مجله علوم و فنون دریایی
سال:1382 | دوره:2 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

به منظور بررسی هیدروکربنهای چند حلقه ای آروماتیک در رسوبات جزیره سیری تعداد 8 ایستگاه انتخاب شد. نمونه برداری با گراب ون وین در آذر ماه سال 1381 صورت گرفت و نمونه ها به آزمایشگاه منتقل گردید. در ابتدا نمونه ها کاملا منجمد و خشک شد و سپس به وسیله عمل سوکسله (استخراج و تغلیظ با حلال) استخراج و به وسیله گاز نیتروژن تغلیظ گردید. نمونه های تغلیظ شده از ستون کروماتوگرافی عبور داده شد. در نهایت اندازه گیری کیفی به وسیله GC-MS و اندازه گیری کمی به وسیله HPLC صورت گرفت.در اندازه گیری کیفی PAHs به کمک GC-MS، ترکیب دی متیل نفتالین در چهار ایستگاه و ترکیب هیدروکسی بی فنیل در تعداد محدودی از ایستگاهها مشاهده شد. در اندازه گیری کمی PAHs به کمک HPLC کمترین مقدار بنزو آلفا پیرن 0.01 mg/kg و بیشترین مقدار بنزو (آ) آنتراسن 1.1 mg/kg گزارش شد.

اثر دما بر سمیت حاد سولفات کادمیوم در دو دمای 12±1oC و 19 ±1oC بر روی Pontogammarus maeoticus بررسی و 96 LC50 ساعته آنها در این دو دما مقایسه شد. تعیین سمیت تحت شرایط ساکن و شامل 3 مرحله: آزمون بازماندگی، آزمایش تعیین محدوده کشندگی و آزمایش اصلی تعیین سمیت صورت گرفت. پس از تعیین مرگ و میر طی 96 ساعت، LC50 سولفات کادمیوم در دو دما بر این گونه با نرم افزار محاسبات داروشناسی محاسبه شد و در نتیجه مقادیر 52.90 mg/L و 37.38 mg/L بترتیب برای 96 LC50 ساعته دمای 12±1oC و 19 ±1oC به دست آمد. طبق نتایج حاصل مقاومت این گونه نسبت به سولفات کادمیوم در دمای پایینتر بیشتر است.

تغییرات برخی از شاخص های کیفی ماهی فیتوفاگ Hypophthalmichthys molitrix از جمله رطوبت، چربی کل، پراکسید، تیوباربیتوریک اسید، اسیدهای چرب آزاد و آهن هم در فواصل زمانی 1، 4، 7، 10، 13 و 20 روز نگهداری در یخ، بررسی شد. کیفیت چربی نمونه ماهیان (از نظر فساد اکسیداتیو و هیدرولیتیک) کاهش معناداری )در سطح احتمال (%5 نشان داد. همچنین ارزیابی حسی با سنجش برخی از شاخص ها مانند چشم، بافت، ظاهر عمومی، بو و ظاهر آبشش بیانگر کیفیت تازگی ماهی از درجه عالی تا خوب تا روز چهارم و از درجه خوب تا قابل پذیرش تا روز دهم نگهداری بود.

با توجه به اهمیت ماهیان تغییر جنسیت یافته در تولید جمعیت تمام ماده قزل آلای رنگین کمان، در این مطالعه خصوصیات اسپرم ماهیان نر تغییر جنسیت یافته )تیمار(1  با اسپرم ماهیان نر معمولی - که به دو روش فشار ناحیه شکمی (شاهد) و جراحی و برداشت مستقیم از بافت بیضه )تیمار(2  استخراج گردید - از نظر درصد اسپرماتوکریت، مدت زمان تحرک در آب و محلول تقویت کننده اسپرم، درصد اسپرماتوزوآی متحرک، قابلیت لقاح و تولید بچه ماهیان سالم بررسی شد. براساس نتایج بررسی، ماهیان مورد مطالعه بجز درصد اسپرماتوکریت و درصد اسپرماتوزوآی متحرک، در موارد دیگر تفاوت معناداری نداشتند. میزان اسپرماتوکریت اسپرم نرهای تغییر جنسیت یافته (%84) با اسپرم نرهای معمولی تیمار 2 (%78) تفاوتی نداشت. اما هر دو از اسپرماتوکریت نرهای معمولی گروه شاهد (%35.33) بالاتر بودند. در اسپرم نر معمولی (خارج شده با فشار ناحیه شکمی تعداد اسپرماتوزوآهای متحرک بیشتر از اسپرم نرهای تغییر جنسیت یافته و در اسپرم نرهای تغییر جنسیت یافته نیز، این میزان از اسپرم نرهای معمولی (خارج شده با جراحی) بالاتر بود (P<0.01). همچنین شاخص گنادوسوماتیک نرهای معمولی و تغییر جنسیت یافته مورد مقایسه قرار گرفت و مشخص شد این شاخص در نرهای تغییر جنسیت یافته بالاتر است (P<0.05). نتایج استفاده از یک نوع محلول تقویت کننده بیانگر آن است که محلول تقویت کننده به طور معناداری موجب افزایش مدت زمان تحرک اسپرم در ماهیان تغییر جنسیت یافته شد (P<0.05).

فراوانی و تنوع مراحل لاروی ماهی در ناحیه خور - مصب فراکه در سواحل شمالی استان بوشهر از مهر 1379 لغایت شهریور 1380 در سه ایستگاه خور دوبه در جنوب، خور رمله در شمال و خور فراکه به مساحت کلی 10km2 بررسی گردید. نمونه برداری یک بار در هر ماه با تور بونگو با چشمه 500μ به صورت کشش مورب از نزدیک کف تا سطح انجام و علاوه بر آن عوامل محیطی همانند شوری، دما، pH نیز اندازه گیری و ثبت شد.در مجموع 2106 قطعه لارو در مراحل لاروی پیش از خمیدگی، پس از خمیدگی و مرحله اولیه نوجوانی جمع آوری و در قالب 15 خانواده جداسازی و شناسایی شدند. فراوانی لارو در کل مساحت بررسی شده 40551.2535 عدد محاسبه شد که در این میان خانواده های ساردین ماهیان (Clupeidae)، گاو ماهیان (Gobiidae)، شورت ماهیان (Sillaginidae)، به ترتیب فراوانی قرار داشتند و در مجموع %93.82 از کل فراوانی لاروی را در منطقه تشکیل می دادند. بیشتر نمونه های شناسایی شده خاص مناطق ساحلی و منطقه جزر و مدی کم عمق با بسترهای نرم و گلی بود. لاروها در تمام ماه های بررسی در منطقه حضور داشتند. اوج فراوانی آنها در فروردین ماه بود و در تیر ماه با افزایش دما، از فراوانی آنها کاسته می شد. در مقایسه ایستگاه های نمونه برداری، دوبه و رمله بترتیب بیشترین فراوانی را داشتند.شاخصهای تنوع، پراکندگی زیستی و غنای گونه ای از ارزش کمی برخوردار بود و عدم اختلاف معنادار (P>0.05) در تنوع و پراکندگی زیستی لاروها نشان دهنده یکنواختی شرایط زیستی در منطقه مورد نظر و عدم همگنی فراوانی در بین گونه ها بود بین فراوانی لاروها و عوامل شوری و دما همبستگی مشاهده نشد.

به منظور تعیین مدت ماندگاری بچه تاسماهی ایرانی در رودخانه تجن پس از رهاسازی و تخمین تعداد بچه ماهیانی که از مصب رودخانه گذشته و به دریا مهاجرت کرده اند، دو ایستگاه رهاسازی و دو ایستگاه صید در طول مسیر رودخانه تا مصب انتخاب شد. تعداد 40000 بچه تاسماهی ایرانی با میانگین وزنی متفاوت پس از علامتگذاری در داخل کارگاه و حمل به وسیله مخازن مخصوص دارای کپسول اکسیژن در ایستگاههای رهاسازی، طی چهار مرحله رها و سپس در ایستگاه های صید به وسیله دام با اندازه چشمه 10mm و نمره نخ 3mm صید شدند.بررسیها نشان داد بچه تاسماهیان ایرانی حداقل 12 ساعت و حداکثر بعد از طی زمان 74 ساعت از مصب گذشته و خود را به دریا رساندند. اوج مهاجرت آنها از ساعت 24 تا 3 بامداد بود. نتایج به دست آمده از مدت ماندگاری بچه تاسماهیان ایرانی پس از رهاسازی در فواصل 500m و 1500m مصب رودخانه تجن بیانگر آن است که مدت ماندگاری با هر یک از عوامل زمان (ساعت) رهاسازی، وزن بچه ماهیان در زمان رهاسازی و نیز فاصله محل رهاسازی تا مصب رودخانه ارتباط مستقیم دارد. براساس این نتایج بچه ماهیان با میانگین وزنی کمتر، مدت ماندگاری آنها در رودخانه بیشتر و بچه ماهیان با وزن بالاتر میانگین سرعت متوسط آنها بیشتر بوده است.به طور تخمین بین %80-50 بچه ماهیان از مصب گذشته و به دریا مهاجرت کردند.

در بررسی حاضر، تنوع ژنتیکی ماهی ازون برون (Acipenser stellatus) دریای خزر با استفاده از ژن ND 5.6 میتوکندریایی و روش مولکولی PCR-RFLP بررسی شد. برای این کار تعداد 60 نمونه از بافت باله دمی مولدان ماهی ازون برون رودخانه ولگا و 14 نمونه از بافت باله دمی مولدان این ماهی از مرکز تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شهید مرجانی گرگان (صید شده از محدوده رودخانه گرگانرود) مطالعه شد.ژن ND 5.6 با استفاده از تکنیک PCR تکثیر و سپس با استفاده از 31 آنزیم برشگر اندونوکلئاز هضم گردید. از بین آنزیمها تعداد دوازده آنزیم هیچ منطقه برشی بر ژن مورد نظر نداشتند، تعداد چهارده آنزیم برشهای همسان و فقط پنج آنزیم برشگر RsaI، HinfI؛ HaeIII، HpaII، MboI (Sau3AI) تنوع چند شکلی از خود نشان دادند.در مجموع از بین 74 نمونه مورد مطالعه 18 ترکیب هاپلوتیپی به دست آمد. در رودخانه ولگا هاپلوتیپهای AAAAA، BAAAA، ABABA بترتیب با %28.44، %11.66 و %11.66 و در محدوده رودخانه گرگانرود هاپلوتیپهای AAAAA و BAAAA بترتیب با %64.28 و %14.28 بیشترین فراوانی را دارا بودند. هاپلوتیپ AAAAA - که دارای فراوانی بالای %60 در محدوده گرگانرود است - می توان به عنوان مارکر مولکولی برای شناسایی ماهی معرفی کرد. در همین حد نیز می توان نسبت به برگشت پذیری نمونه پس از تکثیر به آبهای ایران اطمینان حاصل کرد. 14 هاپلوتیپ مختص رودخانه ولگا بود و در رودخانه گرگانرود و محدوده آن نمونه ای از آنها مشاهده نشد.میزان تنوع نوکلئوتیدی و هاپلوتیپی در جمعیت نمونه های ولگا بترتیب 0.0122 و 0.88 ±0.027 و در رودخانه گرگانرود 0.00398 و 0.5934± 0.144 محاسبه شد. همچنین میزان تنوع نوکلئوتیدی بین دو جمعیت فوق 0.008644 و اختلاف نوکلئوتیدی %0.000542 محاسبه شد.میزان χ2 فراوانی هاپلوتیپها بین رودخانه ولگا و رودخانه گرگانرود برابر با 9.96 بود. آنالیز آماری و شبیه سازی مونت کارلو با 1000 بار تکرار، برابر با x2=0.926 ±0.0083 محاسبه شد. نتیجه حاصل اختلاف معناداری را در فراوانی هاپلوتیپهای دو منطقه مورد بررسی نشان نداد.

سیستم اکسیداز چند عملکردی وابسته به سیتوکروم P450 میکروزومی مسوول بیوترانسفورماسیون مواد شیمیایی در مرحله اول سوخت و ساز (متابولیسم) است. در پژوهش حاضر تاثیرات ماده 3 - متیل کلانترن در القای فعالیت آنزیمهای سیستم چند عملکردی در ماهی قره برون بررسی شد.ماده 3 - متیل کلانترن به صورت داخل صفاقی طی دو دوز 20 و 40mg/kg وزن بدن در 3 روز متوالی به ماهیان تزریق شد. در ماهیان تیمار شده با این ترکیب، در میزان فعالیت آنزیمهای آنیلن 4 - هیدروکسیلاز و NADPH - سیتوکروم C ردوکتاز تغییرات معناداری مشاهده نشد. اما در میزان فعالیت واکنش دی اتیلاسیون سوبسترای 7 - اتوکسی رزروفین، افزایشی حدود 20 تا 25 برابر در ماهیان تیمار شده مشاهده شد (P<0.05). میزان فعالیت واکنش دی اتیلاسیون سوبسترای 7 - اتوکسی رزروفین نیز در حضور مقادیر مختلف از سوبسترا و میکروزوم، در زمانها و دماهای متفاوت بررسی گردید.الگوی SDS-PAGE جدا شده میکروزومی در ماهیان تیمار شده پروتئینی در موقعیت 58±1kD را نشان می دهد که نمایانگر ایزوآنزیم سیتوکروم P450 1A است. تاثیرات القایی 3 - متیل کلانترن به القای ژن ایزوآنزیم سیتوکروم P450 1A و افزایش بیوسنتز آن منجر می شود.