مجله طب نظامی
سال:1382 | دوره:5 | شماره:3 (مسلسل 17) |تعداد مقالات:16

 تا قرن نوزده میلادی ترومای نافذ به جدار شکم به طور مراقبتی درمان می شد و در صورت ایجاد علایم حاد شکمی جراحی انجام می گرفت، در جنگ جهانی اول به دنبال مرگ و میر بالای ترومای نافذ شکم، جراحی لاپاراتومی اجباری جایگزین درمان مراقبتی شد. پس از مدت کوتاهی جراحان متوجه شدند که تمام ضایعات نافذ شکمی نیاز به لاپاراتومی اورژانس ندارند.

 در هر سازمان و نهادی لازم است با بهره مندی از پیشرفت های علمی، ضمن استفاده از تجارب گذشته و نظریات افراد صاحب نظر، روش های حل مشکلات و رفع نواقص و کشف مجهولات همواره مد نظر باشد تا به افزایش انگیزه و بهره وری و کارآیی در آینده منجر شود. به دنبال تصویب دانشگاه علوم پزشکی بقیه اله «عج» در سازمان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، بخشی از مسوولیت ها به پژوهشکده طب رزمی به عنوان یکی از زیر مجموعه های دانشگاه و در نهایت به مراکز تحقیقاتی تابعه آن واگذار شده است. با سازمان دهی و شروع فعالیت پژوهشکده طب رزمی، مراکز تحقیقاتی نیز به تدریج فعالیت خود را آغاز کردند. فعالیت های اولیه مرکز تحقیقات بهداری در رزم ابتدا به صورت دو مرکز جداگانه تحت عناوین مرکز تحقیقات بهداری در رزم و مرکز تحقیقات تروما از سال 1375 شروع شد.

ریسیم یگ پروتئین سمی قوی است (دوز کشنده آن برای انسان 1-10 µg/kg می باشد). این سم در تمام قسمت های گیاه کرچک، به ویژه در دانه آن با غلظت بالا وجود دارد. این سم به عنوان سلاح بیولوژیک می تواند مورد استفاده قرار گیرد. سم خالص به شکل های کریستال، پودر لیوفیلیزه یا حل شده در مایع قابل استفاده است. ریسین پروتئین دو زنجیره ای است (A-B) و از طریق مهار سنتز پروتئین موجب مرگ سلولی می شود.

سرخک یک بیماری ویروسی مسری است که همراه راش پوستی و انانتم کوپلیک می باشد. هر چند بیماری به دنبال واکسیناسیون کاهش یافته است ولی همچنان اپیدمی های کوچک از سرخک در جوانان و بالغین دیده می شود و یک مشکل بهداشتی کشور می باشد. این مطالعه با هدف بررسی وضع ایمنی سربازان سپاه پاسداران انجام شده است.در این مطالعه 360 نفر مورد بررسی قرار گرفتند. نحوه بررسی با استفاده از پرسشنامه شامل: سن، سطح سواد، سیگاری بودن، ابتلای قبلی به سرخک، تماس با فرد مبتلا به سرخک، تماس در خانواده و سابقه واکسن ضد سرخک تکمیل گردید. در این بررسی سرولوژی ضد سرخک (IgM, IgG) به روش الیزا و با تعیین سطح Cut-off, OD و گرفتن 5cc خون از افراد انجام و اطلاعات حاصل با SPSS مورد آنالیز قرار گرفت.در این مطالعه 100% افراد مرد و میانگین سنی 89% ±46.20 داشتند. 5/22% افراد کاملا از نظر سرولوژی ضد سرخک منفی بودند. در این مطالعه افزایش سطح سواد با میزان مثبت بودن سرولوژی رابطه مستقیم داشت و معنی دار بود (P<0.20) و 3/21% از نظر سابقه واکسیناسیون منفی و حدود 1/51% افراد IgM مثبت بودند.با توجه به عدم پروتکتیو بودن درصد زیادی از جامعه مورد بررسی و احتمال خطر اپیدمی مجدد، توصیه می شود که واکسیناسیون در سربازان و سنین جوانی و بالغین تکرار شود.

این پژوهش یک مطالعه کارآزمایی بالینی است که با هدف بررسی تاثیر وضعیت بدنی بر میزان نبض و تنفس مصدومین شیمیایی مبتلا به ضایعه مزمن ریوی ناشی از خردل انجام شده است. در این مطالعه 31 نفر از جانبازان شیمیایی را که وضعیت های نیمه نشسته، طاق باز، خوابیده به شکم، خوابیده به پهلوی راست و خوابیده به پهلوی چپ قرار داده و در زمان های صفر و 5 و 15 دقیقه با استفاده از دستگاه مانیتورینگ ضربان قلب تعداد تنفس در وضعیت های مورد نظر اندازه گیری گردید. یافته  های پژوهش نشان داده که تغییر وضعیت بدنی نیمه نشسته در دقیقه صفر و پانزده دقیقه بعد (P=0.005) و نیز وضعیت بدنی خوابیده به چپ در زمان صفر و دقیقه پنجم (P=0.01) به طور معنی داری باعث تغییر در تعداد نبض می شود. همچنین، مقایسه وضعیت  های مختلف با یکدیگر در زمان های یکسان و نیز دو وضعیت نیمه نشسته و طاق باز (P<0.01) از نظر آماری معنی دار بودند. یعنی تعداد نبض هنگام تغییر وضعیت از طاق باز به نیمه نشسته با افزایش همراه بود. همچنین بر اساس یافته های این مطالعه تغییر وضعیت های مختلف بر روی تعداد تنفس حداقل تا 15 دقیقه تاثیری نداشت. به طور کلی پیشنهاد می شود با توجه به نتایج به دست آمده وضعیت بدنی بر اساس احساس راحتی بیمار انتخاب شود.

به عفونت ناشی از سارکوپت اسکابئی (Sarcoptes scabiei var huminis) گال می گویند که یک بیماری جلدی پاپولی با خارش بسیار شدید مخصوصا در شب ها، همراه است. آمار موجود موید آن است که این بیماری در مراکز نظامی گزارش شده است. لذا، هدف از انجام این مطالعه تعیین میزان شیوع گال و عوامل موثر بر آن در پادگان های آموزشی می باشد.این مطالعه، از نوع توصیفی به روش مقطعی می باشد. جامعه مورد مطالعه شامل کلیه سربازان و کارکنان هفت پادگان آموزشی نیروی زمینی سپاه می باشند که در نیمه دوم سال 1378 و نیمه اول سال 1379 حضور داشتند. در حین معاینه بالینی، افرادی که دچار خارش بودند با استفاده از تست جوهر، تشخیص داده می شدند. داده های این مطالعه با کمک برنامه نرم افزاری SPSS for Windows (version 10.0) و با استفاده از شاخص های مرکزی و پراکندگی و آزمون مجذور کای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.در این تحقیق، 35000 نفر زیر دیپلم، 23000 نفر دیپلم و 850 نفر فوق دیپلم و بالاتر در حال گذراندن دوره های مختلف آموزشی بررسی شدند. از جمعیت مورد مطالعه 66 نفر دچار بیماری گال شده بودند. در نتیجه میزان شیوع گال تقریبا 1/1 در هزار تعیین گردید. اکثر افراد مبتلا (78.8%) دارای تحصیلات زیر دیپلم بودند. سربازانی که هفته ای یکبار امکان استحمام داشتند، بالاترین نسبت بیماری (54.8) در آنها دیده شد. از نظر وضعیت پتوها، سربازانی که از پتوی مستعمل استفاده کرده بودند، بیشترین نسبت بیماری (95.2) مربوط به آنها بود.این مطالعه نشان داد که ارتباط بین بیماری و سطح تحصیلات از نظر آماری معنی دار است(p<0.5) . در نتیجه جهت کنترل بیماری لازم است گروه هایی که سطح تحصیلات پایین تری دارند، مورد مراقبت بیشتر قرار گیرند. با عنایت به این که در این مطالعه، بالاترین نسبت بیماری در افرادی که شغل والدین آنها کشاورزی و دامپروری و هفته ای یکبار امکان استحمام داشتند و نیز از پتوی مستعمل استفاده کرده بودند، مشاهده شده است، بنابراین توصیه می  گردد. فاکتورهای مذکور مورد توجه جدی قرار گیرند.

بروسلوز بیماری مشترک انسان و دام (زئونوز) است، که در بسیاری از نقاط دنیا مشاهده می شود. عامل بیماری یک ارگانیسم داخل سلولی به نام بروسلا می باشد که قادر است ارگان های مختلف بدن را مورد حمله قرار دهد و سبب تظاهرات بالینی وسیع گردد. درمان بروسلوز بایستی به طور موثر بتواند بیماری را کنترل نموده، از عوارض بعدی و عود آن جلوگیری نماید. با توجه به داخل سلولی بودن، ارگانیسم عامل بیماری، گاهی از تاثیر دارو مخفی مانده و پس از مدتی سبب بروز مجدد علایم بالینی در فرد می گردند. در مطالعه حاضر کارایی رژیم های درمانی مختلف در توانایی حذف عفونت و جلوگیری از عود مجدد بیماری مورد مقایسه قرار گرفت.در این تحقیق که سه سال به طول انجامید، کلیه بیماران بستری شده در بیمارستان های آموزشی شهر همدان که مبتلا به بروسلوز بوده اند مورد مطالعه قرار گرفته و عود مجدد بیماری در آنان بررسی شد. تشخیص بروسلوز در بیمارانی که وارد مطالعه شدند بر پایه بروز مجدد علایم بیماری پس از چند هفته تا دو سال بعد از بهبودی اولیه و همچنین وجود نتایج مثبت آزمایشگاهی بوده است.از مجموع 542 بیمار مبتلا به بروسلوز تنها 36 مورد عود بیماری مشاهده شد که حدود 6.64% جمعیت بیماران می باشد. رژیم های درمانی سه دارویی در 22 بیمار تجویز شده بود که تنها در 1 مورد (4.54%) عود بیماری مشاهده گردید. در 95.38% بیماران مورد بررسی از رژیم های دارویی استفاده گردید. نتایج نشان داد، رژیم درمانی استرپتومایسین- داکسی سیکلین با بیشترین میزان موارد عود بیماری همراه است. (8.33%) و رژیم درمانی ریفامپین و کوتریموکسازول موفق تر از سایر روش های دو دارویی است. به طوری که تنها در 4.78% موارد عود بیماری مشاهده می گردد.این تحقیق نمایان گر آن است که نه تنها میزان کلی عود در مقایسه با سایر گزارشات ارایه شده قابل قبول بوده بلکه روش درمانی ریفامپین - کوتریموکسازول تقریبا موفق تر از بقیه می باشد و رژیم های سه دارویی در مقایسه با این روش در جلوگیری از بروز مجدد بروسلوز در بیماران از مزیت محسوسی برخوردار نیست.

بندپایان بزرگترین گروه از جانوران بی مهره بوده که به دلیل برخورداری از قابلیت های بسیار زیاد مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی، با اکثر اکوسیستم های طبیعی سازگاری پیدا کرده و از گذشته های بسیار دور از نظر اقتصادی و پزشکی مهمترین دشمن انسان به شمار می آیند. از نقطه نظر پزشکی این موجودات همواره به طور مستقیم (با نیش زدن، گاز گرفتن، آزار و اذیت) و غیر مستقیم (با انتقال بیماری های مختلف ویروسی، باکتریایی، قارچی و انگلی) مشکلات بهداشتی عمده ای برای انسان ایجاد کرده اند. تجمع گروه های انسانی به ویژه در پادگان های نظامی و آسایشگاه های سربازان، پناهگاه های مناطق جنگ زده در زمان وقوع جنگ، اردوگاه های اضطراری در هنگام وقوع حوادث غیر مترقبه (از جمله زلزله و غیره) و عدم امکانات اولیه بهداشتی در چنین اماکنی، وقوع اپیدمی های ایجاد شده به وسیله بندپایان را در محیط های ذکر شده، سرعت می بخشد. لذا، شناخت بندپایان موجود در چنین محیط هایی همواره از اصول اولیه استراتژی های بهداشتی - پزشکی در کشورهای مختلف به حساب می  آید.شهرستان جهرم به واسطه شرایط آب و هوایی گرم و وجود پادگان های متعدد نظامی و واقع شدن در کانون بیماری لیشمانیوز همواره یکی از مناطق درگیر بیماری های مرتبط با بندپایان بوده است. به همین منظور وضعیت فعلی بندپایان موجود در پادگان نظامی امام خمینی (ره) شهرستان جهرم مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته و از پاییز 1380 لغایت پاییز 1381 نمونه گیری به روش مستقیم و با استفاده از تله نورانی، آسپیراتور و تور حشره گیری انجام شد. به طور کلی در این مطالعه 646 عدد بندپا متعلق به 2 زیر شاخه، 2 رده، 8 راسته، 13 خانواده، 12 زیر خانواده، 16 جنس و 21 گونه و 9 سر جونده از یک خانواده و یک گونه شناسایی و تعیین هویت شد. در بین گونه های بندپای شناسایی شده در سطح پادگان نظامی امام خمینی (ره) جهرم برخی از ناقلین بیماری های بسیار مهمی از جمله phlebotomus sergenti و phlebotomus papatasi (ناقلین احتمالی لیشمانیوز جلدی شهری و روستایی) وجود دارد که اهمیت مطالعه و ضرورت انجام اقدامات مقتضی در منطقه را بیش از پیش آشکار می سازد.

علل و شیوع شکستگی های صورت در کشورهای مختلف متغیر است. در کشورهای نیجریه، لیبی، اروپا و آمریکا از دیرباز بیشترین علل شکستگی های صورت، تصادفات ذکر شده است. لیکن امروزه در ممالک توسعه یافته ضرب و شتم نیز از عوامل کمتر شایع شکستگی ها به حساب می آیند.درباره شیوع شکستگی های فک و صورت در کشورهای خاورمیانه گزارشات زیادی در دست نیست. از ایران نیز گزارش دقیقی وجود ندارد. لذا هدف این مطالعه بررسی شیوع شکستگی های فک و صورت در بیماران مراجعه کننده به بیمارستان بقیه اله (عج) بوده است.در این تحقیق 211 بیمار مذکر و 26 بیمار مونث، با محدوده سنی 3 تا 73 ساله را از نظر سن، جنس، علل و محل شکستگی های فک و صورت بررسی کرده ایم.در طی 5 سال فراوانی شکستگی ها به قرار زیر بود: 176 شکستگی فک تحتانی، 33 شکستگی فک فوقانی، 32 شکستگی گونه، 57 شکستگی کاسه چشم، 5 شکستگی بینی و 4 شکستگی پیشانی.بیشترین محل شکستگی در فک تحتانی، شکستگی کندیل بود (32%) در فک فوقانی بیشترین نوع شکستگی لوفورت 2 بود. بیشترین علل شکستگی ها تصادفات ماشین (73 مورد) و موتورسیکلت (55 مورد) بود. موارد شکستگی های ناشی از سقوط از بلندی 48 مورد، ضرب و شتم 23 مورد، حوادث ورزشی 15 مورد و جراحات جنگی 23 مورد بوده است.نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد، بیشترین علل شکستگی های فک و صورت، تصادفات اتومبیل و موتورسیکلت بوده است و این حوادث 54% شکستگی فک و صورت را به خود اختصاص داده اند. از این رو، به نظر می رسد، اعمال شدیدتر مقررات راهنمایی و رانندگی بتواند از میزان شکستگی های صورت بکاهد.

هدف از این مطالعه ارزیابی تاثیر سولفورموستارد (Sulfure Mustard) بر آلوئل و پارانشیم ریه و طراحی مدل حیوانی ریه شیمیایی شده می باشد. 78 راس موش نر بزرگ صحرایی سه ماهه از نژاد NMRI به وزن 200±40 گرم به طور تصادفی در 7 گروه انتخاب و دوزهای متفاوتی از سولفور موستارد به 5 گروه آزمایشی به صورت داخل صفاقی تزریق شد. گروه کنترل بدون تزریق و گروه شم فقط حلال (بافر تیرودز) تزریق شد. 5 گروه آزمایشی در 5 دوز مختلف 2.5، 5، 10، 20 و40mg/kg  محلول سولفورموستارد را برای یکبار دریافت کردند و پس از بیست و چهار ساعت و دو هفته و هشت هفته کشته شدند و از ریه سمت راست نمونه گیری شد. نمونه ها پس از فیکس کردن processing پارافینه کردن و بلوک گیری، به صورت سریال با ضخامت پنج میکرون قطع زده شد، سپس برای مطالعه هیستوپاتولوژی با هماتوکسیلین - ائوزین رنگ آمیزی شدند. نتایج این تحقیق نشان می داد که آثار سو سولفورموستارد بر ساختمان آلوئولار و پارانشیم ریه وابسته به دوز است. در طولانی مدت این اثر باقی می ماند. آسیب های وارده به آلوئل در تمام گروه های تجربی نسبت به گروه شاهد و کنترل بیشتر است و کمترین آسیب در دوز2.5 mg/kg  و بیشترین در دوزه 40mg/kg مشاهده شده است و تغییرات پاتولوژیک به صورت خون ریزی، ادم، ارتشاع آماسی در دوزهای بالا بیشتر است. نتایج این تحقیق نشان می داد که موش بزرگ صحرایی مدل مناسبی برای مطالعه اثرات سولفورموستارد در بافت ریه می باشد.

امروزه بر اساس نوع نیاز، انواع بسیار متنوعی از کیف ها و جعبه های امدادی در شکل ها، ابعاد و محتویات مختلف وجود دارد. مانند کیف های امدادی موجود در منازل، کارگاه ها، مراکز آتش نشانی، تیم های امدادی، مدارس، پست های امداد و نیروهای نظامی را می توان نام برد. هدف طراحان و سازندگان این کیف ها با این همه تنوع، اخذ بهترین نتیجه از اقدامات اولیه امدادی بر اساس وقوع حوادث و مشکلات می  باشد. مطلب فوق در مورد کیف های امدادی یگان های نظامی نیز صادق بوده و از حساسیت ویژه ای برخوردار است. مقاله حاضر در خصوص کیف های امداد انفرادی نظامی و فاکتورهایی که در تهیه آن باید مورد توجه قرار گیرند، بحث می کند و سعی دارد، ضمن توجه دادن به ضرورت وجود کیف های مختلف امدادی در نیروها و رسته های مختلف نظامی (بر اساس ماموریتی که دارند) شمایی کلی در این خصوص ارایه نماید.

در دهه 1970 با ابداع و به کارگیری مجموعه ای از فن آوری ها تحت عناوین DNA نوترکیب و مهندسی ژنتیک، انقلابی جدید در عرصه بیولوژی ایجاد گردید. سپس توسعه فن آوری ردیف یابی سریع DNA دنبال شد. این فن آوری ها کاربری های دو گانه پیدا کرده اند. از یک طرف در ابعاد مختلف تولید انواع فرآورده های بیولوژیک (محصولات غذایی و دارویی، واکسن ها، واکنش گرها و غیره) حایز اهمیت می باشند. لیکن از جانب دیگر نگرانی هایی نیز در مورد ایجاد عوامل بیولوژیک جدید و نوظهور و ارگانیسم های ترانس ژن شده، به وجود آورده اند. انواع بالقوه ای از عوامل جدید بیولوژیک از طریق مهندسی ژنتیک ایجاد شده است. ایجاد میکروارگانیسم هایی که در طبیعت هرگز وجود نداشته اند، تبدیل میکروارگانیسم های غیر بیماری زا به بیماری زا، ایجاد میکروارگانیسم هایی با قدرت بیماری زایی بالا، به وجود آوردن میکروارگانیسم های مقاوم به آنتی بیوتیک ها، داروها و همچنین مقاوم به عمل واکسن ها، ایجاد میکروارگانیسم های تغییر یافته ایمونولوژیک که نتوان آنها را به طریق روش های استاندارد تشخیص و تعیین هویت نمود، تهیه میکروارگانیسم های تغییر یافته ایمونولوژیک که نتوان آنها را به طریق روش های استاندارد تشخیص و تعیین هویت نمود، تهیه میکروارگانیسم های با ساختار آنتی ژنیک تغییر یافته، به وجود آوردن میکروارگانیسم هایی که دوام و پایداری مناسبی را در شرایط محیطی داشته باشند و سرانجام ایجاد میکروارگانیسم هایی که گروه های خاصی را هدف خود قرار دهند (سلاح های نژادی)، از مهمترین موارد قابل ذکر هستند.مهندسی ژنتیک جهت ایجاد ارگانیسم های ترانس ژن شده از انتقال افقی (Horizontal Transfer) ژن بهره می برد. بدین منظور انواعی از ساختارهای ژنی صناعی را برای عبور از سدهای گونه  ای طبیعی (Natural species barriers) موجودات و هجوم به ژنوم آنها استفاده می کنند. این ساختارهای صناعی یا DNA ترانس ژن شده نوعا واجد مواد ژنتیکی مربوط به باکتری ها یا ویروس ها می باشند.از آنجایی که این عناصر ژنتیکی مانند DNA غیر ترانس ژنیک پایداری و دوام را در سلول میزبان ندارند، کل جمعیت بیوسفر را در معرض خطر حمله خود قرار داده اند.

توسعه صنایع مختلف و به دنبال آن افزایش زایدات حاصله از فعالیت این صنایع باعث افزایش خسارت زیست محیطی و نهایتا افزایش مشکلات بهداشت عمومی شده است. متاسفانه به دلیل طولانی بودن زمان تظاهر اثرات زیست محیطی چنین آلاینده هایی، شدت و دامنه اثرات این آلاینده ها تحت تاثیر قرار گرفته و در اکثر مواقع باعث بی توجهی به تاثیرات آن شده است. در این میان عوامل جنگ شیمیایی نظیر ترکیبات آرسنیکی (لویزیت)، ترکیبات سیانوری و سولفورموستارد که تاثیر آن در طول هشت سال دفاع مقدس بر همه مشخص شده است، می توانند در مراحل مختلف تولید و استفاده، باعث آلودگی شدید در محیط مخصوصا در منابع آب (شرب و غیر شرب) شده و به دلیل خصوصیات شیمیایی و عدم تصفیه پذیری با فرایندهای ساده باعث پیدایش مشکلات شدید زیست محیطی مخصوصا آلودگی آب ها شوند. بررسی ها نشان می دهد که به دلیل استفاده های وسیع ترکیبات آرسنیکی و سیانوری در صنایع مختلف روش های متفاوتی جهت حذف این آلاینده ها از فاضلاب مورد بررسی قرار گرفته است ولی به دلیل این که ترکیبات سولفورموستارد صرفا یک عامل جنگ شیمیایی است تصفیه فاضلاب های آلوده به این ترکیبات یا مورد مطالعه قرار نگرفته و یا نتایج حاصله از مطالعات آنها منتشر نشده است. در این مقاله ضمن بررسی بعضی از اثرات سولفورموستارد، خصوصیات فیزیکی شیمیایی و روش تصفیه فاضلاب های آلوده به سولفورموستارد به تفضیل بحث خواهد شد.