پژوهشی خون
سال:1386 | دوره:4 | شماره:5 (ویژه نامه) |تعداد مقالات:12

ویروس HIV در میان زندانیان اکثر کشورهای جهان یافت شده است. این موضوع باید مورد توجه جدی قرار گیرد زیرا بسیاری از زندانیان دوره های حبس کوتاه مدت دارند و دوباره به جامعه باز می گردند. شرایط زندان، اغلب زمینه مساعدی برای انتقال عفونت HIV ایجاد می کند. در میان زندانیان به علت موارد فراوان اعتیاد تزریقی و استفاده از سرنگ های مشترک، وجود روابط جنسی در افراد دارای رابطه جنسی با هم جنس، سوزن های مشترک برای خال کوبی، سوراخ کردن پوست و مراسم پیوند خونی برادری در زندان ها، آشکارا خطر ابتلا به HIV افزایش می یابد. نداشتن تحصیلات و اطلاعات و نبود مراقبت های پزشکی مناسب از دیگر دلایل انتشار HIV در زندان هاست. میزان عفونت HIV در بین زندانیان 4 تا 6 برابر جمعیت عادی جامعه است. میزان شیوع HIV در زندان های آمریکا 5.5 برابر و در فرانسه 10 برابر جمعیت عادی جامعه است. میزان شیوع HIV در زندان های ایران از 1.37 درصد در سال 1379 به 2.28 درصد در سال 1380 رسیده است.

سابقه و هدف: آگاهی هر چند کلی درخصوص بیماری های ایدز و هپاتیت، در اهداکنندگان خون بعد مهمی را به خود اختصاص می دهد (چرا که در صورت عدم آگاهی در زمینه راه های ابتلا و انتقال این بیماری ها و در صورت ابتلای فرد به بیماری، اقدام به اهدای خون خصوصا در دوره پنجره می تواند سبب انتقال بیماری و پایین آوردن میزان سلامت خون های اهدایی گردد). لذا این مطالعه با هدف تعیین میزان آگاهی، نگرش و عملکرد مراجعین اهدای خون در زمینه بیماری های ایدز و هپاتیت، راه های انتقال و پیشگیری آن ها در سازمان انتقال خون سنندج، قبل و بعد از آموزش انجام شد.مواد و روش ها: این مطالعه از نوع مداخله ای نیمه تجربی به صورت قبل و بعد بود. حجم نمونه 200 نفر بود که با روش تصادفی ساده انتخاب شدند. پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ 0.86 تایید شد. روایی پرسشنامه نیز توسط دو نفر متخصص عفونی و مشاور علمی طرح تایید گردید. اهداکنندگان، پرسشنامه طرح را در دو مرحله قبل و بعد از آموزش تکمیل نمودند. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و با استفاده از آزمون های آماری کای دو(Chi-square)  و paired t test مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: از جامعه مورد مطالعه %82.5 مرد و %93 ساکن شهر بودند. از نظر وضعیت تحصیلی %6.6 بی سواد، %68.7 دارای تحصیلات دیپلم و زیر دیپلم و %24.8 دارای تحصیلات بالای دیپلم بودند. از نظر وضعیت اهدای خون %28.6 اهداکننده بار اول، %24.6 اهداکننده با سابقه و %46.7 اهداکننده مستمر بودند. بین میزان آگاهی کلی، عملکرد کلی و نگرش کلی در زمینه ایدز و هپاتیت در قبل و بعد از مداخله تفاوت آماری معنی داری وجود داشت.نتیجه گیری: گسترش آموزش به تمامی اهداکنندگان می تواند سبب ارتقای سطح آگاهی، نگرش و عملکرد اهداکنندگان شود. نکته مهم تلاش در بر طرف نمودن باورهای غلط در زمینه راه های انتقال و ارتباط با بیمار مبتلا است. هم چنین نیاز به بهره گیری بیشتر از رسانه ها خصوصا رادیو و تلویزیون جهت ارتقای آگاهی و عملکرد اهداکنندگان ضروری به نظر می رسد.

سابقه و هدف: بیماران تالاسمی ماژور و هموفیلی به دلیل دریافت طولانی مدت خون و فرآورده های خونی، در معرض خطر بیماری های عفونی نظیر هپاتیت و ایدز هستند. فراوانی بالایی از آلودگی های ویروسی در این بیماران در سراسر جهان گزارش شده است. در این مطالعه شیوع عفونت های هپاتیتB ،C  و HIV به همراه فاکتورهای خطر مرتبط در بیماران هموفیلی و تالاسمی استان مرکزی در سال 1383 بررسی شده است.مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی 68 نفر از بیماران هموفیلی و 97 نفر از بیماران تالاسمی سرشماری شدند. اطلاعات مورد نیاز به صورت پرسشنامه ای جمع آوری شد و نمونه ها از نظر وجودHBcAb ،HBsAb ،HCVAb ،HIVAb و HBsAg به روش الایزا بررسی شدند. نتایج مثبت HCVAb به روش RIBA تایید شدند. سپس نمونه های به دست آمده به تفکیک عوامل خطرساز و خصوصیات دموگرافیک بررسی و نتایج حاصله بر اساس آزمون کای دو (Chi-square)، دقیق فیشر (Fisher exact test)،t test  و رگرسیون لجستیک با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: HBsAg و HIVAb در تمامی بیماران مطالعه منفی بود. شیوع HCVAb مثبت در بیماران تالاسمی %7.2 و در بیماران هموفیلی %36.7 با فاصله اطمینان %95 بود. هیچ یک از بیماران تالاسمی و هموفیلی که بعد از انجام طرح غربالگری اهداکنندگان، خون و فرآورده دریافت کرده بودند به هپاتیت C مبتلا نبودند. در بیماران تالاسمی، مثبت شدن HCVAb با میانگین سن، میانگین مدت زمان تزریق خون و میانگین تعداد واحدهای خون دریافتی ارتباط معنی دار داشت. سن بیماران تالاسمی با HBcAb مثبت ارتباط معنی دار داشت. در بیماران هموفیلی، مثبت بودن نشانگرهای HBsAb و HBcAb به ترتیب با مدت زمان استفاده از فاکتورهای انعقادی و سن بیماران ارتباط معنی دار داشتند.نتیجه گیری: در این مطالعه شیوع هپاتیت B و HIV صفر بود. هپاتیت C در این بیماران، به خصوص در بیماران هموفیلی شیوع بیشتری داشت و تمامی موارد مثبت آن مربوط به قبل از سال 1375 بود. استفاده از روش های نوین و حساس تر آزمایشگاهی و استفاده از فاکتورهای انعقادی ویروس زدایی شده راه حل کاهش آلودگی ویروسی در این بیماران می باشد.

سابقه و هدف: علیرغم منفی بودن شاخص HBsAg در میان اهداکنندگان با استفاده از کیت های رایج الایزا، مواردی از وجود HBcAb در غیاب HBsAg وجود دارند که به عنوان موارد پرخطر از لحاظ انتقال عفونت هپاتیت B مطرح شده اند. این مطالعه به منظور تعیین شیوع HBcAb در میان اهداکنندگان بار اولی که جهت اهدای خون به پایگاه های خرم آباد و بروجرود مراجعه نموده و HBsAg منفی بوده اند انجام شده است.مواد و روش ها: نوع مطالعه توصیفی مقطعی بود. به روش سرشماری 1000 نفر اهداکننده بار اول که در طی سال 82 به پایگاه های خرم آباد و بروجرد مراجعه نموده و از لحاظ شاخصHBsAg ، منفی بودند مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از ورود اطلاعات مربوط به سن، جنس، شغل، سابقه رفتارهای پرخطر و سابقه تزریق خون در پرسشنامه ها بر روی تمامی آن ها آزمایش هایHBcAb (total) ،HBcAbIgM  و HBsAb انجام شد. پس از جمع آوری نتایج این آزمایش ها، میزان شیوع HBcAb در میان این افراد تعیین گردید.یافته ها:  این مطالعه نشان داد که از میان 1000 نفر اهداکننده HBsAg منفی، 48 نفر (4.8 درصد با فاصله اطمینان 3.43-6.17) شاخص HBcAb مثبت داشتند که 27 نفر (%2.7 با فاصله اطمینان 1.71-3.68) دارای آزمایش مثبت HBcAb (total)  بودند، 3 نفر HBcAb (IgM) مثبت بودند. در 18 نفر HBsAb و HBcAb هم زمان و در 53 نفر HBsAb به تنهایی مثبت شد.نتیجه گیری: با انجام این مطالعه مشخص شد اهداکنندگان بار اولی که از لحاظ شاخص سرولوژیک HBsAg منفی هستند در صورتی که صرفا علیه HBcAb واکنش سرولوژیک مثبت نشان دهند، از آن جایی که می توانند به عنوان عوامل خطرساز انتقال HBV از راه انتقال خون تلقی شوند، با انجام این آزمایش شناسایی خواهند شد. ضمن این که یکی از احتمالاتی که در مورد این دسته از اهداکنندگان مطرح می شود فاز پنجره آنتی ژن مرکزی ویروس (viral core antigen window period)  است، اما در صورتی که واکنش فوق را به همراه HBsAb نشان دهند علیه ویروس مصونیت داشته تهدیدی در انتقال خون محسوب نمی شوند. بر همین اساس انجام بررسی های اپیدمیولوژیک وسیع تر در هر جامعه و اطلاع از این احتمال نهفته می تواند در سیاست گذاری های سلامت خون موثر باشند.

سابقه و هدف: هر سال میلیون ها انسان با تزریق خون و فرآورده های خونی از کام مرگ نجات می یابند. خون به عنوان ماده حیات بخش و قابل اهدا، گاه عامل ابتلا به بیماری های صعب العلاج یا غیر قابل درمان است که در این امر عوامل خطر بسیاری دخیل هستند. این مطالعه به منظور بررسی شیوع هپاتیت B و C و فراوانی عوامل خطر شناخته شده آنان در میان اهداکنندگان خون استان گیلان انجام شده است.مواد و روش ها: مطالعه انجام شده از نوع توصیفی بود. پرونده 221508 اهداکننده خون مراجعه کننده به مرکز انتقال خون گیلان طی سال های 76 تا 81 بررسی شد. بر اساس آزمایش های اولیه سازمان بررسی میزان آلودگی به هپاتیت (HBsAg) B و هپاتیت (Anti-HCVAb) C به روش الایزا بر روی نمونه ها انجام شد. موارد مثبت هپاتیت B و C به ترتیب با روش های تاییدی نوترالیزاسیون و ریبا تحت آزمایش مجدد قرار گرفتند. عوامل خطر شناخته شده مانند سابقه جراحی، سابقه سو مصرف دارویی و تزریق خون از پرونده افراد استخراج گردید و فراوانی هر یک از آنان توسط آزمون کای دو(Chi-square)  و نرم افزار SPSS محاسبه شد.یافته ها: یافته ها نشان داد که با روش الایزا 997 نفر HBsAg مثبت و 3603 نفر HCVAb مثبت بودند. پس از انجام آزمایش های تاییدی شیوعHBsAg ، 0.45 درصد و شیوعHCVAb ، 0.32 درصد به دست آمد. شیوع هر دو نوع هپاتیت در مردان بیشتر از زنان بود. شایع ترین عوامل خطر در هر دو گروه HBsAg مثبت و HCVAb مثبت، به ترتیب سابقه عمل جراحی و سابقه انجام کار دندانپزشکی در طی ده سال گذشته بود.نتیجه گیری: چون همواره در یک اهداکننده امکان وجود چند عامل خطر می باشد، پیشنهاد می شود که پژوهش هایی جهت بررسی ارتباط یک عامل خاص به تنهایی و نه همراه با عوامل دیگر با شیوع این عفونت ها انجام پذیرد.

سابقه و هدف: امروزه طب انتقال خون به عنوان یک تخصص چند جانبه جایگاه خاصی در جامعه پیدا کرده است. اهدای خون، در عین حال که باعث تجدید حیات در گیرنده می شود، به دلیل احتمال خطر انتقال عفونت های قابل انتقال از طریق خون یکی از چالش های سرویس های مصرف کننده خون می باشد. بیماری های قابل انتقال از راه خون از اهمیت بالایی در مراکز انتقال خون سراسر دنیا برخوردارند. از آن جا که خون فقط از منابع انسانی تهیه می شود، توجه به شیوع این عفونت ها بسیار حایز اهمیت است زیرا از یک سو بیانگر سلامت خون های مصرفی و از سوی دیگر، بازتاب میزان شیوع بیماری در جامعه است.مواد و روش ها: مطالعه انجام شده از نوع گذشته نگر مقطعی بود. به روش سرشماری کلیه اهداکنندگان داوطلب مراجعه کننده به پایگاه انتقال خون رشت (49820 نفر) طی سال های 82 تا 84 مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات فردی اهداکنندگان و نتایج آزمایش هایHBsAg ،HCVAb  و HIVAb آن ها از اطلاعات کامپیوتری استخراج شده بر اساس آزمایش های اولیه سازمان، تعیین عفونت هپاتیتB ،C  و HIV با روش الایزا انجام شد. در صورت مثبت شدن، آزمایش ها تکرار و سپس آزمایش تاییدی نهایی شامل نوترالیزاسیون، ریبا، بلات انجام شد. نتایج به دست آمده توسط آزمون آماری کای دو(Chi-square)  و با کمک نرم افزار SPSS 11.5 مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: از 49820 اهداکننده، پس از انجام آزمایش های تاییدی، 225 نفر مبتلا به یکی از عفونت های منتقله از طریق خون شامل هپاتیتB ، هپاتیت C و HIV بودند. شیوع مواردHBsAg+ ،HCVAb+  و HIVAb با ضریب اطمینان 95% در میان کل داوطلبان به ترتیب 0.26 درصد، 0.18 درصد و 0.008 درصد بود. متوسط سن این افراد 35.5 سال بود. %69.3 این افراد از طریق واحدهای سیار و بیشترین درصد (%77.3) برای اولین بار خون اهدا نموده بودند.نتیجه گیری: عفونت های قابل انتقال از طریق خون در میان اهداکنندگان فقط %0.4 شیوع داشتند، که این میزان بسیار کمتر از شیوع این بیماری ها در جامعه است. این امر بر اهمیت مصاحبه و شرح حال گیری، به عنوان روشی ساده، ارزان و مطمئن برای غربالگری اهداکنندگان دلالت دارد.

سابقه و هدف: اغلب موارد در بیماران منونوکلئوز عفونی Anti-i قابل تشخیص می باشد که از نوع IgM بوده، در حرارت 4oc تا 22oc واکنش می دهد و در تیتر بالا حتی در حرارت 37oC نیز واکنش می دهد. هدف این مطالعه بررسی میزان حساسیت آزمایش ها در جهت تعیین آنتی بادی از یک سو و تعیین میزان تغییرات خونی و شناسایی آنتی بادی Anti-i از سویی دیگر جهت شناخت بیماری منونوکلئوز عفونی از جنبه های هماتولوژی و سرولوژی می باشد.مواد و روش ها: مطالعه انجام شده از نوع توصیفی بود. در این مطالعه از گلبول قرمز خون اسب (کیت مونوچک) و گلبول قرمز خون گوسفند (کیت پل ـ بونل دیویدسون) جهت تعیین آنتی بادی هتروفیل و از خون بند ناف جنین از گروه خون O جهت تعیین آنتی بادی Anti-i استفاده گردید. بدین منظور سوسپانسیون های مختلفی جهت انجام آزمایش ها تهیه شد. به منظور بررسی های سرولوژیکی از روش های منواسپات، پل ـ بونل دیویدسون و آگلوتیناسیون و جهت انجام بررسی های هماتولوژی از روش های دستی شمارش گلبول های سفید و روش شمارش افتراقی استفاده گردید.یافته ها: مطالعه بر روی 90 بیمار مبتلا به منونوکلئوز عفونی انجام شد. در حدود 44% موارد تیتر آنتی بادی کمتر یا مساوی 1.40 بود که در مقایسه با نمونه کنترل (که حدود %6 می باشد) درصد بالایی را نشان داد. نتایج حاصل از آزماش پل ـ بونل دیویدسون نشان دادن که عیار آنتی بادی بعد از جذب توسط خوکچه هندی در 34% از بیمـاران بیشتر یا مساوی 1.40 بود در صورتی که در نمونه کنترل در هیچ کدام از موارد عیار آنتی بادی کمتر یا مساوی 1.40 مشاهده نشد. بعد از جذب آنتی بادی ها توسط گلبول قرمز گاو در نمونه های مبتلایان به بیماری در 76% موارد عیار آنتی بادی صفر در صورتی که در نمونه های کنترل این میزان حدود 55% بود. با بررسی شمارش گلبول های سفید از بیمارانی که آزمایش پل ـ بونل دیویدسون مثبت داشتند، افزایش14×109 cell/l-15×109cell/l  در غالب موارد مشاهده گردید و بنابراین در سه دامنه سنی مورد آزمایش، تعداد گلبول های سفید افزایش قابل توجهی داشتند. در بررسی شمارش نسبی لنفوسیت ها لنفوسیتوز در سنین مختلف 50% و بررسی لنفوسیت های آتیپیک بالای 10% بود. بررسی در مورد Anti-i و Anti-I مؤید این مطلب بود که هیچ گونـه آگلوتیناسیون در دمای 4oc و 22oc با استفاده از خون oi بند ناف و OI گلبول قرمز بالغین ملاحظه نمی گردد.نتیجه گیری: نتایج حاصل از آزمایش های سرولوژیکی بیانگر هم خوانی در آزمایش های تشخیص افتراقی منواسپات و پل ـ بونل دیویدسون بود. نتایج حاصل از بررسی هماتولوژیکی بر روی نمونه هایی که آزمایش پل ـ بونل دیویدسون مثبت داشتند دال بر تغییرات خونی قابل توجهی از نظر تغییر میزان گلبول سفید، افزایش لنفوسیت ها و پیدایش لنفوسیت آتیپیک بود. با مجاور نمودن گلبول های قرمز بند ناف (cord cell) oi به تمام سرم های بیماران در درجه حرارت 4oc و 22oc و 37oc آگلوتیناسیون واضح و روشنی مشاهده نشد.

سابقه و هدف: گلبول های سفید خون یا لکوسیت ها در همه فرآورده های سلولی که به روش استاندارد تهیه می شود وجود دارند. مطالعات نشان داده است که گلبول های سفید می توانند باعث عوارض مضری بعد از انتقال خون شوند. واکنش های بالینی ممکن است در اثر زیر گروه های خاصی از گلبول های سفید به وجود آیند. فیلترهای کاهنده گلبول سفید می توانند باعث کاهش قابل ملاحظه تعداد گلبول های سفید و در پی آن عوارض احتمالی آن ها شونـد. در ایـن مطالعه، زیر گروه های مختلف گلبول های سفید در خون کامل، قبل و بعد از کاهش با فیلتر Prestorage ، در سازمان انتقال خون ایران مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش ها: در این بررسی نوع مطالعه تجربی بود. خون کامل از اهداکنندگان داوطلب درون کیسه های مخصوص چهارتایی جمع آوری شد. واحدهای خون در همان روز نمونه گیری، فیلتر شده و نمونه خون جهت آزمایش قبل و بعد از فیلتراسیون تهیه شد. تعداد گلبول های سفید و زیر گروه های مختلف گلبول سفید، قبل و بعد از فیلتراسیون خون کامل با روش فلوسایتومتری با هم مقایسه گردیدند. گلبول های سفید با استفاده از آنتی بادی های منوکلونال اختصاصی CD13، CD19، CD3،CD45  و CD14 بررسی شدند. جهت تحلیل نتایج آزمون آماری کای دو(Chi-square)  و نرم افزار آماری SPSS نسخه 10 استفاده شد. محاسبات آماری در ابتدا شامل سنجش و اندازه گیری آمار توصیفی و مرحله بعد شامل تجزیه و تحلیل آماری بود. برای مقایسه بین دو جفت داده از آزمون آماری paired t-test  استفاده شد.یافته ها: فیلتراسیون با این نوع فیلتر باعث کاهش 2.8 لگاریتم با انحراف معیار 0.35 گلبول های سفید به طور متوسط گردید. هم چنین فیلتراسیون یک سری تغییراتی را به طور نسبی در بعضی از زیر گروه های گلبول سفید به وجود آورد، به طوری که پلی مورفونوکلئرها(CD13+)  و منوسیت ها(CD14+)  بعد از فیلتراسیون به کل گلبول های سفید(CD45+)  کاهش پیدا کرد، در صورتی که نسبت سلول های (CD3+) T و سلول های B (CD19+) قبل و بعد از فیلتراسیون تفاوت قابل ملاحظه ای نداشتند.نتیجه گیری: نتایج تحقیق مشخص کرد که فیلتراسیون قبل از نگهداری(Prestorage)  باعث تغییر نسبت زیر گروه های مختلف گلبول سفید بعد از فیلتراسیون می شود، که به نظر می رسد به سایز سلولی بستگی دارد. هم چنین فیلتراسیون در کاهش قابل ملاحظه گلبول های سفید موثر است.

سابقه و هدف: سلامت خون و کاهش خطر انتقال بیماری های عفونی از جمله هپاتیت B در دوره پنجره از طریق خون از اهمیت به سزایی برخوردار است. جهت استفاده از خون و فرآورده های خونی سالم، یکی از گزینه هایی که بر آن تاکید شده است، جمع آوری خون های اهدایی سالم از بین اهداکنندگانی است که در معرض خطر کمتری هستند.مواد و روش ها: مطالعه انجام شده از نوع توصیفی بود. 8468 فرم ثبت نام اهداکنندگانی که از اول آذر ماه 1383 تا اول تیر ماه 1384 به پایگاه انتقال خون همدان مراجعه و خون اهدا کرده بودند بررسی و نتایج آزمایش HBsAg به روش الایزا بین اهداکنندگان بار اول و اهداکنندگان با سابقه و مستمر مقایسه شد. نتایج توسط نرم افزار آماری SPSS  و آزمون کای دو(Chi-square)  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: از تعداد 8468 اهدا کننده، 2664 (31.5 درصد) اهداکننده بار اول، 2864  (33.8)اهدا کننده مستمر و 2940 (34.7 درصد) اهدا کننده با سابقه بودند. از بین اهداکنندگان 7786 (91.9 درصد) مرد و 682 (8.1 درصد) زن بودند. بالاترین میزان HBsAg مثبت 40 نفر (1.5 درصد) مربوط به اهداکنندگان بار اول بود. مورد HBsAg مثبت در اهداکنندگان مستمر مشاهده نشد.نتیجه گیری: احتمال ابتلای اهداکنندگان مستمر به عفونت های قابل انتقال از طریق تزریق خون به مراتب کمتر است چرا که آنان تحت آموزش های مداوم سازمان انتقال خون از اهمیت خون سالم به خوبی آگاه بوده و در هر بار اهدای خون تحت آزمایش های کامل غربالگری قرار می گیرند.