ساله، کشتار شده در کشتارگاه صنعتی جونقان واقع در استان چهار محال و بختیاری طی مدت 6 ماه (اواسط خرداد تا اواسط آذر) در سال 1382 مورد بررسی قرار گرفت. میانگین ابعاد ظاهری دنبه به صورت 15.83، 23.85، 24.73، 26.52، 14.96، 14.12 و 52.59 سانتی متر به ترتیب برای عرض بالا، عرض وسط، عرض پایین، طول، طول شکاف، عمق و محیط بالای دنبه برآورد گردید. وزن دنبه از 0.10 تا 20.60 با میامنگین 2.71 کیلوگرم و درصد دنبه نسبت به لاشه گرم از 1.18 تا 37.18 با میانگین 11.87 درصد بود. تاثیر عوامل ثابت سن، جنس و وضعیت بدنی گوسفند بر روی صفات مورد بررسی کاملا معنی دار (P<0.01) بود. میانگین حداقل مربعات همه صفات به جز درصد دنبه، با افزایش سن گوسفند، افزایش نشان داد. کمترین میانگین حداقل مربعات (± s.e) وزن دنبه و درصد دنبه نسبت به لاشه گرم به ترتیب با 0.25±2.12 کیلوگرم و 0.72±7.91 درصد برای گوسفندان دارای امتیاز وضعیت بدنی 1 (لاغر) و بیشترین آن به ترتیب با 0.56±9.84 کیلوگرم و 1.63± 20.59 درصد برای گوسفندان دارای امتیاز وضعیت بدنی 5 (چاق) مشاهده شد. ضرایب هم بستگی میان ابعاد ظاهری دنبه و وزن دنبه مثبت  بالا و از 0.60 بین عرض بالای دنبه با وزن دنبه تا 0.83 بین محیط بالای دنبه و وزن دنبه برآورد گردید. اندازه محیط بالای دنبه 69.5 درصد از پراکنش در وزن دنبه را به خود اختصاص داد. نتایج این مطالعه نشان داد که وزن دنبه در گوسفند زنده نژاد لری بختیاری می تواند با اندازه گیری ابعاد ظاهری دنبه و صحت بسیار بالا (r=0.904) برآورد شود.

اثر سطوح مختلف انرژی (2700، 2900 و 3100، کیلو کالری در کیلوگرم) و نسبت های مختلف انرژی به پروتیین (195، 215 و 239) در جیره، بر عملکرد تولیدی مرغ های تخم گذار بومی استان فارس در مرحله دوم تخم گذاری بررسی شد. 216 قطعه مرغ تخم گذار بومی در سن 45 هفتگی در 6 گروه 4 قطعه ای به 9 تیمار مورد آزمایش اختصاص داده شد. جیره های آزمایشی به گونه ای فرموله شد که هر یک از سطوح انرژی دارای سه نسبت مختلف انرژی به پروتئین باشد. سپس جیره های آزمایشی به مدت 20 هفته (هفته 42 تا 62) به صورت آزاد و در قالب طرح کاملا تصادفی در اختیار مرغ ها قرار گرفت. درصد تخم گذاری، وزن تخم مرغ های تولیدی، افزایش وزن و درصد ماندگاری مرغ ها بین تیمارهای مختلف، تفاوت معنی داری با هم نداشتند (P>0.05). میزان خوراک مصرفی روزانه تفاوت معنی داری را بین جیره های 1، 2 و 3 (3100) و 5 (2900) با جیره 7 (2700) نشان داد (P<0.05). به طوری که جیره های 1، 2، 3 و 5 کمتر مصرف شد. تاثیر کلی سطوح مختلف انرژی بر مصرف خوراک  و ضریب تبدیل خوراک معنی دار بود (P<0.05). به طوری که سطح انرژی 3100 با 2700 تفاوت معنی دار داشت (P<0.05) و کمتر مصرف شد. ضریب تبدیل خوراک برای سطح انرژی 3100 اختلاف معنی داری با سطح 2700 داشت. قیمت خوراک به ازای تولید هر کیلوگرم تخم مرغ به طور معنی داری با افزایش سطح انرژی و پروتیین جیره افزایش یافت(P<0.05) . بر اساس نتایج به نظر می رسد که سطح انرژی 2700 کیلوکالری در کیلوگرم و 11.31 درصد پروتیین برای تامین نیازهای تولیدی مرغ های تخم گذار بومی فارس در مرحله دوم تخم گذاری کافی و اقتصادی تر باشد.

طی سال های 80- 1379 برخی خصوصیات زیستی  و نوسانات جمعیت کنه دو نطقه ای بر روی پنج رقم از دو گونه لوبیا با استفاده از دیسک های برگی از مراحل رشدی 2 برگی، 6 برگی و گل دهی بوته ها تحت شرایط ثابت دمایی 1± 25 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 5 ± 45 درصد و (L:D) 9: 15 سیستم نوری بررسی گردید. پرورش انبوه کنه دو نقطه ای در روی بوته های گوجه فرنگی در شرایط محیطی کاملا مشابه عملی گردید و اثر تغذیه از ارقام لوبیا چیتی، بیکر، سان ری، کانتاندر و چشم بلبلی به عنوان گیاه میزبان روی میزبان باروری، درصد تفریخ تخم، دوره نشو و نمای جنینی، دوره لاروی، تعداد لارو، درصد مرگ و میر لاروها، دوره پورگی، تعداد پوره، دوره رشد از لارو تا قبل از تخم ریزی، طول دوره تخم ریزی، دذرصد مرگ و میر پوره ها، نسبت جنسی  و طول عمر کنه های بالغ از ظهور تا مرگ مطالعه شد. نتایج نشان داد که در مرحله 2 برگی، لوبیا چشم بلبلی و ارقام چیتی و کانتاندر از لوبیای معمولی با دارا بودن بیشترین تعداد تخم و درصد تفریخ آنها، کوتاهی دوره ای نشو و نمای جنینی و لاروی، پایین بودن درصد مرگ و میر لاروها، کوتاه بودن دوره رشد پورگی، دور ه رشدی از لارو تا تخم ریزی، طولانی بودن طول دوره تخم ریزی و طول عمر کنه بالغ از ظهور تا مرگ به عنوان میزبان های مناسب و در مقابل ارقام سان ری و بیکر به عنوان میزبان های نامناسب عمل می کنند. در مرحله 6 برگی، باز هم چشم بلبلی و کانتاندر از لحاظ طول دوره نشو و نمای جنینی، تعداد لارو، طول دوره لاروی، میزان مرگ و میر لاروی، طول دوره پورگی، دوره رشدی از لارو تا قبل از تخم ریزی، طول دوره تخم ریزی، نسبت جنسی  و طول عمر کنه بالغ از ظهور تا مرگ میزبان های مناسب ولی ارقام چیتی، بیکر و سان ری به عنوان میزبان های نامناسب تشخیص داده شدند. سرانجام در مرحله گل دهی، ارقام چیتی، بیکر و سان ری از لحاظ تعداد تخم و درصد تفریخ آنها، تعداد لارو، تعداد پوره، درصد مرگ و میر پورگی و نسبت جنسی برای کنه میزبان مناسب ولی لوبیا چشم بلبلی و کانتاندر بر عکس مراحل پیشین میزبان های نامناسب تشخیص داده شدند.

به منظور بررسی اثر قارچ  عامل پوسیدگی اسکلروتینایی ساقه کلزا (Sclerotinia sclerotiotum) در شرایط مزرعه روی کمیت و کیفیت روغن به دست آمده و کنجاله آن، سه رقم کلزای پاییزه اکاپی، طلایه و SLM046 در سه بلوک کامل تصادفی در دو حالت بدون بیماری و دارای بیماری مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور ایجاد بیماری در شرایط مزرعه، گیاهان به وسیله جدایه SK4 قارچ (S. sclerotiorum) به روش لوارتوسکا مایه زنی شدند. محل مایه زنی ساقه های گیاهان در ارتفاع 30 سانتی متری از سطح خاک و در اواسط مرحله گل دهی بوته ها بود. نتایج نشان داد که ویژگی هایی مانند وزن هزار دانه، درصد اسید چرب اولییک در گیاهان بیمار به طور معنی داری کمتر از گیاهان سالم بود، ولی درصد اسید چرب اروسیک در روغن و میزان گلوکزینولات کنجاله در گیاهان بیمار به طور معنی داری بیشتر از گیاهان سالم بود. هم چنین بین سه رقم مورد آزمایش به غیر از درصد روغن برای تمامی صفات دیگر اختلاف معنی داری دیده نشد. بین وزن هزار دانه و درصد اسید اروسیک و نیز بین درصد روغن به دست آمده و میزان گلوکزینولات، هم بستگی منفی و معنی داری دیده شد. بنابراین به نظر می رسد که بیماری پوسیدگی اسکلروتینایی ساقه در کلزا کمیت و کیفیت روغن را از طریق کاهش اسید اولئیک و درصد روغن و افزایش اسد اروسیک و گلوکزینولات کاهش می دهد.