پژوهش های ماهی شناسی کاربردی
سال:1394 | دوره:3 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

شاه کولی A.chalcoides از جمله مهمترین ماهیان استخوانی دریای خزر است که به منظور تولید مثل به تالاب انزلی مهاجرت می نماید. تحقیق حاضر، جهت مطالعه بیولوژی تولید مثل مولد نرشاه کولی مهاجر به تالاب انزلی از اسفند 1392 لغایت خرداد 1393 انجام شد. تصاویر میکروسکوپی بافت شناسی بیضه و میزان هورمون های استروئیدی جنسی 16 عدد ماهی نر بالغ بررسی شد. نتایج تصاویر بافت شناسی نشان داد که بیضه ماهی از نوع لوبولار می باشد و ماهیان مرحله قبل از اسپرم ریزی در ابتدای مرحله اسپرم ریزی فعال قرار داشتند. در نمونه های بافتی علاوه بر مشاهده اسپرماتوگونیای اسپرماتوسیتی (SG)، مراحل مختلف اسپرماتوژنز (Sc ، St، Sz) نیز، به صورت اندک قابل مشاهده بود. در حالی که مراحل ابتدایی اسپرماتوژنز (Sc1، Sc2) و اسپرماتوگونی در ماهیان در حال اسپرم ریزی، وجود نداشت و لومن پر از اسپرماتوزوآ بود که نشان دهنده مرحله انتهایی اسپرم ریزی فعال می باشد. میزان هورمون تستوسترون در ماهیان در حال اسپرم ریزی ng/ml 12.13±0.68 بوده و مقدار آن در ماهیان مرحله قبل از اسپرم ریزی 8.77±0.55 ng/ml بود. غلظت هورمون 17 بتا-استرادیول در مولدین درطی دوره اسپرم ریزی افزایش یافته و مقدار آن در مرحله قبل از اسپرم ریزی و ماهیان درحال اسپرم ریزی به ترتیب ng/ml 2.27±0.44 و 2.87±0.33 ng/ml اندازه گیری شد. هورمون پروژسترون درطی دوره اسپرم ریزی در هر دو مرحله دارای غلظت کمی بود، اما در مرحله درحال اسپرم ریزی مقداری افزایش یافت. با توجه به بالا بودن مقدار هورمون تستوسترون در زمان اسپرم ریزی و با مقایسه سایر گزارشات مرتبط، احتمالا در شاه کولی نر نقش فیزیولوژیک تستوسترون بیشتر در اسپرم ریزی است تا در اسپرماتوزوآ و می تواند شاخص خوبی برای مرحله اسپرم ریزی فعال باشد.

به منظور تعیین تنوع ژنتیکی ماهی P.hircanica در رودخانه های تیل آباد، توسکستان و زرین گل استان گلستان، از شش نشانگر ریزماهواره استفاده شد که همگی چندشکلی نشان دادند. در بررسی تمایز ژنتیکی افراد، شاخص Fst، 0.028 بدست آمد که نشان از وجود تمایز ژنتیکی پایین بین نمونه های مناطق مورد بررسی می باشد. در بررسی تعادل هاردی- وینبرگ نیز 16 نمونه از 18 تست جمعیت- جایگاه ژنی انحراف معنی دار از تعادل نشان دادند که دلیل عمده آن را می توان به کسری هتروزیگوسیتی مشاهده شده نسبت داد. تعداد الل ها و هتروزیگوسیتی مشاهده شده نیز به ترتیب در محدوده 16-8 (میانگین: 11.94) و 1-0.03 (میانگین: 0.52) بدست آمد که نسبت به مقادیر گزارش شده برای ماهیان آب شیرین کمی بالاتر است. نتایج حاصله نشان داد که سگ ماهی جویباری در مناطق مورد بررسی از غنای اللی و تنوع ژنتیکی قابل قبولی برخوردار است. همچنین در آنالیز واریانس مولکولی مشخص گردید که قسمت عمده تنوع مشاهده شده مربوط به درون جمعیت ها بوده و تنوع پایینی بین جمعیت ها وجود دارد. نتایج حاصل از فاصله ژنتیکی نیز نشان داد که احتمالا جمعیت های جدایی از گونه P. hircanica در رودخانه های استان گلستان وجود دارد.

جهت شناخت تاثیر دمای سطحی آب، فشار هوا و سرعت جریان باد بر میزان صید هامور معمولی در روش رشته قلاب طویل، مطالعه ای در آب های شمال غربی خلیج فارس (سواحل استان خوزستان) انجام شد. نمونه برداری در سه فصل بهار، تابستان و پاییز سال 1391 و فصل تابستان و پاییز سال 1392 انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان دهنده همبستگی بالای سرعت جریان و فشار هوا با مقدار صید است. در این بررسی مشخص گردید مقدار صید در فصل تابستان با افزایش دمای سطحی آب، سرعت جریان و کاهش فشار هوا، افزایش معنی داری می یابد. ازاین رو فصل تابستان برای صید این گونه مناسب تر از سایر فصول می باشد.

مطالعه حاضر برای تعیین برخی پارامترهای پویایی جمعیت سگ ماهی جویباری ( P. hircanica) در رودخانه گرمابدشت واقع در استان گلستان در سال 1390 طی یک سال به انجام رسیده است. نمونه برداری در چهار فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان با استفاده از دستگاه الکتروشوکر در 5 ایستگاه صورت گرفت. نتایج نشان داد که نسبت جنسی نر به ماده 1: 1.17 است و معنی دار نمی باشد. آهنگ رشد در ماده ها سریع تر از نرها بوده و همچنین طول بی نهایت ماهیان ماده بیشتر است. هر دو جنس دارای رشد آلومتریک منفی بوده و فاکتور وضعیت در هر دو جنس در فصل تابستان بیشترین مقدار را داشت که به شرایط تغذیه ای مناسب تر این فصل در مقایسه با سایر فصول برمی گردد.

تجمع آمونیاک در استخرهای خاکی همواره یکی از مشکلات پرورش ماهی بوده که اجتناب ناپذیر است. در این تحقیق حساسیت ماهی کلمه به مواجهه مزمن با دوز تحت کشنده آمونیاک مولکولی مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور دو گروه تیمار و یک گروه شاهد (هر کدام در 3 تکرار) در نظر گرفته شد. ماهیان در گروه های آزمایش به ترتیب با غلظت های 0.2 و 0.02 میلی گرم در لیتر آمونیاک مولکولی (NH3) در یک دوره 1 ماهه پرورش مورد مواجهه قرار داده شدند. هیچ مواجهه ای با آمونیاک در ماهیان گروه شاهد صورت نگرفت. بر اساس نتایج این بررسی مقادیر فاکتورهای رشد در ماهیان مواجهه شده با غلظت 0.2 mg/l به طور معنی داری در مقایسه با ماهیان گروه شاهد و مواجهه شده با دوز 0.02 mg/l پایینن تر محاسبه گردید (p£0.05). در بررسی های خون شناسی نیز مقادیر هموگلوبین، هماتوکریت، MCH و MCHC برای ماهیان مواجهه شده با غلظت 0.2mg/l آمونیاک غیریونیزه پایین تر از سایر گروه ها ثبت گردید. در عین حال مقادیر MCV خون در این ماهیان بالاتر از خون ماهیان گروه شاهد و مواجهه شده با غلظت 0.2 mg/l آمونیاک بود. بر اساس نتایج بررسی حاضر مقدار 0.2mg/l آمونیاک مولکولی اگرچه منجر به تلفات در ماهی کلمه نمی شود اما برای فاکتورهای رشد و خون شناسی ماهی مذکور می تواند غلظت آسیب رسان تلقی شود. در عین حال مواجهه طولانی مدت با غلظت 0.2 میلی گرم در لیتر آمونیاک مولکولی تاثیری بر فاکتورهای رشد و خون شناسی بچه ماهیان کلمه نداشته است.

در این تحقیق اثر گرسنگی روی عملکرد رشد، انسولین و متابولیت های سرم خون جهت بررسی مکانیسم رشد جبرانی در بچه تاس ماهی ایرانی ( Acipenser persicus) با وزن متوسط 108.06±0.28 گرم به مدت 8 هفته مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه در قالب یک طرح کاملا تصادفی با پنج گروه آزمایشی، در سه تکرار شامل گروه کنترل (بدون دوره محرومیت غذایی) و تیمارهای یک (1w)، دو (2w)، سه (3w) و چهار هفته (4w) گرسنگی و چهار هفته غذادهی بعد از آن در همه گروه ها در حد سیری انجام شد. فاکتورهای عملکرد رشد شامل وزن بدن، نرخ رشد ویژه (SGR)، فاکتور وضعیت (CF) و وزن بدست آمده، در طول دوره گرسنگی به طور معنی داری کاهش یافت در حالی که بعد از تغذیه مجدد، رشد افزایش یافت و وزن گروه های تحت گرسنگی جبران گردید. میزان گلوکز و انسولین پلاسما در طول گرسنگی و تغذیه مجدد نسبت به گروه شاهد تغییر معنی داری نیافت که نشانگر توانایی بالای این گونه در حفظ گلوکز خون در طی دوره های مختلف گرسنگی و بازیابی مقادیر پلاسمایی گلوکز خون پس از تغذیه مجدد بود. در حالی که میزان چربی کل و تری گلیسرید پلاسما در گروه های گرسنگی افزایش یافت به طوری که در تیمار سه هفته نسبت به گروه شاهد اختلاف معنی داری را نشان داد (p<0.05). ولی بعد از چهار هفته تغذیه مجدد میزان آنها نسبت به دوره محرومیت غذایی کاهش یافت. به نظر می رسد افزایش آن به دلیل نقش موثر چربی ها به عنوان منبع تامین انرژی بدن باشد. نتایج این تحقیق نشان داد که بچه تاس ماهی ایرانی به خوبی با دوره های گرسنگی طولانی مدت سازش یافته و از ذخایر گلیکوژنی و چربی بدن جهت رفع نیازهای متابولیکی خود طی این مدت استفاده نموده و پس از تغذیه مجدد می تواند کاهش عملکرد رشد را جبران نماید.

یک گونه ماهی که در دو منطقه جغرافیایی متفاوت زیست می کند، ممکن است از لحاظ فراوانی و تنوع انگلی دارای تفاوت های جزئی یا آشکار باشد. تفاوت های شیمیایی یا فیزیکی منبع آبی، حضور میزبان های واسطه برخی انگل ها و عوامل متعدد و پیچیده دیگری در این اختلاف سهیم است. این تحقیق طی 36 ماه در سال های 88 تا 91 در مزارع پرورش استان قزوین، برای بررسی نقش منبع آبی در فراوانی و تنوع انگل های خارجی قزل آلای رنگین کمان پرورشی انجام گرفت. برای این منظور تعداد 1150 قزل آلای دارای علائم کلینیکی از هفت مزرعه با منبع آبی چاه و میانگین دمایی 15 درجه سانتی گراد و سه مزرعه با منبع آبی رودخانه و میانگین دمایی 11 درجه سانتی گراد صید و به صورت زنده به آزمایشگاه دامپزشکی قزوین منتقل شدند. مطالعات انگلی به روش لام مرطوب انجام گرفت و با کلیدهای تشخیصی، شناسایی شدند. نتایج حاکی از آن بود که مزارع دارای آب رودخانه علی رغم به دنبال هم قرار گرفتن، ماهیان دارای فراوانی و تنوع فصلی انگلی کمتری نسبت به ماهیانی بودند که از آب چاه با میانگین دمایی بالاتر استفاده می کردند. انگل های مزارع با استفاده از آب رودخانه شامل Ichthyobodo، Trichodina، Dactylogyrus، Gyrodactylus، Ichthyophthirrius با بیشترین فراوانی در تابستان و همچنین Chilodonella با بیشترین فراوانی در زمستان بود. لیکن جدایه های انگلی ماهیان قزل آلای مزارع دارای منبع آبی شامل Tetrahymena، Epistylis، Cryptobia، Vorticella، Lernaea، Chilodonella، Trichodina، Dactylogyrus، Gyrodactylus، Ichthyophthirius بودند که از این بین شایع ترین انگل ها مربوط به Ichthophthirius و Trichodina با بیشترین فراوانی به ترتیب در تابستان و پاییز و Chilodonella با بیشترین فراوانی در زمستان بود.

پژوهش حاضر به منظور بررسی عملکرد پری بیوتیک آلفامیون و پروبیوتیک پروتکسین به صورت انفرادی و ترکیبی بر رشد بچه ماهیان کپور معمولی (Cyprinus carpio) انجام شد. این آزمایش با استفاده از بچه ماهیان کپور با وزن متوسط 7.01±0.02 گرم و در یک دوره 60 روزه انجام گرفت. فاکتورهای مورد بررسی در این تحقیق دو ماده افزودنی آلفامیون در 3 سطح (0، 0.5 و 1) و پروتکسین دو سطح (0 و 0.75) گرم بر کیلوگرم غذا بودند. بر این اساس شش جیره غذایی ساخته شد. آزمایش ها در مخازن 40 لیتری با تراکم ذخیره سازی 10 عدد ماهی انجام شد و برای هر تیمار 3 تکرار در نظر گرفته شد. غذادهی در سطح بین 3-5 درصد بیومس و 3 بار در روز انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد که افزودن آلفامیون، پارامترهای رشد ماهی را مانند وزن نهایی، رشد و سرعت رشد ویژه تحت تاثیر قرار داد (p<0.05). ولی پارامترهای رشد یاد شده در ماهی کپور تحت تاثیر سطوح مختلف پروتکسین قرار نگرفت. علاوه بر اثر مجزای دو فاکتور پروتکسین و آلفامیون، اثر متقابلی بین این دو فاکتور بر پارامترهای رشد وجود دارد که نشان دهنده وابستگی اثر این دو فاکتور بر همدیگر و بر پارامترهای رشد می باشد (p<0.05). نتایج مطالعه حاضر نشان داد که افزودن آلفامیون توانسته است باعث بهبود عملکرد رشد و تغذیه گردد، ولی پروتکسین اثری بر پارامترهای رشد نداشت. پری بیوتیک آلفامیون می تواند مکمل مناسبی برای جیره غذایی ماهی کپور معمولی در سطح 0.5 گرم بر کیلوگرم غذا باشد.