Iranian Journal of Medical Ethics and History of Medicine
Year:2012 | Volume: | Issue: |Papers Count:8

در سال های اخیر مراجعه زنان مسن به مراکز درمان ناباروری افزایش یافته است. برای استفاده از تکنولوژی های کمک باروری (ART) در زنان با سن بالا کلیه مسائل پزشکی و اخلاقی حل نشده و همواره این سوال مطرح می شود که آیا باید محدودیت سنی برای ارائه درمان کمک باروری قائل شد یا خیر؟این مطالعه از نوع اسنادی و کتابخانه ای است. مطالب و مقالات در پنج بخش پزشکی، اخلاقی، زوج، جامعه و فرزند حاصل بررسی و ارائه شده است. هم چنین قوانین، دستورالعمل ها و مطالب موجود در این زمینه مورد ارزیابی قرار گرفته است.در ایران دستورالعمل جامعی برای محدودیت سنی زنان جهت انجام درمان کمک باروری تدوین نشده است. در این باره کلینیک ها و مراکز درمان ناباروری با توجه به سیاست مرکز و شرایط موجود، بر اساس آئین نامه های غیررسمی و داخلی خودشان عمل می کنند. بررسی پروتکل های درمانی در بیش تر مراکز نشان می دهد که زنان تا سن 45 سال در سیکل درمان نازایی قرار می گیرند و پذیرش زنان بالای 45 سال تنها با تایید پزشک و وجود شرایط بالینی مناسب بیمار انجام می شود. از نظر فقهی و حقوقی نیز منعی برای درمان ناباروری زنان مسن در کشورمان وجود ندارد. اما همواره سلامت مادر و فرزند از دیدگاه پزشک اولویت اول را دارد و اعمال درمانی باید در همین راستا صورت گیرد.از آن جایی که نباید سن را تنها معیار پذیرش زن نابارور جهت درمان کمک باروری قرار دهیم، لازم است در این باره دستورالعمل جامعی تدوین شود.

یکی از موضوعات مهم مطرح در زمینه اخلاق پزشکی، بحث رضایت بیماران در انجام اعمال پزشکی است. این موضوع نیز در حقوق مطرح گردیده و قانون گذار در قانون مجازات اسلامی به تبیین و شرایط اخذ رضایت، مشروع بودن عمل طبی یا جراحی، اهلیت رضایت دهنده و... پرداخته است. با این تفاوت که رضایت در اخلاق پزشکی دارای اقسامی از جمله رضایت صریح، ضمنی و آگاهانه است. اما در قانون مجازات اسلامی تنها به بیان رضایت اکتفا شده است بدون این که مشخص باشد که منظور قانون گذار، کدام یک از اقسام رضایت است. اهمیت این موضوع از آن جایی است که اگر از بیمار اخذ رضایت با توجه به شروط مدنظر قانون گذار صورت نگیرد موجب ضمان پزشک خواهد بود. در این مقاله ضمن بیان شروط مقرر قانون گذار در اخذ رضایت از بیمار، به بیان این مطلب که آیا رضایت مطروحه در قانون مجازات اسلامی شامل انواع رضایت در اخلاق پزشکی می شود یا خیر، ضمانت اجرای عدم رعایت این شروط و به بررسی این مطلب که منظور از ضمان در صورت عدم اخذ رضایت چیست و دیگر مواردی که به اخذ رضایت از بیمار مربوط می گردد، پرداخته می شود.

هر مجموعه سازمانی دارای کدهای اخلاقی متناسب با ساختار حرفه ای خود است که اخلاق حرفه ای نام دارد. آموزش عالی نیز نظامی حرفه ای است و اساتید دانشگاه ها به عنوان افرادی که مسوولیت تعلیم و تربیت دانشجویان را بر عهده دارند باید از اصول اخلاق حرفه ای معلمی آگاهی داشته و به آن پایبند باشند. رعایت اخلاق آموزشی تضمین کننده سلامت فرایند یاددهی - یادگیری در دانشگاه است و موجب افزایش تعهد پاسخگویی مدرسان نسبت به نیازهای دانشجویان می شود.هدف این مقاله مروری که به کمک مطالعه کتابخانه ای و بررسی کتب و مقالات مرتبط تدوین شده است، تبیین اخلاق حرفه ای اساتید دانشگاه ها به عنوان یک معلم بوده و در آن استانداردهای اخلاقی اساتید در دو نقش آموزشی و تربیتی مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور گزیده ای از دستورات اخلاقی اسلام در ارتباط با موضوع تشریح شده و به قوانین برخی از کشورها در زمینه اخلاق حرفه ای تدریس نیز اشاراتی شده است.بر اساس مبانی اخلاق حرفه ای معلمی، یک استاد در دو بعد باید خود را ملزم به رعایت اصول اخلاقی بداند؛ اول، به جهت جایگاه تاثیرگذاری که بر رفتار و افکار فراگیران دارد، باید خود را آراسته به فضایل اخلاقی نماید و بداند موثرترین روش در انتقال ارزش های اخلاقی مثبت، آشکار شدن آن ها در رفتار واقعی مدرس است. دوم، به جهت وظیفه ای که در قبال برآوردن نیازهای آموزشی دانشجویان دارد، باید با رعایت حداکثری اصول اخلاقی در انجام وظایف حرفه ای، مسوولیت های آموزشی خود را به بهترین نحو به انجام رساند.

شیوع بیماری های واگیر از جمله وبا و طاعون، از عوامل مهم مرگ و میر در دوره قاجار بود و ضرورت مبارزه با این بیماری ها یکی از دغدغه های مهم دولت به شمار می رفت. اخذ دانش طب و داروسازی نوین از اروپا و ارتقا اطلاعات بهداشتی، یکی از راهکارهای جلوگیری از شیوع این بیماری ها بود که با اقداماتی نظیر اعزام محصل به اروپا توسط عباس میرزا آغاز و با تاسیس دارالفنون به همت امیرکبیر ادامه یافت. با کمک معلمین اروپایی دارالفنون، طب و داروسازی نوین در ایران توسعه یافت اما گسترش آن با مخالفت های گوناگونی در جامعه سنتی کشور همراه بود. در این پژوهش سعی بر این است تا با تکیه بر منابع، شکل گیری و گسترش داروسازی و داروخانه نوین و برخی موانع و مشکلات ایجاد شده در راه توسعه آن، مورد بررسی قرار گیرد.

در سال های اخیر، با پیشرفت زیست شناسی مولکولی و بیوتکنولوژی، برنامه های واکسیناسیون پیشرفت های قابل ملاحظه ای داشته است. در این میان، تحقیق در زمینه واکسن های گیاهی به موضوعی بسیار وسوسه انگیز تبدیل شده و فناوری استفاده از گیاهان تراریخته برای تولید واکسن های انسانی یا حیوانی توجه زیادی را به خود جلب کرده است. مزایای زیادی برای تولید واکسن در گیاهان تراریخته مطرح شده است که از آن جمله می توان به هزینه پایین، سهولت نگه داری، عدم انتقال آلودگی، و سازگاری بالا با سیستم ایمنی بدن اشاره نمود. تاکنون، تعداد زیادی از این واکسن ها در سیستم های مختلف گیاهی تولید شده اند. پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای و با استفاده از کتب و مقالات فارسی و لاتین و بهره گیری از پایگاه های اینترنتی صورت گرفته است.در این مقاله ضمن معرفی واکسن های گیاهی، جنبه های اخلاقی مربوط به تولید و آزمون های بالینی آن ها از سه جنبه (تولید واکسن های خوراکی در گیاهان تراریخته، آزمون های بالینی واکسن های گیاهی، واکسن های گیاهی و بهداشت جهانی) مورد بحث قرار گرفته است. مطالعه حاضر نشان می دهد که هر چند بسیاری از جنبه های اخلاقی مربوط به واکسن های گیاهی مواردی آشنا هستند ولی مسائل جدید اخلاقی را هم برای اخلاقیون و سیاست گذاران مطرح کرده اند. به علاوه، امید به استفاده گسترده از واکسن های گیاهی در کشورهای در حال توسعه بدون توجه به امکان سنجی آن بسیار خام است. به همین دلیل امکان سنجی تجاری واکسن های گیاهی به عنوان راه حلی برای مشکل بهداشت جهانی با هدف گسترش آن در کشورهای در حال توسعه بسیار حایز اهمیت است.

در جامعه پزشکی بحث اخلاق، به دلیل اهمیت این حرفه از جایگاه ویژه ای برخوردار است و دندان پزشکی نیز همانند سایر شاخه های علوم پزشکی نیازمند چنین توجهی است. این پژوهش به منظور بررسی میزان آگاهی دندان پزشکان شهر شیراز از اصول اخلاق حرفه ای که در کدهای اخلاقی انجمن دندان پزشکی آمریکا به آن ها توصیه شده است به خصوص اصول مربوط به حقوق بیماران انجام شد.پژوهش حاضر مطالعه ای توصیفی - مشاهده ای و مقطعی می باشد. جامعه مورد مطالعه، دندان پزشکان شهر شیراز بودند که دارای مطب می باشند. نمونه مورد مطالعه، 97 نفر از این دندان پزشکان بودند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه ای حاوی 20 سوال استفاده گردید. پایایی و روایی این پرسش نامه قبلا تایید شده بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS انجام شد. برای به دست آوردن همبستگی سن با میزان آگاهی از آزمون ANOVA و جنس با میزان آگاهی از آزمون T استفاده شد.نتایج نشان داد که میزان آگاهی دندان پزشکان شیراز از رعایت منشور حقوق بیمار 61 درصد می باشد (بیش ترین امتیاز 94 درصد و کم ترین امتیاز 17 درصد) با امتیاز 11 از 18. ارتباط آماری معنی داری بین سطح آگاهی دندان پزشکان با متغییرهای سن (P=0.67) و جنس (P=0.68) مشاهده نشد.ارائه دهندگان خدمات دندان پزشکی باید از مفاد حقوق بیمار آگاهی داشته و ضروری است که آموزش اخلاق در دانشکده دندان پزشکی بازنگری شود و نیل به این هدف نیازمند مشارکت همگانی و برنامه ریزی صحیح برای آموزش در این زمینه در سطح کشور می باشد.

هوش اخلاقی عبارت است از توانایی تشخیص درست از غلط، انتخاب درست و در نهایت رفتار مبتنی بر اخلاق. هدف پژوهش حاضر تعیین و مقایسه سطح هوش اخلاقی اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد بود.پژوهش حاضر پژوهشی توصیفی - تحلیلی است که به صورت مقطعی در سال های 90- 1389 انجام شده است. جامعه پژوهش شامل اعضای هیات علمی و کارکنان دانشکده های بهداشت و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد بود که تعداد 100 نفر از آن ها به روش تصادفی طبقه بندی شده، نمونه گیری و وارد پژوهش شدند. داده های مورد نیاز توسط پرسشنامه معتبر Lennick و Kiel جمع آوری و با به کارگیری نرم افزار SPSS نسخه 16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.بر اساس یافته های پژوهش اعضای هیات علمی و کارکنان در 3 مولفه درستکاری، بخشش و مسوولیت پذیری دارای وضعیت خیلی خوب بودند. در مولفه دلسوزی نیز اعضای هیات علمی و کارکنان، به ترتیب دارای وضعیت خیلی خوب و خوب بودند. متغیر سن رابطه معنی دار آماری با سطح هوش اخلاقی داشت (P=0.04)، به طوری که با افزایش سن، میانگین امتیاز هوش اخلاقی افراد کم تر از 50 سال افزایش یافته و در افراد بالای 50 سال مجددا کاهش یافته است. سایر متغیرهای دموگرافیک (جنس، مدرک تحصیلی، سمت، سابقه کار، سابقه مدیریت و دو شغله بودن) نیز رابطه معنی داری با سطح هوش اخلاقی نداشتند.سطح مطلوب هوش اخلاقی اعضای هیات علمی و کارکنان می تواند منجر به ایفای موثر نقش دانشگاه در توسعه اخلاقی دانشجویان گردد. در عین حال می توان از طریق رهیافت هایی نظیر تشویق رفتار مبتنی بر اخلاق، وضعیت موجود را ارتقاء داد.

مرگ حقیقتی است گریزناپذیر و عدالت پیشه که نه از سهم کسی می کاهد و نه بر سهم کسی می افزاید. می رسد و می برد و حیات را می کند و می برد. مبارزه نافرجام با آن دغدغه همیشگی بشر بوده و تمام کوشش های بشر جز اندکی به تاخیر انداختن آن ثمری نداشته است. دیندار و لامذهب از آن می گریزند و ماندگان بر رفتگان می گریند و بر نبودشان به سوگ می نشینند. درد جاودانگی، پیوسته چون پتک بر سر می کوبد و سرشت سوگناک زندگی، چون سوت گوشخراش در ایستگاه های قطار پیوسته سلسله اعصاب و حواس را به هم می تند و چنان کلافی از آن می سازد که تن روح را می بندد و با روح تن می جنگد. مرگ حکایتی است عظیم و واقعه ای است مهیب. هول و دهشت از آن، نیمه شب از خواب می جهاند و شبی آخر به خواب می سپارد.