علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال:1393 | دوره:16 | شماره:ویژه نامه |تعداد مقالات:62

زمینه و هدف: هیدروکربن های نفتی و فلزات سنگین از شایع ترین آلاینده های دریایی به حساب می آیند. آلودگی دریایی ناشی از این مواد به یک مشکل زیست محیطی مهم در سراسر دنیا تبدیل شده است. هدف از انجام این تحقیق پایش زیست محیطی فلزات و هیدروکربن های نفتی در رسوبات خور ماهشهر به منظور ارتقای کیفیت محیط زیست منطقه می باشد.روش بررسی: در همین راستا نمونه برداری از رسوبات ناحیه ساحلی اطراف صنایع پتروشیمی منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر در خور موسی واقع در شمال غرب خلیج فارس صورت گرفت. سی و دو نمونه سطحی رسوب به وسیله نمونه گیر پترسون جمع آوری گردید. غلظت کل هیدروکربن های نفتی (TPH) در نمونه های رسوب به وسیله (GC-FID) تعیین شد. همچنین غلظت و منشا آلاینده های فلزی (Zn, Sr, Ni, Mn, Cu, Cr, Co, Ba, As, Al) در رسوبات به وسیله ICP-AES تعیین گردید. کمی سازی شدت آلودگی در رسوبات با استفاده از شاخص های mCd, Cd, CF و PLI صورت گرفت و تجزیه و تحلیل های آماری توسط بسته نرم افزاری MVSP در خور انجام پذیرفت.نتایج: میانگین غلظت کل هیدروکربن های نفتی در منطقه مورد مطالعه 42 mg/kg بود. بیشینه مقدار TPH در ایستگاه 8 گزارش گردیده است. تفاوت قابل ملاحظه ای بین غلظت آلومینیوم در رسوبات خور ماهشهر و مقدار میانگین آن در پوسته زمین وجود داشت.نتیجه گیری: نتایج بدست آمده حاکی از آن است که شاخص فاکتور آلودگی (CF)، درجه آلودگی (Cd)، درجه آلودگی اصلاح شده (mCd)، شاخص بار آلودگی (PLI) برای فلزات در ایستگاه های نمونه برداری بیانگر آلودگی کمی هستند. میانگین غلظت کل هیدروکربن های نفتی در منطقه مورد مطالعه بر مبنای شاخص CF بیانگر آلودگی متوسط تا آلودگی قابل ملاحظه است. نتایج آنالیز خوشه ای بیانگر این بود که Ni و Cr موجود در نمونه های رسوب دارای منشاء نفتی است.

زمینه و هدف: صنعت سیمان یکی از صنایع به شدت انرژی بر می باشد. انرژی مصرفی در این صنعت در قالب حامل های انرژی فسیلی مانند گاز طبیعی و نفت کوره است که منشا عمده انتشار co2 می باشد. از آن جا که co2تولیدی صنعت سیمان درصد بالایی از کل انتشارات دی اکسیدکربن دنیا را داراست لذا پتانسیل بسیار زیادی برای کنترل و کاهش آن در صنعت سیمان وجود دارد.روش بررسی: در این مقاله با توجه به تئوری بنگاه اقتصادی، مدلی جهت بهینه سازی بهره وری تولید در صنعت سیمان با لحاظ هزینه های اجتماعی تولید co2 ارایه گردیده است. بدین منظور علاوه بر محدودیت های فنی، رابطه ریاضی تولید co2 و مصرف انرژی نیز به عنوان محدودیت زیست محیطی در مدل منظور شده است.یافته ها و نتایج: در ادامه با حل مدل بهره وری تولید توسط نرم افزار برنامه ریزی ریاضی GAMS، انتشار co2 کاهش 15 درصدی و کل هزینه های تولید، کاهش 6 درصدی را نشان می دهد که رقم بسیار قابل ملاحظه ای می باشد.

زمینه و هدف: توسعه، بخشی انکار ناپذیر از زندگی بشر امروزی محسوب می گردد. البته بقا پایدار عوامل طبیعی مانند دریاچه ها و تالاب ها نه تنها برای ادامه حیات نسل امروز و فردای بشر بلکه تمام موجودات این کره خاکی امری ضروری است. بنابراین بشر جهت پیش برد اهداف خویش باید به دو مقوله توسعه و حفظ محیط زیست در کنار هم توجه ویژه داشته باشد. هدف مقاله پیش رو بررسی تاثیرات تغییر اقلیم و توسعه، بر حیات دریاچه های منطقه است که خود از عوامل اصلی توسعه اقتصادی آن مناطق می باشد.روش بررسی و یافته ها: در این مطالعه ضمن بررسی تاثیرات تغییر اقلیم بر روی برخی دریاچه های منطقه از جمله دریاچه ارومیه و نیز اجرای برنامه های توسعه در این مناطق، تلاش گردید پیشنهاداتی جهت اقدامات مدیریتی در خصوص احیاء دریاچه ارومیه جهت پیشگیری از خشک شدن این اکوسیستم طبیعی مهم ارایه گردد.

زمینه و هدف: سبوس برنج به عنوان یک ماده زاید جامد آلی از توانایی بالایی در حذف فلزات سنگین از پساب برخوردار است و می تواند در تصفیه پساب های صنعتی که از مهم ترین منابع آلاینده آب و خاک به فلزات سنگین هستند، بسیار مفید و کارآمد باشد. این مطالعه با هدف بررسی حذف فلزات سنگین کروم سه ظرفیتی و مس دو ظرفیتی از محلول های حاوی این فلزات انجام یافت.روش برسی: با اضافه کردن سبوس برنج به محیط واکنش، مقدار حذف یون های فلزی توسط جاذب در اسیدیته ها، مقادیر مختلف جاذب، زمان های تماس مختلف و غلظت های اولیه متفاوت از یون ها در پساب مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: با افزایش pH محلول ساختگی، درصد جذب یون ها توسط ذرات سبوس برنج افزایش پیدا کرد به طوری که در pH= 5 به حداکثر مقدار خود رسید. همچنین درصد جذب به نوع فلز بستگی داشت، به طوری که درصد جذب فلزات مس و کروم از پساب های ساختگی در pH بهینه به ترتیب 89.5 و %84.2 محاسبه شد. با افزایش غلظت اولیه پساب، درصد جذب کاهش پیدا کرد. از طرفی ظرفیت اشباع جاذب برای فلزات مس و کروم به ترتیب 78 و 71 میلی گرم بر گرم می باشد و با افزایش زمان تماس، درصد جذب افزایش یافت. همچنین با توجه به بالا بودن سرعت واکنش، پس از گذشت 5 دقیقه از شروع واکنش، 50 تا 60% از یون های فلزی حذف شد. نتایج بررسی داده های تجربی تعادل جذب با مدل های ایزوترم جذب لانگمویر و فروندلیخ نشان داد که جذب عناصر مس و کروم توسط جاذب از ایزوترم جذب لانگمویر تبعیت می کند.نتیجه گیری: با استناد به نتایج می توان از سبوس برنج که به مقدار فراوان و ارزان در دسترس است و به دلیل ساختار و ترکیبات آلی خود از توانایی بالایی در جذب فلزات سنگین برخوردار است، به عنوان جاذبی طبیعی در تصفیه پساب های حاوی فلزات سنگین استفاده کرد.

زمینه و هدف: یکی از مهم ترین مخاطرات زمین شناسی مهندسی و زیست محیطی در حفر تونل ها، مواجه شدن با برخی گازهای طبیعی مانند سولفید هیدروژن (H2S) در زمان حفاری می باشد. حل مخاطرات و چالش های مربوط به ورود این گاز به تونل ها بسیار دشوار و پرهزینه است. یکی از وظایف مهم در این شرایط، پیش بینی و برآورد میزان خطر گاز H2S در فضاهای زیرزمینی و تعیین روش مناسب جهت مقابله با مشکلات مهندسی و زیست محیطی آن است. تونل انتقال آب اسپر در سازندهای حاوی منابع هیدروکربوری حفاری شده و از نمونه هایی است که در طی احداث آن با نشت گاز H2S مواجه شده اند. دراین مقاله مخاطرات، ویژگی ها، قوانین ایمنی، منشا زمین شناسی و پیش بینی خطر گاز H2S و راهکارهای کاهش خطرات و مشکلات حفاری تونل، با توجه به تجربیات به دست آمده از تونل اسپر ارایه شده است.روش بررسی: برای بررسی منشا گاز H2S و انتخاب بهترین روش ها جهت مقابله با خطرات و مشکلات آن، علاوه بر بررسی تجارب موجود میزان غلظت این گاز در هوا به طور پیوسته در سه زمان شروع، وسط و پایان هر شیفت کاری اندازه گیری گردید. هم چنین نسبت به نمونه گیری از آب و هوای آلوده و ارسال آن به آزمایشگاه های مخصوص جهت آنالیز شیمیایی نمونه ها اقدام گردید. در همان موقع غلظت گاز مذکور به صورت هم زمان در آب و هوای تونل به صورت صحرایی اندازه گیری شد.یافته ها: تجربیات حاصل از این پروژه نشان داد که میزان گاز موجود در تونل شرایط غیر قابل قبولی را برای کارگران ایجاد نموده است. به منظور پیش بینی خطر گاز H2S در فضاهای زیرزمینی، می توان از شواهدی همانند چشمه های گوگردی، آثار مواد آلی در رخنمون های سنگی، شیل های آلی، تصاعد بوی گوگرد از سطح شکسته شده تازه سنگ و استشمام بوی گاز در زمان حفاری گمانه ها استفاده نمود. نتایج آنالیزهای صورت گرفته بیانگر اینست که گاز سولفید هیدروژن غالبا به همراه آب زیرزمینی وارد تونل می گردد و میزان قابل توجهی از آن در همان لحظات اولیه از آب آزاد می شود. منشا این گاز با توجه به بررسی ها مرتبط با تشکیلات نفتی منطقه است.نتیجه گیری: همواره مواجهه با این گاز را در محیط های زمین شناسی مرتبط با میدان های نفتی باید جدی گرفت. هم چنین با توجه به این که این گاز به صورت محلول در آب وارد تونل می شود و به محض ورود از آن آزاد می گردد برای کاهش خطرات و مشکلات حفاری، ناچار از روش های کنترل ورود آب زیرزمینی به داخل تونل، رقیق سازی غلظت گاز و آموزش کارکنان و تجهیزات کمکی استفاده گردید.

فلزات سنگین از سمی ترین آلایندها در محیط زیست می باشند که به دلیل عدم تجزیه پذیری، اثرات آلایندگی نظیر مسمومیت، بیماری، موتاسیون، ورود به زنجیره غذایی و ..... را به بار می آورند.فلزات سنگین با روش های ترسیب شیمیایی، الکترولیز، کاربرد مواد منعقد کننده، سیستم های تبادل یونی، روش های غشایی، جذب سطحی، تبخیر و روش های بیولوژیک، حذف شده یا کاهش می یابند. در حال حاضر حذف آلاینده ها به خصوص فلزات سنگین از آب ها و پساب ها به وسیله جاذب های بیولوژیک به علت مزایایی چون ارزان قیمت بودن بیومس از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. به همین جهت یک نوع سرخس آبزی کوچک به نام آزولا فیلیکولو ییدز (Azolla filiculoides) برای حذف فلزات سنگین Ni+2, Cr+3 و Cu+2 در سیستم بسته مورد بررسی قرار گرفت.آزمایشات به روش Batch و با تماس دادن مقدار مشخصی از سرخس خشک آزولا با محلول فلزات سنگین به صورت جداگانه و مخلوط انجام گرفته است. آزمایشات در زمان های ماند (دقیقه 60، 45، 30، 20، 10، 5)، PH های (8، 6، 4، 2) و دماهای (20, 30, 40oC) انجام گرفته است. یافته ها نشان می دهند که با افزایش pH، درصد حذف توسط آزولا افزایش می یابد و قابل ذکر است که دما تاثیر چندانی بر حذف فلزات سنگین توسط آزولا ندارد.نتایج بررسی حاکی از آن است که سرخس آبزی آزولا با در صد راندمان بالای 97% در زمان ماند بهینه 20 دقیقه قادر به حذف فلزات سنگین کروم، مس و نیکل به کمتر از حد مجاز تخلیه به محیط زیست می باشد و به خوبی در صنعت قابل استفاده می باشد.

رشد روزافزون مصرف انرژی و محدودیت منابع فسیلی که اصلی ترین منبع تولید انرژی در ایران و جهان هستند، جوامع صنعتی را برای تامین انرژی مورد نیاز در حال حاضر و آینده به تکاپو وا داشته است. بیش از 26% کل انرژی ایران در بخش صنعت به مصرف می رسد. بخش سیمان یکی از زیر بخش های مهم صنعت است که به شدت وابسته به انرژی می باشد، به گونه ای که بیش از 15% از انرژی مربوط به بخش صنعت در این زیر بخش به مصرف می رسد. با نگاه به هدفمند کردن یارانه ها و آزادسازی نرخ انرژی، وضعیت فعلی سیمان در مصرف انرژی به بازنگری جدی نیاز دارد. مدیریت تولید، تغییر در نوع مواد تشکیل دهنده سیمان، یافتن راهکارهای جایگزین انرژی و وارد کردن تکنولوژی جدید می تواند نتایج مناسبی در کاهش مصرف انرژی در صنعت سیمان داشته باشد. در این مقاله ضمن بررسی انرژی مصرفی در 2 بخش الکتریکی و گرمایی در دستگاه های مختلف در یک واحد تولید سیمان، راهکارهای کاهش انرژی در هر بخش از فرایند مورد بررسی قرار می گیرد. آنچه از مطالعات و تحقیقات پژوهشی در واحدهای تحقیق و توسعه فعال در صنعت سیمان در سال های اخیر بدست آمده، نشان از تغییر روش های تولید با اهمیت کاهش مصرف انرژی و افزایش تولید داشته است؛ تغییراتی مانند جایگزینی روش خشک به جای روش تر و یا توسعه پیش گرمکن و پری کلسیناتورها، امروزه در صنعت سیمان علاوه بر تاکید بر کاهش مصرف انرژی در جهت کم کردن هزینه تمام شده محصول، مسایل زیست محیطی هم مورد توجه قرار گرفته است. از آنجایی که به ازای1kg  سیمان تولیدی بیش از 0.7kg گاز کربن دی اکسید و دیگر آلاینده ها وارد محیط زیست می شود، لذا اگر از سوخت های جایگزینی استفاده شود که تعداد کربن کمتری در فرمول مولکولی خود دارند، علاوه بر کاهش مصرف و کاهش هزینه، آلاینده کمتری به محیط زیست وارد می شود.

زمینه و هدف: کمپوست سازی یکی از مناسب ترین روش های دفع پسماندهای شهری محسوب می شود، بنابراین تلاش برای بهبود فرایند آن و تولید محصولات با کیفیت بالا ضروری است. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر افزودن خاک اره بر فرایند کمپوست سازی پسماند شهری و نیز برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی کمپوست شامل درجه حرارت، pH، EC، غلظت فلزات سنگین و محتوای عناصر غذایی می باشد.روش بررسی: 4 توده پسماند تهیه و مقادیر 0، 16، 32 و 70 درصد خاک اره به آن ها افزوده شد. درجه حرارت توده ها به صورت روزانه ثبت گردید، میزان pH و EC به صورت هفتگی و غلظت فلزات سنگین و عناصر غذایی در محصول نهایی اندازه گیری شد.یافته ها: توده بدون خاک اره نوسانات زیادی در درجه حرارت ترموفیلیک نشان داد و کاهش تدریجی درجه حرارت از روز 33 آغاز شد. در حالی که در تیمارهای 16 و 32% از روز 18 کاهش تدریجی درجه حرارت آغاز گردید. pH کلیه توده ها تا روز 21 افزایش و سپس تا پایان فرایند کاهش ناچیز نشان داد. pH محصول نهایی در تیمار 0% با میزان 8.1 بیشترین و در تیمار 70% با میزان 7.73 کمترین بوده است. میزان EC نیز در کلیه تیمارها طی فرایند به میزان ناچیز افزایش یافت و تیمارهای دارای خاک اره میزان EC کمتری را در محصول نهایی نشان دادند به گونه ای که تیمار 0% با میزان 4.884 بیشترین و 32% با میزان 4.235 کمترین EC را دارا بودند. غلظت کلیه فلزات سنگین و عناصر غذایی به جز سدیم و پتاسیم با افزودن خاک اره کاهش یافت که دلیل این کاهش اثر رقیق سازی خاک اره به دلیل محتوای کم فلزات بوده است. غلظت سدیم با افزودن خاک اره افزایش نشان داد که دلیل آن غلظت بالای سدیم در خاک اره و آب مورد استفاده جهت آبیاری می باشد.نتیجه گیری: افزودن خاک اره به توده کمپوست سبب کنترل نوسانات درجه حرارت توده و حفظ درجه حرارت ترموفیلیک در مرحله فعال کمپوست سازی می گردد. هم چنین سبب بهبود کیفیت کمپوست جهت استفاده در کشاورزی، کاهش غلظت فلزات سنگین و در نتیجه کاهش اثرات منفی آن بر سلامتی می شود.

زمینه و هدف: اکسرژی اکونومیک یکی از راه های بهینه سازی سیستم های ترمودینامیکی می باشد. در مسائل بهینه سازی اکسرژی اکونومیک نیروگاه، تاکید عمده انتخاب متغیرهایی در قسمت سیکل گازی جهت نیل به هدف اصلی می باشد. هدف اصلی این مقاله تاثیر انتخاب متغیرهای جدید تصمیم، در قسمت مدار بخار نیروگاه، علاوه بر انتخاب متغیرهای سیکل گازی در تعیین عملکرد بهینه یک نیروگاه حرارتی سیکل ترکیبی است. اطلاعات طراحی مربوط به نیروگاه سیکل ترکیبی دماوند در نزدیکی تهران می باشد.روش بررسی: روش بهینه سازی بر اساس بهینه سازی اکسرژی اکونومیک تکراری انجام شده است. اساس این روش بر پایه سه مفهوم (اختلاف قیمت نسبی، ضریب اکسرژی اکونومیک و بازدهی اکسرژتیک) و کمترین قیمت تولید هر جزء و کل سیستم می باشد، که از چهار قسمت اصلی محاسبه قیمت اکسرژی اکونومیک، تحلیل محاسبات اکسرژی اکونومیک، تعیین تعداد شباهت های اکسرژی اکونومیک و تحلیل دیاگرام های بازدهی قیمت / تولید تشکیل شده است.یافته ها: یافته ها شامل مقادیر اصلی قبل و بعد از بهینه سازی برای هر حجم کنترل و کل سیستم می باشند که عبارتند از بازدهی اکسرژی اکونومیک، نرخ اکسرژی سوخت، نرخ اکسرژی تولید، نرخ اتلاف اکسرژی، نسبت اتلاف اکسرژی، قیمت متوسط بر واحد اکسرژی سوخت، قیمت متوسط بر واحد اکسرژی تولید، نرخ قیمت اتلاف اکسرژی، نرخ قیمت سرمایه گذاری و عملکرد و نگه داری، اختلاف نسبی هزینه، ضریب اکسرژی اکونومیک و داده های هر واحد در حالت اولیه و بهینه نیروگاه است.بحث و نتیجه گیری: تابع هدف به صورت دستیابی همزمان به دو پارامتر بهینه انتخاب گردیده که عبارت اند از : افزایش بازدهی اکسرژتیک و کاهش قیمت محصول (برق تولیدی). نتایج به دست آمده نشان می دهد که با انتخاب برخی متغیرها در قسمت بخار در غیاب انتخاب بعضی از متغیرهای معمول سیستم گازی، نیز می توان به عملکرد مطلوب دست یافت. به طوری که بازدهی اکسرژتیک 4% بالاتر و قیمت تولید 2% پایین تر از حالت اولیه به دست می آید.

زمینه و هدف: با توجه به محدود بودن و کاهش منابع انرژی و همچنین لزوم صرفه جویی در مصرف آن، اخیرا استفاده از رنگ های حاوی میکروذرات سرامیکی به عنوان عایق حرارتی و به منظور جلوگیری از اتلاف انرژی در صنایع مختلف و ساختمان ها مورد توجه قرار گرفته است. هدف از تحقیق حاضر شناخت تاثیر عایق کننده های جدید مثل رنگ حاوی میکرو ذرات سرامیکی در دیواره داخلی یک اتاق با در نظر گرفتن پانل سرمایش تشعشعی و تاثیر این عایق ها بر کاهش مصرف انرژی می باشد.روش بررسی: در کار حاضر، به منظور بررسی میدان جریان و توزیع دما در یک اتاق با پانل سرمایش تشعشعی، یک محفظه سه بعدی با شرایط مرزی مختلف شبیه سازی شده است. همچنین تاثیر پوشش رنگ با میکرو ذرات سرامیکی، رنگ آکرلیک معمولی و حالت بدون رنگ در حالت های مختلف با تغییر شرایط مرزی از جمله تغییر دمای دیوار و ضریب جذب، یک اتاق با پانل سرمایش تشعشعی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته و نتایج باهم مقایسه شده اند.یافته ها: با استفاده از کد کامپیوتری نوشته شده، دمای سطح داخلی جداره ها برای شرایط مرزی مختلف به دست آمده که از آن ها به عنوان شرط مرزی در مدل سازی استفاده شده است. در صورت استفاده از پانل سرمایش تشعشی دیواری، دمای اتاق در تمام حالت ها در محدوده آسایش حرارتی می باشد و کم ترین دما مربوط به حالت استفاده از رنگ حاوی میکرو ذرات سرامیکی در دیواره های داخلی اتاق است.نتایج: نتایج نشان دهنده آن است که رنگ های حاوی میکروذرات سرامیکی در دیواره های داخلی یک اتاق با فرض تعبیه پانل سرد به عنوان یک عایق حرارتی عمل نموده و باعث کاهش مصرف انرژی در حدود 22% می شود.

زمینه و هدف: کنترل بار آلودگی غیر نقطه ای به منظور سالم نگاه داشتن پیکره های آبی از اهمیت به سزایی در مدیریت سیستم های منابع آب برخوردار است. یکی از موثرترین سازه ها در مدیریت بار آلودگی غیر نقطه ای، حوضچه های بازداشت می باشند. طراحی یکپارچه مجموعه حوضچه های بازداشت در مجموعه زیرحوضه ها می تواند با بازدهی بیشتری در حذف رسوبات همراه باشد. جهت دست یابی به این هدف اتصال الگوریتم های بهینه ساز و نرم افزارهای مدل سازی حوضه های آبریز می تواند کمک به سزایی در طراحی بهینه حوضچه های بازداشت باشد.روش کار: هدف از انجام این پژوهش استفاده از یک مدل شبیه ساز - بهینه ساز چند منظوره برای برنامه ریزی و طراحی یکپارچه حوضچه های بازداشت در سطح حوضه های آبریز است که بتوان مصالحه ای را بین اهداف مختلف برقرار نمود. واضح است که با استفاده از حوضچه های بازداشت بزرگتر و با تعداد بیشتر می توان میزان حجم بالاتری از رسوبات را به دام انداخت، ولی متعاقبا هزینه های ساخت حوضچه های بازداشت نیز افزایش خواهد یافت. جهت بهینه سازی اندازه و مکان حوضچه های بازداشت در این مساله دو هدفه، از الگوریتم دو هدفه جامعه مورچگان و جهت شبیه سازی حوضه آبریز از مدل SWAT بهره گرفته شده است. با استفاده از الگوریتم بهینه سازی جامعه مورچگان دو هدفه می توان به یک جبهه جواب های نامغلوب از دو تابع هدف متضاد دست یافت که عبارتند از: هزینه های کنترل بار رسوب تولیدی و بار رسوب تولیدی.یافته ها و نتایج: کارایی مدل پیشنهادی بر روی یک حوضه آبریز در غرب ایران مورد مطالعه قرار گرفته است. استفاده از بهینه ساز کلونی مورچگان و شبیه ساز SWAT، به محققین توانایی مدل سازی حوضه های آبریز و کنترل بار آلودگی غیر نقطه ای را خواهد داد. مدل چند هدفه با توجه به فراهم نمودن جبهه پرتو می تواند مدیران را در اتخاذ راهکار مناسب جهت کنترل کیفیت رواناب خروجی از حوضه آبریز یاری نماید.

زمینه و هدف: امروزه آلودگی هوا یکی از مهم ترین مشکلات زیست محیطی کلان شهرها محسوب می شود و در این میان، آلودگی هوای تهران به یکی از معضلات جدی شهری تبدیل شده است. بنابراین چگونگی توزیع آلاینده ها و روند تغییرات زمانی مکانی آن ها حایز اهمیت است. هدف از این تحقیق تعیین الگوی توزیع مکانی زمانی آلاینده های هوا در شهر تهران طی فصل سرد سال های 2013-2011 و دوره های حاد آلودگی هوا بوده و عوامل ایجاد کننده چنین الگوهایی مورد بحث قرار می گیرد.روش بررسی: در این تحقیق از داده های آلودگی هوای 16 ایستگاه موجود در شهر تهران وابسته به شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران طی سال های 2011 تا 2013 استفاده شده است. نقشه های توزیع آلاینده های هوا به روش درون یابی کرجینگ در نرم افزار Surfer تهیه و تحلیل می شود.نتایج: نتایج بررسی توزیع مکانی زمانی میانگین آلاینده ها طی ماه دسامبر (که اغلب دوره های حاد آلودگی هوا در تهران را دربر دارد) 2012 نشان می دهد که غلظت آلاینده های گازی از جنوب به شمال و غلظت آلاینده های ذرات معلق از شمال به جنوب و از شرق به غرب افزایش می یابد. مقایسه نقشه های توزیع آلاینده CO به هنگام ظهر و شب نشان می دهد که به هنگام ظهرگرادیان شدیدی (شمال جنوبی) بر هم مقدارهای آلاینده CO حاکم است و در شب این گرادیان کاهش یافته و توزیع یکنواخت تر می شود. این نشان از انتقال آلاینده های گازی توسط باد آناباتیک (دشت به کوه) به سوی شمال در روز هنگام و بر عکس آن در شب با باد کاتاباتیک (کوه به دشت) کوهستان است که اغلب بر این منطقه، به ویژه در فصل سرد، حاکم است. عمق لایه مرزی (افزایشی به سوی جنوب) نیز روی این توزیع ها موثر است. نزدیکی مناطق جنوبی به کویرهای خشک و فعالیت های صنعتی از نوع ساختمانی شرایط افزایشی ذرات معلق را فراهم می کند و سپس گردش های محلی توزیع آن ها را تعیین می کند.نتیجه گیری: بررسی ها نشان می دهد که در دوره های حاد آلودگی هوا الگوهای توزیع آلودگی میانگین ماهانه دسامبر حفظ می شود. مقایسه آنومالی های دوره های حاد آلودگی نسبت به قبل از دوره نشان می دهد که در این روزها معمولا بیش ترین آنومالی ها در میان آلاینده های مختلف مربوط به ذرات معلق می باشد. در اکثر مناطق تهران از نظر آلاینده CO آلودگی شب بیش تر از روز است. بادهای محلی در جابجایی آلودگی هوا بسیا موثرند.

این پروژه در سال 83-1382 به صورت ماهانه به مدت یک سال انجام شد. در این مطالعه اثرات بهره برداری شن و ماسه بر آبزیان رودخانه تنکابن بررسی شده است. این رودخانه یکی از رودخانه های مهم استان است که ماهی آزاد نیز به آن مهاجرت می کند. برای انجام این تحقیق یک ایستگاه در منطقه بهره برداری شن و ماسه (ایستگاه 2)، یک ایستگاه در بالادست (ایستگاه 1) و یک ایستگاه در پایین دست منطقه بهره برداری شن و ماسه انتخاب شده است.در بررسی موجودات بنتیک ایستگاه 2 کمترین میزان فراوانی و زی توده موجودات را داشت و فراوانی آن 5 در صد بود. این روند تا مصب رودخانه نیز مشاهده می شود، به طوری که در مصب 21 درصد و در بالادست رودخانه 74 درصد از فراوانی موجودات کف زی وجود دارد که به دلیل تخریب منطقه، زیستگاه خود را از دست داده اند.بررسی ماهیان رودخانه ها نشان می دهد که خانواده Cyprinidae بیشترین تنوع و فراوانی و ایستگاه 2 کمترین ماهی را در طول سال داشته است. با توجه به این که 65 درصد از فراوانی ماهیان در ایستگاه 3 مصب رودخانه و 37 درصد در ایستگاه 1 بالادست رودخانه مشاهده شد، در ایستگاه 2 فقط 6 درصد از فراوانی ماهیان وجود داشته است. هم چنین در این رودخانه مهاجرت ماهی آزاد و تکثیر مصنوعی آن ها اهمیت زیادی دارد.عدم ثبات بستر رودخانه و افزایش مواد معلق، در نهایت سبب کاهش تنوع وفراوانی گونه ها شده است. اثرات منفی شن و ماسه به محل نمونه برداری محدود نبوده و به بخش های دیگر سیستم ساحل رودخانه ای نیزسرایت می کند و موجب تخریب بستر و حاشیه رودخانه می گردد.

زمینه و اهداف: با افزایش روزافزون مصرف آب و کمبود منابع، استفاده مجدد از فاضلاب به خصوص در صنایع جهت تامین بخشی از نیازهای آبی، مورد توجه قرار گرفته است. صنایع رنگ رزی جزء صنایع مصرف کننده زیاد آب به شمار رفته و مشکل عمده فاضلاب تولیدی آن ها، مواد رنگی فراوان و غیر قابل تجزیه بیولوژیکی بودن شان می باشد. روش های متداول حذف رنگ اغلب منجر به تولید حجم زیاد لجن می شوند که مشکلات تصفیه و دفع لجن را در پی دارد. الکتروفنتون یک فرآیند اکسیداسیون پیشرفته می باشد که به شکل موثری میزان مواد آلی و رنگ را در پساب کاهش می دهد.روش بررسی: در این روش، نمونه برداری از فاضلاب مطابق کتاب روش های استاندارد آزمایش های آب و فاضلاب انجام شد. سپس نمونه به درون سلول پایلوت الکتروشیمیایی ساخته شده منتقل و تاثیر پارامترهای مختلف از جمله میزان جریان الکتریکی،مقدار مصرفی یون های آهن،pH  و زمان الکترولیز در راهبری فرآیند بررسی گردید.یافته ها: نتایج حاصل نشان داد که در شدت جریان 20 ولت برای غلظت رنگ 100 mg/L و شدت جریان 30 ولت برای غلظت رنگ 200 mg/L به بالا، زمان 45-60 دقیقه، غلظت یون های آهن 0.3 mg/L و pH برابر 4، حذف 100 درصدی رنگ به دست آمد.بحث: فرایند الکتروفنتون قادر به حذف رنگ Reactive Blue19 با غلظت های متفاوت و بازده حداکثری حذف می باشد. بر اساس نتایج حاصل، شدت جریان الکتریکی و غلظت یون های آهن، پارامترهای موثر بر فرایند الکتروفنتون در حذف رنگ Reactive Blue 19 هستند و پارامترهای pH و زمان الکترولیز تاثیر کمتری بر کارایی فرآیند الکتروفنتون در حذف رنگ Reactive Blue19 دارند.

آلودگی آب های زیرزمینی به واسطه فعالیت های مختلف انسانی و طبیعی صورت می گیرد. امروزه برای انجام ارزیابی آسیب پذیری آب های زیرزمینی از GIS استفاده می شود. هدف از انجام این تحقیق، آسیب پذیری بخشی از آبخوان دشت نجف آباد واقع در منطقه لنجان سفلی از نظر مواد شیمیایی شامل کل کربن آلی، نیترات، هدایت الکتریکی، سولفات، کلرور و سختی کل با استفاده از GIS می باشد.برای این منظور لایه های اطلاعاتی مختلف شامل کل کربن آلی، نیترات، هدایت الکتریکی، سولفات، کلرور و سختی کل که غلظت آن ها از طریق نمونه برداری طی 4 فصل تابستان 87 لغایت بهار 1388 از 25 حلقه چاه در منطقه لنجان سفلی به دست آمده بود، تهیه شد. در نهایت پس از وزن دهی، امتیازبندی و همپوشانی لایه ها، مناطق با آسیب پذیری مختلف در هر فصل و هم چنین به طور سالیانه تعیین گردید.یافته های حاصل از آنالیز شیمیایی نمونه ها نشان می دهد که بیشترین غلظت ترکیباتی مانند نیترات، سختی کل، کلرور، سولفات و مقدار هدایت الکتریکی به ترتیب برابر 98، 3800، 6745 و 3780 میلی گرم در لیتر و 14.5 میلی زیمنس بر سانتیمتر مربوط به فصل بهار سال 1388 بوده است. از سوی دیگر بیشترین غلظت کل کربن آلی برابر 21.6 میلی گرم در لیتر و در فصل تابستان 1387 اندازه گیری شده است، اما کمترین غلظت این ترکیبات بیشتر در فصول تابستان و پاییز 1387 سنجیده شده است.نتایج تحلیلی GIS نیزنشان داد که ناحیه ای در مرکز منطقه لنجان سفلی که دارای خاک از نوع رسی بوده و عمق آب زیرزمینی در آن نیز نسبت به مناطق مجاور متوسط می باشد، کمترین آسیب پذیری را نسبت به آلاینده های مورد آنالیز دارد. هم چنین، با پیشروی به سمت شرق منطقه، بر آسیب پذیری ناحیه افزوده می گردد. لذا حفر چاه در آن منطقه با آلودگی منابع آبی آن رو به رو خواهد بود.

زمینه و هدف: آلودگی خاک و محصولات کشاورزی به عناصر سنگین، به علت پیشرفت سریع صنایع و استفاده نادرست کودهای شیمیایی و دامی در زمین های کشاورزی باعث نگرانی های زیادی شده است. هدف از این پژوهش تعیین تجمع فلزات سنگین کادمیوم، سرب و روی در خاک و گیاهان گندم آبی و گندم دیم در برخی از مزارع شهرستان همدان بوده است.روش بررسی: از خاک های تحت کشت گندم (آبی و دیم) نمونه برداری انجام یافت. نمونه های خاک به صورت مرکب از عمق 20-0 سانتی متر تهیه گردید. موقعیت مکانی ایستگاه های نمونه برداری توسط GPS به ثبت رسید. همچنین نمونه های مرکب گیاهی از بخش های خوراکی گیاهان یاد شده جمع آوری شد. غلظت قابل جذب عناصر سنگین با استفاده از روش DTPA عصاره گیری شد. آزمایش در غالب طرح مستقل کاملا تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. غلظت فلزات سنگین مورد مطالعه (سرب، روی و کادمیوم) با استفاده از دستگاه 710 varion ICP در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان قرائت گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین غلظت کادمیوم به ترتیب در خاک گندم آبی و دیم 4.61، 1.60 میلی گرم بر کیلوگرم و در گیاه گندم آبی و دیم 2.29، 1.86 میلی گرم بر کیلوگرم و دارای تفاوت معنی داری در سطح 0.05 با استانداردهای مجاز می باشد همچنین میانگین غلظت سرب در خاک گندم آبی و دیم به ترتیب 4.60، 4.66 میلی گرم بر کیلوگرم می باشد که دارای تفاوت معنی داری با استانداردهای مجاز نیست و در گیاه گندم آبی و دیم 12.26، 12.84 میلی گرم بر کیلوگرم بود که دارای تفاوت معنی داری در سطح 0.05 است. میزان روی به ترتیب در خاک گندم آبی و دیم 32.12، 21.26 میلی گرم بر کیلوگرم و در گیاه گندم آبی و دیم 13.99، 11.58 میلی گرم بر کیلوگرم بود و فاقد تفاوت معنی داری با استانداردهای مجاز است.بحث و نتیجه گیری: نتیجه این بررسی نشان داد با توجه به مقدار شاخص خطر پذیری برای دو عنصر کادمیوم و سرب بیش تر از 1 می باشد، این دو عنصر با پتانسیل بیش تری می توانند به عنوان عامل خطر برای سلامتی انسان در ناحیه مورد مطالعه محسوب شوند.

زمینه و هدف: در این تحقیق هدف بر آن است که مشخص گردد آیا احداث سد بر توسعه فیزیکی مناطق مسکونی بالا دست سد اثردارد یا خیر و اگر جواب مثبت است، آیا این توسعه بر اساس اصول علمی صورت پذیرفته است تا در نهایت مدلی ریاضی بر مبنای تحلیل‎ های GIS ارایه شود.روش بررسی و یافته ها: ابتدا جهت بررسی تغییرات توسعه فیزیکی مناطق مسکونی دو تصویر ماهواره ای شامل یک فریم از سنجنده pan مربوط به ماهواره IRS-1D قبل از احداث سد طالقان و یک فریم از سنجنده Liss IV (mono) ماهواره IRS-P6 بعد از احداث سد طالقان تهیه و پس از انجام تصحیحات هندسی، اقدام به استخراج محدوده های مسکونی گردید که مشخص شد پس از احداث سد، مناطق مسکونی از لحاظ مساحت دارای گسترش بوده اند. با استفاده از مطالعات انجام شده قبلی در رابطه با مدل های مختلف توسعه مناطق مسکونی، اقدام به ارایه یک مدل مناسب جهت توسعه کاربری مسکونی در محدوده مورد مطالعه گردید. در این مدل که از روش فازی تبعیت می کند، شرایط لازم و وزن ها جهت برقرار بودن وضعیت های مناسب و نا مناسب و بسیار نامناسب تعریف شد. سپس با استفاده از داده های موجود شامل داده های توصیفی، نقشه های رقومی 1:25000 و دیگر مطالعات انجام شده توسط سازمان ها و شرکت های مشاور، اقدام به استخراج لایه های رقومی مورد نیاز ارایه شده در مدل گردید و با توجه به مدل مذکور، لایه های مختلف رقومی در نرم افزار ArcGIS برروی هم قرار گرفتند. پس از مشخص شدن نتایج، مناطق بسیار نامناسب، نامناسب ومناسب توسعه کاربری مسکونی مشخص گردیدند.بحث و نتیجه گیری: مناطق مسکونی که بر روی شرایط بسیار نامناسب می گیرند باید تخلیه و جا به جا شوند. اما مناطق مسکونی که در شرایط نامناسب قرار می گیرند را می توان با برنامه ریزی های مختلف حفظ نمود. اما هیچ منطقه مناسبی جهت توسعه بیشتر کاربری مسکونی یافت نگردید که مهم ترین عامل محدود کننده برای جلوگیری از توسعه کاربری مسکونی، عامل پوشش گیاهی و کاربری اراضی می باشد. لازم به ذکر است که در محدوده های مسکونی موجود که در شرایط مناسب قرار می گیرند، توسعه فقط در همان محدوده ها و بیشتر به صورت افزایش تراکم ارتفاعی پیشنهاد می گردد که این پیشنهاد خود نیازمند مطالعات جامع تر (مانند مطالعات ارزیابی زیست محیطی و...) و بر اساس طرح های توسعه شهری و روستایی می باشد.

فاضلاب های شهری و صنعتی یکی از عمده ترین منابع آلوده کننده آب های سطحی و زیرزمینی می باشند. استفاده از دترجنت ها در مصارف خانگی و صنعتی باعث افزایش غلظت این مواد در فاضلاب های شهری و صنعتی شده است. دترجنت ها مولکول های آلی بزرگی هستند که به مقدار کمی در آب محلول بوده و اغلب سمیت بالایی دارند و با ایجاد کف و کاهش انتقال اکسیژن به آب باعث ایجاد مشکلات بهره برداری در تصفیه خانه های فاضلاب می شوند.جهت حذف دترجنت ها از روش های مختلفی از جمله انعقاد و لخته سازی، اسمز معکوس، اکسیداسیون توسط ازن و فرآیندهای اکسیداسیون پیشرفته استفاده می شود. در این تحقیق امکان حذف دترجنت ستیل تری متیل آمونیوم برومائد(C-TAB)  از محلول سنتیتیک با استفاده از فرآیند فنتون به عنوان روش موثر و آسان مورد مطالعه قرار گرفت و نمونه مورد نظر با غلظت 0.2 mg.L ساخته شد. آزمایشات به طور مجزا با در تماس قرار دادن 100 میلی لیتر از محلول سنتیتیک در pH=4 و 4 دامنه غلظت یون فرو (5، 10، 15 و 20 میلی گرم در لیتر) و 4 دامنه غلظت پراکسید هیدروژن (40، 30، 20 و 50 میلی لیتر در لیتر) در سیستم ناپیوسته در زمان تماس 40، 20 و 60 دقیقه انجام پذیرفت. نتایج حاصل از این تحقیق مشخص کرد که در سیستم ناپیوسته در pH اسیدی (pH=4) با افزایش زمان ماند، افزایش غلظت یون فرو و افزایش غلظت پراکسید هیدروژن، کارایی حذف دترجنت افزایش یافت، به طوری که درpH= 4  و زمان ماند 60 دقیقه و غلظت 20 mg/L از یون فرو، با افزایش غلظت پر اکسید هیدروژن از 20 mg/L به 50 mg/L کارایی حذف دترجنت آنیونی، از 54.5 درصد به 89.5 درصد رسید. در مجموع با توجه به سهولت روش و کارایی مناسب این سیستم، استفاده از این روش جهت حذف دترجنت ها از فاضلاب های شهری و صنعتی توصیه می شود.

زمینه و هدف: ضایعات شیمیایی به خصوص ضایعات حاصل از تولید آفت کش ها بسیار خطرناک بوده و کنترل و بازیافت آن ها در طی سال های اخیر توجه بسیاری از پژوهش گران و سازمان های زیست محیطی را به خود جلب نموده است. ضایعات حاصل از تولید علف کش بوتاکلر در واحد های صنعتی تحت شرایط نامطلوب فرآیند و هم چنین طی مراحل فیلتراسیون محصول به وجود می آید و باعث مشکلات جدی زیست محیطی می شود. در این تحقیق بازیافت بوتاکلر از ضایعات و کاربرد آن بر روی گیاه برنج مورد بررسی قرار گرفت.روش بررسی: ضایعات دارای %55.8 بوتاکلر و محصول غیر استاندارد با درجه خلوص %63.3 از یک واحد صنعتی نمونه برداری شد. ترکیبات موجود در ضایعات با حلال استخراج و با استفاده از دستگاه های GC/MS و FT-IR مورد شناسایی قرار گرفتند. اندازه گیری بوتاکلر بازیافتی در نمونه های استخراج شده از ضایعات و محصول غیراستاندارد با دستگاه HPLC انجام گرفت که مقدار آن به ترتیب 88.4 و %89.7 بود. جهت بررسی استفاده از این نمونه ها در شالیزارها، آزمایش کاربردی بر روی گیاه برنج انجام گرفت. تیمارهای تهیه شده در معرض ضایعات، محصول غیراستاندارد، بوتاکلر های بازیافتی و نمونه تجارتی به میزان 1.5 کیلوگرم ماده فعال در هر هکتار قرار گرفتند.بحث و نتیجه گیری: میزان گیاه سوزی نمونه ضایعات و محصول غیراستاندارد برابر 100% بوده و کلیه گیاهان پس از 28 روز پژمرده و خشک شدند. میزان گیاه سوزی بوتاکلر تجارتی، بازیافت شده از ضایعات و محصول غیراستاندارد در همان شرایط به ترتیب برابر 6.5، 8.5 و %8 بوده است که دلالت بر آن دارد که بوتاکلرهای بازیافت شده می توانند مانند نمونه تجارتی به طور موثر در مزارع برنج مورد استفاده قرار گیرند.

کیفیت محیط به عنوان بخشی از مفهوم کیفیت زندگی شناخته شده که در مقایسه با دیگر عوامل تاثیرگذار بر رضایت مندی افراد از زندگی کمتر مورد بررسی قرار گرفته شده است. امروزه افول کیفیت محیط و یا فقدان آن در محیط های سکونتی به یکی از چالش های عمده برنامه ریزان و سیاست گذاران شهری تبدیل شده است. هدف اصلی این تحقیق مقایسه تطبیقی وضعیت کیفیت محیط از دید ساکنین محله نواب و شهرک اکباتان می باشد که با استفاده از رویکرد رضایت مندی سکونتی و تهیه مدل تجربی سنجش کیفیت محیط، در قالب تکمیل پرسشنامه میدانی انجام گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و روش های آماری هم چون تحلیل رگرسیونی چند متغیره سلسله مراتبی (HMR)، آزمون T تک نمونه ای، تحلیل واریانس یک طرفه تحلیل شده و روایی و پایایی آن به ترتیب توسط روش تحلیل عاملی اکتشافی (EFA) و آلفای کرونباخ سنجیده شد. بر اساس نتایج حاصل ساکنین، میزان کیفیت محیط و سطح رضایت مندی شان را از محله نواب علی رغم سپری شدن مدت زمان کوتاه تری از اجرای آن نسبت به پروژه اکباتان (5>3.23>1 در مقابل 5>2.98>1) پایین تر ازریابی کردند. نتایج تحلیل نشان داد که در محله نواب متغیر بهداشت محیط (b=0.657) و در شهرک اکباتان متغیر روابط اجتماعی (b=0.288) بالاترین میزان اهمیت را از دید ساکنین داشتند. تحلیل عاملی اکتشافی مدل تجربی به کار رفته را تایید کرد. ضریب آلفای کرونباخ، روایی پرسشنامه را در هر دو محله تایید کرد.

محدودیت منابع آبی و ضرورت استفاده بهینه از این منابع، اهمیت کاربرد فاضلاب های شهری را در مواردی که به کیفیت پایین تری از آب آشامیدنی نیاز است (آبیاری پارک ها و فضای سبز)، مشخص می سازد. فاضلاب غیر از تامین آب به عنوان یک منبع سرشار از عناصر تغذیه ای مورد نیاز گیاه نیز مطرح می باشد. در تحقیق حاضر، تاثیر کاربرد طولانی مدت آبیاری با فاضلاب شهری روی غلظت عناصر غذایی ماکرو و میکرو (N، P، K، Ca، Mg، Na، Fe، Mn،Zn  و Cu) خاک و برگ درختان کاج تهران (Pinus eldarica Medw.) در اراضی جنگل کاری جنوب تهران بررسی شد.بدین منظور، چهار پلات 30×30 متر در یک طرح تصادفی - سیستماتیک در دو توده 15 ساله دست کاشت کاج تهران 1) آبیاری شده با فاضلاب شهری و 2) آبیاری شده با آب چاه پیاده و نمونه های برگ و خاک جمع آوری گردید. نمونه های آب (فاضلاب شهری و آب چاه) نیز در طول 6 ماه (از ابتدای تیر تا پایان آذرماه) با 3 تکرار در هر ماه برداشت شد.نتایج نشان داد که غلظت عناصر غذایی نیتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K)، کلسیم (Ca)، منیزیم (Mg)، سدیم (Na) ، آهن (Fe)، منگنز (Mn)، روی (Zn) و مس (Cu) در فاضلاب شهری و برگ درختان تحت تیمار با فاضلاب شهری به طور معنی داری بیشتر از غلظت آن ها در عرصه آبیاری شده با آب چاه است. کاربرد فاضلاب شهری افزایش 1.5 واحدی عناصر غذایی خاک را به همراه داشت که در هر دو تیمار آبیاری غلظت این عناصر در لایه سطحی خاک (عمق 15-0 سانتی متری) بیش تر از لایه های زیرین بود. آبیاری با فاضلاب شهری موجب سمیت عناصر غذایی خاک و برگ نشد. بررسی ارتباط بین عناصر غذایی خاک و برگ درختان همبستگی خطی مثبت و معنی داری را نشان داد.نتایج حاصل از این تحقیق می تواند ایده بهره برداری از فاضلاب شهری را به عنوان یک منبع آبی و کودی مورد نیاز جنگل کاری ها و فضای سبز بیش از پیش تقویت کند.

زمینه و هدف: گردش گری سواحل و ارزیابی آسیب پذیری زیست محیطی آن، از مسایل مهم توسعه توریسم دریا است. تدوین و اجرای قوانین مناسب و رعایت آن، می تواند به توسعه پایدار محیطی و افزایش روند گردش گری در این نواحی منجر شود. هدف تحقیق حاضر شناخت و ارزیابی اسیب پذیری سواحل انزلی با استفاده از مدل SWOT است.روش کار: ابتدا داده های مهم ترین عوامل و عناصر نقاط ضعف، تهدید، قوت و فرصت داخلی و خارجی سواجل انزلی شناسایی شد. سپس با توجه به ماتریس داده ها و محورهای روش سوات طبقه بندی گردید و پس از تحلیل ماتریس و تجزیه عناصر آن، مهم ترین عوامل درونی و بیرونی تاثیرگزار منطقه ساحلی و میزان حساسیت آن از نظر آسیب پذیری زیست محیطی شناسایی و ارایه شد.یافته ها و نتایج: نتایج تحقیق نشان دادکه در نوار ساحلی بندر انزلی عواملی چون سواحل شنی با شیب مناسب، نقطه قوت ناحیه محسوب می شود. در حالی که به دلیل عدم مدیریت و نظارت بر این سواحل، ورود رودهای آلوده که از رشت و سایر نواحی (حوضه فومنات) وارد ساحل و دریا می شوند ان نقطه ضعف می باشند. از بین عوامل بیرونی امکان استفاده از نتایج مطالعه در مسایل مدیریتی و برنامه ریزی آتی در سازمان گردش گری می تواند به عنوان عاملی برای توسعه پایدار گردش گری محسوب شود. متاسفانه وجود برخی از عوامل تهدید بیرونی مانند یک پارچه نبودن کمی و کیفی برنامه ریزی توریسم، می تواند محیط زیست ناحیه و منطقه را تحت تاثیر قرار دهد. ولی می توان با مدیریت اجرایی قوی، شرایط زیستی منطقه را حفظ نمود و به روند توسعه پایدار آن کمک کرد.

حذف انواع آلایندها بخصوص فلزات سنگین از آب ها و پساب ها به وسیله جاذب های بیولوژیک، به علت دارا بودن مزیت هایی نظیر ارزان بودن بیوماس ها، امکان دستیابی به راندمان های بالای حذف با وجود متفاوت بودن غلظت های اولیه آلاینده ها از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. به این منظور جلبک قهوه ای Sargassum برای حذف کاتیون + Ni 2در سیستم ناپیوسته (Batch) استفاده گردید. کربن اکتیو یکی از جاذب های بسیار مفید برای حذف فلزات سنگین می باشد، اما از آنجایی که قیمت تمام شده این ماده بالا است و توجیه اقتصادی ندارد، بر آن شدیم که از جلبک دریایی این ماده را تهیه نماییم. در این پژوهش جلبک توسط اسید تجزیه گردید و طی مراحلی به کربن اکتیو تبدیل شد. در این آزمایش پارامترهایی از جمله: غلظت اولیه محلول (30-70 ppm)، pH، مقادیر مختلف جاذب (0.2، 0.4، 0.6 و 0.8 گرم ) و زمان ماندگاری (15، 60 و 120 دقیقه ) در دمای ثابت (آزمایشگاه) مورد بررسی قرار گرفت. غلظت نهایی یون ها در هر نمونه توسط دستگاه جذب اتمی (GBC-932) اندازه گیری شد. بیشترین میزان جذب یون های نیکل در pH=5، %97.80 مشاهده گردید. سرعت جذب با افزایش زمان بیشتر سپس کند می شود. نتایج حاصله از این جذب پیروی از مدل سینتیکی درجه دوم رابه خوبی نشان می دهد و داده های تعادلی هم از مدل جذبی فرندلیچ به خوبی پیروی می کند.

زمینه: پدیده شوری در کشور ما به عنوان یک مشکل جدی مطرح می باشد و هر روز بر وسعت و اهمیت آن افزوده می شود. نظر به این که شرایط اقلیمی از نظر خشکی و کمبود نزولات آسمانی، شوری خاک و بالا بودن سطح ایستابی آب، تجدید حیات پوشش گیاهی را محدود می نماید.، منطقه مورد تحقیق که یکی از اکوسیستم های منحصر به فرد ازجهت شوری منطقه، بالا بودن سطح ایستابی آب و می باشد،.. انتخاب گردید. این ناحیه در چند سال گذشته تحت فشار بیش از حد بهره برداری، قدرت تولیدش به شدت کاهش یافته و همین امر باعث تشدید فرسایش و از بین رفتن خاک منطقه شده است.مواد و روش ها: به همین منظور برای بررسی نقش کاربری اراضی و اثرات آن بر خاک سطحی، دو ناحیه زراعی و مرتعی در نزدیکی ناحیه ای که 20 سال تحت قرق بوده انتخاب گردید. برای اندازه گیری خصوصیات فیزیکی (بافت و ساختمان) و شیمیایی (ازت، pH، EC و ماده آلی) خاک، نمونه هایی از هر سه منطقه برداشت گردید. روش نمونه برداری به صورت سیستماتیک تصادفی انتخاب شد. در هر منطقه 3 ترانسکت به طول 100 متر انتخاب و در طول هر ترانسکت 3 نمونه تصادفی تا عمق 15 سانتی متر با استفاده از بیل برداشته شد. برای اندازه گیری میزان نفوذ خاک در هر منطقه (قرق، مرتع و زراعت دیم) سه نقطه به طور تصادفی انتخاب گردید. این عمل در سه تکرار و جمعا به تعداد نه آزمایش انجام گرفت.نتایج: نتایج نشان داد که بهره برداری به صورت مرتع و زراعت دیم اثر معنی داری بر بافت خاک نداشت، ولی فشردگی سطح خاک افزایش یافت. هم چنین بر ازت و ماده آلی خاک نیز اثر معنی داری مشاهده نگردید. کاربری به صورت زراعت دیم EC خاک را به شدت افزایش داد، اما کاربری به صورت مرتع بر EC خاک اثر معنی داری نداشت. نتایج آزمون نفوذپذیری خاک نشان می دهد که به طور میانگین، نفوذ پذیری خاک در ناحیه قرق حدود 10 برابر ناحیه مرتعی و 9 برابر ناحیه زراعت دیم می باشد.بحث و نتیجه گیری: با توجه به خطر بیابان زایی در منطقه، بهره برداری به صورت هر نوع کاربری (زراعی و مرتعی) باید با دیده تردید نگریسته شود. با توجه به موفق بودن قرق تحقیقاتی و کاهش شوری و افزایش نفوذپذیری خاک، قرق باید به عنوان یکی از مهم ترین روش های اصلاحی مدنظر قرار گیرد. عملیات زراعت دیم، باعث افزایش شوری و کاهش نفوذپذیری خاک می گردد هم چنین لازم است باتوجه به بارش کم در منطقه، اراضی دیم به مراتع دست کاشت تبدیل گردد.

زمینه و هدف: حفاظت از سرزمین در راستای توسعه جهت کاهش پیامدهای منفی توسعه در محیط زیست امری لازم و ضروری است که بر این اساس می توان استفاده بهینه از منابع سرزمین را پیاده نمود. این تحقیق با هدف ارزیابی سرزمین با استفاده از روش وزن دهی جمعی فازی برای پهنه بندی محدوده های نیازمند کاربری حفاظت در پارسل A حوزه آبخیز سد قشلاق صورت پذیرفته است.روش بررسی: بر اساس هدف مطالعه ابتدا داده های زیست محیطی مورد نیاز جمع آوری و نقشه سازی شدند، سپس معیارهای موثر در توسعه کاربری حفاظت بر اساس متغیرهای زبانی و توابع اعداد مثلثی فازی ارزش گذاری گردیدند. در نهایت بر اساس اصول روش وزن دهی جمعی فازی (FSAW) تلفیق نقشه ها به منظور ارزیابی منطقه مطالعاتی صورت پذیرفت.یافته ها: پس از تهیه و طبقه بندی نقشه نهایی، ارزیابی منطقه برای تعیین میزان نیازمندی به عملیات حفاظتی پهنه ها در سه کلاس کم، متوسط و زیاد معلوم گردید که در نهایت از کل مساحت حوزه 35، 58 و 8 درصد به ترتیب در طبقات اهمیت زیاد، متوسط و کم برای اعمال عملیات حفاظتی قرار گرفتند.بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان دادند که با استفاده از روش وزن دهی جمعی فازی (FSAW) می توان سرزمین را در طیفی از کلاس تناسب اراضی برای توسعه کاربری ها پهنه بندی نمود. همچنین مشخص گردید محدوده هایی که نیاز بیشتری به عملیات حفاظتی دارند، در مناطق مرکزی و جنوب حوزه با توجه به شدت بالای بهره برداری منابع آنها قرار دارند.

تنوع زیستی در ایران به گونه ای است که اکوسیستم های ویژه و منحصر به فردی را ایجاد نموده که به عنوان میراث ملی نیازمند حفاظت و نگهداری می باشند،چنانچه جامعه جهانی در قالب کنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان (1972) اقدام به حمایت این گونه آثار به عنوان میراث مشترک بشریت، بر اساس معیارهای ارزشی گزینشی با چهارچوب هایی بر مبنای اصالت، تمامیت و طرح مدیریت جهت حفاظت موثر، در حال و آینده نموده است.در بررسی های صورت گرفته از آن جا که ایران از 1975 تاکنون هفده میراث فرهنگی جهانی (از جمله پرسپولیس، چغازنبیل، تخت سلیمان، ارگ تاریخی بم، گنبد سلطانیه و شهر سوخته... ) ثبت نموده. در حالی که در مورد میراث های طبیعی تاکنون اثری ثبت نشده و تنها پیشنهاداتی به یونسکو ارایه شده است.در همین راستا بر اساس مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه با کارشناسان و بررسی اسناد بالادستی و قوانین موجود، محدوده هایی از مناطق چهارگانه که عمدتا ذخیره گاه زیست کره معرفی شده اند، واجد شرایط مناسب تری به سبب تطبیق با معیارهای ارزشی گزینشی می باشند. از همین رو از میان 274 منطقه موجود، هفت منطقه: پارکهای ملی گلستان، کویر، مناطق حفاظت شده ارسباران، گنو، ارژن و پریشان، پارک ملی، منطقه حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش توران و پناهگاه حیات وحش میانکاله انتخاب و پس از مقایسه تطبیقی با معیارهای کنوانسیون یونسکو در نهایت پارک های ملی گلستان و کویر به عنوان آثار طبیعی پیشنهادی جهت ثبت در فهرست میراث های جهانی کنوانسیون معرفی گردید.

زمینه و هدف: امروزه با افزایش شهرنشینی در شهرهای بزرگ و هم چنین افزایش سرانه تولید پسماند شهری به علت صنعتی شدن جوامع، جمع آوری و دفع پسماندهای شهری به یکی از مهم ترین مقوله های مدیریت جامع پسماندهای شهری تبدیل شده است. محل های دفن غیر بهداشتی پسماند، اثرات نامطلوبی روی محیط بر جای می گذارند. زمانی این اثرات شدت بیشتری خواهند داشت که محل های دفن بدون انجام فرآیند مکان یابی انتخاب شده باشند. کاربرد روش های متداول سنجش محل های دفن پسماند به منظور شناسایی اثرات ناسازگار و اعمال اقدامات در جهت کاهش این اثرات اهمیت زیادی دارد.مواد و روش ها: جهت انتخاب و ارزیابی محل دفن پسماند از معیارها و شاخص های مختلفی استفاده می شود. در این مطالعه محل دفن پسماندهای شهر سمنان با استفاده از نقشه های شیب، توپوگرافی، کاربری اراضی، تیپ خاک و نقشه های هم عمق آب زیرزمینی و توسط سه مدل اولکنو، منوری و دراستیک مورد بررسی قرار گرفته و نتایج با یکدیگر مقایسه شده اند.یافته ها: این محل بر اساس روش اولکنو در طبقه خوب و بر اساس روش منوری در طبقه قابل قبول قرار دارد. بر اساس مجموع امتیازدهی پارامترها در روش دراستیک نیز در محدوده امتیاز بهتر قرار می گیرد.بحث و نتیجه گیری: علی رغم اینکه این محل بدون انجام فرآیند مکان یابی به منظور دفن پسماندهای شهر سمنان انتخاب شده است و در وضعیت مناسبی قرار دارد، اما با توجه به بررسی انجام شده، در راستای بهبود این محل اقدامات طراحی، مهندسی و مدیریت در هنگام بهره برداری ضروری به نظر می رسد.

زمینه و هدف: بحران های طبیعی همچون زلزله، طوفان و سیل قادر به تحمیل خسارات جبران ناپذیری به انسان و محیط زیست هستند. از این رو ارزیابی ریسک به منظور مدیریت مناسب و کاهش خسارات، حیاتی است. ارزیابی ریسک با فرایند برآورد احتمال وقوع یک رویداد و اهمیت یا شدت اثرات زیان آور آن مشخص می شود.مواد و روش ها: در این تحقیق به منظور ارزیابی شدت آسیب پذیری از زلزله، پارامترهای موثر شناسایی و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی وزن دهی شدند. نقشه آسیب پذیری به روش همپوشانی شاخص و منطق فازی برای بلوک های آماری شهر تهران تهیه و به صورت بصری در محیط سیستم اطلاعات مکانی ارایه گردیدند.نتایج: نتایج به دست آمده حاکی از ارجحیت منطق فازی در تعیین آسیب پذیری مناطق است. مدل همپوشانی شاخص با تعداد مناسب کلاس های وزنی برای هر فاکتور می تواند نتایج مشابه با منطق فازی به بار آورد. علاوه بر آن مدل همپوشانی شاخص از مزایای سادگی، سرعت بیشتر در حل مساله و انعطاف پذیری در ترکیب ورودی ها و رتبه بندی خروجی ها بهره می برد. روش مناسب برای تهیه نقشه آسیب پذیری به میزان فازی بودن پارامترها، انتخاب مناسب تابع عضویت و ادغام بهینه لایه های اطلاعاتی بستگی دارد.

زمینه و هدف: جامعه جهانی نیازمند مشارکت همگانی برای کاهش آلاینده های محیطی است. معماری نیز باید ضمن کاهش آلودگی محیط زیست عناصر خود را در جهت اهداف توسعه پایدار هماهنگ سازد. هم اکنون فن آوری نمای سبز به یکی از اجزای مهم طراحی معماری تبدیل شده که فواید بسیاری از جمله کاهش آلودگی هوا و مصرف انرژی را داراست. هدف این پژوهش، تعیین تاثیر نماهای سبز بر کاهش آلودگی هوا از طریق جذب آلاینده های ناشی از وسایل نقلیه است.روش بررسی: در این پژوهش میزان جذب آلاینده های ناشی از وسایل نقلیه توسط دیوارهای سبز، با آنالیز شیمیایی یک نمونه از گیاه پاپیتال انجام یافت. برای این بررسی، یک نمونه از پوشش گیاهی در معرض دود ناشی از اگزوز خودرو قرار گرفت و میزان جذب آلاینده ها در گیاه توسط دستگاه یو - وی اسپکتروفوتومتر انجام گرفت. به علاوه، یک پوشش گیاهی پاپیتال روی یک دیوار سبز شهری نیز برای بررسی دقیق تر مورد آزمایش قرار گرفت.یافته ها: غلظت سولفات بعد از قرارگیری در معرض دود از میزان 0.4 به 6.8 و نیترات از 4.44 به 5.32 میلی گرم به لیتر افزایش یافت. در نمونه سوم میزان غلظت سولفات و نیترات به ترتیب اعداد 13600 و 2700 میلی گرم بر لیتر است.بحث و نتیجه گیری: نتیجه به دست آمده از بررسی نمونه های مورد آزمایش نشان می دهد که گیاه پایپتال به طور موثری در جذب آلاینده های سولفات و نیترات عمل می کند. این تاثیر پاک کنندگی در مورد اکسیدهای سولفات بسیار بارزتر از اکسیدهای نیترات می باشد.

زمینه و هدف: گردشگری مهم ترین صنعت سبز دنیا به شمار می آید. عوامل گوناگونی مانند پراکنش و تعداد جمعیت، نوع مالکیت اراضی، اقلیم، منابع آب های سطحی و زیرزمینی، آلودگی، انواع سیمای محیط، طراحی سازه و شهری، علایم، زیبایی منظر، باورهای اجتماعی، فرهنگ، معیارهای زیستی و نظایر آن توسعه یک منطقه را برای توریسم تحت تاثیر قرار می دهد. هدف از این پزوهش، ارزیابی منابع سرزمین برای توسعه گردشگری در حوزه آبخیز زیارت گرگان در استان گلستان می باشد.روش: ابتدا عوامل موثر بر کاربری گردشگری متمرکز و گسترده به طور مجزا، در منطقه شناسایی و نقشه های مربوط در سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید. برای وزن دهی به نقشه ها، از فرایند آنالیز سلسله مراتبی استفاده شد. جهت مشخص نمودن مکان های مناسب برای هر دو نوع کاربری گردشگری از روش ارزیابی چند معیاره استفاده شد. در انتها دو نقشه نهایی ادغام و نقشه کاربری گردشگری منطقه مشخص شد.نتایج: طبق نتیجه 1137.15 هکتار از کل آبخیز برای گردشگری گسترده و 6.48 هکتار از منطقه برای گردشگری متمرکز تخصیص داده شد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج، میزان کم مناطقی که به گردشگری متمرکز اختصاص یافته و به خصوص پراکندگی و تکه تکه بودن آن ها، نمایانگر این حقیقت است که منطقه برای توسعه گردشگری متمرکز مناسب نبوده و پتانسیل لازم را جهت توسعه زیرساخت ها و نیز ساخت و سازها به خصوص به صورت متراکم دارا نیست. لذا پیشنهاد می گردد ساخت و سازهای مسکونی در این منطقه تحت کنترل قرار گرفته و منطقه در راستای گردشگری گسترده توسعه یابد.

زمینه و هدف: تغییرات پوشش اراضی از جمله مهم ترین تغییرات سطح زمین هستند که اثرات قابل توجهی روی محیط و فرایندهای محیطی می گذارند.مواد و روش ها: در این مطالعه برای بررسی تغییرات پوشش اراضی شهر اراک و حومه آن طی سال های 1335 تا 1385 از عکس های هوایی سال های 1335 و 1351، تصویر سنجنده TM سال 1369، تصویر سنجنده LISS-III ماهواره IRS-P6 سال 1385 و روش آشکارسازی تغییرات مقایسه پس از طبقه بندی استفاده شد. در ابتدا، تصحیح هندسی بر روی کلیه عکس ها و تصاویر ماهواره ای با استفاده از نقشه های توپوگرافی و روش نمونه گیری مجدد نزدیک ترین همسایه اعمال شد و میزان خطای میانگین مربعات برای همه عکس ها و تصویر ماهواره ای کمتر از یک پیکسل برآورد گردید. پس از زمین مرجع کردن، کلیه عکس ها موزاییک شدند و با استفاده از تفسیر چشمی عکس های هوایی، نقشه پوشش اراضی با 4 طبقه شهر، اراضی بایر، پوشش گیاهی و کوه ایجاد گردید. پس از تصحیح هندسی و توپوگرافی تصاویر ماهواره ای، طبقه بندی به روش شبکه عصبی مصنوعی بر روی تصاویر اعمال شد.نتایج: نقشه های پوشش اراضی در 4 طبقه مشابه با طبقات پوشش اراضی در عکس های هوایی و با صحت کلی بالاتر از 90 درصد ایجاد شدند. برای آشکارسازی تغییرات طی 4 بازه زمانی بین سال های 1335 تا 1385، نقشه های پوشش اراضی دو به دو با هم مقایسه شده و نقشه ها و جداول تغییرات به دست آمدند. نتایج بررسی روند کلی تغییرات نشان دهنده افزایش قابل توجه مساحت شهر، کاهش پوشش گیاهی و اراضی بایر و ثابت ماندن طبقه کوه بین سال های 1335 و 1385 بود.

جنگل کاری یکی از مناسب ترین روش ها برای افزایش پتانسیل ترسیب کربن می باشد که در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است. این تحقیق در پارک جنگلی چیتگر تهران و با هدف ارزیابی مقدار ترسیب کربن در بیومس (اندام های هوایی و زیرزمینی)، لاشبرگ و خاک (در اعماق 15-0 و 30-15 سانتی متری) توده های 40 ساله سرو نقره ای، اقاقیا و زمین بایر اطراف (شاهد) انجام گرفت. نمونه برداری به صورت تصادفی - سیستماتیک و در قالب 10 پلات تودرتو در هر توده انجام گرفت. نتایج نشان داد مقدار ترسیب کربن در توده اقاقیا 493.35 تن در هکتار بود که به طور معنی داری (p<0.01) بیشتر از توده سرو نقره ای (328.82 تن در هکتار) و زمین بایر (10.8 تن در هکتار) برآورد شد. تنه درختان بیشترین سهم (61 درصد در توده اقاقیا و 56 درصد در توده سرو نقره ای) را در ترسیب کربن کل داشت. درصد شن، نیتروژن و اسیدیته خاک نیز مهم ترین عوامل موثر بر کربن آلی خاک بودند. ارزش اقتصادی حاصل از ترسیب کربن توسط توده های مذکور به ترتیب 20 و 3.5 میلیون دلار محاسبه گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که جنگل کاری نقش مهمی در افزایش پتانسیل ترسیب کربن اکوسیستم ایفا می کند و با توجه به این که پتانسیل ترسیب کربن در بین گونه های مورد بررسی متفاوت بود، بنابراین تعیین و به کارگیری مدیریت مناسب در انتخاب گونه ها برای بهبود حاصل خیزی و در نتیجه افزایش ترسیب کربن و کاهش اثرات منفی تغییر اقلیم اهمیت فوق العاده ای در جنگل کاری دارد.

جوان بودن جمعیت ایران و اضافه شدن سالیانه جمع کثیری از جوانان فارغ التحصیل به نیروی کار، لزوم ایجاد فرصت های اشتغال مولد را برای مبارزه با بیکاری و جلوگیری از فسادهای اجتماعی و اقتصادی ضروری می سازد. امروزه توسعه اکوتوریسم یکی از شاخه های گردشگری محسوب می شود که با توسعه جوامع محلی مرتبط می باشد و اصل در توسعه اکوتوریسم جلب مشارکت بومیان در فعالیت های گردش گری می باشد. لذا توسعه این صنعت در مقاصد گردش گری موجب اشتغال جمع کثیری از جوانان می شود. مطالعه حاضر به منظور بررسی راهکارهای توسعه اکوتوریسم در تعاونی های منابع طبیعی انجام گرفته است. این تحقیق از دیدگاه طبقه بندی بر مبنای هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است و از دیدگاه طبقه بندی بر مبنای روش، از نوع توصیفی و علی ارتباطی می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه این تحقیق اعضاء هیات مدیره تعاونی های منابع طبیعی استان گلستان است. تعداد اعضای هیات مدیره تعاونی های منابع طبیعی استان گلستان 123 نفر می باشد که پرسشنامه های تدوین شده از طریق سرشماری بین آنان توزیع شده است. ابزار اصلی این تحقیق پرسشنامه می باشد که روایی صوری آن با کسب نقطه نظرات و پیشنهادات اساتید و هم چنین تعدادی از کارشناسان مدیریت ترویج سازمان جنگل ها و مراتع کشور به دست آمد. برای سنجیدن اعتبار پرسشنامه های تهیه شده، تحقیق آزمایشی (Pilot test) انجام گرفت که نتایج حاصله از ضریب آلفای کرنباخ برای پرسشنامه مذکور برابر 0.87 گردید. نتایج حاصل از رگرسیون چند متغیره نشان داد که متغیرهای سازماندهی ارایه دهندگان خدمات در تعاونی ها و آموزش مردم محلی در تعاونی ها تاثیر مثبتی بر میزان توسعه اکوتوریسم داشته اند که در مجموع این عوامل 50 درصد از عوامل موثر بر میزان توسعه اکوتوریسم توسط تعاونی های منابع طبیعی را تبین می نمایند.

زمینه و هدف: تحقیق حاضر با هدف بررسی امکان به کارگیری سرخس ها به عنوان معرف زیستی شرایط رویش گاه و تعیین مشخصه های فیزیکی و شیمیایی خاک موثر بر دامنه پراکنش عناصر رویشی در جنگل آموزشی پژوهشی دانشگاه تهران در منطقه نوشهر انجام پذیرفت.روش بررسی: برای این منظور از روش نمونه برداری انتخابی برای تعیین محل قطعات نمونه استفاه شد و در مجموع 55 قطعه نمونه از منطقه مورد بررسی برداشت گردید. به منظور برداشت فلورستیک، در اشکوب علفی، قطعات نمونه مربعی شکل به مساحت 100 مترمربع تعیین و پوشش علفی با استفاده از جداول تغییر یافته براون بلانکه ثبت گردید. در مرکز و هم چنین چهار گوشه قطعات نمونه، از عمق 20-0 سانتی متری افق سطحی خاک، نمونه های خاک برداشت شد و مهم ترین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک (رطوبت اشباع، اسیدیته، بافت خاک، آهک، فسفر قابل جذب، درصد ازت کل، پتاسیم تبادلی، درصد ماده آلی) و عوامل فیزیوگرافی (ارتفاع، شیب و جهت) مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور تجزیه و تحلیل داده های پوشش گیاهی و تعیین ارتباط بین پوشش رستنی (علفی) و متغیرهای محیطی از آنالیزهای مختلف (آنالیز خوشه ای،آنالیز تطبیقی قوس گیری شده و آنالیز تطبیقی متعارفی) استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که از بین عوامل مختلف فیزیوگرافی (شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریا)، عامل شیب از مهم ترین عوامل فیزیوگرافی در استقرار گونه هایی نظیر Phylitis scolopendrium و Polystichum aculeatum و در صورت عدم حضور دو گونهPeteridum aquilinum ، Pteris cretica عامل جهت مهم ترین عامل در استقرار گونه Asplenium adiantum مطرح می باشد.بحث و نتیجه گیری: گونه های Athyrum filix- femina، Phylitis scolopendrium و Polystichum aculeatum در مناطقی که مقادیر متغیرهای اسیدیته، ماده آلی و درصد شیب، زیاد باشد مشاهده می شوند. به عبارت دیگر استقرار گونه های سرخس ماده، زنگی دارو و سرخس خاردار، تحت تاثیر سه عامل محیطی اسیدیته، ماده آلی و درصد شیب می باشند. هم چنین گونه Belechnum Spicant در مناطقی که از نظر بافت خاک سبک (شنی) باشند و گونه های Asplenium adiantum-nigrum و Polystichum aculeatum در خاک هایی با بافت سنگین (رسی) دیده می شوند.

زمینه و هدف: فعالیت های کشاورزی و به خصوص صنعتی منجر به آزادسازی مقادیر بالایی فلزات سنگین به محیط شده که می تواند به عنوان یک خطر جدی برای سلامتی اکوسیستم و انسان مطرح باشد. آلودگی خاک، آب های زیرزمینی، آب های سطحی و هوا با فلزات سمی و خطرناک یک مشکل جدی و جهانی محسوب می شود. در رابطه با ارزیابی خطر خاک های آلوده با فلزات سنگین، مشکل اساسی، جذب فلزات به وسیله زنجیره غذایی می باشد، بنابراین ارزیابی و کنترل غلظت فلزات سنگین در پساب های صنعتی قبل از تخلیه به محیط های طبیعی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. حضور فلزات سنگین مثل نیکل، کروم، مس، کادمیوم، و سرب که غالبا در فاضلاب های صنعتی مشاهده می شوند، حتی در مقادیر و غلظت های پایین، می تواند برای موجودات زنده و انسان سمی باشد. امروزه در مکان های زیادی خاک ها با فلزات سنگین آلوده شده اند، به گونه ای که یکی از مهم ترین مشکلات در مکان های تخلیه پساب های خطرناک هستند.مواد و روش ها: در این مطالعه به منظور ارزیابی تاثیر یک نمونه پساب صنعتی بر آلودگی خاک با فلزات سنگین، از 4 نقطه به فاصله 50 متر، در 4 عمق 25-0، 50-25، 75-50 و 100-75، در طول زهکش خاکی نمونه برداری صورت گرفت. نمونه های خاک برداشت شده و پس از انتقال به آزمایشگاه، در برابر هوا خشک و به کمک چکش پلاستیکی کوبیده و الک شدند و خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و غلظت فلزات سنگین در آن ها اندازه گیری شد. هدایت الکتریکی عصاره اشباع توسط دستگاه هدایت سنج در عصاره گل اشباع، بافت به روش هیدرومتر، درصد آهک خاک به روش تیترومتری و غلظت کل فلزات سنگین به روش هضم با اسید نیتریک تعیین و اندازه گیری گردید. ظرفیت تبادل کاتیونی خاک نیز به روش استات سدیم اندازه گیری شد. در نهایت آنالیز آماری نتایج این مطالعه با استفاده از نرم افزار SAS انجام گردید.نتایج و بحث: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که با توجه به استانداردهای ارایه شده برای اراضی کشاورزی و اطراف مناطق صنعتی در مورد غلظت فلزات سنگین و مقایسه نمونه های خاک با استانداردهای جهانی، می توان خاک منطقه را تنها از نظر فلز نیکل آلوده دانست که این مساله ممکن است به آلودگی پایین پساب مورد مطالعه با فلزات سنگین نسبت داده شود. هم چنین نتایج همبستگی بین عمق خاک و غلظت فلزات سنگین نشان داد که بین این دو عامل همبستگی منفی وجود داشته که این موضوع با حرکت کند فلزات سنگین در لایه های خاک به خصوص در خاک های با درصد آهک و pH بالا، قابل توجیه است.

زمینه و هدف: مقاله حاضر مربوط به بررسی علل و موجبات ارتکاب جرایم شکار و صید در استان های گلستان و مازندران در خلال سال های 87- 86 می باشد.روش کار: منابع این تحقیق شامل کتب، مقالات و مجلات در زمینه های حیات وحش، قوانین و مقررات شکار و صید بود، در این راستا کلیه منابع موجود کتابخانه های در دسترس بررسی گردید و علاوه بر آن با مصاحبه حضوری از نظرات کارشناسان ذیربط بهره برداری شد.برای یافتن علل جرایم شکار و صید در استان های گلستان و مازندران از سه روش به شرح زیر استفاده شده است: 1- بررسی اسناد و مدارک ده ساله اخیرجرایم شکار و صید 2- تهیه پرسشنامه مخصوص شکارچیان 3- تهیه پرسشنامه مخصوص دوستداران محیط زیست.نتایج: در این بررسی مشخص گردید که اختلافات بارزی در این باره بین دو استان وجود دارد. یکی از مهم ترین دلایل وقوع جرایم شکار و صید در هر دو استان، کمبود مأمورین و ضعف اقدامات حمایتی و مراقبتی بوده است. پرسشنامه های تکمیلی توسط شکارچیان و صیادان نیز نشان داده است که مهم ترین اهداف شکارچیان و صیادان در انجام اعمال مجرمانه مورد نظر، تفریح، ورزش و به ویژه نیاز به مواد غذایی (گوشت) بوده است. در هر دو استان میزان جرم شکار جانوران وحشی در مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست از سایر جرایم بیشتر بوده است. نوع شکار در این دواستان دارای تفاوت های بارزی است. در این استان ها، شکار پرندگان بیشترین شکار را به خود اختصاص داده است. توزیع ادوات شکار و صید مکشوفه میان دو استان و شهرهای هر یک از آن ها در وضعیت نابرابری قرار دارد. هم چنین توزیع انواع ادوات شکار و صید نیز متنوع بوده و تفاوت چشمگیری دارد. به علاوه، صید و شکار غیر مجاز مشتمل برپستانداران وحشی، پرندگان وحشی و آبزیان در بین شهرهای این استان ها دارای توزیع نابرابر بوده است. هم چنین، میزان و چگونگی ضرر و زیان های وارده بر محیط زیست و جرایم رخ داده در این دو استان از تفاوت قابل توجهی برخوردار می باشد به گونه ای که ضریب همبستگی این رابطه در استان مازندران بیش از استان گلستان بوده است. بر همین اساس و با در نظر گرفتن تنوع منطقه ای (میان دو استان مزبور) در نوع و وسیله جرایم ارتکابی، راه کارهایی به منظور کاهش وقوع این جرایم ارایه گردیده است.

زمینه و هدف: بیوگاز، یک انرژی پاک و تجدیدپذیر است که می تواند جایگزین خوبی برای منابع مرسوم انرژی باشد. هدف از این تحقیق تولید بیوگاز از زباله آشپزخانه و کود گوسفند در مقیاس آزمایشگاهی است.روش بررسی: در این تحقیق آزمایش های هضم بی هوازی، با استفاده از بطری های یک لیتری به عنوان رآکتور در دمای محیط انجام شد و اثر هوازدگی زباله،کود گوسفند، غلظت زباله، درصد کود گوسفند و زمان آماده سازی محیط باکتری ها بر راندمان تولید گاز و درصد متان در بیوگاز مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: نتایج آزمایش ها نشان داد زباله هایی می توانند در هضم بی هوازی گاز متان را تولید کنند که تحت تخمیر هوازی قرار نگرفته باشند و افزودن کود گوسفند به عنوان منبع تامین کننده باکتری های بی هوازی نیز مقدار بیوگاز تولیدی را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد. در این حالت متوسط بیوگاز تولیدی در این تحقیق نیز 14.65 میلی لیتر بر گرم کل جامد و 16.26 میلی لیتر بر گرم زباله خشک اندازه گیری شد. به علاوه اگر محیط کشت متانوژن طی 16-20 روز آماده گردد فرآیند تولید بیوگاز در 24 ساعت کامل شده و بیوگاز عمدتا شامل متان است.بحث و نتیجه گیری: نتایح نهایی حاصل از تخمیر بی هوازی زباله در حضور کود گوسفند نشان داد که اگر غلظت باکتری متانوژن قبل از اضافه شدن به زباله و تشکیل اسیدهای آلی از مرحله اول تخمیر به میزان کافی باشد، اسیدهای حاصل به محض تشکیل، توسط متانوژن به بیوگاز تبدیل می گردد و گاز حاصل عمدتا متان است.

زمینه و هدف: در جهان رقابتی امروز، بی تردید یکی از ابزارهای مهم در ایجاد، تحول و بقای یک نظام و رسیدن به اهداف و رسالت های موردنظر، برنامه ها و رویکردهای نوین آموزش است. هدف از این تحقیق، بررسی نقش برنامه ریزی راهبردی در تحقق توسعه پایدار و معرفی راهبردهای کلیدی آموزش توسعه پایدار در راستای پاسخگویی به چالش های زیست محیطی در ایران با عنایت به نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدهای موجود است.روش بررسی: با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و صورت بندی مطالعات بر اساس تجزیه و تحلیل SWOT، با برشماری مراحل و گام های برنامه ریزی راهبردی برای آموزش توسعه پایدار با تاکید بر محیط زیست، ویژگی های لازم برای راهبردهای طراحی شده و اصول ضروری برای برنامه ریزی راهبردی در سطوح مختلف ذکر گردید.یافته ها: در مقاله حاضر فرآیند انجام کار برای دستیابی به نتیجه در مدل راهبردی، در پنج گام برشمرده شده و نمونه تدوین شده ای از تحلیل SWOT در مورد آموزش زیست محیطی توسعه پایدار در 4 بخش قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدها وراهبردهایی درباره اولویت های آموزشی توسعه پایدار در قالب چهار بخش راهبردهای رقابتی / تهاجمی، تنوع بخشی، بازسازی و تدافعی ارایه گردید.نتیجه گیری: آموزش برای توسعه پایدار باید به روش برنامه ریزی راهبردی صورت پذیرد تا با در نظر گیری نقاط قوت و ملاحظه نقاط منفی از دل تهدیدهای موجود به بازسازی فرصت هایی امکان دهد که از دل همین تهدیدها بیرون می آید. راهبردهای انتخابی طی فرآیند مورد مطالعه باید با برنامه زمانی مشخص توسط نهادهای محلی و مردم و با تقویت سیاست ها، قوانین، رویه ها و مقررات از طرف مدیران دولتی به ترتیب اولویت مورد توجه قرار گیرند.

زمینه و هدف: مکان یابی مناسب پسماندهای شهری از به وجود آمدن معضلات زیست محیطی در شهرها جلوگیری می کند. این تحقیق با هدف شناسایی مکان بهینه جهت دفن پسماند در شهرستان مینودشت با استفاده از روش منطق فازی در GIS و مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) است که بر اساس میزان جمعیت تخمینی در 20 سال آینده و مساحت مورد نیاز برای دفع پسماند آن ها صورت می گیرد.روش بررسی: انتخاب مکان مناسب برای دفن پسماند نیازمند در نظر گرفتن عوامل متعددی است که با توجه به گستردگی و پیچدگی عوامل موثر در مکان یابی، ضرورت استفاده از فناوری های اطلاعات مکانی و تلفیق آن با سایر امور مدیریتی و برنامه ریزی مطرح می شود. به این منظور، به کارگیری سیستمی یکپارچه متشکل از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و روش های تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) ابزار مناسبی برای مکان یابی دفن پسماند می باشند.یافته ها: در این تحقیق برای تعیین مکان های مناسب دفن پسماند شهرستان مینودشت از معیارهای فاصله از جاده، شیب، ارتفاع، کاربری، میزان بارش، فاصله از گسل، فاصله از آب های سطحی، فاصله از مناطق حفاظت شده، زمین شناسی، فاصله از شهر و فاصله از روستا استفاده شد. نقشه های مربوط به هر یک از لایه ها در محیط Idrisi استانداری سازی و به صورت فازی تهیه شد در ادامه برای وزن دهی و تلفیق لایه ها از فرایند تحلیل سلسه مراتب فازی (FAHP) و GIS استفاده شد.نتایج: در نهایت نقشه های نهایی به پنچ روشgamma ، And، Or،Sum  و Product تهیه شد. سپس نقشه های مناسب مکان یابی دفن پسماند انتخاب شدند و هر کدام از آن ها به چهار طبقه مناسب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف طبقه بندی شد و طبقه مناسب روش های انتخابی لکه بندی شدند. روش های که میزان مساحت لکه های آن ها از میزان مساحت لازم برای دفن پسماند برای جمعیت تخمینی 20 سال آینده شهرستان مینودشت کمتر بود، حذف شدند. در نهایت روش های And و gamma با عدد 0.9 مکان مناسب دفن پسماند برای یک دور زمانی 20 ساله را مشخص کردند.

زمینه و هدف: یکی از عوامل موثر در طراحی فضای باز عمومی شهری، توجه به آسایش صوتی کاربران است. این مقاله به ارزیابی آسایش صوتی کاربران بوستان های شهری تهران می پردازد و راهکارهای افزایش آن را ارایه می نماید.روش بررسی: با برداشت میدانی در 30 نقطه بوستان های ملت، ساعی، لاله، شهر و بعثت، تراز معادل، تراز بیشینه و کمینه صدا و ترازهای آماری 10، 50 و 90 محاسبه گردید. بر اساس میزان و کیفیت صوت از منظر کاربران احساس، آسایش صوتی مورد ارزیابی قرار گرفت. هم چنین بر اساس مشاهدات میدانی اطلاعات محیطی و جغرافیایی پیرامون کاربران برداشت شد.یافته ها: اندازه گیری میدانی نشان داد تراز معادل صدا در تمامی نقاط بوستان ها بالاتر از 63 دسی بل می باشد که بالاتر از حد استاندارد محیط زیست ایران (55 دسی بل) است. تفاوت های میزان صوت اندازه گیری شده با احساس آسایش صوتی کاربران، بیانگر این است که تراز معادل صدای اندازه گیری شده با احساس آسایش صوتی کاملا همسو نمی باشد و متاثر از کیفیت صوت و ادراک صداهای مستقل است.بحث و نتیجه گیری: در ارزیابی آسایش صوتی در بوستان های شهری، دو عامل کمی صوت و ادراک آسایش صوتی می باید توامان مورد سنجش قرار گیرند. در این میان به میزان آرامش صداهای پیرامونی و نوع ترجیحات شخصی و منابع صوتی پیرامون کاربران، به عنوان عامل اصلی موثر در نارضایتی نیز باید توجه شود.

زمینه و هدف: رودخانه بالخلو به عنوان یکی از سرشاخه های اصلی رود قره سو اردبیل و تامین کننده آب سد یامچی می باشد. این سد به منظور تامین آب مناطق کشاورزی و آب شرب شهرهای اردبیل و سرعین مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به وجود منابع آلاینده مختلف مانند پساب مناطق مسکونی، صنعتی و کشاورزی و آب گرم معدنی، بررسی کیفی این رودخانه برای حفظ حیات آن ضروری می باشد.روش تحقیق: این مطالعه به منظور ارزیابی بیولوژیک رودخانه بالخلو بر اساس جمعیت و گونه ماهیان رودخانه در 5 ایستگاه و در دو فصل کم آبی و پر آبی در سال آبی 89-90 انجام گرفته است. در این مطالعه نمونه برداری از ماهیان توسط دستگاه الکترو شوکرانجام شد و پارامتر های فیزیکی و شیمیایی نیز هم زمان اندازه گیری گردیدند. هم چنین برای افزایش دقت از شاخص تنوع شانون وینر و غنای تاکزونی استفاده گردید.یافته ها: در این مطالعه 8 گونه ماهی متعلق به چهار خانواده شناسایی شد که بیشترین تعداد را خانواده کپور ماهیان داشتند. نتایج شاخص شانون بین 0 (ایستگاه سوم) تا 1.33 (ایستگاه پنجم) در فصول نمونه برداری متفاوت بود.نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان دادکه شاخص شانون نمایه مناسبی برای ارزیابی کیفی در این رودخانه می باشد. نتایج ارزیابی فیزیکوشیمیایی تایید کننده نتایج ارزیابی شاخص های غنای گونه ای و شانون بود. در نهایت با مقایسه پارامترهای فیزیکی و شیمیایی و شاخص های بیولوژیک کیفیت آب رودخانه بالخلو در محدوده مطالعاتی به سه ناحیه آلودگی کم (ایستگاه های چهارم و پنجم)، متوسط (ایستگاه های اول و دوم) و بالا (ایستگاه سوم) کلاسه بندی گردید.

زمینه و هدف: فلز روی یکی از مهم ترین فلز موجود در فاضلاب تخلیه شده از صنایع می باشد. این فلز برای عملکرد فیزیولوژی بافت های زنده و بیش تر فرآیندهای بیوشیمیایی مهم است. با این حال مقادیر زیاد فلز روی می تواند باعث ایجاد مشکل بزرگ برای سلامتی شود. هدف از این مطالعه بررسی حذف فلز روی (Zn2+) با استفاده از جذب به روی کیتین استخراجی از پوسته خرچنگ کاراپاس می باشد.روش بررسی: در این تحقیق کیتین از پوسته های خرچنگ کاراپاس استخراج شده و به عنوان بیوجاذب برای حذف فلز روی در سیستم ناپیوسته مورد استفاده قرار گرفت. همچنین تاثیر pH، غلظت اولیه فلز، غلظت اولیه جاذب و زمان تماس در فرآیند جذب مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: نتایج حاصل نشان داد که ظرفیت جذب فلز روی وابستگی شدیدی به pH محلول دارد، چرا که میزان جذب فلز روی بر حسب میلی گرم بر گرم با افزایش pH، افزایش می یابد. حداکثر ظرفیت بیوجذب فلز روی بر روی کیتین در مقدار جاذب 4 گرم و زمان تماس 180 دقیقه، 181.181 mg/g به دست آمد. همچنین نتایج مشخص ساخت که کارایی حذف روی با افزایش غلظت اولیه فلز کاهش می یابد. نتایج حاصل از مطالعه تعادلی مشخص نمود که فرآیند جذب فلز روی بر روی کیتین استخراجی مطلوب بوده و از مدل سینتیکی شبه درجه دوم و مدل هم دمای فروندلیچ پیروی می کند. همچنین نتایج حاصل از طیف مادون قرمز(FTIR)  نشان داد که گروه های عملکردی هیدروکسیل(-OH)  و آمین (-NH2) بیش ترین نقش در جذب فلز روی را دارند.نتیجه گیری: طبق نتایج به دست آمده، کیتین استخراجی از پوسته خرچنگ می تواند به عنوان یک جاذب مناسب برای حذف فلز روی از محلول های آبی باشد.

زمینه و هدف: با توجه به حجم گسترده کاربرد فاضلاب های شهری و خانگی در اراضی زراعی و کشاورزی حواشی شهرهای بزرگ کشور، امروزه تحقیقات منطقه ای در این زمینه و مشاهده اثرات مختلف آبیاری با فاضلاب از اهمیت به سزایی برخوردار است.روش بررسی: در این تحقیق از پساب خروجی تصفیه خانه فاضلاب پرکند آباد مشهد (TSS=138, SAR=14.6 و BOD=169.5) و آب چاه (EC=740 میکرو موس بر سانتی متر) به عنوان شاهد استفاده شد. آبیاری و انجام آزمایشات در کرت های به مساحت 4 مترمربع صورت پذیرفت، که اطراف آن ها توسط خاک مزرعه احاطه شده بود. توسط تیمارهای آب چاه و پساب فاضلاب، کرت ها به ترتیب یک الی پنج بار و به مقدار 150 میلی متر مورد آبیاری قرار گرفت. سپس توسط استوانه های هم مرکز مقدار نفوذ و بر اساس آن هدایت هیدرولیکی اشباع بالای سطح ایستابی برآورد شد. سایر پارامترهای فیزیکی و شیمیایی خاک کرت ها بر اساس رهنمودهای ارایه شده در کتاب روش استاندارد اندازه گیری شدند.یافته ها: آبیاری با فاضلاب بر چگالی ظاهری خاک تاثیر گذاشته و مقدار آن را کاهش داد، به طوری که با افزایش 1، 2، 3، 4 و 5 بار فاضلاب به ترتیب کاهشی برابر 2، 6.6، 4، 15.7 و 17.6 درصد به دست آمد. هم چنین با افزایش تعداد آبیاری با پساب فاضلاب، مقدار یون های سدیم، فسفر، نیترات و نیکل افزایش یافت به طوری که بیشترین افزایش در یون نیترات (38 درصد) و سدیم (84 درصد) مشاهده گردید. مقدار شدت نفوذ در کرت های آبیاری با آب (به هم خوردگی ساختمان خاک) و فاضلاب کمتر از حالت بدون آبیاری بود، ضمن این که در کرت های آبیاری شده توسط فاضلاب کاهش چشمگیرتری مشاهده شد. هم چنین از آبیاری دوم به دلیل تشکیل یک لایه سله، نفوذپذیری به (0.034 میلی متر در دقیقه در آبیاری دوم) میزان نهایی خود رسید، به طوری که نفوذپذیری تحت این لایه سله کنترل می شد. یکی از دلایل اصلی ایجاد لایه سله وجود یون سدیم در فاضلاب و اضافه شدن آن به خاک می باشد. به نظر می رسد که یون سدیم باعث پراکنده کردن ذرات خاک شده، که در این صورت ذرات ریز منافذ را پر نموده و از نفوذ آب جلوگیری می کند.

باغ ایرانی به کمک اشکال منظم هندسی رابطه میان طبیعت و دنیای درون را به تصویر می کشد. در واقع الگوی حرکت آب و کاشت گیاهان در باغ، الگویی ابتدایی و قدیمی است که پیچیده ترین نیازهای کارکردی و روانشناختی انسان را برآورده می کند. ترکیب هوشمندانه آب و گیاه در فضاسازی باغ های ایرانی نشان می دهد که هر سه جنبه مفهومی، کارکردی و زیباشناختی به خوبی در آن رعایت شده و در واقع رمز پایداری باغ های ایرانی تبلور این سه مفهوم در مجموعه واحد باغ است. چنان چه در طراحی محیط زیست جایگاه این دو عنصر به درستی انتخاب شود، محیطی پایدار و کارآمد حاصل شده و موجب کاهش هزینه ها و صرفه اقتصادی می گردد. از این رو در طراحی طبیعت و ساماندهی عناصرآن باید به این سه جنبه توجه ویژه مبذول داشت. روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی - تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای، به همراه پاره ای مطالعات میدانی بوده است؛ به گونه ای که پس از شناخت اهمیت آب، درخت و گل در مبانی اسلامی شامل قرآن کریم و نقل قول های عارفان به بررسی جایگاه این عناصردر باغ های ایرانی از بعد کارکردی و زیباشناختی پرداخته می شود. سپس چنین نتیجه می شود که باغ ایرانی نظامی حکیمانه و کمال گراست که عناصر طبیعی آب و گیاه را به نحوی در خود جای داده که نه تنها نیازهای فیزیکی آدمیان (بعد کارکردی و زیباشناختی) را برآورده سازد، بلکه به بعد ماوراء الطبیعه و معنوی آن نیز توجه شده است (بعد مفهومی). همین مساله باعث بقا و تداوم آن در طول زمان و شاخص شدن آن به صورت مجموعه ای واحد گردیده است. شناخت چنین الگوهایی می تواند به عنوان راهنما و الگوی انسان در ساختن محیطی مناسب زیست و هماهنگ با نظم موجود، مورد بهره برداری قرار گیرد.

آموزش محیط زیست را می توان یک نظام فکری جدید عنوان نمود که توسط آن انسان می تواند به طور هماهنگ با طبیعت به زندگی خود ادامه دهد. در این نظام فکری اصول، ارزش ها، عواطف و مسوولیت های فردی و حرفه ای و حتی عادات رفتاری هر فرد و نهایتا جامعه باید در جهت هماهنگی با طبیعت متحول گردد. در راستای برقراری این نظام فکری و آموزشی، در پژوهش حاضر، نیازهای آموزشی محیط زیست دانش آموزان استان خوزستان مورد بررسی و مداقه قرار گرفته است. تحقیق حاضر، از نظر هدف، تحقیقی کاربردی و از لحاظ روش مطالعه ای توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را دانش آموزان دختر و پسر مقطع راهنمایی و متوسطه مدارس استان خوزستان در سال تحصیلی 87-1386 تشکیل داده اند. نمونه های پژوهش مشتمل بر 1067 نفر بوده که به صورت نمونه گیری خوشه ای از شهرهای اهواز، بهبهان، مسجدسلیمان و بندرامام خمینی انتخاب شده اند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای بوده است که طبق نظر اساتید متخصص محیط زیست و آموزش ساخته شده و از پایایی و روایی قابل توجهی برخوردار است. داده های به دست آمده از پژوهش با استفاده از شاخص های آمارتوصیفی شامل جدول فراوانی، میانگین و روش های آمار استنباطی آزمون Fو آزمون کای دو، تحلیل واریانس، ضریب هم بستگی، تست دانکن و رگرسیون چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. از نتایج پژوهش عبارتند از:1. مطالب کتاب های درسی، اطلاعات زیست محیطی کافی مربوط به محل زندگی دانش آموز را به وی ارایه نمی دهد.2. معلمین مدارس استان خوزستان اطلاعات متناسب با محیط زیست منطقه را به دانش آموزان ارایه نمی دهند.3. فوق برنامه ها و فعالیت های جنبی در زمینه محیط زیست در مدارس استان خوزستان بسیار کم بوده و شناخت کافی از محیط زیست منطقه و محل زندگی دانش آموز را به وی ارایه نمی دهد.4. تاثیر فوق برنامه های مدرسه در ایجاد انگیزه نسبت به محیط زیست و سطح آگاهی دانش آموزان نسبت به دو متغیر اطلاعات کتاب های درسی و معلمین، بیشتر است.

زمینه و هدف: هیدروکربن های چندحلقه ای (PAHs)، دسته ای از ترکیبات آروماتیک با حلقه های به هم پیوسته می باشند که در نتیجه احتراق ناقص سوخت های فسیلی و دیگر ترکیبات آلی، از طریق پساب کارخانه های تولید کک (coke)، پالایشگاه های نفت و صنایعی که از درجه حرارت های بسیار بالا استفاده می کنند، وارد محیط زیست می گردند. امروزه تجزیه بیولوژیک این ترکیبات توسط میکروارگانیسم ها، مطمئن ترین و بهترین راه مبارزه با این آلودگی ها است و باکتری ها به علت داشتن آنزیم های متنوع بر دیگر ارگانیسم ها ارجحیت دارند. یکی از ترکیبات آروماتیک، آنتراسن می باشد. آنتراسن یک ترکیب سه حلقه ای جامد و ایزومر فنانترن است. آنتراسن منبع اصلی و پایه رنگ های آنتراکینون و آلیزارین می باشد. این ماده از تقطیر زغال سنگ و احتراق ناقص سوخت های فسیلی حاصل شده و در مراکز صنعتی به وفور یافت می شود.در این تحقیق به منظور تعیین میزان تجزیه باکتریولوژیک آنتراسن، به شناسایی باکتری های تجزیه کننده آنتراسن در دریاچه مهارلو و هم چنین تعیین میزان تجزیه این ماده در حضور عامل pH پرداخته شده است.مواد و روش ها: در این بررسی جداسازی باکتری های گرم منفی تجزیه کننده آنتراسن از آب ورسوب دریاچه مهارلو انجام گردید. نمونه برداری از 4 ایستگاه و در فصل بهار انجام شد. نمونه ها پس ازصاف شدن، در محیط پایه حاوی ترکیبات معدنی، عناصر کمیاب و آنتراسن کشت داده شده و پس از کشت های متوالی در محیط های اختصاصی و انجام تست های اولیه و بیوشیمیایی، باکتری های گرم منفی جدا و در حد جنس و گونه شناسایی شدند. پس از آن تاثیر pH، بر روند تجزیه بررسی شد.یافته ها و نتایج: باکتری هایی که از این بررسی به دست آمدند شامل جنس های سودوموناس، نوکاردیا، ایروموناس و اسینتوباکتر بودند. از این تعداد باکتری ها که به دست آمدند، بیشترین تعداد مربوط به مصب رودخانه خشک با فراوانی %26.5 و کمترین آن مربوط به وسط دریاچه بود. با توجه به پراکنش بیشتر سودوموناس نسبت به بقیه باکتری ها می توان آن را به عنوان گونه شاخص تجزیه کننده آنتراسن در نظر گرفت. با بررسی تاثیر pH بر روند تجزیه آنتراسن، مشخص شد که حلالیت آنتراسن در pH=5.5، pH بیش از 7 و pH=8.8 بوده و در نتیجه میزان تجزیه این سوبسترا توسط باکتری نیز در pH=5.5 بیشتر بوده است.با توجه به توانایی باکتری ها درتجزیه آنتراسن و تاثیر pH در روند تجزیه، می توان با به کارگیری باکتری ها و ایجاد شرایط بهینه، توانایی آن ها را در تجزیه این قبیل سوبستراها افزایش داده و در نتیجه به محیطی سالم و به دور از این آلاینده ها دست یافت.

زمینه و هدف: صنایع نساجی از جمله صنایعی است که فاضلاب آن شامل آلاینده های متعدد است. بنابراین روش های تصفیه متداول قادر به حذف کلیه آلاینده های آن نمی باشد. بدین منظور استفاده از منعقدکننده ها برای حذف مواد جامد معلق؛ به عنوان تصفیه اولیه روش مناسبی می باشد.روش بررسی: در این مطالعه پس از پایش کیفیت پساب خروجی کارخانه نساجی مازندران که در حال حاضر بدون هیچ گونه تصفیه ای به رودخانه تخلیه می شود، با استفاده از جارتست و با بهره گیری از ترسیب کننده های آلوم، آهک، سولفات آهن، کلرید آهن و باریم کلراید، میزان حداکثر حذف کل مواد جامد معلق با تغییرات pH مورد مطالعه قرار گرفت.یافته ها: علاوه بر نوع منعقده کننده پارامترهای متعددی همچون قیمت منعقدکننده ها، میزان حساسیت به تغییراتpH ، میزان لجن تولیدی و عوارض جانبی بر انتخاب منعقد کننده بهینه موثر می باشند. از این رو برای دست یافتن به یک انتخاب بهینه از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. این تحلیل با استفاده از نرم افزار Expert choice و با در نظر گرفتن معیارهای تاثیرگذار در تصمیم گیری و همچنین با اعمال معدل هر کدام از این پارامترها با نظر کارشناسان مربوط به وسیله پرسشنامه های تکمیل شده صورت گرفت.بحث و نتیجه گیری: نتایج جارتست و مطالعه تحلیل سلسله مراتبی حاکی از آن است که بهترین منعقدکننده جهت کاهش مواد جامد معلق در پساب کارخانه نساجی مازندران، آهک می باشد. آزمایش جارتست 70% حذف رنگ و 30% حذف COD را در صورت استفاده از آهک نتیجه داد.

علوم محیط زیستی به عنوان علومی میان رشته ای از گرایش های مختلف علوم طبیعی، علوم اجتماعی و علوم کاربردی شکل گرفته اند. حل مسایل محیط زیستی نیاز به تخصص در چندین گرایش علمی دارد. این چالش ریشه در ماهیت رشته های محیط زیستی دارد که علومی میان رشته ای هستند. اغلب رشته های علمی روش شناسی تحقیقی ویژه خود را دارا هستند، اما رشته های محیط زیستی به چند نوع روش شناسی تحقیقی نیازمند می باشند. هدف این مقاله، ارایه روش شناسی تحقیق کیفی برای حل مسایل محیط زیستی و پاسخ دهی به سوالات می باشد و راهکارهای گوناگون تحقیق کیفی معرفی شده است. با ارایه مطالعات گوناگون و ماهیت روش های کیفی، قابلیت این روش ها در تحقیقات محیط زیستی ارایه شده است. تحقیق کیفی قادر به پاسخگوئی به بسیاری از سوالات در تهیه گزارش های حرفه ای محیط زیست می باشد. تحقیق کیفی این مزیت را دارد که با حداقل برنامه ریزی و تجهیزات قابل اجرا است. در بسیاری از مطالعات محیط زیستی که دارای پیچیدگی زیادی هستند، طراحی تحقیق کمی بسیار مشکل یا غیر ممکن است. در این وضعیت، استفاده از روش تحقیق کیفی گزینه ای مناسب است.

زمینه و هدف: مساحت، شکل و آرایش مکانی لکه های زیستگاهی از جمله مهمترین معیارهای بوم شناسی سیمای سرزمین می باشند که در ارزیابی زیستگاه و تعیین مطلوبیت زیستگاه کاربرد دارد. گوسفند وحشی از گاوسانان موجود در پارک ملی کویر می باشد. این گونه برای فرار از دست طعمه خواران نیازمند به تپه ماهورها و مناطق با شیب بالا می باشد تا در صورت تهدید به این گریزگاه ها پناه ببرد و این تپه ماهورها به عنوان پناه از مهم ترین عوامل زیستگاهی این گونه است. به منظور مدیریت موثرتر آن، تعیین زیستگاه های مطلوب تر و حفاظت بیش تر از این مناطق ضروری می باشد.روش بررسی: در این پژوهش با استفاده از رویکرد رگرسیون منطقی داده های حضور و عدم حضوری که طی بازدیدهای میدانی از پاییز 1388 تا پایان تابستان 1389 جمع آوری گردید و با استفاده از معیارهای بوم شناسی سیمای سرزمین از جمله شکل، اندازه و مجاورت لکه های زیستگاهی که برای این گونه بر اساس شیب تعریف شده است، مدل مطلوبیت زیستگاه برای گوسفند وحشی در پارک ملی کویر با استفاده از روش رگرسیون منطقی بدست آمد.نتایج: میزان بالای آزمون هوسمر لمشو برای مدل مبتنی بر رگرسیون منطقی نشان دهنده برازش مدل با داده های استفاده شده برای ساخت مدل دارد. نسبت بالای کسر برتری درجه بندی لکه های زیستگاهی (1.31) بیانگر تاثیر بالای این عامل بر مطلوبیت زیستگاه گوسفند وحشی و اهمیت گریزگاه ها در زیستگاه گوسفند وحشی می باشد. میزان بالای سطح زیر منحنی ROC (حدود 0.97) در این پژوهش، نشان دهنده قابلیت بالای مدل مبتنی بر رویکرد رگرسیون منطقی در تفکیک زیستگاه های مطلوب و نامطلوب از یکدیگر می باشد.

جنس . Cardaria DESVدارای یک گونه با نام Cardaria draba (L.) DESV. در ایران می باشد. این جنس در طایفهLepidieae  از خانواده Brassicaceae قرار دارد. برگ های پایینی ساقه دارای دم برگ، کامل، سینوسی شکل، برگ های بالایی بدون دم برگ با قاعده قلبی و انتهای نوک تیز، ساقه آغوش، تخم مرغی - مستطیلی شکل، اغلب مضرس - موج دار، گاهی گوشوارک دار، گل آذین دیهیم متراکم، میوه خورجینک و واژ قلبی می باشند. مورفولوژی دانه گرده تنها گونه این جنس با میکروسکوپ نوری و میکروسکوپ الکترونی نگاره جهت بررسی روابط خویشاوندی (Phylogenetic) این جنس از این طایفه مطالعه گردید.برای مطالعات میکروسکوپ نوری دانه های گرده طبق روش ارتمن استولیز شدند. بعد از انجام طلا پاشی روی نمونه ها، دانه های گرده با میکروسکوپ الکترونی نگاره مدل Philips XL 30 مطالعه شدند. دانه های گرده منفرد، جورقطب، سه شیاری، از دید استوایی بیضی و از دید قطبی گرد هستند. اندازه دانه های گرده از 35-15 میکرومتر در طول و 40-18 میکرومتر در عرض متغیرند و سطح آن ها مشبک می باشد. ویژگی های دانه های گرده توأم با صفات دیگر در تفسیر روابط سیستماتیک این جنس مورد استفاده قرار می گیرند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.