مجله طب نظامی
سال:1381 | دوره:4 | شماره:3 (مسلسل 13) |تعداد مقالات:12

گذشت قرن های متمادی نشان داده است که جنگ ها علاوه بر نابودی انسان ها باعث تخریب کلی محیط زیست نیز شده استو تخریب محیط زیست به عنوان راهکاری برای پیروزی در نبرد و وسیله ای تنبیهی علیه رقیب استفاده شده است. با پیشرفت روز افزون فن آوری های جنگی، تاثیرات آنها بر محیط زیست شدیدتر گردیده است ...

برای پیش بینی نحوه گسترش یک توده میکروبی هنگام حملات بیولوژیک، مدل های مختلفی تهیه شده است. مدل پیشنهادی این تحقیق، ارایه برنامه کامپیوتری برای بررسی رفتار دینامیک توده بیولوژیک بر مبنای تئوری نفوذ و جابجایی است که از اصول انتقام جرم حاصل شده است. در این برنامه حالت های چند منبعی برای منابع آنی و تدریجی، همچنین مرگ میکروارگانیسم ها بر اثر عوامل محیطی و ثابت مرگ (تابع غیر خطی) در نظر گرفته شده است. با استفاده از این برنامه کامپیوتری می توان برای یک میدان به ابعاد 2000×2000 متر مربع، غلظت توده بیولوژیک زنده را در قطعات 10×10 متر مربع به صورت گرافیکی نشان داد. اطلاعات اولیه مورد نیاز این برنامه (ورودی) بسیار کم بوده و به سهولت در دسترس قرار می گیرند. ورودی های مورد نیاز از اطلاعات هواشناسی و اطلاعات آزمایشگاهی تهیه می گردند. بنابراین تمامی تاثیرات جانبی، مانند پایداری اتمسفری، رطوبت و شدت تابش در مدل داده شده مورد توجه قرار گرفته اند.

بهداری سپاه در میدان دفاع مقدس تجربیات ارزنده و گرانبهایی در تمامی ابعاد از جمله بعد درمان و دارو و تجهیزات کسب نموده است. این بهداری در عملیات های گوناگونی که در شرایط محیطی متفاوتی انجام می شد. باید جهت پشتیبانی یگان های رزمی آمادگی داشته و به انجام اقدامات درمانی آنها بپردازد. یکی از این عملیات ها که بخاطر شرایط ویژه اش دارای اهمیت می باشد. عملیات والفجر 4 بود که در منطقه ای سخت و کوهستانی و به وسعت تقریبی 600 کیلومتر مربع انجام گرفت. هدف این مقاله به نحوه انجام اقدامات درمانی و تهیه، توزیع، نگهداری، انتقال دارو و تجهیزات پزشکی در چنین شرایطی اشاره کرده سپس عملکرد هر یک از واحدهای درگیر مورد ارزیابی قرار گرفته است.

بین سال های 67-1362 حدود 3000 رزمنده از استان فارس با گازهای شیمیایی از جمله خردل گوگردی (گاز سولفورموستاد) مصدوم شدند و در سال های 1362 الی 1376 بدخیمی های خونی در بعضی از آنان مشاهده شد: 7 نفر لوسمی غیر لنفویید حاد(ANLL) ، شش نفر لوسمی لنفویید حاد (ALL) دو نفر لوسمی میلویید مزمن (CNL)، یک نفر لوسمی سلول های مژکدار (Hairy cell leukemia)، 3 نفر هوچکین Hodgkin's disease))، چهار نفر لنفوم غیر هوچکین (NHL)، دو نفر لنفوم روده ای مدیترانه ای (IPSID) و 5 نفر آنمی پلاستیک. در همان زمان با در نظر گرفتن تعداد جدید بیماری های فوق در جمعیت بزرگسال استان فارس که به ترتیب 31 و 19 و 8 و 3 و 19 و 41 و 5 و 9 به ازا هر 100.000 نفر بوده است، ریسک نسبی (Relative risks) این بیماری ها در مصدومین شیمیایی با خردل گوگرددار عبارت بود از: 8 مورد لوسمی لنفوییدی حاد، 11 مورد لوسمی لنفویید حاد، 8 مورد لوسمی میلویید مزمن، 11 مورد لوسمی سلول های مژکدار، 5 مورد لنفوم هوچکین، 3 مورد لنفوم غیر هوچکین، 13 مورد لنفوم روده ای مدیترانه ای و 19 مورد آنمی آپلاستیک می باشد. اگرچه در متون پزشکی به رابطه بین لوسمی لنفویید حاد و خردل گوگردی اشاره ای نشده است اما یافته های مهم این تحقیق آن است که خطر ابتلا به لوسمی لنفویید حاد را در 11 نفر از مصدومین شیمیایی ناشی از گاز خردل در مدت زمان کوتاهی پس از تماس (متوسط 5 ماه) نشان داده است.

با گذشت بیش از 14 سال از جنگ تحمیلی، ضایعات ناشی از حملات وسیع شیمیایی دشمن علیه رزمندگان باعث شهادت عده ای از جانبازان گردید. لذا با توجه به عوارض زودرس و دیررس ناشی از تماس با گازهای شمیایی بر سیستم تنفسی و لزوم توجه و رسیدگی به مشکلات این عزیزان، برآن شدیم تا بررسی مشکلات تنفسی در جانبازان شیمیایی شهرستان کاشان بپردازیم. لذا این تحقیق توصیفی، کاربردی در رابطه با جانبازان شیمیایی شهرستان کاشان انجام شد. از مجموع 150 جانبازان شیمیایی تنها 87 نفر (85 درصد) در این مطالعه شرکت نمودند و مابقی (63 نفر معادل 42 درصد) به علت مهاجرت، انتقال یا توجیه نشدن کافی در مطالعه حضور نداشتند. نتایج نشان داد، شایع ترین گاز شیمیایی مورد استفاده در جنگ تحمیلی، گاز خردل بوده که عوارض زودرس و دیررس ناشی از آن قابل توجه است. شایع ترین نشانه های بالینی به ترتیب سیانوز (27.6 درصد)، کراکل (23 درصد) و ویزینگ (9.2درصد) و بیشترین یافته های سمعی هم شامل سیانوز کراکل و ویزینگ بود. اکثر جانبازان (57 نفر معادل 65.5 درصد) سابقه یک بار و 21 نفر (22.9 درصد) دو بار و 9 نفر (10.3 درصد) سه بار و بیشترین سابقه آلودگی داشتند. با توجه به یافته های مطالعه و مقایسه با مطالعات قبلی انجام شده ضایعات ریوی در مصدومین شیمیایی سیر پیشررونده داشته و با گذشت زمان بر میزان و شدت آن افزوده شده است.

جنگ تلخ ترین حادثه در تاریخ بشریت است و اسارت یکی از نتاج اجتناب ناپذیر آن می باشد. با آنکه مقررات و معاهدات ژنو تنها مرجع بین المللی برای رعایت و نظارت بر حقوق اسیران جنگی است. با وجود این، گزارشات کمیته بین المللی صلیب سرخ حکایت از شکنجه و آزار اسیران جنگی ایران در عراق بود. به منظور تعیین توزیع فراوانی بیماری ها در آزادگان استان 263 تن از آزادگان مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان داد، افرادی که به جبهه اعزام شده اند از سلامت کامل برخوردار بوده و تنها 5.1% آنها دچار عیوب انکساری چشم بوده اند. بیشترین آسیب های جنگی وارد شده به رزمندگان تحت این مطالعه عبارت بود از: 36.5% در معرض اصابت ترکش، 14.4% در معرض گازهای شیمیایی و 17.1% بدنبال صدای انفجار دچار کاهش شنوایی شده اند. در دوران اسارت بیماری های لثه و دندان 65.4، صدمات و بیماری های ناشی از تروما 59%، گاستریت و زخم های معده و اثنی عشر 27.4 دارای بیشترین فراوانی بوده اند. بعد از اسارت، گاستریت 30.4% بیماری دندان 31%، اختلال استرس پس از سانحه 6/26%، افسردگی 18.2%، سردرد عروقی 21%، کاهش شنوایی 22.4% از بیماری های شایع می باشند. شیوع برخی از بیماری ها در آزادگان حاکی از آن است که پوشش مراقبت های سلامتی در دوران اسارت وضعیت نامطلوبی داشته، شکنجه و آزار نه نتها موجبات بیماری و غم را در آن دوران فراهم ساخته بلکه تبعات آن پس از اسارت بر سلامتی آزادگان مشاهده می شود. لذا، توجه به امر سلامت و درمان بیماری آزادگان همچنان به عنوان یک اولویت تلقی می گردد.

سر و صدای بیش از حد و نامناسب با ویژگی آزار دهندگی انواع وسایل حمل و نقل سبک و سنگین می تواند مشکلات مختلف بهداشتی، روانی، ایمنی و زیست محیطی را به همراه داشته باشد. در این تحقیق سر و صدا و مشخصه دو نوع وسیله نقلیه سنگین مورد نظر شامل ماشین تیتان (TITAN) و ماشین کینوس(KINUS)  که در جابجایی ادوات سنگین و امور لجستگی کاربرد وسیعی دارند، همچنین تاثیر سرعت و تفاوت ساختار درب و بدنه ماشین های فوق انجام گرفت. در این تحقیق میزان تراز صدا و مشخصات آن در شرایط مختلف در دو نوع تانک بر فوق الذکر مورد ارزیابی قرار گرفت. روش تحقیق در این بررسی مبتنی بر آزمایش های صدا سنجی و آنالیز اکتا و باند منطقه ای، فردی و محیطی با استفاده از دستگاه های استاندارد و کالیبراسیون مورد نیاز بوده است. نتایج حاصل از این بررسی ها نشان داد که صدای دستگاه تیتان آزار رسانی کمتری نسبت به دستگاه کینوس دارد. دستگاه کینوس با تراز صدای 81.1 در شبکه A در حالت ایستاده و کار درجا تراز صدای بالاتری دارد. اتاق ماشین تیتان قادر است تراز صدا را از 79.8 به 66.4 دسی بل در شبکه A و از 87.7 به 81.1 دسی بل در شبکه C برساند، اتاق ماشین کینوس تراز صدا را از 90.7 به 71 در شبکه A و از 94 به 87 در شبکه C برساند.

بر اساس گزارشات سازمان بهداشت جهانی در حال حاضر بیماری های تنفسی در مقایسه با سایر بیماری ها از افزایش بیشتری برخوردار می باشند. اقدامات پیشگیرانه جهت کاهش میزان انتقال بیماری ها با وجود توصیه های فراوان از پیشرفت رضایت بخشی برخوردار نبوده است. لذا در صورت وقوع یک حمله میکروبی، طبیعی، خواهد بود که جمعیت کثیری تاثیر پذیرند. بررسی میزان بقا و محدوده انتشار بیوآئروسل ها و پارامترهای موثر در استقرار و گسترش عفونت میکروبی در یک منطقه مورد حمله نه تنها میزان دخالت هر یک را بخوبی نشان خواهد داد، بلکه این مکان را مطرح می سازد تا در صورت شناخت دقیق از کلیه پارامترهای تاثیر گذار بتوان با شناخت ناحیه تاثیر پذیرفته، میزان جمعیت در معرض خطر را تخمین زده و با اتخاذ اقدامات تدارکاتی مناسب در حداقل زمان ممکن بتوان به مقابله با آن پرداخته و تلفات چنین حمله ای را به حداقل ممکن رساند. همچنین شناخت دقیق این پارامترها این امکان را فراهم می نماید تا بتوان در جهت مقابله با گسترش عفونت، احتمال موفقیت شیوه های اجرایی مناسب نظیر ته نشین نمودن اجرام معلق را مورد مطالعه قرار داده، و همچنین به شرایط نفوذ و پراکندگی پاتوژن ها به معرفی انواع شیوه های حفاظتی مناسب برای افراد اقدام نموده و دستورالعمل های مناسب تری جهت ایمن سازی ساختمان ها و جلوگیری از سرعت گسترش و انتشار عفونت ارائه نمود.

بشر همواره در معرض بلایا و حوادث غیر مترقبه بوده و خواهد بود. در این رهگذر افراد زیادی جان و یا سلامتی خود را از دست داده اند و خسارات زیادی به بار آمده است. در این گونه سوانح گروهی، به علت مشکلات وسیع و پیچیده ای که اتفاق می افتد، در اکثر موارد مشارکت همگانی ضروری می باشد. در دنیای امروز یکی از سازمان هایی که عموما طی این حوادث مشارکت فعال دارند، سازمان های نظامی و نیروهای تابع آن هستند. این نیروها به علت ویژگی و آمادگی های خاصی که دارند از قدرت مانور خوبی برخوردار بوده و می توانند در نقش های مختلفی ظاهر شده و ارایه خدمات نمایند. یکی از این نقش ها کمک به عملیات امداد و نجات، درمان پزشکی و انتقال مصدومین، مجروحین و افراد نیازمند در منطقه صدمه دیده است. بهداری رزمی با بهره گیری از پرسنل درمانی (در سطوح مختلف) تجهیزات پزشکی و دارویی، مراکز درمانی ثابت و سیار، وسایل انتقال مصدومین و مجروحین و سایر امکانات ارتباطی نقش موثری در ارائه خدمات امدادی بر عهده دارد. هدف این مقاله بیان نقش نیروی نظامی در سوانح گروهی با تاکید بر چگونگی نحوه عمل بهداری رزمی در این موارد می باشد. 

مطالعاتی که در جنگ های مختلف انجام شده است بیانگر آن است که متغیرهای متعددی توانایی رزمندگان را برای مقابله با استرس های نبرد افزایش یا کاهش می دهند. دو گروه عمده در متغیرها شامل متغیرهای پیشایند و واسطه ای منجر به ایجاد برداشت های اساسی از موقعیت های استرس زا می شوند. متغیرهای پیشایند شامل عوامل فردی، عوامل مربوط به یگان رزمی و عوامل مربوط به میدان نبرد می شوند. عوامل فردی به شخصیت فرد، فشارهای غیر نظامی، رو به رویی با موقعیت های نظامی و نقش های نظامی مربوط هستند. عوامل مربوط به واحد یا یگان رزمی به انسجام در واحد روحیه، میزان آموزش، قدرت رهبری و فرماندهی و میزان تعهد در انجام وظیفه مربوط می گردند. عوامل مربوط به میدان نبرد به نوع نبرد، غافلگیری، بلاتکلیفی و شرایط محیطی مربوط می شوند. متغیرهای واسطه ای که ماهیتی شناختی دارند به برداشت ها، انتظارات، نحوه برخورد و ارزیابی از محیط نبرد مربوط می شوند. بر اساس این دو متغیر (پیشایند و واسطه ای)، سبک پاسخ فرد (جسمانی، عاطفی، شناختی و اجتماعی) تعیین می شود و برحسب این پاسخ ها، سبک مقابله (از مقابله فعال تا نافعال و شکننده) مشخص خواهد شد.

سوختگی و مسایل ناشی از آن یک معضل مهم در طی جنگ ها علی الخصوص جنگ های نوین است. لذا رسیدگی سریع به مجروح سوختگی یک اورژانس پزشکی است که پزشکان و کادر درمانی در هر سطحی می بایست آشنایی کامل به این مساله داشته باشند. برخورد اولیه با یک مجروح سوختگی مثل سایر تروماها به صورت برخورد ABCDE است. اساسی ترین مورد برای احیای مجروح سوختگی تامین نیازهای آب و الکترولیت در حد مناسب است. در یک مجروح سوختگی به طور اولیه ثبت علائم حیاتی روتین و حجم ادرار و پوشاندن سوختگی با cling film)  فیلم ژلاتینی) یا کیسه های پلاستیکی و پانسمان با مواد قابل جذب باید مد نظر باشد.