مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی بابل
سال:1389 | دوره:12 | شماره:2 (پی در پی 55) |تعداد مقالات:15

سابقه و هدف: کلومیفن سیترات در تحریک تخمک گذاری در زنان نابارور به کار می رود، علی رغم تاثیر مناسب آن در افزایش تعداد تخمک ها، میزان باروری گزارش شده در طی مصرف آن پایین است. با توجه اهمیت سلولهای استرومای آندومتر انسانی در تغییرات منتهی به لانه گزینی، این مطالعه به منظور شناسایی تاثیر دوزهای مختلف کلومیفن سیترات بر مورفولوژی و تکثیر این سلول ها در شرایط آزمایشگاهی انجام شد.مواد و روشها: در این مطالعه تجربی، 7 نمونه آندومتر انسانی در شرایط استریل و با روش مکانیکی خرد شده و سلول های استرومایی با روش هضم آنزیمی (کلاژناز) و عبور از صافی های سلولی و سانتریفیوژ، جدا شده و سپس با رنگ آمیزی تریپان بلو، درصد زنده بودن و تعداد آنها تعیین گردید. سلول های هر نمونه بطور مساوی به چهار گروه تقسیم شد. گروه کنترل فقط محیط کشت DMEM/F12 دارای آنتی بیوتیک و 5% - FBS و گروه های آزمایش، محیط کشت و یکی از دوزهای 1، 5 و 10 میکرومولار کلومیفن سیترات را به مدت دو هفته گرفتند. در آغاز و پایان کشت از سلولها عکس برداری و نهایتا با استفاده از آنزیم تریپسین (0.25%) سلول ها از کف ظرف کشت جمع آوری و مجددا زنده بودن و تعداد آن ها تعیین و گروهها مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: تغییرات مورفولوژیک در گروه کنترل و دوز 1 میکرومولار مشابه و شامل تبدیل سلولهای استرومال کروی به شکل فیبروبلاستی بود. دوزهای 5 و 10 میکرومولار کلومیفن سیترات مانع تکثیر و تغییرات مورفولوژیک طبیعی این سلول ها شدند. اختلاف معنی داری بین این دو گروه و گروه های کنترل و 1 میکرومولار مشاهده شد (p<0.001).نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد گه تاثیر کلومیفن سیترات بر سلولهای استرومای آندومتر در محیط کشت وابسته به دوز بوده و دوزهای بالاتر آن اثر مهار کننده دارند.

سابقه و هدف: محرک های استرس زای مختلف، اثرات متفاوتی بر حافظه و یادگیری دارند. با پیشرفت تکنولوژی انسان ها در معرض عوامل استرس زای گوناگونی قرار دارند. لذا این مطالعه به منظور مقایسه اثرات اعمال استرس ملایم همراه با استرس صدا بر حافظه و یادگیری در موشهای صحرایی با تست اجتنابی غیرفعال انجام شد.مواد و روشها: در این مطالعه از 24 سر موش صحرایی نر نژاد وسیتار 22 روزه به وزن تقریبی 55 گرم استفاده شد. رتهای نر به چهار گروه شش تایی تقسیم شدند، گروه (I+H) تحت استرس تزریق زیرجلدی سدیم کلراید %0.9 با استرس هندلینگ، گروه (I+N) تحت استرس تزریق زیر جلدی سدیم کلراید 0.9% با هندلینگ به علاوه استرس صدا، گروه (N) تحت استرس صدا قرار گرفته و گروه کنترل (C) تحت هیچ استرس قرار گرفت. موشهای سه گروه اول روزانه به مدت 4 هفته تحت استرس قرار داشتند. در پایان موشها تحت تست احترازی غیر فعال قرار گرفته و باهم مقایسه شدند. یافته ها: زمان تاخیر حیوانات در ورود به محفظه تاریک به طور معناداری در گروه (I+H) در مقایسه با گروه های (I+N) و (N) افزایش یافت (p=0.01). اما استفاده از استرس صدا همراه با استرس تزریق – هندلینگ به طور معناداری سبب کاهش حافظه و یادگیری در گروه  (I+N)در مقایسه با سه گروه دیگر شد (p=0.01).نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که استرس ملایم همراه با استرس صدا سبب کاهش یادگیری و حافظه در دوران نخست پس از تولد در موشهای صحرایی نر میشود.

سابقه و هدف: کورتیکو استروئیدها برای بلوغ ریه جنین به مادران باردار تجویز می شود ولی در مورد اثرات و عوارض آن بحث های زیادی وجود دارد. این مطالعه به منظور تعیین اثر بتامتازون بر روی مارکرهای سرمی عفونت در مادران باردار در معرض خطر زایمان زودرس انجام شد.مواد و روشها: این مطالعه آینده نگر بروی 50 زن باردار در معرض خطر زایمان زودرس بین 34-24 هفته بارداری که با تجویز بتامتازون 12 میلی گرم هر 12ساعت تا دو دوز برای بلوغ ریه جنین درمان شدند، در بیمارستان شهید یحیی نژاد بابل انجام شد.WBC, ESR, CRP قبل از تزریق بتامتازون، 2 ساعت پس از تزریق و روز دوم و سوم پس از تزریق اندازه گیری و مورد مقایسه قرار گرفت. یافته ها: میانگین سن حاملگی بیماران 31.9±2.4 هفته بوده است. میانگین گلبول های سفید (396±109) (p=0.000) نوتروفیل (473±109) (p=0.000) و ERS (p=0.008) (1.8±0.6) پس از درمان بطور معنی داری بیشتر از قبل از درمان بود ولی در مورد لنفوسیتها اختلاف معنی داری بین قبل و پس از درمان وجود نداشت. مقدار CRP نیز پس از تزریق بتامتازون افزایش معنی داری داشت (p=0.009).نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که درمان با بتامتازون قبل از تولد منجر به افزایش گذرای نشانگرهای سرمی عفونت در مادران باردار شده که به زودی به سطح پایه برمی گردد.

سابقه و هدف: کوآنزیم Q10 پیش ساز ویتامینی است که به صورت طبیعی در غشای سلولی و میتوکندری به میزان زیادی وجود دارد و به عنوان آنتی اکسیدان قوی در برداشت رادیکال های آزاد عمل می کند. این کوآنزیم که در تولید انرژی برای سلولهای عضلانی قلب نقش اساسی دارد، در بیماران نارسایی قلبی کاهش می یابد. از آنجاییکه درمان بیماران با نارسایی قلبی پیشرفته مقاوم به درمان یکی از چالش های مهم در بیماران قلبی می باشد، این مطالعه با هدف تعیین اثر تجویز کوآنزیم Q10 در درمان بیماران نارسایی قلبی پیشرفته انجام شد.مواد و روشها: این مطالعه نیمه تجربی بر روی 47 بیمار مبتلا به نارسایی پیشرفته قلبی مقاوم به درمان (کلاس III و IV بر اساس طبقه بندی انجمن قلب نیویورک) انجام شد. پس از انجام اکوکاردیوگرافی MM و 2D و داپلر رنگی، بیماران بمدت سه ماه با کوآنزیم Q10 خوراکی به مقدار روزانه 100 میلی گرم درمان شدند و مجددا اکوکاردیوگرافی برای بیماران انجام شد. اطلاعات شامل اندازه دهلیز چپ، قطر پایان سیستولی، قطر پایان دیاستولی و شدت نارسایی میترال قبل و بعد از درمان مقایسه و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: میانگین سن بیماران 60.5±12.8 سال بود. 30 نفر (63.8%) از بیماران مرد و 17 نفر (36.2%) زن بودند. در این مطالعه اندازه دهلیز چپ در 8.5%، قطر پایان سیستولی در 12.8%، قطر پایان دیاستولی در 19.1% بیماران بیش از 10 میلی متر کاهش داشت. افزایش کسر جهشی در 70.2% بیماران دیده شد که نسبت به قبل از درمان این تغییرات معنی دار بود(p=0.000)  در مبتلایان به کاردیومیوپاتی اتساعی کاهش بیشتر از 10 میلیمتر در اقطار دهلیز چپ و پایان سیستولی و پایان دیاستولی به ترتیب در 7.4%، 14.8%، 11.1% دیده شد در صورتیکه این کاهش در مبتلایان به بیماری کرونری قلب 9.1%، 18.2%، 45.4% بود. افزایش کسر جهشی در کاردیومیوپاتی اتساعی و بیماری عروق کرونر به ترتیب در 74.1% و 63.3% بیماران دیده شد. نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که تجویز کوآنزیم Q10 در کسر جهشی بیمارن دچار نارسایی قلب تاثیر بسزایی دارد. همچنین بر روی اقطار دهلیز و بطن بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر، نیز موثر می باشد.

سابقه و هدف: در حال حاضر علی رغم استفاده از لوله های تراشه کاف دار با فشار کم، عوارض ناشی از کاف کاملا برطرف نشده و عامل اصلی در تنگی تراشه بعد از انتوباسیون نیز فشار بیش از حد کاف است که می تواند باعث تحریک و آسیب مخاط تراشه شده و در نتیجه بعد از اکستوباسیون موجب اسکار شود. این مطالعه به منظور تعیین عوارض ناشی از اثرات فشاری کاف لوله تراشه بر نای انجام شد.مواد و روشها: این مطالعه مقطعی بر روی 60 بیمار در محدوده سنی 60-16 بستری در بخش مراقبت ویژه که 24 ساعت یا بیشتر انتوبه شده بودند، انجام شد. در این مطالعه فشار کاف لوله تراشه هر 6 ساعت مانیتور شد تا در حد 30-20 سانتیمتر آب باشد. سپس 2 ساعت، 24 ساعت، یک هفته، یک ماه و 3 ماه بعد از اکستوباسیون، بیماران ویزیت شدند. موارد سرفه، استریدور و تنگی نفس نیز بررسی شد و در موارد شک به تنگی تراشه برونکوسکوپی ریژید انجام گردید. اطلاعات بدست آمده در فرم های مخصوص ثبت و مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: در 60 بیمار مورد مطالعه میانگین سن آنها 45.36±11.3 سال بود که 37 نفر (61.66%) مرد و 23 نفر (38.3%) زن بودند و در میان افراد مورد بررسی 16 نفر (26.66%) در طی 2 یا 24 ساعت اول بعد از اکستوباسیون، دچار سرفه و استریدور شدند، که در پیگیریهای بعدی بهبود یافتند. تنها 1 نفر بعلت سرفه، تنگی نفس و استریدور در 24 ساعت اول، برونکوسکوپی ریژید شد که آتلکتازی و کلاپس ریه گزارش گردید. در این مطالعه هیچ موردی از تنگی تراشه و سایر عوارض فشاری کاف دیده نشد. نتیجه گیری: نتایج این بررسی نشان داد که حفظ فشار کاف لوله تراشه در حد (30-20 سانتی متر آب) و پایش منظم آن، از عوارض لوله گذاری نای جلوگیری می نماید.

سابقه و هدف: در تحلیل داده های باروری از روشهای مختلف آماری می توان استفاده نمود. در حالتی که متغیر پاسخ (وابسته)، گسسته باشد مدل پواسن مورد استفاده قرار می گیرد. در صورتی که شرایط مدل پواسن برقرار نباشد، از تعمیم یافته آن و یا در صورتی که متغیری به عنوان متغیر لایه (سطح) وجود داشته باشد بهتر است از پواسن چند سطحی استفاده گردد. هدف از این مطالعه، مقایسه برازندگی دو مدل تعمیم یافته و چند سطحی، نسبت به مدل پواسنی معمولی در برآورد ضرایب عوامل موثر بر تعداد فرزندان است.مواد و روشها: این مطالعه مقطعی بر روی یک نمونه 1019 نفری از زنان روستایی 49-15 سال که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی انتخاب شدند، انجام گردید. زنان در 7 طبقه قرار گرفتند و در هر طبقه بطور مساوی با استفاده از روش نمونه گیری سیستماتیک تعداد نمونه های مورد نظر انتخاب شده سپس تحلیل داده ها با استفاده از رگرسیون پواسنی معمولی، تعمیم یافته و چند سطحی انجام گرفت. یافته ها: میانگین فرزندان هر زن 4.3 و واریانس آن 8.3 بود. تحصیلات زن و همسر، سن ازدواج زن، وضعیت اقتصادی و متوسط شیردهی و فاصله گذاری بین فرزندها در دو مدل تعمیم یافته و چند سطحی معنی دار شدند (p<0.05).نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که دو مدل تعمیم یافته و چند سطحی نسبت به معمولی جهت تحلیل این داده ها مناسب تر بوده و می توانند ضرایب عوامل موثر بر تعداد فرزند را دقیقتر برآورد نمایند.

سابقه و هدف: علیرغم پیشرفتهای اخیر در درمان عفونت ادراری شیرخواران، هنوز هم این بیماری بخصوص همراه با ریفلاکس وزیکویورترال میتواند باعث آسیب کلیه شود. احتمال آسیب کلیه در سنین پایین مخصوصا در شیرخواران کمتر از یک سال بیشتر است. لذا این مطالعه به منظور بررسی شانس حضور اسکار کلیه در شیرخواران کمتر از یکسال که هنگام ابتلا به عفونت ادراری دارای ریفلاکس وزیکویورترال بودند، انجام شد.مواد و روشها: این مطالعه مقطعی بر روی 71 شیرخوار مبتلا به عفونت ادراری دارای ریفلاکس وزیکویورترال مراجعه کننده به بخش و یا درمانگاه نفرولوژی بیمارستان شیرخواران امیرکلا طی سالهای 87-1386 که هنگام ابتلا به اولین عفونت ادراری سن زیر یکسال داشتند، انجام شد. تشخیص ریفلاکس با (Voiding cystourethrography) VCUG از درجه 5-1 بود و اسکار (درجه 4-1) توسط اسکن (Dimercaptosuccinic acid) DMSA 4-6 ماه بعد از عفونت، انجام شد و سپس نتایج مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: از 71 کودک زیر یکسال مورد مطالعه 49 نفر (%69) دختر بودند. از 142 واحد کلیه، 114 واحد (%80.3) دارای ریفلاکس بودند که ریفلاکس درجه  (%74.4) IIبیشترین میزان را تشکیل می داد. از 142 واحد کلیه مورد مطالعه 48 واحد (38.8%) دارای اسکار بودند که بیشترین شدت اسکار، درجه I (31 واحد(%64.4 ، بوده است. همچنین بیشترین درجه فراوانی اسکار در ریفلاکس درجه II ، 18 واحد (37.5%) بود.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که بیش از یک سوم شیرخواران زیر یک سال با عفونت ادراری و VUR دارای اسکار بودند. لذا با توجه به سن کم این بیماران و عوارض دراز مدت اسکار، توجه بیشتر و دقیق تر بیماران فوق توصیه می شود، همچنین احتمال ایجاد اسکار قبل از تولد را نیز نباید از نظر دور داشت.

سابقه و هدف: یبوست یکی از مسایل شایع طب کودکان است که موجب ارجاع آنان به متخصصین گوارش می شود. در بسیاری از موارد هیچ اختلال ساختمانی، آندوکرین یا اختلالات زمینه ای وجود ندارد که یبوست فانکشنال یا ایدیوپاتیک نامیده می شود. هدف از این مطالعه بررسی نقش مانومتری آنورکتال (نوار رکتوم) در تشخیص افتراقی یبوست مزمن فانکشنال از بیماری هیرشپرونگ در کودکان است. مواد و روشها: این مطالعه مقطعی طی یکسال بر روی 69 کودک 6 ماه تا 13 ساله مراجعه کننده به مرکز طبی کودکان با سابقه یبوست مزمن که به درمان طبی مناسب جواب نداده بودند، انجام شد. برای همه کودکان باریم انما بدون آمادگی قبلی انجام شد و تغییرات قطر رکتوم، تاخیر در تخلیه کولون بعد از 24 ساعت و وجود Treansition zone ثبت گردید. در مواردی که رفلکس مهاری رکتوآنال منفی بود و احتمال هیروشپرنگ مطرح بود تحت بیوپسی رکتوم قرار گرفتند و نتایج مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: از 69 کودک 6 ماهه تا 13 ساله با میانگین سنی 53.1±14 ماه، 37 نفر مذکر (53.62%) و 32 نفر مونث (46.38%) بودند. در 54 بیمار (78.26%) رفلکس مهاری رکتوآنال  (Rectoanal inhibitory Reflex) (RAIR)وجود داشت و در 15 نفر (21.73%) این رفلکس برقرار نشد که در 13 نفر آنها بیماری هیرشپرونگ براساس فقدان سلول گانگلیونی و دیسپلازی روده ای به اثبات رسید. در 2 نفر باقیمانده که سلول عصبی در بیوپسی رکتوم وجود داشت مجدد تحت مانومتری قرار گرفتند که رفلکس مهاری آنورکتال برقرار شد. لذا حساسیت و ویژه گی مانومتری آنورکتال بترتیب 100% و 96% و ارزش اخباری مثبت و منفی بترتیب 88% و 100% در تشخیص افتراقی یبوست مزمن فانکشنال از بیماری هیرشپرونگ به اثبات رسیده است.نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که مانومتری آنورکتال یک روش مناسب با حداقل خطا در تشخیص افتراقی یبوست مزمن فانکشنال از بیماری هیرشپرونگ در کودکان است. بنابراین بهتر است کلیه کودکان با یبوست مزمن مقاوم به درمان و شک به هیرشپرونگ قبل از انجام بیوپسی رکتوم تحت مانومتری آنورکتال قرار گیرند.

سیمانهای استخوانی عامل تثبیت پروتز و پرکننده استخوانی در جراحیهای ارتوپدی می باشند. سیمانهای پلیمری پلی متیل متا اکریلاتی  (PMMA)مهمترین این مواد می باشند. با وجود کثرت استفاده از این سیمانها، مشکلات زیستی فراوانی در ارتباط با این مواد وجود دارد، از این رو تحقیقات زیادی برای ساخت سیمانهای استخوانی با سازگاری زیستی مناسبتر انجام شد. سیمانهای استخوانی کلسیم فسفاتی بهترین جایگزین بافت سخت می باشند. کلسیم فسفاتها ترکیباتی هستند که توسط بدن در فرآیند استخوان سازی مورد استفاده قرار می گیرند. این مواد در شکلهای مختلفی نظیر بلوکهای متخلخل یا متراکم، ذرات یا گرانول و سیمان به عنوان جایگزین بافت استخوانی مورد استفاده قرار می گیرند. سیمانهای کلسیم فسفاتی از دو قسمت پودری و مایع تشکیل شده اند و پس از اختلاط با یکدیگر به صورت خمیر هموژنی در می آیند که در دمای اتاق و بدن سفت می شوند. این سیمانها در هنگام کاربرد به صورت خمیر سیمانی، امکان پرکردن کامل هرگونه ضایعه استخوانی را فراهم می آورند، اما به علت عدم استحکام کافی جهت کاربردهای متحمل بار، مناسب نمی باشند. این تحقیق، مروری بر ساخت و بررسی خواص کاربردی سیمان استخوانی کلسیم فسفاتی جهت کاربردهای مختلف کلینیکی می باشد.

سابقه و هدف: عدم تحرک فیزیکی هر ساله حدود 2 میلیون مرگ در سراسر جهان برجا می گذارد و عامل 16-10 درصد سرطان سینه، کولون و دیابت می باشد و 22% علل بیماریهای ایسکمیک قلب را تشکیل می دهد. لذا این مطالعه به منظور بررسی تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی شده بر روی فعالیت جسمانی کارکنان مرکز بهداشت استان کرمان انجام شد.مواد و روشها: این مطالعه نیمه تجربی بصورت قبل و بعد بر روی 149 نفر از کارمندان مرکز بهداشت استان و شهرستان کرمان که در دو گروه مورد و شاهد قرار گرفتند، انجام شد. بوسیله پرسشنامه محقق ساخته ، سازه های این تئوری قبل و بعد از مداخله اندازه گیری شدند .مداخلات آموزشی در گروه مورد بر اساس مداخلات مبتنی بر این تئوری به مدت 6 هفته اجرا شد و در گروه شاهد فقط از سخنرانی استفاده شد. سپس دو گروه مورد ارزیابی قرار گرفتند.یافته ها: دو گروه از نظر متغیر های دموگرافیکی تفاوت معنی دار با هم نداشتند. قبل از مداخله تفاوت معنی داری بین میانگین نمرات سازه های مختلف این تئوری در دو گروه مشاهده نشد (p>0.05) بعد از مداخله، در میانگین نمرات آگاهی و قصد رفتاری گروه مورد افزایش معنی دار و در گروه شاهد فقط در میانگین نمرات قصد رفتاری افزایش معنی دار مشاهده شد(p<0.05)  همچنین در میانگین تفاضل نمرات سازه های تئوری قبل و بعد از مداخله اختلاف معنی داری بین گروه مورد و شاهد مشاهده نشد.نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که مداخله آموزشی مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی شده و به مدت 6 هفته با مداخله آموزشی از طریق سخنرانی بر روی تعداد فعالیت فیزیکی افراد تاثیر نداشته است.

سابقه و هدف: پرخاشگری یکی از شایع ترین مشکلات رفتاری کودکان می باشد. اخیرا قصه گویی به عنوان یک روش کاهش پرخاشگری مورد توجه قرار گرفته است. لذا این مطالعه به منظور مقایسه دو رویکرد قصه گویی در کاهش مولفه های رفتار پرخاشگرانه پسران 6 تا 8 ساله از دیدگاه والدین انجام شد.مواد و روشها: این مطالعه شبه تجربی بر روی 33 پسر، 6 تا 8 ساله که در پرسشنامه پرخاشگری شهیم نمره 1 انحراف استاندارد بالاتر از میانگین داشتند، انجام گرفت. افراد به طور تصادفی در سه گروه 11 نفری (2 گروه آزمایشی و 1 گروه کنترل) قرار گرفتند. از هر 3 گروه پیش آزمون گرفته شد سپس دو گروه آزمایش به مدت 11 جلسه در برنامه «قصه گویی» و «قصه گویی همراه با بحث» شرکت کردند اما گروه کنترل در هیچ برنامه ای شرکت نکرد. پرخاشگری واکنشی، رابطه ای و جسمانی هر سه گروه پس از پایان برنامه و 3 ماه بعد مورد مقایسه قرار گرفت. یافته ها: میانگین نمره پس آزمون پرخاشگری واکنشی، رابطه ای و جسمانی گروه آزمایشی قصه گویی به ترتیب 3.3، ±14.45، 13.55±2.1، 10.91±1.3 و قصه گویی همراه با بحث 11.18±2.3، 10.18±1.7، 9.09±1.5، بود میانگین نمره پرخاشگری واکنشی، رابطه ای و جسمانی گروه قصه گویی همراه با بحث نسبت به گروه قصه گویی کاهش معنی داری داشت (p<0.05).نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه که روش قصه گویی همراه با بحث نسبت به روش قصه گویی در کاهش نشانه های پرخاشگری اثربخشی بیشتری داشت، می توان از آن در آموزش و درمان مشکلات کودکان استفاده کرد.

سابقه و هدف: کمیت و کیفیت فاضلاب بیمارستانی به علت برخورداری از انواع آلاینده های خطرناک میکروبی و شیمیایی، جهت حفظ و ارتقای سلامت جامعه و محیط زیست از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. لذا در این مطالعه، ویژگی های کمی و کیفی فاضلاب بیمارستان های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی بابل و اثرات آن بر سلامت محیط زیست مورد بررسی قرار گرفته است.مواد و روشها: این مطالعه مقطعی بر روی فاضلاب های 3 بیمارستان شهید بهشتی، شهید یحیی نژاد و کودکان امیرکلا انجام شد، که طی آن کمیت و کیفیت فاضلاب خام مورد بررسی قرار گرفت. میزان مصرف آب با استفاده از برگه های آب بها و سرانه تولید فاضلاب از طریق تعیین ضریب تبدیل آب به فاضلاب بدست آمد. 72 نمونه از فاضلاب خام جمع آوری و جهت اندازه گیری پارامترهای PH، اکسیژن مورد نیاز زیستی (BOD₅)، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD)، جامدات معلق کل (T.S.S) و کلیفرم کل (TC) با روش های استاندارد به آزمایشگاه ارسال و مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: میانگین میزان مصرف آب و تولید فاضلاب به ازای هر تخت در مراکز مورد مطالعه به ترتیب 614±74 و 474±73  لیتر در روز و ضریب تبدیل آب به فاضلاب 79.77 درصد تعیین گردید. میانگین میزان PH، BOD5، COD و T.S.S در فاضلاب خام در بیمارستان های مورد بررسی به ترتیب 7.53، 400±96، 616±166، 282±81 میلی گرم بر لیتر و محتمل ترین تعداد کلیفرم کل (MPN) در 100 میلی لیتر بیشتر از 2400 عدد بود. حجم کل فاضلاب تولیدی از بیمارستان های مورد نظر در سال 100524 متر مکعب و کل میزان بار آلودگی فاضلاب خروجی به اکوسیستم در صورت فقدان کارآیی سیستم های تصفیه فاضلاب 40210 کیلو گرم در سال بدست آمد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج پارامتر های کمی و کیفی فاضلاب تولیدی از بیمارستان های مورد مطالعه و اثرات نامطلوب آنها بر سلامت محیط زیست، ضرورت دارد که به موضوع مدیریت تولید فاضلاب، ساخت، بهینه سازی، مدیریت و راهبری صحیح سیستم های تصفیه فاضلاب در بیمارستان های مذکور و رفع مشکلات آنها توجه ویژه ای منظور گردد.