تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی (پیام کتابخانه)
سال:1392 | دوره:19 | شماره:1 (پیاپی 72) |تعداد مقالات:8

هدف: پژوهش حاضر به بررسی میزان کاربست مولفه های منشور اخلاق حرفه ای نهاد کتابخانه های عمومی کشور در بین کتابداران کتابخانه های عمومی استان یزد می پردازد.روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه پژوهش، تمام کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان یزد در سال 1389- 1390 را شامل می شود . به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول نمونه گیری کوکران بهره گرفته شد و تعداد 111 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند و از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده گردید. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است و روایی پرسشنامه توسط استادان متخصص مورد تایید قرار گرفت و ضریب پایایی آن به روش آلفای کرونباخ 0.86 محاسبه گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که در میان مولفه های نه گانه پژوهش حاضر، بیشترین میانگین ها مربوط به گویه های «با رفتار خود به مراجعان احترام می گذارم» با میانگین 4.56، «از کار در کتابخانه احساس ارزشمندی دارم» با میانگین 4.63، و «در حفظ وسایل کتابخانه کوشا هستم» با میانگین 4.65 بوده است.اصالت/ ارزش: موضوع اخلاق و سنجش عملکرد آن به تازگی در متون کتابداری و اطلاع رسانی جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. پیش از این به طور نظری مولفه های اصول اخلاق حرفه ای و اخلاق سازمانی از سوی پژوهشگران داخلی و خارجی مورد توجه واقع گردیده است اما در این مقاله سعی شده است تا مولفه های مصوب نهاد کتابخانه های عمومی کشور به منزله ابزارهای نوین اخلاقی مورد توجه واقع گیرد تا جنبه های اخلاق سازمانی را توسعه دهد.

هدف: با توجه به اهمیت کتابشناسی در تهیه منابع کتابخانه، ضروری است که آنها بر مبنای چارچوبی سازمان مند تنظیم شوند تا از اتلاف زمان و هزینه، نارضایتی مخاطبان، یکدست نبودن ساختار و ارزیابی سطحی جلوگیری شود. از آنجایی که بررسی متون حاکی از نبود چنین ابزاری برای تدوین و نقد کتاب شناسی ها بود، هدف پژوهش حاضر ارائه چارچوبی توصیفی- تحلیلی در این راستا بوده است.روش: پژوهش حاضر از نوع پژوهش های اسنادی است. با اتخاذ رویکردی کیفی، سه دسته از متون مرتبط با موضوع و مساله پژوهش شامل: 1. متون کتاب شناسی (400 منبع)، 2. چارچوب های کتابشناسی در متون انگلیسی (در سطحی محدودتر و در دسترس)، 3. متون روش تحقیق و مرجع شناسی رشته کتابداری و اطلاع رسانی، بررسی شدند. با توجه به اصل اشباع مقوله هاگردآوری داده ها تا جایی ادامه یافت که دیگر اطلاعات جدیدی در راستای مساله تحقیق به دست نیاید. فیش ها به شیوه تحلیل محتوای کیفی بررسی، دسته بندی و تحلیل شدند و مقوله های لازم استخراج شدند. تعدیل و اصلاح مقوله ها و چارچوب به دست آمده تا پایان تحقیق همچنان ادامه داشت ضمن آن که با استفاده از نظرات متخصصان مربوط و نیز پیاده سازی بر روی 10 کتاب در حوزه اسطوره نیز اعتباریابی گردید.نتایج: با تحلیل محتوای کیفی، چارچوبی شامل دو قسمت توصیفی و تحلیلی حاصل شد. 3 مقوله فرعی به دست آمده در بخش توصیفی، اطلاعات کتابشناختی، معرفی کوتاه نویسنده، آثار او، اجزای کتاب و رئوس مطالب را دربر می گیرد. بخش تحلیلی خود به دو قسمت موضوعی و انتقادی تقسیم شد. مقوله های فرعی به دست آمده در قسمت موضوعی شامل 3 مورد هدف نویسنده به لحاظ موضوعی، هدف نویسنده به لحاظ نوع مخاطب و نوع اثر به لحاظ تاثیرگذاری است. در قسمت انتقادی نیز که سهم عمده چارچوب حاصل را به خود اختصاص داد، 20 مقوله فرعی شامل چاپ کتاب، اعتبار ناشر، اعتبار نویسنده، تطابق عنوان کتاب با محتوای آن، فهرست مطالب، ارزشیابی پیشگفتار و مقدمه، سبک و نثر، ویژگی منحصر به فرد کتاب، تحلیل مطالب، میزان دستیابی نویسنده به هدف (به لحاظ موضوعی)، میزان دستیابی نویسنده به هدف (به لحاظ تطابق با مخاطب)، میزان پوشش مباحث اصلی کتاب، دیدگاه حاکم بر کتاب یا نشانه های سوگیری نویسنده، استقلال مطالب کتاب، نتیجه گیری، جدول ها و نمونه ها، پانویس ها و پی نویس ها، منابع، نمایه ها و وضعیت ترجمه، به دست آمد.اصالت/ ارزش: چارچوب حتی الامکان جامع، مانع و نوین حاصل از پژوهش حاضر می تواند در تدوین و ارزیابی کتاب ها و کتابشناسی ها استفاده شود و راهنمای نویسندگان، محققان، منتقدان و مخاطبان آنها باشد و فعالیت های علمی مربوط را هدفمند و یکدست کند.

هدف: پژوهش حاضر به مطالعه دیدگاه سه گروه از کاربران (عادی، متخصص موضوعی ادبیات فارسی و کتابدار) در خصوص میزان اهمیت و ارزشگذاری هر یک از ویژگیهای موجودیت های الگوی مفهومی اف. آر. بی. آر. در پیوند با وظایف کاربری پرداخته است.روش: این پژوهش به روش پیمایشی انجام گرفته است. از پرسشنامه به عنوان ابزار گردآوری داده ها استفاده شد که در این راستا با استفاده از مصاحبه های نیمهساختاریافته دیدگاه سه گروه نمونه (کاربران عادی، کاربران متخصص و کتابداران) در خصوص ویژگی های موجودیت های الگوی مفهومی اف. آر. بی. آر. در پشتیبانی از وظایف کاربری (یافتن، شناسایی، انتخاب و دسترسی) تبیین گردید.یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که از بین ویژگی های موجودیتهای الگوی مفهومی اف. آر. بی. آر.، «عنوان اثر»، «عنوان بیان»، «عنوان نمود عینی»، «نام شخص» و «نام تنالگان» از دیدگاه کلیه کاربران و کتابداران مورد بررسی دارای ارزش زیاد در پشتیبانی از وظایف کاربری هستند.اصالت/ ارزش: ضروری است نرم افزارهای کتابخانه ای بر مبنای مفاهیم الگوی مفهومی اف. آر. بی. آر. بازنگری گردند. پژوهش حاضر به عنوان یکی از اولین گامها، دیدگاه کاربران بالقوه فهرستهای رایانه ای را در خصوص ویژگی های موجودیت های این الگو در پیوند با وظایف کاربری مورد مطالعه قرار داده است.

هدف: مقاله حاضر کوششی است در شناساندن تاریخچه، تعریف، ابعاد، و زمینه های پژوهشی و کاربردی باورپذیری اطلاعات با تاکید بر محیط اطلاعاتی وب.روش: مقاله حاضر به روش کتابخانه ای و از طریق مرور ادبیات موجود در رشته های ارتباطات، جامعه شناسی، اطلاع رسانی و علوم رایانه انجام گرفته است.یافته ها: باورپذیری مفهومی چندبعدی و گسترده است که بر روی ابعاد اساسی آن توافقی وجود ندارد. باورپذیری بیشتر نوعی ارزیابی از سوی دریافت کننده است که هم باید قضاوت های عینی مانند کیفیت و دقت اطلاعات را در خود داشته باشد و هم قضاوت های ذهنی مانند تخصص و اعتمادپذیری منبع. پژوهش ها درباره باورپذیری که بیشتر به دو شیوه کاربرد سیاهه وارسی و پیمایش انجام شده اند با چالش های فراوانی به ویژه در محیط وب روبه رو هستند.اصالت/ ارزش: باورپذیری اطلاعات از جمله مهمترین نگرانی ها در محیط های جدید اطلاعاتی و رسانه ای بوده و نیازمند توجه جدی است. مقاله حاضر نخستین مقاله ای است که در زبان فارسی درباره این مفهوم به نگارش درآمده است.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی سیر مطالعات تحقیقات تحلیل محتوا در ادبیات کودکان و نوجوانان ایران و مشخص کردن زمینه های تکراری و خلاءهای موجود برای محققان در پژوهش های آتی و هدایت پایان نامه های دانشجویی است.روش: پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای انجام گرفته است. جامعه پژوهش را 42 تحقیق صورت گرفته با استفاده از روش تحلیل محتوا تشکیل می دهند که 11 عنوان آن به صورت مقاله در مجلات تخصصی منتشر شده و 31 عنوان در قالب پایان نامه نوشته شده اند.یافته ها: پژوهش های شناسایی شده در سه گروه تحقیقات تحلیل محتوای داستان های تالیفی، تحقیقات تحلیل محتوای داستان های ترجمه ای و تحقیقات تحلیل محتوای اشعار دسته بندی شدند. 34 اثر در خصوص تحلیل محتوای داستان های تالیفی، 4 اثر در خصوص تحلیل محتوای داستان های ترجمه ای و 4 عنوان در خصوص تحلیل محتوای اشعار صورت گرفته که 24 مورد از آنها به بررسی یک موضوع خاص در داستان ها پرداخته اند.اصالت/ ارزش: تحقیقات تحلیل محتوا آیینه تمام نمایی از فعالیت های علمی هر حوزه می باشد که پژوهش های صورت گرفته را معرفی کرده و خلاءهای موجود را نشان می دهد. بررسی جایگاه رشته های مختلف دانشگاهی و نوع دانشگاه ها اعم از دانشگاه های دولتی و آزاد در انجام پژوهش های تحلیل محتوا در حوزه ادبیات کودکان و نوجوانان، معرفی افراد تاثیرگذار در هدایت پایان نامه های تحصیلی، بررسی چالش های موجود و ارائه راهکارهای متناسب از ویژگی های برجسته پژوهش حاضر هستند که برای اولین بار با رویکرد متن پژوهی در این حوزه نوشته شده است.

هدف: این مطالعه با هدف تعیین میزان آشنایی دانشجویان کتابداری و اطلاع رسانی با مباحث پایه و نظری رشته تحصیلی و نگرش نسبت به آن و بررسی رابطه بین این دو انجام شد.روش: این مطالعه به روش پیمایشی انجام شد. دانشجویان کارشناسی کتابداری و اطلاع رسانی در حال تحصیل دانشگاه های تهران، شهید چمران، و فردوسی مشهد در سال تحصیلی 1391- 1390 به عنوان جامعه آماری مورد بررسی قرار گرفتند. حجم نمونه 108 نفر بود. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای محقق ساخته بر اساس طیف پنج ارزشی لیکرت بود. داده ها با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید و از آزمون های آماری تی وابسته، تی مستقل، و ضریب همبستگی پیرسون برای تجزیه و تحلیل استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد میزان آشنایی دانشجویان سال چهارم با مباحث پایه و نظری رشته تحصیلی نسبت به دانشجویان سال سوم از وضعیت بهتری برخوردار بود. نگرش دانشجویان نسبت به رشته تحصیلی شان مثبت بود. هم چنین همبستگی قوی بین میزان آشنایی با مباحث پایه و نظری رشته تحصیلی و نگرش نسب به آن وجود داشت.اصالت/ ارزش: یافته های این پژوهش می تواند به استادان کتابداری و اطلاع رسانی در شناسایی ضعف های دانشجویان در زمینه آشنایی با مباحث پایه و نظری رشته و نگرش مثبت نسبت به آن، و تلاش در جهت ارتقاء آن ها کمک کند.

هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی همبستگی سنجه های مرکزیت (درجه ای، نزدیکی، بینابینی، و بردار ویژه) با سنجه اشتراک در ماخذ است که به عنوان یکی از سنجه های استنادمحور برای برآورد میزان شباهت مدارک با یکدیگر در نظام های بازیابی اطلاعات رابطه ای شناخته شده است.روش: این پژوهش مطالعه ای مقدماتی است که با رویکرد کمی و با روش تحلیل استنادی انجام شده است. جامعه این پژوهش را 40 مقاله منتشر شده در سال 2011 و نمایه شده در پایگاه وب آو ساینس مربوط به چهار رشته علوم پایه/ فنی- مهندسی (شامل فیزیک، شیمی، زیست شناسی و کامپیوتر) و چهار رشته علوم انسانی/ اجتماعی (شامل اقتصاد، علوم تربیتی، روانشناسی و جامعه شناسی) به علاوه 4000 پیوند استنادی (100 پیوند استنادی برای هر مقاله) که سایر مقاله ها با آنها برقرار کرده اند، تشکیل می دهند. داده های پژوهش با استفاده از نرم افزارهای Bib excel و UCINET گردآوری و تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بین سنجه شباهت استنادی اشتراک در ماخذ و سنجه های مرکزیت (درجه ای، بردار ویژه، نزدیکی و بینابینی) همبستگی مثبت در سطح آلفای 0.01 وجود دارد. بنابراین، سنجه های مرکزیت ویژگی های لازم را برای اینکه مطالعات جامع تر و دقیق تری از حیث قابلیت به کارگیری به عنوان سنجه های شباهت استناد محور روی آنها انجام شود، برخوردار هستند.اصالت/ ارزش: نتایج این پژوهش سنجه های استنادی جدیدی را پیشنهاد می دهد که می توانند به عنوان سنجه های مستقل و یا مکمل سنجه های پیشین، در الگوریتم های بازیابی موتورهای جست وجو و پایگاه های اطلاعاتی به ویژه پایگاه های اطلاعاتی استنادی، برای سنجش دقیق تر شباهت مدارک با یکدیگر مورد استفاده قرار گیرند.