CROP PHYSIOLOGY
Year:2017 | Volume: | Issue: |Papers Count:8

تنش خشکی یکی از عوامل مهم و اثر گذار بر عملکرد و شرایط زندگی اکثر گیاهان زراعی از جمله ماش می باشد. لذا بررسی صفات مرتبط با تحمل به خشکی می تواند به شناسایی و انتخاب ارقام متحمل تر کمک نماید. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار، با سه سطح آبیاری 40، 60 و 80 درصد ظرفیت زراعی و پنج رقم و لاین ماش ازبکستانی، پرتو، هندی، لاین A 73-726 و B 73-726 در محیط کشت گلخانه اجرا شد. نتایج نشان داد که خشکی اثر معنی داری در سطح احتمال یک درصد بر تعداد غلاف در بوته، وزن بوته، تعداد شاخه اصلی، سطح برگ، وزن خشک ریشه و قطر ریشه داشت. با افزایش شدت خشکی از میزان سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، عملکرد کوانتومی فتوشیمیایی، محتوای نسبی آب برگ، کاروتنوئید، کلروفیل a و b، مجموع کلروفیل برگ و نسبت کروفیل a به b کاسته شد، در حالی که میزان پرولین برگ به میزان قابل توجهی افزایش یافت (P£0.01). هم چنین در این صفات در بین ارقام نیز تفاوت معنی داری وجود داشت، لاین a 73-726 از میزان سرعت فتوسنتز، محتوای نسبی آب برگ، کاروتنوئید، پرولین، کلروفیل a و b، مجموع کلروفیل برگ و نسبت کلروفیل a به b بالاتری نسبت به سایر ارقام و لاین های مورد بررسی در این آزمایش برخوردار بود.

به منظور بررسی اثر پرایمینگ بذر با سالیسیلیک اسید و تنش کم آبی بر فعالیت آنزیمی و عملکرد ذرت دانه ای، این آزمایش در سال 1394 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل دو سطح آبیاری نرمال (بدون تنش) و اعمال کم آبی به ترتیب بر اساس 70 و 110 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A پس از مرحله 9-8 برگی ذرت و عامل فرعی در سه سطح شامل پرایمینگ بذر ذرت با غلظت های 100 و 200 پی پی ام از سالیسیلیک اسید به همراه شاهد (عدم پرایمینگ) در مرحله قبل از کاشت بود. بر اساس نتایج حاصل از آزمایش، در اثر وقوع تنش کم آبی 27 درصد بر فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز در برگ ذرت افزوده شد و پرایمینگ بذر با غلظت های 100 و 200 پی پی ام از سالیسیلیک اسید، فعالیت آنزیم مذکور را به ترتیب 32 و 42 درصد افزایش داد. عملکرد دانه ذرت در اثر اعمال تنش کم آبی با افزایش دور آبیاری از 70 به 110 میلی متر تبخیر از تشتک از مرحله 9-8 برگی به بعد، 110 گرم در مترمربع کاهش یافت و پرایمینگ بذر با غلظت های 100 و 200 پی پی ام از سالیسیلیک اسید عملکرد دانه ذرت را به طور میانگین 13.50 درصد افزایش داد و اختلاف آماری معنی داری از لحاظ عملکرد دانه بین دو غلظت مورد مطالعه وجود نداشت. بنابراین با توجه به عدم وجود اختلاف معنی دار از لحاظ صفات مورد بررسی و به ویژه عملکرد دانه میان دو سطح غلظت، به نظر می رسد که پرایمینگ بذر با غلظت 100 پی پی ام سالیسیلیک اسید در راستای افزایش عملکرد دانه ذرت در هر دو حالت آبیاری نرمال و اعمال تنش کم آبی موثر بوده است.

در مناطق سردسیر، سیب زمینی به صورت بهاره کشت می شود. از چالش های پیش روی زراعت سیب زمینی در این مناطق، سرمای دیررس بهاره، سرمای زودرس پاییزه و گرمای تابستان می باشد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های زراعی 94-1393 در منطقه گندمان، استان چهارمحال و بختیاری، ایران اجرا شد. عامل اول شامل سه رقم جلی، فونتین و بورن و عامل دوم، ترکیبی از تیمار های مختلف کلسیم و جاسمونیک اسید (با غلظت پنج میکرومولار) شامل: 1- کلسیم + جاسمونیک اسید در مرحله قبل از تشکیل ریزوم ها (T1)، 2 کلسیم + جاسمونیک اسید در مرحله بعد از تشکیل ریزوم ها (T2)، 3- جاسمونیک اسید در مرحله قبل از تشکیل ریزوم ها (T3)، 4- جاسمونیک اسید در مرحله بعد از تشکیل ریزوم ها (T4)، 5- کلسیم از منبع نیترات کلسیم (T5)، 6- شاهد (عدم کاربرد هر دو فاکتور (T6)) بود. با توجه به نتایج، چنین می توان استنباط نمود که جاسمونیک اسید و کلسیم، در هر دو مرحله قبل و بعد از ریزوم دهی، باعث کاهش اثر نامطلوب تنش دمایی شدند، به علاوه این اثرات مثبت، زمانی که جاسمونیک اسید و کلسیم به صورت ترکیبی و در زمان قبل از ریزوم دهی اعمال شد، بیش تر بود. بر اساس نتایج به دست آمده هر دو فاکتور جاسمونیک اسید و کلسیم دارای اثر معنی دار بر ارقام مورد بررسی بودند، به طوری که رقم جلی نسبت به سایر ارقام واکنش بهتری داشت. در بین تیمارهای مورد بررسی نیز تیمار T1 در کلیه صفات مورد بررسی به جز مالون دی آلدهید، در هر سه رقم مورد آزمایش بیش ترین میانگین را نشان داد. در مجموع با توجه به نتایج حاصل، کاربرد تیمار ترکیبی جاسمونیک اسید و کلسیم در مرحله قبل از ریزوم دهی، با کاهش اثر سوء دما و تحریک غده زایی، باعث حصول عملکرد بیش تر شد.

جهت بررسی اثر تراکم بوته و الگوی کاشت بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و رشدی ذرت سینگل کراس 704، آزمایشی به صورت فاکتوریل درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در دانشگاه آزاد اسلامی واحد میاندوآب انجام شد. سطوح مختلف تیمارها شامل سه سطح تراکم بوته (7، 9 و 11 بوته در مترمربع) و دو سطح الگوی کاشت (کشت تک ردیفی و دو ردیفی) بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که بالاترین عملکرد دانه با 14121 کیلوگرم در هکتار به تراکم 9 بوته در متر مربع و الگوی کشت دو ردیفی تعلق داشت. بیش ترین تعداد بلال در مترمربع در تراکم 11 بوته در مترمربع مشاهده شد که با تراکم 9 بوته در مترمربع اختلاف معنی داری نداشت. با افزایش تراکم، وزن هزار دانه کاهش یافت، البته بین تراکم های 7 و 9 بوته در مترمربع اختلاف معنی داری مشاهده نشد. بیش ترین تعداد دانه در بلال و طول بلال به تراکم 7 بوته در مترمربع و کشت دو ردیفی اختصاص داشت که با تراکم 9 بوته در مترمربع و کشت دو ردیفی اختلاف معنی داری نداشت. بالاترین شاخص سطح برگ و ارتفاع بوته نیز به تراکم 11 بوته در متر مربع و الگوی کاشت دو ردیفی تعلق داشت. بیش ترین و کم ترین شاخص کلروفیل و درصد انتقال مجدد به ترتیب به تراکم های 7 و 11 بوته در مترمربع اختصاص داشت. ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که همبستگی بین عملکرد دانه با تعداد دانه در بلال، طول بلال، تعداد بلال، شاخص سطح برگ و انتقال مجدد مثبت و معنی دار است. طبق نتایج این پژوهش، تراکم 9 بوته در مترمربع و الگوی کاشت دو ردیفی برای زراعت ذرت سینگل کراس 704 در منطقه میاندوآب توصیه می شود.

این تحقیق به منظور تعیین اثر هورمون های سیتوکینین و جیبرلین بر بهبود صفات جوانه زنی ارقام ذرت با بنیه های متفاوت صورت گرفت. آزمایش در سال 1394 در آزمایشگاه بذر گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم زراعی و دامی دانشگاه تهران انجام گرفت. ارقام ذرت مورد استفاده شامل رقم هیبرید سینگل کراس 704 و رقم هیبرید سینگل کراس 260 بودند. آزمون جوانه زنی استاندارد به منظور تعیین قوه نامیه دو رقم بذر ذرت به صورت کاملا تصادفی انجام شد. رقم 704 نسبت به رقم 260 شاخص های جوانه زنی بالاتری را نشان داد. سپس بذرها به منظور ایجاد بنیه های متفاوت تحت آزمون پیری زودرس در زمان های 15 و 10، 5 روز و پس از آزمون پیری زودرس اثر غلظت های متفاوت هورمون سیتوکینین و جیبرلین بر بذرهای زوال یافته ارقام ذرت به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. در کلیه آزمایشات صفات درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، وزن تر ریشه چه، وزن تر ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و وزن خشک ساقه چه اندازه گیری شد. نتایج حاصل نشان داد که پیری یا زوال بذر سبب کاهش درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، وزن تر ریشه چه، وزن تر ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و وزن خشک ساقه چه می شود. تحت تیمارهای پیری زودرس تفاوت بین ارقام معنی دار بود. در رقم 704 صفات اندازه گیری شده تحت تیمارهای پیری زودرس کاهش کم تری را نسبت به رقم 260 نشان داد. تیمار بذرهای زوال یافته با هورمون های جیبرلین و سیتوکینین سبب بهبود صفات اندازه گیری گردید. اثر غلظت های بالاتر هورمون در تیمارهای طولانی مدت پیری بسیار چشمگیر بود. افزایش غلظت هورمون ها از 50 میکرومول به 150 میکرومول سبب بهبود صفات اندازه گیری شد.

به منظور بررسی اثر پلیمرسوپرجاذب بر عملکرد و برخی ویژگی های بیوشیمیایی ذرت تحت شرایط کم آبیاری، این آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح آماریبلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ای واقع در شهرستان اندیمشک در سال زراعی 95-1394 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کم آبیاری در سه سطح آبیاری کامل جویچه ها (شاهد)، آبیاری جویچه ها به صورت یک در میان ثابت، آبیاری جویچه ها به صورت یک در میان متغیر به عنوان فاکتور اصلی و پلیمر سوپرجاذب در سه سطح شامل عدم مصرف سوپرجاذب (شاهد)، 100 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب و 200 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب به عنوان فاکتور فرعی اجرا شد. نتایج نشان داد که کم آبیاری اثر معنی داری در افزایش عملکرد، تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه، پرولین و میزان کلروفیل a و b داشت. همچنین کاربرد سوپرجاذب باعث افزایش معنی دار عملکرد دانه، اجزای عملکرد دانه، میزان کلروفیل a و b و کاهش میزان پرولین شد. در بررسی اثر برهم کنش کم آبیاری و سوپرجاذب، تعداد دانه در بلال و عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. بیش ترین عملکرد دانه با میانگین 6.6 تن در هکتار مربوط به تیمار آبیاری کامل و 200 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب بود که با تیمار آبیاری جویچه ها به صورت یک در میان متغیر در شرایط 100 و 200 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب به ترتیب با 6.1 و 6.5 تن در هکتار اختلاف معنی داری نداشت. کم ترین عملکرد دانه در تیمار آبیاری یک در میان ثابت در شرایط عدم استفاده از سوپرجاذب با 4.6 تن در هکتار به دست آمد. به طور کلی نتایج نشان داد که پلیمرهای سوپرجاذب، اثر مثبت و معنی داری بر پارامترهای عملکردی به دلیل در اختیار قرار دادن آب و مواد غذایی در دو شرایط آبیاری کامل و کم آبیاری دارند.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی متانول و تنش خشکی بر شاخص های رشدی گیاه سویا، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در سال 1394 اجرا شد. تنش خشکی شامل آبیاری پس از 40، 60 و 70 درصد تخلیه رطوبت قابل دسترس به عنوان عامل اصلی و محلول پاشی متانول شامل عدم محلول پاشی (شاهد) و محلول پاشی با 7، 14 و 21 درصد حجمی متانول به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. محلول پاشی سه بار طی فصل رشد گیاه و با فواصل 15 روز یک بار بر روی قسمت های هوایی انجام شد. صفات اندازه گیری شده شامل: تجمع ماده خشک، عملکرد دانه، سرعت رشد محصول، نرخ جذب خالص، پرولین، قندهای محلول، پراکسید هیدروژن و محتوای رطوبت نسبی بود. نتایج نشان داد که اثر محلول پاشی متانول در شرایط تنش خشکی بر افزایش نسبی تمامی شاخص های رشدی و عملکرد معنی دار شد. مقایسه میانگین ویژگی های بررسی شده نشان داد که محلول پاشی متانول اثر مثبت و معنی داری بر شاخص های رشدی سویا داشت که منجر به افزایش ماده خشک و عملکرد دانه سویا شد، به طوری که بیش ترین عملکرد دانه طی محلول پاشی متانول با 21 درصد حجمی به دست آمد. هم چنین در شرایط تنش ملایم و تنش شدید با کاربرد بیش ترین مقدار از سطح متانول مقدار تولید پراکسید هیدروژن به کم ترین میزان رسید. طبق نتایج به دست آمده با کاربرد 14 درصد متانول افزایش بیش تری در کارایی پرولین در شرایط تنش شدید مشاهده شد. با افزایش کاربرد حجمی متانول از 7 به 14 درصد مقدار آب نسبی بیش تر در گیاه در شرایط تنش حفظ شد.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی سالیسیلیک اسید بر صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا قرمز تحت شرایط تنش خشکی، آزمایش مزرعه ای به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در منطقه دماوند در سال 1393 انجام شد. کرت های اصلی شامل رژیم آبیاری در دو سطح آبیاری مطلوب تا آخر فصل رشد (بر اساس 70 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیرکلاس A) و تنش خشکی در مرحله گل دهی ( بر اساس 110 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیرکلاس A) و کرت های فرعی شامل محلول پاشی اسید سالیسیلیک در چهار غلظت صفر (آب خالص)، 0.1، 0.7 و 1.5 میلی مولار بود. نتایج نشان داد که در شرایط تنش خشکی صفات فیزیولوژیکی مانند رنگیزه های فتوستنزی، عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا کاهش معنی داری داشت. به طوری که تنش کمبود آب ارتفاع بوته، کلروفیل a، کلرفیل b، تعداد غلاف در بوته و وزن هزار دانه را کاهش و میزان پرولین را افزایش داد. هم چنین محلول پاشی اسیدسالیسیلیک سبب بهبود کلروفیل کل، پرولین و اجزای عملکرد دانه شد. برهمکنش رژیم آبیاری و محلول پاشی اسید سالیسیلیک برکلروفیل a، کلرفیل b، کلرفیل کل و عملکرد دانه معنی دار بود. مصرف 0.7 میلی مولار اسیدسالیسیلیک در شرایط آبیاری مطلوب، سبب افزایش 70 درصدی میزان کلروفیل 60 a درصدی کلرفیل b و 56 درصدی عملکرد دانه نسبت به شرایط عدم مصرف اسید سالیسیلیک و تنش خشکی شد. مصرف اسیدسالیسیلیک بر صفات گیاه لوبیا در شرایط تنش خشکی در اکثر موارد اثر مثبت داشت. به طوری که غلظت 0.7 میلی مولار اسیدسالیسیلیک باعث کاهش اثر سوء تنش خشکی و افزایش تحمل گیاه زراعی لوبیا قرمز شد.