پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال:1398 | دوره:25 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

نیاز بازار کار به نیروی کار ماهر و مطالبات برابری خواهانه پس از جنگ جهانی دوم، زمینه گسترش کمی آموزش عالی در جهان را فراهم آورده و این پدیده به امری جهان شمول تبدیل شده است. گسترش کمی آموزش عالی در ایران نیز که با اهداف عدالت خواهانه آغاز شد، در دو دهه اخیر رشد چشمگیری داشته و این روزها به مسئله ای جدی در میان سیاستگذاران تبدیل شده است. در پژوهش حاضر با طراحی پژوهشی با رویکرد کیفی و در سه مرحله، هدف پاسخ به این سوال اصلی بود که آیا گسترش کمی آموزش عالی توانسته است در بهبود عدالت آموزشی با محوریت افزایش دسترسی به آموزش عالی نقش برجسته ای داشته باشد؟ در مرحله اول پژوهش که از طریق مصاحبه بدون ساختار با سیاستگذاران آموزش عالی انجام شد، چرایی گسترش کمی آموزش عالی از نگاه آنان بررسی شد. در مرحله بعد شش سند توسعه پس از انقلاب از منظر سیاست های کلان گسترش کمی آموزش عالی تحلیل و درنهایت، عدالت آموزشی در سال های توده گرایی از طریق واکاوی آماری در دو حوزه جنسیت و دهک های درآمدی به عنوان مهم ترین متغیرها در حوزه تحلیل دسترسی به آموزش عالی بررسی شدند. یافته ها نشان داد که بر اساس نظر مشارکت کنندگان و نتایج به دست آمده از تحلیل محتوای اسناد، سیاست های گسترش کمی آموزش عالی با اهداف ارزشمندی چون بهبود عدالت آموزشی و بهبود فرصت دسترسی به آموزش عالی شروع شده، اما کژکارکردی ها در درک مفاهیم پایه ای چون دسترسی و عدالت آموزشی پیامدهای منفی خود را در آمارهای آموزش عالی نشان داده است. یافته ها نشان داد که گسترش کمی علاوه بر دلالت های فراوان خود بر افت کیفیت دانشگاه، نتوانسته است مهم ترین هدف خود در حوزه عدالت آموزشی و دسترسی را نیز محقق سازد.

هدف این پژوهش پیشنهاد چارچوبی برای دانشگاه پایدار بود که با روش شناسی کیفی انجام شد. با مصاحبه نیمه ساختاریافته با اندیشه پردازان دانشگاهی که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند و نیز با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، برجسته ترین استوانه های نظری و کنش شناسانه دانشگاه پایدار شامل آموزش پایدار، پژوهش پایدار، پایبندی (خدمات) اجتماعی، سکانداری دانشگاه و بین المللی شدن دانشگاه شناسایی شدند. همچنین چارچوب مفهومی دانشگاه پایدار و فرایند پویشی (پایش، پویش و پسایند) که می تواند به برزیستی بشریت و زیست بوم او بینجامد، به تصویر کشیده شد. چارچوب پیشنهادی شاید بتواند راه را برای نواندیشی درباره دانشگاه آینده در سپهر اندیشه ورزی "پایداری" بگشاید.

سرمایه فکری و انسانی یکی از پایه های اصلی رشد و ترقی کشورها محسوب می شود و کمبود چنین سرمایه ای در هر کشور فرایند توسعه را با مشکل مواجه می سازد. مهاجرت متخصصان و دانشمندان و روند آن به صورت مهاجرت نخبگان به ویژه مهاجرت پزشکان یکی از معضلاتی است که سیاستگذاری مدیریت علمی بسیاری از کشورهای جهان را به خود مشغول ساخته است. مهاجرت در میان جامعه پزشکان می تواند پیامدهای مختلفی را برای ساختار خدمات پزشکی هر کشور داشته باشد که کشور ایران نیز به تازگی با مهاجرت نخبگان پزشکی رو به رو شده است. لذا، این مطالعه با هدف تبیین گرایش به مهاجرت به خارج در جامعه پزشکی انجام شد. این مطالعه کیفی-توصیفی با مشارکت 33 نفر از پزشکان و پیرا پزشکانی انجام شد که قصد مهاجرت به خارج از کشور را داشتند یا به تازگی به کشوری دیگر مهاجرت کرده و تمایل به شرکت در مطالعه را داشتهاند. از نمونه گیری هدفمند و نظری طی مصاحبه نیمه ساختارمند در گردآوری داده ها بهره گرفته شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل محتوای استقرایی عرفی و کدگذاری با نرم افزار Atlas. ti8 انجام شد. برای تبیین گرایش به مهاجرت، یافته های کیفی نشان داد که کدهای مصاحبه ها از دو طبقه اصلی جاذبه های مقصد و دافعه های مبدا تشکیل شده اند. تحلیل داده ها به استخراج دو طبقه اصلی شامل دافعه های مبدا با 5 زیرمقوله عوامل اقتصادی-شغلی، عوامل فرهنگی-اجتماعی، عوامل سیاسی-مذهبی، عوامل آموزشی و تحصیلی و عوامل شخصی و نیز جاذبه های مقصد با 5 زیرمقوله قانونمندی و روابط، احساس امنیت، امکانات رفاهی و مادی، فرصت های آموزشی و فرصت های شغلی منجر شد. نتایج حاکی از آن بود که پزشکان و پیراپزشکان به دلیل مسائل دافعه در کشور و جاذبه های زیاد در کشور مقصد به مهاجرت گرایش پیدا کرده اند. از سیاستگذاران حوزه سلامت و پزشکی انتظار می رود تا برای پیشگیری و مدیریت روند مهاجرت نیروهای متخصص پزشکی، برنامه ها و قوانینی شفاف را درخصوص مدیریت و رفع موانع ماندگاری جامعه پزشکی و تقویت جاذبه ها تدوین کنند

پژوهش حاضر به منظور سنجش ارزش آموزش عالی در میان دانشجویان دو دانشگاه غیردولتی و یک دانشگاه دولتی در شهر اصفهان به روش توصیفی از نوع همبستگی انجام شد. حجم نمونه برآوردی 307 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد در کلیه گروه های تحصیلی بودند که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه 30 سوالی لوترل و ریچارد (2011) در پنج بعد انتظارات خانواده، تمرکز مدرسه‫ ای، ارزش تحصیلی، ارزش های عمومی آموزش و موانع پیشرفت بود که پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (r=0. 78) برآورد شد. برای تحلیل داده ها از آزمون تی تک راهه، تحلیل رگرسیونی و خوشه ای، با استفاده از ضابطه اطلاعات آکائیکه (AIC[1]) استفاده شد. نتایج نشان داد که ارزش برای ادامه تحصیل در دانشگاه از سطح متوسط بالاتر است. نتایج خوشه بندی نشان داد که در هر دو گروه انتظارات خانواده اهمیت بیشتری در تمایل دانشجویان به سمت آموزش عالی دارد و به همین دلیل، موانع پیشرفت ناشی از سوی خانواده برای آنها زیاد نیست. علاوه بر این، رفتارهای ضد مدرسه ای در هر دو گروه بالا بود. نتایج همچنین نشان داد که در گروه اول برعکس گروه دوم مهم ترین پیش بینی کننده انتظارات خانواده و ارزش های عمومی، آموزش هستند. به طورکلی، آنچه موجب تمایل به سمت دانشگاه می شود، ناشی از میل موفقیت طلبی و انتظارات خانواده است. ‬

هدف پژوهش حاضر ارزیابی کیفیت و شناسایی نقاط ضعف و قوت بخش های مختلف پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته روانشناسی تربیتی دانشگاه های دولتی شهر تهران بود. روش پژوهش از نوع ارزشیابی و جامعه آماری شامل تمام پایان نامه های دوره کارشناسی ارشد رشته روانشناسی تربیتی دانشگاه های دولتی شهر تهران در دوره زمانی 1395-1392 بود که از میان آنها به طور تصادفی سه دانشگاه الزهرا، تهران و علامه طباطبایی انتخاب شدند. همچنین 90 پایان نامه به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش چک لیست پژوهشگر ساخته و شامل 6 مولفه، 30 شاخص و 83 نشانگر بود و روایی محتوایی لاوشی آن 92/0 و پایایی آن با فرمول پایایی بین کدگذاران(ICR) برابر80/0 به دست آمد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که وضعیت 3/63 درصد از شاخص های پایان نامه های بررسی شده نامطلوب، 7/16 درصد کاملا مطلوب، 10 درصد مطلوب، 7/6 درصد نسبتا مطلوب و 3/3 درصد کاملا نامطلوب است. همچنین در میان6 مولفه، وضعیت مولفه کلیات پژوهش نامطلوب، بحث و نتیجه گیری نامطلوب، بنیان نظری و پیشینه پژوهش مطلوب، روش های پژوهش مطلوب، مسائل بنیادی مطلوب و تحلیل یافته ها کاملا مطلوب است. به منظور زمینه سازی برای بهبود کیفیت پایان نامه ها، پیشنهادهایی متناسب با ساختار و امکانات آموزشی فعلی ارائه شده است

متغیرهای روانشناختی در محیط های دانشگاهی، که از نظر تفاوت های فردی و شخصیتی تنوع بسیاری دارند، موجب افزایش سازگاری دانشجویان می شود و عملکرد تحصیلی آنان را تحت تاثیر قرار می دهد. هدف این پژوهش تعیین رابطه باور آمیختگی اندیشه-کنش و کنترل عواطف با علایم فرسودگی تحصیلی دانشجویان با واسطه گری نشانگان وانمودگرایی بود. روش پژوهش کمی از نوع همبستگی و نمونه آماری آن شامل 250 نفر از دانشجویان علوم پزشکی دانشگاه های استان آذربایجان غربی در سال تحصیلی 97-1396 بود که به روش نمونه گیری خوشهای چند مرحله ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از مقیاس کنترل عواطف ویلیامز و همکاران، پرسشنامه فرسودگی تحصیلی برسو و همکاران، پرسشنامه باور آمیختگی اندیشه-عمل راچمن و مقیاس نشانگان وانمودگرایی کلانس استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون، بوت استراپ و سوبل و از طریق برنامه نرم افزار SPSS و Amos تحلیل شدند. نتایج نشان داد که برازندگی مدل در اصلاح اولیه از طریق حذف مسیر غیرمعنادار تایید می شود. متغیر کنترل عواطف و عامل های باور آمیختگی اندیشه-عمل در تعامل با نقش واسطه ای نشانگان وانمودگرایی در تبیین فرسودگی تحصیلی دانشجویان نقش دارند که در مجموع، 45 درصد از واریانس فرسودگی تحصیلی از طریق متغیرهای مدل تبیین می شود. اثر مستقیم کنترل عواطف، باور آمیختگی اندیشه-کنش اخلاقی، باور آمیختگی اندیشه-کنش احتمال برای خود و نشانگان وانمودگرایی در برآورد فرسودگی تحصیلی دانشجویان معنادار است. اما اثر مستقیم خرده مقیاس باور آمیختگی اندیشه-عمل احتمال برای دیگران معنا دار نیست. اثر غیرمستقیم باور آمیختگی اندیشه-عمل اخلاقی با میانجیگری نشانگان وانمودگرایی و کنترل عواطف بر میزان فرسودگی تحصیلی دانشجویان معنا دار است.