مجله علوم و فنون دریایی
سال:1384 | دوره:4 | شماره:1-2 |تعداد مقالات:10

نوزادان تاسماهی ایرانی در مراحل اولیه پرورش دچار یک یا دو مرحله تلفات سنگین می شوند که به دلیل جذب کیسه زرده، گذر از تغذیه داخلی به تغذیه خارجی، عدم تکامل سیستم ایمنی و... می باشد. در این تحقیق اثر داروی لوامیزول هیدروکلراید به عنوان محرک سیستم ایمنی بر کاهش درصد تلفات نوزادان تاسماهی ایرانی، به صورت حمام کردن روزانه نوزادان با لوامیزول به میزان 5 و 10mg/L و به مدت 20 دقیقه انجام شد. برای تعیین دقیق روزهای دوره بحرانی، تاثیر لوامیزول و نیز مقایسه میزان بازماندگی، درصد تلفات روزانه در گروههای شاهد و تحت تیمار با لوامیزول محاسبه شد. نتایج نشان داد که روزهای بحرانی در پرورش مقدماتی تاسماهی ایرانی روزهای یازدهم تا سیزدهم پس از تفریخ می باشد. بیشترین درصد تلفات به روز دوازدهم و بترتیب برابر با 6%، 4% و 3% در تیمار شاهد، تیمار 5mg/L و تیمار 10mg/L لوامیزول مربوط بود. میزان بازماندگی در تیمار شاهد 71.05%، در تیمار 5mg/L لوامیزول 76% و در تیمار 10mg/L لوامیزول 87.05% به دست آمد (P<0.05). نتایج حاصل نشان داد که داروی لوامیزول هیدروکلراید موجب کاهش معنادار درصد تلفات می شود (P<0.05).

امکان غنی سازی آرتمیا ارومیانا (Artemia urmiana) با باکتریهای پروبیوتیکی با استفاده از مخلوط 5 گونه از باسیلوسهای پروبیوتیکی گرم مثبت در اسفند ماه سال 1383 ارزیابی شد. آزمایش در طرح کاملا تصادفی در قالب 4تیمار از مخلوط باسیلوسهای پروبیوتیکی به نامهای آکوا- 1، آکوا- 2، آکوا- 3 و آکوا-4 و غلظتی معادل 3.18×105 باکتری به ازای هرمیلی لیتر در سوسپانسیون محیط غنی سازی انجام شد. ارزیابی غنی سازی ناپلی آرتمیا با هر یک از مخلوط های باکتریایی مذکور ازناپلیهای آرتمیا در زمانهای صفر، 0.5، 2، 4، 8، 10 و 24 ساعت پس از شروع غنی سازی، به طریق حجمی نمونه برداری و پس از انجام کشت میکروبی، شمارش گردید. نتایج نشان داد که با گذشت زمان باکتریهای الحاق شده به ناپلی در تمام تیمارها افزایش پیدا کردند و بین زمان غنی سازی و تعداد باکتریهای الحاق شده به ناپلی همبستگی مثبت معنادار مشاهده شد (P<0.01). پس از 24 ساعت قرار گرفتن ناپلی در سوسپانسیون غنی سازی، گونه های باکتریایی مخلوط آکوا -3 در بیشترین سطح (ناپلی/ باکتری 5.31±0.36×103) به ناپلی آرتمیا الحاق گردید و با دیگر مخلوطهای باکتریایی اختلافات معنادار نشان داد (P<0.05). آزمایش نشان داد که توانایی آرتمیا ارومیانا در ارتباط با غنی شدن با باکتریهای پروبیوتیک نسبتا بالاست و رفتار آن نیز در برابر هر یک از مخلوطهای مختلف باکتریایی کاملا متفاوت است.

عوامل بسیار زیادی از قبیل باد، جزر و مد، چگالی و گرادیان فشار باعث به وجود آمدن جریانهای دریایی و اقیانوسی می شوند. لایه های مختلف با داشتن چگالیهای متفاوت، باعث حرکت آب از لایه ای با چگالی بیشتر به سمت لایه ای با چگالی کمتر و در نتیجه ایجاد جریانی به نام زمینگردوار می شوند.در این تحقیق سواحل شمالی خلیج فارس به دلیل اهمیت آن بررسی شدند. روش تحقیق براساس حل معادلات حاکم بر جریانهای زمینگردوار و استفاده از روش تفاضلهای متناهی2 با اعمال شرایط مرزی و اولیه و شرایط پایداری مناسب استوار است. با استفاده از داده های 30 ایستگاه در منطقه خلیج فارس و همچنین محاسبه شیب بین دو لایه با در نظر گرفتن تغییرات چگالی و عمق در راستاهای طول جغرافیایی (49o71' تا 52o34') و عرض جغرافیایی (26o25' تا 28o11') مقادیر سرعتهای u و v در فصل بهار به دست آمدند. نتایج حاصل با اندازه گیریهای به عمل آمده و همچنین نتایج حاصل از مدلهای ریاضی برای خلیج فارس مقایسه گردید و تطابق نسبتا مناسبی را نشان داد. براساس نتایج ارائه شده در این تحقیق، سرعت جریانهای زمینگردوار طی فصل بهار به میزان حداکثر 0.01m/s و حداقل آن در این فصل به میزان 0.0001m/s می باشد.

تاثیر نگهداری کوتاه مدت (3، 6 و 9 ساعت) تخمکهای یک ماده بالغ تاسماهی ایرانی در خارج از بدن ماهی در محیط سلومی و محیط PSACF1 و در دمای 4oC و 18oC بر درصد لقاح، تفریخ و بدشکلی مورد مطالعه قرار گرفت. در این آزمایش از یک مولد ماده و سه مولد نر رسیده استفاده شد. مولدان به روش رایج مورد تزریق قرار گرفتند و پس از جمع آوری اسپرم و تخمک، تخمکها فیلتر شدند. سلوم حاصل از آنها نیز برای آزمایشهای مربوط به نگهداری تخمک مورد استفاده قرار گرفت. به منظور شبیه سازی مایع سلومی و طراحی محیط PSACF ترکیب 26 نمونه مایع سلومی استحصالی از 18 مولد ماده به طور جداگانه تجزیه شد، همچنین عوامل pH و فشار اسمزی برای هر نمونه تعیین و در نهایت محیطPSACF ساخته شد. این آزمایش با 12 تیمار و 3 تکرار برای هر تیمار انجام شد. به منظور نگهداری تخمک از مقدارCC5 معادل 300 عدد تخمک برای هر ظرف استفاده شد که بعد از نگهداری به مدت 3، 6 و 9 ساعت براساس طرح آزمایش در محیط سلومی و محیط PSACF و در دمای 4oC و 18oC تخمکها لقاح داده شدند. تخمکها بعد از رفع چسبندگی به انکوباتور یوشچنکو منتقل شدند. درصد لقاح و تفریخ و لاروهای بدشکل برای هر تکرار و تیمار تعیین شد.نتایج نشان داد که تاثیر زمان و محیط نگهداری بر درصد لقاح تفریخ و بدشکلی معنادار بود (P<0.05). دمای نگهداری روی درصد لقاح اثر معناداری داشت (P<0.05) اما اثر آن بر درصد تفریخ و بد شکلی معنادار نبود (P<0.05). به طور کلی درصد لقاح و تفریخ با گذشت زمان نگهداری از 3 ساعت به 9 ساعت کاهش یافته و درصد بدشکلی افزایش می یابد. آثار متقابل دما و زمان و محیط بر درصد لقاح، تفریخ و بد شکلی معنادار بود (P<0.05). در مجموع بهترین تیماری که از نظر درصد لقاح و تفریخ و بدشکلی برای اهداف نگهداری پیشنهاد می شود، تیمار 3 (محیط PSACF + دما 3h+18oc) می باشد.

تاثیر سطوح پروتئین و انرژی جیره غذایی بر رشد و ترکیب بدن بچه ماهی آزاد دریای خزر (Salmo trutta caspius) در یک آزمایش تغذیه ای با سه سطح پروتئین 45، 50، و 0.55 و دو سطح انرژی کل 4200 و 4600Cal/g جیره غذایی در سه تکرار انجام شد. بچه ماهیان با میانگین وزنی 3.8±0.1g به مدت 60 روز با جیره های آزمایشی تغذیه شدند. نتایج نشان داد افزایش وزن بدن، ضریب تبدیل غذایی، ضریب رشد ویژه و نسبت بازده پروتئین به طور معناداری تحت تاثیر پروتئین و انرژی جیره قرار گرفتند (P<0.05). در یک پروتئین ثابت با افزایش انرژی، شاخصهای رشد افزایش یافتند و در یک انرژی ثابت نیز شاخصهای رشد با افزایش پروتئین تا سطح 50% افزایش داشتند. شاخصهای رشد در ماهیان تغذیه کرده از جیره با پروتئین 50% و انرژی بالا 4600Cal/g، به طور معناداری بیشتر از ماهیانی بود که از دیگر سطوح پروتئین و انرژی تغذیه کرده بودند (P<0.05). از نظر ترکیبات بدن میزان پروتئین با افزایش پروتئین جیره افزایش اما بین پروتئین 50 و 55% از این نظر اختلافی نبود (P<0.05). میزان چربی بدن ماهیانی که از پروتئین بالاتر تغذیه کرده بودند به طور معناداری از ماهیانی که از پروتئین پایینتر استفاده کرده کمتر بود (P<0.05). میزان رطوبت و خاکستر لاشه تحت تاثیر سطوح پروتئینی جیره قرار نداشت. میزان چربی بدن ماهیانی که از انرژی بالاتر تغذیه کرده بودند به طور معناداری بیشتر از ماهیانی بود که از انرژی کمتر تغذیه شده بودند (P<0.05)، این وضعیت برای رطوبت رابطه عکس داشت. پروتئین و خاکستر نیز تحت تاثیر میزان انرژی جیره قرار نداشتند، با توجه به تتایج حاصل برای بچه ماهیان آزاد دریای خزر جیره با میزان پروتئین 50% و انرژی کل 4600Cal/g پیشنهاد می گردد.

با استفاده از نمونه برداری ماهانه از فراوانی طولی ماهی شیر حاصل از صید تجاری در سواحل استان هرمزگان، شاخصهای رشد برتالانفی این گونه محاسبه گردید. شاخص رشد 0.42 (K) (در سال) و طول (چنگالی) بی نهایت 140cm به کمک روش الفان تخمین  زده شد. سن در طول صفر (t0) به کمک فرمول تجربی پائولی -0.26 محاسبه شد. در نهایت معادله رشد برای گونه فوق به صورت Lt=140[1-exp(-0.42(t+0.26))] محاسبه شد. مرگ و میر کل به کمک منحنی خطی صید 1.47 (در سال)، مرگ و میر طبیعی به وسیله فرمول تجربی پائولی 0.49 (در سال)، و مرگ و میر صیادی 0.98 (در سال) برآورد گردید. رابطه طول چنگالی و وزن در ماهی شیر به صورت W=0.0076FL2.9826 محاسبه شد. این معادله نشان می دهد که رشد ماهی شیر همگون است. در این تحقیق دلایل چندی نشان می دهند که ذخایر ماهی شیر در سواحل استان هرمزگان زیر فشار صیادی است، از این رو به منظور پایداری ذخایر آن باید مدیریت موثرتری در این زمینه صورت گیرد.

در این مقاله سعی شده است روابطی را برای ضرایب انعکاس و پراکنش صوت از سطح و بستر دریا ارایه دهیم. برای این منظور از مدل دو مقیاسی یا TSM برای مدل کردن ضریب پراکنش استفاده شد. در این مدل، طیف به دو بخش بزرگ مقیاس و کوچک مقیاس تقسیم می شود. بخش بزرگ مقیاس ازبره (lobe) اصلی شاخص پراکنش شکل می گیرد و بخش کوچک مقیاس یک هاله را شکل داده و پراکنش را تعریف می کند. بنابراین، ضرایب انعکاس و پراکنش سطح آب به ترتیب به شکل معادلات 12 و 14 و ضرایب انعکاس و پراکنش بستر نیز به شکل معادلات 15 و16 قابل تعریف خواهند بود.

کارایی شاخصهای مختلف سنجش کیفیت در تعیین آثار ناشی از عمل پخت با بخار بر کیفیت ماهی کیلکای معمولی ارزیابی شد. بدین منظور نمونه ها با استفاده از بخار اشباع 102-103oC به مدت 15 دقیقه در اتوکلاو با فشار 1.02 اتمسفر بخارپز شدند. شاخصهای کیفی رطوبت، چربی کل، ترکیب اسیدهای چرب، اسیدهای چرب آزاد، تیوباربیتوریک اسید در ماهی خام و پخته شده اندازه گیری شد و با شاخص فلورسانس فازهای آلی، آبی و نسبت آبی/آلی حاصل از استخراج چربی همان ماهیان مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. نتایج حاصل، شاخص فلورسانس را روش مناسبی برای ارزیابی اُفت کیفی محصول پخته شده در مقایسه با دیگر روشها معرفی می کند.

Triops از سخت پوستان آبشش پاست و عموما بنام میگوی بچه وزغی شناخته می شود. اولین نمونه از Triops در سال 1383 از آبگیرهای بهاری اطراف دریاچه اورمیه جمع آوری گردید. خصوصیات مورفولوژیک و مورفومتریک نمونه ها به وسیله لوپ و میکروسکوپ نوری بررسی شد و گونه آن با توجه به اطلاعات به دست آمده cancriformis تشخیص داده شد. بدن شامل سر و تنه (سینه و شکم) است که به وسیله یک سپر بزرگ پشتی پوشانده شده است. میانگین طول کل، طول سپر، عرض سپر و طول چنگال دمی بترتیب 4.40، 1.69، 1.50 و 2.14Cm اندازه گیری شد. قسمت جلوی سپر دارای یک جفت چشم مرکب برجسته و یک چشم کوچک در وسط آنها می باشد. ناحیه دهانی سر دارای ضمایم خاصی شامل شاخکهای اولیه و ثانویه و آرواره فوقانی و تحتانی است که به وسیله یک زایده لب مانند پوشیده شده اند. سینه شامل 11 قطعه است و هر قطعه دارای یک جفت زایده (پاهای سینه ای) می باشد. یازدهمین جفت پای سینه ای جنس ماده حامل کیسه تخم است. زواید قبل از یازدهمین زایده به منظور حرکت و گرفتن غذا بوده و اغلب برای تنفس به کار می روند. قسمت ابتدایی شکم شامل 66 جفت عضو ضمیمه نازک و مو مانند است که با حرکات منظم به حرکت غذا به طرف شیار غذایی کمک می کنند. ناحیه انتهایی شکم به دم و به دنبال آن دو شاخه بلند چنگال دمی ختم می شود.