زمینه و هدف: آلودگی اکوسیستم های طبیعی به فلزات سنگین می تواند اثرات نامطلوبی بر جانوران و انسان به عنوان مصرف کننده راس هرم تغذیه داشته باشد. نشان داده شده است فلزات سنگین قابلیت تجمع بافتی (Bioaccumulation) داشته و در بافت های بدن منجمله در اندام های تولید مثلی تجمع می یابند. در اثر تجمع فلزات سنگین در بیضه ها، اسپرم ها از همان ابتدا و در بافت بیضه با فلزات سنگین در تماس بوده و روند اسپرماتوژنز و شکل اسپرم ها تحت تاثیر این مواد قرار می گیرند. این مطالعه جهت بررسی اختلالات حاصله در پارامترهای حرکتی و تاثیرات ریخت شناسی بر اسپرم در اثر تماس مزمن با فلز کادمیم انجام شده و از اسپرم ماهیان به عنوان گونه مورد آزمایش استفاده شده است. روش مطالعه: اسپرم با غلظت های مختلف کادمیم برای مدت سه ساعت تماس داده شده و سپس فاکتورهای حرکتی اسپرم با استفاده از دستگاه ردیاب اسپرم اندازه گیری شد. برای بررسی اثرات سو فلز کادمیم بر ساختار اسپرم، پس از تماس با کادمیم و فیکس کردن اولیه با گلوترالدهید و آبگیری با سوکروز و فیکس کردن مجدد با اسمیوم تترا اکسید و آبگیری نهایی با استون، بررسی های ریخت شناسی توسط میکروسکوپ الکترونی اسکن (Scanning Electro Microscopy) انجام شد.نتایج: در اثر تماس اسپرم با غلظت های مختلف کادمیم مشخص گردید که کادمیم حتی در غلظت 100 پی پی ام می تواند باعث اختلال در فاکتورهای حرکتی اسپرم شده و در غلظت های 1000 پی پی ام و بالاتر باعث توقف سریع حرکات اسپرم شده و کلیه فاکتورهای حرکتی آنرا تحت تاثیر قرار دهد. در غلظت های بیش از 10 پی پی ام کادمیم می تواند تغییرات مرفولوژیک گسترده ای را در ساختمان سر اسپرم ایجاد نماید. میانگین درصد تعداد اسپرم های غیر طبیعی در غلظت های 10، 50 و 100 پی پی ام به ترتیب 75%، 100% و 100% تعیین گردید.نتیجه گیری: تماس مزمن با کادمیم علاوه بر اختلال در فاکتورهای حرکتی اسپرم، به دلیل ایجاد تغییرات مرفولوژیک و بزرگ شدن بیش از حد سر (05/0>p)، باعث عدم تحرک اسپرم و جلوگیری از ورود اسپرم به تخمک و بارور کردن آن می شود.