تازه های علوم شناختی
سال:1395 | دوره:18 | شماره:3 (مسلسل 71) |تعداد مقالات:10

مقدمه: «تصور» چند شکل می تواند داشته باشد؟ به خاطرآوری تصاویری که قبلا دیده شده؛ انتزاع یک تصویر از روی همه ی تصاویری که از یک مفهوم در ذهن وجود دارد؛ ایجاد یک تصویر جدید با استفاده از تصاویر دیده شده ی قبلی برای مفهومی که به ازای آن تصویری در ذهن وجود ندارد؟ منظور ما از تصور خلاق، نوع آخر است.روش: مدل سازی محاسباتی تصور به عنوان یک فرایند شناختی به توصیف دقیق ساختارها (به عنوان جنبه های ایستا) و فرایندها (به عنوان جنبه های پویا) می پردازد و آن را در قالب الگوریتم ها برنامه هایی مبتنی بر علوم و فن آ وری کامپیوتر توصیف می کند. در این پژوهش سعی شده تا فرایند تصور خلاق انسان با استفاده از فلسفه ی اسلامی توضیح داده شده و بر مبنای آن یک الگوریتم قابل اجرا در رایانه ارائه شود.یافته ها: طبق فلسفه ی اسلامی، متخیله قوه ای است که با ترکیب و یا تجزیه ی تصاویر و معانی موجود در خیال و حافظه، عمل تصور خلاق را شکل می دهد. نقش متخیله ی را می توان با یک الگوریتم چندمرحله ای احتمالاتی مدل کرد. به عنوان نمونه، مسیر اجرای الگوریتم پیشنهادی برای تصور مفهوم جدید به وسیله ی «درخت دارای چشم و دهان» نشان داده شده است. این مدل رایانشی قادر است تصاویری را تولید کند که انسان با استفاده از تصاویر دیده شده ی قبلی برای این مفهوم جدید خلق می کند.نتیجه گیری: خلق تصویر جدید با ترکیب اجزای پایه (صور و معانی) صورت می گیرد، بنابراین برای مدل سازی تصور خلاق می بایست به دو جنبه ی اساسی توجه داشت: اول، بازنمایی مناسب صور و معانی؛ دوم، کشف و مدل سازی فرایندهای ذهنی برای ترکیب این اجزا.

هدف: پژوهش های متعدد، آسیب دیدگی در عملکرد حافظه ی بیماران مبتلا به ام.اس. را تایید کرده اند. اما علت شناسی چند عاملی و پیچیده ی این آسیب ها سبب شده که نوع و وسعت آنها از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. در این میان، علاوه بر عوامل نورولوژیک، عوامل روان شناختی همچون افسردگی نیز می تواند در این علت شناسی دخیل باشد. از این رو، هدف پژوهش حاضر بررسی اثر افسردگی بر عملکرد حافظه ی گذشته نگر، روزمره و آینده نگر بیماران مبتلا به ام.اس. است.روش: در پژوهش علی-مقایسه ای حاضر، 52 بیمار مبتلا به ام.اس. (26 بیمار افسرده و 26 بیمار غیرافسرده) مراجعه کننده ( 1391 و 1392) به کلینیک ام.اس. بیمارستان آیت الله کاشانی اصفهان و 26 فرد سالم به عنوان نمونه انتخاب شدند و به پرسش نامه ی افسردگی بک (BDI-II)، حافظه ی روزمره (EMQ) و حافظه ی آینده نگر و گذشته نگر (PRMQ) پاسخ دادند. اطلاعات به دست آمده با روش کوواریانس تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: نتایج بیانگر وجود تفاوت معنادار (0.008) بین عملکرد حافظه ی گذشته نگر، روزمره و آینده نگر بیماران مبتلا به ام.اس. افسرده با دو گروه بیماران مبتلا به ام.اس.غیر افسرده و سالم بود، در حالی که بین عملکرد دو گروه بیماران غیرافسرده و افراد سالم تفاوت معناداری مشاهده نشد.نتیجه گیری: عوامل روان شناختی همچون افسردگی می تواند بر عملکرد ابعاد مختلف حافظه ی بیماران مبتلا به ام.اس.، از جمله حافظه ی گذشته نگر، روزمره و آینده نگر تاثیر بگذارد و سبب ایجاد یا تشدید آسیب های حافظه ی این بیماران شود.

هدف: قضاوت اخلاقی از موضوعات مورد مطالعه در حوزه ی شناخت اجتماعی است. نظریه ی بنیادهای اخلاقی، با اتخاذ رویکردی توصیفی، شش بنیاد مراقبت/آسیب، انصاف/تقلب، وفاداری/خیانت، اطاعت از مرجع قدرت/براندازی، تقدس/تنزل و آزادی/سرکوب را به عنوان زیربنای اخلاق معرفی کرده و بیان داشته که میزان باور افراد به هر یک از آنها ممکن است از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت باشد. مطالعه ی حاضر بر آن است تا الگوی تکیه بر بنیادهای اخلاقی در بازنمایی ذهنی از اخلاقیات را در یک گروه ایرانی تعیین نموده و به بررسی رابطه ی آن با ویژگی های جمعیت شناختی افراد و حوزه ی موضوعی مورد سوال بپردازد.روش: شرکت کنندگان، 172 نفر ایرانی بالای 18 سال بودند که با آنها درباره ی سه موضوع جامعه ی آرمانی، رفتارهای غیراخلاقی و رفتارهای اخلاقی مصاحبه و محتوای پاسخ های آنان از نظر تعلق به بنیادهای اخلاقی کدگذاری شد. داده ها با روش های آماری تحلیل واریانس و رگرسیون تحلیل شدند.یافته ها: در مجموع، انصاف، مراقبت و تقدس پرارجاع ترین و وفاداری و آزادی کم ارجاع ترین بنیادها بودند. با این حال، الگوی اتکا بر بنیادها بسته به حوزه ی موضوعی مورد پرسش متغیر بود. ارجاع به بنیادهای مختلف همچنین به وسیله ی تعدادی از متغیرهای جمعیت شناختی پیش بینی شد.نتیجه گیری: الگوی اهمیت بنیادها در گروه ایرانی این پژوهش، حاوی شباهت هایی با هر دو فرهنگ شرقی و غربی بود. نتایج همچنین نشان دهنده ی اهمیت توجه به حوزه ی موضوعی در کنار ویژگی های جمعیت شناختی برای پیش بینی میزان تکیه ی افراد بر بنیادهای اخلاقی در توصیف ذهنیت از اخلاق بود.

مقدمه: از میان مجموعه ای وسیع و بعضا نامتناهی از راه حل های بالقوه، یافتن بهترین پاسخ یا جریانی از فعالیت ها برای بسیاری از مسایل مهم، نیاز به در نظر گرفتن چندین محدودیت دارد. هدف این مقاله، ارائه ی الگوریتم جست وجو و تعیین نحوه ی کنش فرایندهای بازیابی اطلاعات در شبکه ی حافظه ی معنایی است تا امکان دسترسی به یک راه حل قابل قبول برای این مسایل فراهم آید.روش: در پژوهش حاضر، برای دست یافتن به دسته های مختلف فاصله ی معنایی مفاهیم آزمون تداعی های دور، از روش تحلیل دسته بندی سلسله مراتبی و برای تعیین الگوهای بازیابی اطلاعات در فواصل معنایی مختلف، از طرح آماری تحلیل رگرسیون استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که برای رسیدن به راه حل، در هر زمان در شبکه ی حافظه ی معنایی، یک جست وجوی محلی توسط یک محدودیت راه اندازی می شود که اگر این جست وجو قادر به یافتن جواب درون دسته ی معنایی واکشی شده نباشد، جست وجوی سلسله مراتبی با دو مرحله راه اندازی می شود تا با تغییر دسته ی معنایی، راه حل مناسب را بیاید. ضمن اینکه در پژوهش حاضر، پیاده سازی این الگوریتم با فرایندهای شناختی دخیل در بازیابی، سازمان-دهی و ادغام اطلاعات تبیین شده است.نتیجه گیری: به رغم اینکه الگوریتم جست وجوی محلی، رسیدن به راه حل مناسب را ممکن می سازد، تفاوت های فردی در فرایندهای شناختی مربوط به بازیابی، سازمان دهی و ادغام اطلاعات حافظه ای منجر به تفاوت راه حل های به دست آمده و نیز معرفت تحولی افراد می شود.

مقدمه :مشکلات شناختی، به ویژه نقص حافظه، از نشانه های اصلی اختلال استرس پس از سانحه است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر درمان شناختی- رفتاری بر عملکرد حافظه ی روزمره ی نوجوانان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه است.روش: نمونه ی پژوهش 12 نوجوان زلزله زده ی دارای تشخیص اختلال استرس پس از سانحه بود که بر اساس نمرات مقیاس تجدید نظر شده ی تاثیر حوادث و مصاحبه ی بالینی ساختار یافته انتخاب و به صورت تصادفی در گروه های آزمایش و کنترل جای داده شدند. اعضای گروه آزمایش در 10 جلسه ی درمان شناختی- رفتاری شرکت کردند، در حالی که اعضای گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکردند. برای سنجش حافظه ی روزمره از ویراست سوم آزمون حافظه ی رفتاری ریورمید استفاده شد که شرکت کنندگان در پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری آن را انجام دادند و داده های حاصل از آن با استفاده از روش تحلیل واریانس مختلط تحلیل شد.یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که درمان شناختی- رفتاری منجر به بهبود معنادار شاخص حافظه ی کلی، کلامی و حافظه ی مربوط به آینده می شود، اما این درمان تاثیر معناداری بر سایر شاخص های اصلی حافظه ی روزمره ندارد.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش شواهدی دال بر تاثیر مثبت درمان شناختی- رفتاری بر بازتوانی شناختی بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه فراهم می آورد.

هدف: این پژوهش به دنبال بررسی فلسفی نظریه ی انسجام هیجان و شناخت در تربیت است. از آنجا که در تعلیم و تربیت، جنبه های هیجانی مانع پرورش ظرفیت های شناختی تلقی می شود، این مساله مطرح است که با توجه به انسجام هیجان و شناخت اصول راهنمایی تربیت کدام است؟روش: در راستای اهداف پژوهش، از دو روش استفاده شد. برای تدوین مبانی از شیوه ی سنتزپژوهی به کار رفت تا گزاره های مبانی مربوط به شناخت و هیجان تدوین شود. در مرحله ی دوم، با استفاده از قیاس عملی، اصول تربیتی ناظر بر شناخت و هیجان تدوین شد.یافته ها: تحلیل داده ها نشان می دهد که گزاره های مبنایی شناخت و هیجان را می توان در پنج مقوله ی تاثیر شناخت بر هیجان، تاثیر هیجان بر شناخت، تصمیم گیری و شناخت، تعامل هیجانی، و یادگیری و هیجان دسته بندی و بر اساس گزاره های مبنایی مقوله های فوق و گزاره های هنجاری برگرفته از اهداف مصوب نظام تربیتی ایران، اصول آن را تنظیم کرد.نتیجه گیری: بر اساس تبیین شناختی تعامل میان هیجان و شناخت، این نکته آشکار می شود که تمامی پردازش های شناختی دارای مولفه ی هیجانی هستند و پردازش-های هیجانی نیز از ظرفیت های شناختی مانند استدلال بهره می برند. بنابراین، در تدارک فرصت های تربیتی برای مربیان به دو نکته باید توجه کرد: نخست اینکه از ظرفیت مولفه های هیجانی می توان برای اثربخشی تربیت بهره برد؛ به ویژه در آموزش ارزش ها و تغییر نگرش ها؛ دوم، با استفاده از ظرفیت های شناختی مانند استدلال می توان بر عقلانیت ابعاد هیجانی زندگی افزود.

هدف: هدف پژوهش حاضر، مقایسه ی اثر القای خلق مثبت و منفی بر حافظه ی کاذب و حافظه ی صحیح افراد دارای نشانه های اضطراب - افسردگی و افراد عادی است.روش: در این پژوهش که از نوع طرح های شبه آزمایشی –پس آزمون با گروه گواه – است، ایتدا شرکت کنندگان مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (DASS) را تکمیل کردند. سپس از بین آنها، 29 آزمودنی با علایم افسردگی-اضطراب به عنوان گروه آزمایش و 29 نفر که فاقد علایم فوق بودند، به عنوان گروه گواه انتخاب شدند. ابتدا از افراد دو گروه آزمون حافظه ی کاذب در شرایط خلقی عادی گرفته شد و سپس دو گروه در شرایط خلقی مثبت و منفی باآزمون حافظه ی کاذب بررسی شدند. نتایج با استفاده از روش تحلیل واریانس دو راهه تحلیل شد.یافته ها: نتیجه ی پژوهش نشان داد که از نظر بازشناسی و یادآوری کاذب در شرایط خلقی مثبت و منفی، دو گروه آزمایش و کنترل تفاوت دارند، درحالی که ار لحاظ یادآوری و بازشناسی صحیح تفاوتی ندارند.نتیجه گیری: شرایط خلقی مثبت و منفی در تعامل با ویژگی های اضطراب-افسردگی بر حافظه ی کاذب فرد می افزاید که این نشان می دهد شرایط القای خلق به تنهایی باعث افزایش حافظه ی کاذب نمی شود، بلکه حالت خلقی در تعامل با ویژگی های شخصیتی بر حافظه ی کاذب فرد می افزاید.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش ذهن آگاهی بر حافظه ی کاری و بازداری رفتاری بزرگ سالان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی انجام شد.روش: در این پژوهش که از نوع نیمه آزمایشی است، 28 نفر از دانشجویانی که در تست غربال گری بزرگ سالان کانرز نمره ی بیشتر از حد برش کسب کرده و آزمون گر آنها را واجد ملاک های اختلال نقص توجه/ بیش فعالی تشخیص داده شده بود، به صورت دردسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دوگروه آزمایش و کنترل جای داده شدند. در ادامه، برای سنجش حافظه ی فعال، آزمونN-BACK و برای سنجش بازداری رفتاری، آزمون GO-NOGO به کار رفت. گروه آزمایش طی هشت هفته تحت آموزش ذهن آگاهی قرار گرفت و گروه کنترل درمانی دریافت نکرد. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس و نرم افزار آماری SPSS16 تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین نمرات بازداری رفتاری گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل کاهش یافته (p£0.01)، ولی نمرات حافظه ی کاری افراد گروه آزمایش با گروه کنترل تفاوت معناداری ندارد (p>0.05)نتیجه گیری: یافته های این پژوهش حاکی از اثر آموزش ذهن آگاهی بر بهبود علایم شناختی افراد مبتلا به اختلال نقص توجه / بیش فعالی است. در کل می توان نتیجه گرفت که برای کاهش مشکلات بزرگ سالان مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی، آموزش ذهن آگاهی می تواند به کار گرفته شود.