مجله علوم زراعی ایران
سال:1394 | دوره:17 | شماره:3 |تعداد مقالات:6

به منظور بررسی اثر مصرف انفرادی و اختلاط چند علف کش در کنترل علف-های هرز گندم دیم، آزمایشی به صورت بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی 1389 تا 1391 در شهرستان گرمی استان اردبیل اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل دو بار وجین دستی، علف-کش توفوردی (U 46 D)، کلودینافوپ پروپارژیل (تاپیک)، فنوکساپروپ پی اتیل+ مفن پاپر دی اتیل (پوماسوپر)، تری بنورون متیل (گرانستار)، دیفن زوکوات (آونج)، تاپیک + توفوردی، تاپیک + گرانستار، پوماسوپر + توفوردی، پوماسوپر + گرانستار، آونج + توفوردی، آونج + گرانستار، آیش به همراه گلایفوسیت و شاهد (با علف هرز) در غلظت های توصیه شده استفاده شدند. نتایج نشان داد که علف کش-های مورد ارزیابی اثر معنی داری بر کاهش تراکم گلایول وحشی، یولاف وحشی و سایر علف های هرز داشتند. بالاترین میزان کاهش تراکم گلایول وحشی (100درصد، 88.12 درصد و 61.32 درصد)، یولاف وحشی (93.24 درصد، 95.13 درصد و 94.72 درصد) و سایر علف-های هرز (83.86 درصد، 98 درصد و 75.90 درصد) به ترتیب در تیمار دو بار وجین دستی، آیش+ گلایفوسیت و تاپیک + گرانستار مشاهده شدند. بالاترین میزان کاهش زیست توده گلایول وحشی (83.91 درصد) و سایر علف های هرز (91.02 درصد در سال اول و 58.71 درصد در سال دوم) در تیمار تاپیک + توفوردی حاصل شد. عملکرد دانه در تیمار علف-کش تاپیک (2595 کیلوگرم در هکتار)، وجین دستی (2571 کیلوگرم در هکتار) و پوماسوپر + گرانستار (2269 کیلوگرم در هکتار) در سال اول بیشتر بود. با توجه به نتایج بدست آمده از این پژوهش به نظر می رسد که مصرف تاپیک و یا تاپیک همراه با توفوردی برای کنترل علف-های هرز منطقه مناسب تر باشد. مخلوط علف کش های پوماسوپر + گرانستار نیز برای حصول عملکرد بالا در گندم دیم مناسب می باشد.

به منظور ارزیابی تحمل تنش خشکی و شناسایی ژنوتیپ های متحمل رازیانه، نتاج نسل اول سه رقم سنتتیک و هفت اکوتیپ والدی رازیانه در شرایط بدون تنش و تنش خشکی بعد از گلدهی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1392 در پردیس ابوریحان- دانشگاه تهران مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که از نظر کلیه صفات مورد ارزیابی اختلاف بسیار معنی داری بین ژنوتیپ-های مورد مطالعه در هر دو شرایط وجود داشت. مقایسه میانگین ها نشان داد که در شرایط بدون تنش ژنوتیپ های سنتتیک میانرس و مشکین شهر با 2357 و 2208 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش خشکی نیز ژنوتیپ های مشکین شهر و سنتتیک میانرس با 1091 و 1081.5 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید کردند. از نظر شاخص های تحمل خشکی، بیشترین مقادیر شاخص میانگین حسابی (MP)، میانگین هندسی (GMP)، شاخص عملکرد (YI) و شاخص تحمل (STI)، متعلق به ژنوتیپ های سنتتیک میانرس، مشکین شهر و مغان بود. همبستگی بین شاخص های تحمل خشکی و عملکرد دانه نشان داد که شاخص های MP، GMP،YI وSTI همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در هر دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی داشتند و به عنوان شاخص های مناسب جهت گزینش ارقام پرمحصول رازیانه در هر دو شرایط شناسایی شدند. نتایج این آزمایش نشان داد که روش تولید رقم سنتتیک برای گیاه رازیانه مناسب بوده و این ارقام در محیط های با آب و هوای متغیر، به خصوص شرایط کمبود آب می-توانند عملکرد رضایت بخشی تولید کنند.

به منظور ارزیابی اثر زمان نشاکاری بر انتقال مجدد و عملکرد دانه ارقام برنج، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1392 و 1393 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان انجام گرفت. کرت های اصلی شامل شش رقم برنج (هاشمی، سنگ جو، علی کاظمی، درفک، خزر و گوهر) و کرت های فرعی شامل سه زمان نشاکاری (15 اردیبهشت، 30 اردیبهشت و 15 خرداد) بودند. نتایج نشان داد که با تاخیر در زمان نشاکاری، میزان انتقال مجدد ماده خشک از اندام هوایی به دانه ها بطور معنی داری افزایش یافت. رقم گوهر با 139.1 گرم در مترمربع بیشترین میزان انتقال مجدد ماده خشک از اندام هوایی را به خود اختصاص داد و ارقام هاشمی، سنگ جو و علی کاظمی از کمترین میزان انتقال مجدد ماده خشک برخوردار بودند. نتایج حاکی از آن بود که عملکرد دانه از ارتباط مثبت و معنی داری با دما و تابش تجمعی برخوردار بود و بیشترین دمای تجمعی دریافتی (1422.3 و 345.8 درجه سانتی گراد) به ترتیب درکل دوره رشد و دوره پر شدن دانه، در زمان نشاکاری اول ثبت شد. نتایج این تحقیق نشان داد که کسر فتوترمال بعنوان یک شاخص ترکیبی از دما و تابش، بطور مناسبی می تواند در توجیه تغییرات عملکرد دانه ارقام برنج استفاده شود و انتخاب زمان نشاکاری مناسب به منظور قرارگرفتن ارقام برنج در شرایط دما و تابش مناسب می تواند به دریافت کسر فتوترمال تجمعی بیشتر (تا 137.4 مگاژول بر مترمربع در درجه سانتی گراد) و عملکرد دانه بالاتر (تا 3916.8 کیلوگرم در هکتار) منجر شود. در این پژوهش، زمان نشاکاری 15 اردیبهشت به علت فراهم شدن شرایط دمایی و تابش مناسب در دوره رویشی و زایشی ارقام برنج و تاثیر مطلوب آن بر عملکرد و اجزای عملکرد برتر از سایر زمان های نشاکاری بود.

کودهای پتاسیم، جذب و تجمع کادمیم در گیاه را در خاک های آلوده به کادمیم کاهش می دهند. به منظور بررسی نقش پتاسیم در کاهش اثر نامطلوب کادمیم در دو رقم گندم دوروم (بهرنگ و یاواروس)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سطوح تیماری مختلف شامل شاهد، 20 میلی گرم کادمیم بر کیلوگرم خاک (از منبع کلرید کادمیم)، 20میلی گرم کادمیم بر کیلوگرم خاک به همراه دو سطح 300 و450 میلی گرم پتاسیم بر کیلو گرم خاک از منبع سولفات پتاسیم و دو سطح 30 و 45 میلی گرم پتاسیم بر کیلو گرم خاک از منبع نانو کلات پتاسیم 27 درصد، در سال 1391 در دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اجرا گردید. نتایج نشان داد که کادمیم به تنهایی باعث کاهش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص کلروفیل، محتوای آب نسبی، هدایت روزنه ای، محتوی کلروفیل کل و محتوای پتاسیم دانه هر دو رقم (به ترتیب 72 ، 50، 22، 23، 57، 30 و 53 درصد) گردید، ولی میزان کادمیم دانه را به میزان 13 برابر افزایش داد. مصرف پتاسیم همراه با کادمیم به ویژه در سطوح 30 و 300 میلی گرم پتاسیم، به ترتیب از منابع نانوکلات پتاسیم و سولفات پتاسیم، منجر به کاهش اثرات نامطلوب ناشی از کادمیم بر صفات زراعی و فیزیولوژیک گردید و به ویژه محتوای کادمیم دانه را در مقایسه با تیمار کادمیم (به تنهایی) کاهش داد. براساس یافته های این پژوهش، پتاسیم نقش بسیار مهمی در بهبود رشد گیاه و کاهش تجمع کادمیم در دانه های دو رقم گندم مورد ارزیابی داشت.

به منظور ارزیابی اثر تعدیل کنندگی روش های زیستی (میکوریزا)، محلول پاشی گلایسین بتائین و عصاره ریشه چغندر و ژل سوپرجاذب در شرایط خشکی در گیاه کرچک به عنوان کشت دوم، آزمایشی دوساله (1391 الی1392) به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی جهاد کشاورزی شهرستان اشنویه، استان آذربایجان غربی انجام شد. آبیاری بعد از رسیدن رطوبت خاک به 80، 70، 60 و 50 درصد ظرفیت زراعی به عنوان فاکتور اصلی و محلول پاشی گلایسین بتائین (50 میلی مولار)، عصاره ریشه چغندر قند، ژل سوپرجاذب A200 ( 225 کیلوگرم در هکتار) و قارچ میکوریزا (Glomus mosseae) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که افزایش شدت تنش از 80 تا 50 درصد ظرفیت زراعی، باعث کاهش49 درصدی عملکرد دانه کرچک شد. کمترین میزان روغن (43.9 درصد) در دانه های گیاهان شاهد (آبیاری شده در ظرفیت زراعی 50 درصد) به دست آمد. بیشترین میزان مالون دی آلدئید (177.2نانو مول بر گرم وزن تر برگ) در تنش شدید خشکی و در گیاهان شاهد (تیمار نشده) به دست آمد. بیشترین عملکرد دانه (2730 کیلوگرم در هکتار)، بیشترین میزان فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز (APX) 117.9 تغییرات جذب در دقیقه در میلی گرم پروتئین)، بیشترین میزان فعالیت آنزیم کاتالاز (CAT) 87.1 تغییرات جذب در دقیقه در میلی گرم پروتئین) و حداکثر فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز (SOD) 46.9 واحد در میلی گرم پروتئین) از تیمار محلول پاشی با عصاره چغندر به دست آمد. نتایج آزمایش حاضر نشان داد که در کلیه سطوح آبیاری، محلول پاشی گلایسین بتائین و عصاره چغندر از طریق القای سازوکار تحمل، باعث افزایش میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی شده و در نتیجه عملکرد دانه گیاهان تیمار شده به علت کاهش آثار مضر تنش خشکی نسبت به گیاهان شاهد، افزایش یافت. بر اساس نتایج این آزمایش به نظر می رسد که محلول پاشی برگی عصاره ریشه چغندر قند جهت تعدیل اثر تنش خشکی در کرچک مناسب می باشد.

کمبود آهن و روی در جیره غذایی باعث بروز سوء تغذیه در مردم بسیاری از کشورهای جهان می شود. با توجه به اینکه فرایند جذب، انتقال و ذخیره عناصر ریزمغذی در دانه تحت کنترل عوامل ژنتیکی است، تحقیقات جهت شناسایی ژنوتیپ هایی که توانایی جذب بیشتر این عناصر را از خاک داشته و بتوانند مقادیر بیشتری از آنها را در دانه ذخیره کنند، در حال گسترش است. هدف از اجرای این پژوهش که در سال زراعی 91-1390 در مزرعه موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (ایستگاه سرارود) در قالب طرح آماری بدون تکرار اجرا شد، ارزیابی تنوع ژنتیکی در 142 ژنوتیپ گندم نان از نظر محتوای آهن و روی در دانه و رابطه آن‎ها با عملکرد و اجزای عملکرد در شرایط دیم در مقایسه با دو رقم زراعی ریژاو و آذر2 (به عنوان شاهد) بود. نتایج نشان داد که محتوای آهن و روی دانه در ژنوتیپ های گندم مورد ارزیابی به ترتیب از 70 تا 109 و 31 تا 61 میلی گرم در کیلوگرم متغیر بود. رقم آذر2 به طور معنی داری محتوای روی دانه بیشتری از رقم ریژاو داشت. محتوای آهن دانه هیچ کدام از ژنوتیپ های مورد ارزیابی بیشتر از رقم های ریژاو و آذر2 نبود. نتایج حاصل از تجزیه همبستگی بین صفات نیز نشان داد که همبستگی معنی داری بین محتوای آهن و روی دانه وجود نداشت.