Iranian Journal of Medical Education
Year:2017 | Volume:17 | Issue:-|Papers Count:14

«تحول در نظام آموزش علوم پزشکی» با تاکید بر اولویت های کشور به عنوان گام چهارم «طرح تحول نظام سلامت» مطرح و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (و.ب.د.ا) خود را به تحقق اثربخش آن متعهد می داند. تحقق اهداف این برنامه شامل ارتقای کمی و کیفی خدمات سلامت و دستیابی کشور به مرجعیت علمی در سطح منطقه است که بدون تردید زیربنای این حرکت عظیم اعتلای سیستم آموزش عالی حوزه سلامت با تحول و توسعه آموزش علوم پزشکی کشور است (1).

بررسی تحولات آموزش عالی از ظهور اولین دانشگاه در قرن سیزدهم تا به امروز نشان می دهد آموزش عالی همواره نهادی پویا و متغیر بوده است (1). دو مورد از عوامل ایجاد تحول در نظام های آموزش عالی، جهانی شدن و بین المللی شدن است (1). جهانی شدن یعنی به جریان افتادن تکنولوژی، اقتصاد، دانش، مردم، ارزش ها و ایده ها بر فراز مرزها و هر کشوری را به گونه ای صرف نظر از تاریخ، سنن، فرهنگ و انتظارات تحت تاثیر قرار می دهد (2).

شورای اعتباربخشی آموزش پزشکی تخصصی و هیات بورد رشته های تخصصی پزشکی آمریکا کسب شش صلاحیت اصلی را برای دستیاران رشته های تخصصی بالینی معین کرده است که یکی از آن ها پای بندی به اصول حرفه ای است(1). بر اساس دستورالعمل اجرایی آزمون های ارتقای دستیاری و گواهینامه تخصصی کشور ایران نیز باید در محاسبه نمرات نهایی ارزیابی درون بخشی این حیطه های شش گانه رعایت گردد (2). موضوع تعهد به اصول حرفه ای مانند بسیاری از جنبه های آموزشی دیگر دوران دستیاری یک فرآیند تکاملی است (3 و 4). برای گسترش و تعالی تعهد به اصول حرفه ای باید خطاهای رخ داده مشخص شوند و رفتاری که نشان دهنده تعهد به اصول حرفه ای است تقویت گردند (3). به همین دلیل تلاش هایی برای مستند سازی رفتار حرفه ای دستیاران و ارزیابی این رفتار و دخالت دادن آن در تعیین صلاحیت آنان برای کسب گواهی نامه تخصصی، به خصوص در کشورهای توسعه یافته صورت گرفته است (3 و 5 و 6).

دست یابی به تکنولوژی های جدید در علوم زیستی و پزشکی، همچون توالی یابی نسل بعد، زمینه پیشرفت سریع تر از پیش مطالعات را فراهم نموده است. از این رو، حجم بسیار عظیمی از اطلاعات اولیه فراهم می گردد و همچنان نیز رو به افزایش است. طراحی سیستم های پیشرفت های که تلفیقی از محاسبات کامپیوتری، علم آمار، تکنولوژی اطلاعات وهوش مصنوعی باشند، جهت ذخیره، پردازش و تفسیر این اطلاعات روبه افزایش، الزامی است (1). علوم ذکرشده با عنوان ابزارهای بیوانفورماتیکی جهت حل مسائل پیچیده زیستی و نتیجه گیری منطقی به خدمت گرفته می شوند. ژنومیک، ترانس کریپتومیک، پروتئومیک و متابولومیک، زمینه های اصلی مطالعات بیوانفورماتیک تلقی می گردند (2).

یکی از رویکردهای فلسفی آموزش عالی، دیدگاه پاسخ گویی وتعهد اجتماعی است که تمرکز آن بیش تر بر مسوولیت پذیری دانشگاه ها در خدمت به جامعه است. در این رویکرد دانشگاه ها و دانشکده های پزشکی به عنوان یک نهاد اجتماعی با دیدگاه پاسخ گویی به نیازها و انتظارات جامعه جزء جدانشدنی از فلسفه وجودی آموزش عالی هستند. پاسخ گویی اجتماعی، تعهد در قبال هدایت، آموزش و پژوهش و ارائه خدمات بهداشتی درمانی بر اساس اولویت نیازهای سلامتی جامعه است و اهمیت آن به صورتی است که در بعضی از مطالعات به عنوان یکی از 4 رسالت اصلی دانشگاه های علوم پزشکی در نظر گرفته می شود (1). ازنظر برخی از کارشناسان و صاحب نظران در سیستم آموزش پزشکی ایران در زمینه پاسخ گویی به نیازهای جامعه ضعف وجود دارد و ارتباط دانشجویان با جامعه به تدریج ضعیف تر شده است و در طول سالیان با حذف فصل های مشترک جای خود را به مرزبندی های غیرقابل نفوذ داده است. در صورتی که پاسخ گویی به نیازهای جامعه و در نتیجه تعامل پویا بین آموزش و جامعه یک تقاضای منطقی، مستمر و پایدار است (2).