پژوهشنامه حمل و نقل
سال:1386 | دوره:4 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

در سالهای اخیر ارسال کنندگان کالا و خدمات با استفاده از حراج های ترکیبی مسیرهای ارسال محموله خود را به صورت قراردادهای پیمانکاری به شرکت های حمل و نقل واگذار می کنند. از طرف دیگر شرکت های حمل و نقل با ارایه پیشنهاد به صورت ترکیبی از مسیرها، اقدام به بهینه سازی برنامه ریزی حمل و نقل خود به منظور دستیابی به سود بیشتر می کنند.در این مقاله با هدف بهینه سازی هر چه بیشتر معاملات خدمات، حمل و نقل در بازارگاه های الکترونیکی حمل و نقل، رویکرد حراج ترکیبی دوبل ارایه شده است. در این رویکرد ارسال کنندگان کالا و خدمات و شرکت های حمل و نقل امکان ارایه پیشنهاد به صورت ترکیبی از مسیرها را در بازارگاه های الکترونیکی حمل و نقل بیطرف خواهند داشت. پس از شرح مدل پیشنهادی به چگونگی حل مساله تعیین برنده در این مدل پرداخته شده و در ادامه مدل ریاضی مساله تعیین برنده ارایه شده است. برای درک چگونگی کارکرد مساله تعیین برنده به دلیل جدید بودن موضوع، مسایل آزمون به صورت تصادفی تولید شده و با استفاده از نرم افزار Lingo نتایج حل این مسایل مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند.

تخصیص مناسب بودجه های عمرانی برای ارتقا ایمنی راهها، از مهم ترین مراحل مدیریت ایمنی شبکه راه هاست. تعیین مناطق پر مخاطره و اولویت بندی آنها به لحاظ مخاطره آمیز بودن، اساس برنامه ریزی ایمن سازی شبکه حمل و نقل به شمار می آید.معمولا تعیین میزان مخاطره مناطق، از طریق بررسی فراوانی تعداد تصادفات، نرخ تصادفات و یا شدت تصادفات انجام می گیرد. در این مقاله با استفاده از نظریه بیز روشی برای تعیین میزان مخاطره آمیز بودن مناطق و اولویت بندی آنها ارایه شده است. در این روش بر اساس اطلاعات موجود از تصادفات در یک مقطع (که می تواند قضاوت مهندسی و یا آمار رویداد تصادفات در سال های گذشته را نیز شامل می شود). رفتار حادثه خیزی آن برآورد شده و سپس با استفاده از مشاهده رویداد تصادف در سال آخر، میزان مخاطره آمیزی آن مقطع برآورد می شود. سپس این مناطق (که از نظر خصوصیات مختلف ترافیکی و هندسی مشابه هستند). بر اساس احتمال حادثه خیزی آنها اولویت بندی می شوند.

در کشور ایران نیز مانند سایر کشورها مشکل ترافیک به ویژه در ابعاد تراکم و تصادفات بسیار نگران کننده است. تاکنون در برنامه های مختلف، سازمانهای درگیر با حمل و نقل، طرح های مختلفی را که به نوعی جزء زیر پروژه های حمل و نقل هوشمندند، برای رفع مشکلات خود به اجرا در آورده اند، اما طرح جامعی در خصوص اجرای سیستم های هوشمند هنوز در کشور تبیین نشده است. فقدان برنامه راهبردی سیستم های هوشمند علاوه بر این که باعث تکرار سرمایه گذاری های مشترک در زیرساختهای جامعه می شود، بلکه باعث ناهماهنگی و ناسازگاری این سیستمها با یکدیگر شده و ممکن است مشکلات بیشماری را در اتصال زیرسیستمها به یکدیگر ایجاد کرده و علاوه بر آن که مشکلی را از حمل و نقل کشور حل نمی کند، ممکن است معضلات جدیدی در بهره برداری از سیستم حمل و نقل نیز ایجاد کند. در تحقیق حاضر ابتدا به مرور ادبیات و بررسی کاربردهای سیستم های حمل و نقل هوشمند پرداخته شده و سپس با استفاده از متدولوژی برنامه ریزی راهبردی با نگرش پیش تدبیری راهبردهای توسعه سیستم های حمل و نقل هوشمند تدوین شده است. برای تدوین استراتژی ها از ماتریس SWOT استفاده شده است. در ادامه به منظور اولویت بندی راهبردها از فنون تصمیم گیری با معیارهای چندگانه (AHP) و روش QSPM استفاده شده و نتایج حاصل از آن با استفاده از ضریب رتبه بندی اسپیرمن مقایسه شده است.

این مقاله به ارتباط شاخص های روسازی راههای دو خطه برون شهری (خرابی روسازی، لغزندگی سطح روسازی و عرض جاده) و حجم ترافیک روزانه بر روی نرخ تصادفات و میزان پیش بینی آنها با استفاده از روش رگرسیون چندگانه می پردازد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی جداگانه هر یک از متغیرهای یادشده و همچنین ارزیابی اثر توام (بر هم کنش) شاخص های روسازی و حجم ترافیک بر روی نرخ تصادفات است، که هر یک از متغیرهای فوق به صورت جداگانه مورد مطالعه قرار گرفته است.

بر اساس اهداف کمی برنامه چهارم، بخش شایان توجهی از رشد اقتصادی باید از محل ارتقای بهره وری کل عوامل تولید تامین شود. برای تسهیل تحقق این هدف، تمامی دستگاههای اجرایی مکلف اند در تدوین اسناد، سهم بهره وری کل عوامل در رشد اقتصادی را منظور کرده و الزامات آن را مشخص کنند. همچنین دستگاههای اجرایی موظف اند به منظور تحول اقتصادی کشور از یک نظام اقتصادی نهانده محور به نظام اقتصادی ستانده محور، ضمن شناسایی موانع افزایش بهره وری عوامل تولید، سیاستهای مربوط به بخش خود را در جهت رفع این موانع تهیه کنند (ماده 6). سوال اساسی قابل طرح این است که موانع اصلی ارتقای بهره وری کل عوامل تولید در حمل و نقل و ارتباطات چیست و چگونه می توان آنرا بر طرف کرد. برای پاسخ به این سوال با استفاده از روش تحلیل فراگیر داده ها (DEA)، بهره وری کل عوامل تولید و اجزا آن در حمل و نقل و ارتباطات اندازه گیری شده اند.این مطالعه از دیدگاه روش و موضوع برای نخستین بار است که در کشور انجام می شود. مطالعاتی که تاکنون انجام شده نیز غالبا در سطح ملی و نهایتا در سطح بخش بوده است، در حالی که این مطالعه در سطح زیر بخش اقدام به اندازه گیری بهره وری، آن هم به تفکیک اجزا بهره وری کرده است.نتایج نشان می دهند بهره وری کل عوامل تولید حمل و نقل و ارتباطات در مقایسه با بهره وری کل عوامل تولید بخشهای اقتصادی کشور در پایین ترین حد قرار دارد. اجزای محاسبه شده بهره وری نشان می دهند که در درون فعالیت تغییرات کارآیی مدیریتی و کارآیی فنی سبب تنزل بهره وری کل عوامل تولید زیر بخش حمل و نقل و ارتباطات شده است.

شرکتهای حمل و نقلی عمدتا در تخصیص منابع در دسترس، به پروژه های پیشنهادی حمل بار دارای محدودیت هستند. آن چه برای این شرکتها دارای اهمیت است. مشارکت در فعالیتهایی است که اهداف اقتصادی مورد نظر را تامین کرده و شرکت را در بهترین شرایط سوددهی قرار دهد. در این تحقیق، با استفاده از فن دلفی شاخصهای انتخاب پروژه های مطلوب در بنگاه های حمل و نقلی تعیین شده و سپس پروژه های پیشنهادی به یک شرکت حمل و نقل، و توان موجود در آن شرکت مورد بررسی قرار گرفته است. آنگاه با استفاده از روش تصمیم گیری برناردو (چند شاخصه گروهی با مقیاس رتبه ای) و با در نظر گرفتن معیارهای تعیین شده، یک مدل ریاضی برای انتخاب پروژه با پروژه های برتر ارایه شده است، که بعد از حل این مدل با نرم افزار، پاسخ بهینه برای سرمایه گذاری شرکت مربوطه مشخص شده است.

تصادفات ترافیکی از عوامل بسیار مهم مرگ و میر بوده و خسارات و آسیب های شدید جانی و مالی در پی دارند. تصادفات همچنین آثار و تبعات سنگین اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دارند که موارد ناشی از آنها جوامع بشری را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. اگر چه گسترش روزافزون ترافیک در شهرها موجب افزایش مزایای اقتصادی و رفاهی شده، اما در مقابل، تعداد و شدت تصادفات ترافیکی را افزایش داده است. بر اساس مطالعات انجام شده، بخش اعظمی از تصادفات ترافیکی در تقاطعات اتفاق می افتند. علت اصلی وقوع تصادفات در تقاطعات، همگراشدن جریانهای ترافیکی مختلف در یک نقطه است. به طور کلی مطالعات بیشماری در کشورهای جهان در زمینه مدل سازی تصادفات انجام شده است. در کلیه این مطالعات از مدلهای آماری برای مدل سازی استفاده شده است. در این مقاله، برای پیش بینی تعداد تصادفات بر اساس پارامترهای ترافیکی، طرح هندسی و خصوصیات وسایل کنترل ترافیک علاوه بر مدلهای آماری از مدل شبکه عصبی نیز بهره گیری شده است که نتایج حاصل از این دو مدل در این مقاله مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته اند.