مجله علوم روانشناختی
سال:1398 | دوره:18 | شماره:84 |تعداد مقالات:12

زمینه نشانه های افسردگی موجب کاهش کیفیت زندگی می شوند و افراد را برای ابتلا به اختلالات افسردگی مستعد می سازند. اما سوال اصلی پژوهش حاضر این است که آیا دشواری نظم جویی هیجان در این رابطه نقش واسطه ای ایفا می کند؟ هدف تعیین نقش واسطه ای دشواری نظم جویی هیجان در رابطه بین روان سازه های ناسازگار اولیه و نشانه های افسردگی بود. روش پژوهش حاضر از نوع مطالعات همبستگی بود. برای این منظور، 300 دانشجو (158 زن، 142 مرد) به روش در دسترس از بین دانشجویان دانشگاه تهران انتخاب شدند. ابزار عبارت بودند از: پرسشنامه روان سازه یانگ (یانگ، 1998)، مقیاس افسردگی، اضطراب، استرس (لاویباند و لاویباند، 1995) و مقیاس دشواری نظم جویی هیجان (گرتز و رومر، 2004). برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل مسیر استفاده شد. یافته ها بین روان سازه های ناسازگار اولیه، دشواری نظم جویی هیجان و نشانه های افسردگی رابطه مثبت معنادار وجود داشت (0/01>p) و نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان دهنده نقش واسطه ای دشواری نظم جویی هیجان در رابطه بین روان سازه های ناسازگار اولیه و نشانه های افسردگی بود (0/05>p). نتیجه گیری روان سازه های ناسازگار اولیه از طریق دشواری نظم جویی هیجان، نشانه های افسردگی را تحت تاثیر قرار می دهند. لذا به منظور پیش گیری از ایجاد نشانه های افسردگی علاوه بر کاهش ویژگی های منفی روان سازه های ناسازگار اولیه، لازم است زمینه های بازسازی فرآیندهای نظم جویی هیجان با هدف افزایش سطح سلامت روانی فراهم شود

زمینه خودشیفتگی از عواملی است که باعث به وجود آمدن اختلاف میان زوجین می شود. اما مسئله اصلی این است، آیا بین ابعاد سازش یافته، سازش نایافته خودشیفتگی و عشق با نقش واسطه ای بهوشیاری و خودمهارگری رابطه وجود دارد؟ هدف بررسی ارتباط ابعاد سازش یافته و سازش نایافته خودشیفتگی با عشق: نقش واسطه ای و بهوشیاری و خودمهارگری مردان و زنان متاهل شهر قزوین بود. روش پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل افراد متاهل 20 الی 55 ساله ساکن در شهر قزوین بود، 278(139 نفر مرد و 139 نفر زن) به روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار عبارتند از، مقیاس های مشکلات بین شخصی (هروتیز، روزنبرگ، بئر، آرنووویلاسنوز، 1998)، بهوشیاری (براون وریان، 2003)، عشق سه وجهی استنبرگ (1987) و نارسیسیزم بزرگ منش (راسکین و هال، 1981-1979). داده ها با ضریب همبستگی پیرسون و مدل یابی معادلات ساختاری به روش بیشینه احتمال یا SEM تحلیل شد. یافته ها ابعاد سازش یافته خودشیفتگی (اقتدار، کفایت، برتری، خودبینی و نمایشگری) باعشق همبستگی مستقیم و مثبت معنی داری دارد (P<0/05)، ابعاد سازش نایافته (محق بودن و بهره کشی) نیز با عشق ارتباط منفی معنی دار و مستقیم دارند (P<0/05)، بهوشیاری و خودمهارگری نقش واسطه ای در ارتباط میان ابعاد سازش یافته و سازش نایافته خودشیفتگی با عشق دارند (P<0/05). نتیجه گیری می توان برای کاهش خودشیفتگی از بهوشیاری و خودمهارگری بهره جست.

زمینه موضوع اضطراب، یکی از کشاکش های اصلی مسائل روانشناختی است که از سوی ورزشکاران رقابتی مطرح شده و باعث ضعف در عملکرد می گردد. آموزش توانش های روانشناختی می تواند یکی از مداخلات موثر در زمینه اضطراب باشد. اما مسئله اصلی این است آیا آموزش توانش های روانشناختی بر اضطراب رقابتی و اعتماد به خود در دانش آموزان ورزشکار تاثیر دارد؟ هدف هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر آموزش مهارت های روانشناختی بر اضطراب رقابتی و اعتماد به خود در دانش آموزان ورزشکار بود. روش تحقیق از نوع نیمه تجربی بود. بدین منظور از بین دانش آموزان پسر بسکتبالیست شهرستان بوکان، تعداد 48 دانش آموز با میانگین سنی 14. 9 انتخاب شده و به شکل تصادفی به چهار گروه 12 نفری آموزش تصویرسازی ذهنی، آموزش خود گفتاری و ترکیبی (خود گفتاری و تصویرسازی ذهنی) و گواه تقسیم شدند. ابزار پژوهش عبارتند از: تمرین توانش های روانشناختی برتون و ردیک (2010) و سیاهه اضطراب حالتی رقابتی-2 فرناندس و همکاران (2013). برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی استفاده شد. یافته ها نتایج نشان داد که آموزش توانش های روانشناختی بر اضطراب رقابتی و اعتماد به خود دانش آموزان تاثیر داشت، همچنین بین گروه ها از لحاظ تاثیرپذیری تفاوت معناداری وجود داشت (P<0/001). نتیجه گیری می توان برای کاهش اضطراب شناختی و جسمانی و افزایش اعتماد به خود در دانش آموزان ورزشکار از آموزش تصویرسازی ذهنی و خود گفتاری بهره برد.

زمینه سلامت روانی دختران دارای شاخص توده بدنی طبیعی و بالای 30 از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اما مسئله اینست، آیا بازی های واقعیت مجازی بر سلامت روانی بر سلامت روانی دختران دارای شاخص توده بدنی طبیعی و بالای 30 تاثیر دارد؟ هدف تعیین اثر بازی های واقعیت مجازی بر سلامت روانی دختران دارای شاخص توده بدنی طبیعی (BMI) و بالای 30 (چاق) بود. روش پژوهش از نوع مطالعه نیمه تجربی بود. جامعه آماری کلیه دانشجویان دختر غیرتربیت بدنی دانشکده فنی و حرفه ای دکتر شریعتی بود. از این افراد 20 دختر با BMI طبیعی و 20 دختر با BMI بالای 30 با دامنه سنی 18 تا 20 سال به صورت دردسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. هر گروه به دو زیرگروه گواه و آزمایش (10 نفره) تقسیم شد. ابزار عبارتند از: پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) و 6 هفته بازی های واقعیت مجازی با صفحه تعادل وی. تحلیل داده ها با روش تحلیل کوواریانس انجام شد. یافته ها بازی های واقعیت مجازی بر سلامت روانی دختران با BMI بالای 30 تاثیر دارد (P<0/05)، اما بازی های واقعیت مجازی بر سلامت روانی دختران با BMI طبیعی تاثیر ندارد (P<0/05). نتیجه گیری جهت بهبود سلامت روانی دختران دارای BMI بالای 30 (چاق) می توان از بازی های واقعیت مجازی استفاده کرد.

زمینه رشد شغلی به عنوان یکی از عناصر اثرگذار بر رفتار و تصمیمات فرد در زمینه شغلی می باشد. اما مسئله اصلی اینست، باورهای مسیر رشد شغلی دانش آموزان چه می باشد؟ هدف بررسی کیفی باورهای مسیر رشد شغلی دانش آموزان دبیرستان بود. روش پژوهش از نوع کیفی بود. جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان در آستانه انتخاب رشته یکی از دبیرستان های منطقه 2 شهر تهران بود. 16 نفر از دانش آموزان پایه نهم به روش نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. تحلیل داده با روش اشتراوس و کوربین انجام گرفت. یافته ها 4 کد باز پیرامون باور های فرد و 2 کد محوری باورهای شکل گرفته فرد پیرامون انتخاب رشته تحصیلی و شغل و عاملیت (منبع کنترل) از باورهای مسیر رشد شغلی بودند. نتیجه گیری باور به درونی یا بیرونی بودن عاملیت از عوامل مهمی است که می تواند تصمیمات فرد را در این زمینه تحت تاثیر قرار دهد.

زمینه رشد شناختی و اجتماعی کودکان 5 تا 7 ساله در زندگی کودکان و آینده آنها تاثیر بسزایی دارد. اما مسئله اصلی این است که آیا بین رشد اجتماعی و شناختی کودکان 5 تا 7 ساله بر اساس سبک های فرزند پروری تفاوت وجود دارد؟ هدف هدف پژوهش حاضر مقایسه رشد اجتماعی و شناختی کودکان 5 تا 7 ساله بر اساس سبک های فرزند پروری بود. روش روش پژوهش از نوع علی-مقایسه ای بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کودکان 5 تا 7 ساله مراکز پیش دبستانی و دبستانی شهر کرج و مادران آنان درسال 97-98 بود. تعداد 120 نفر از کودکان سنین 5 الی 7 ساله و مادران آنان با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای تک مرحله ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش عبارتند از: آزمون ماتریس های پیشرونده ریون رنگی (دنگی ریون، 1947)، آزمون رشد اجتماعی وایلند (ادگار، 1953) و پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بامریند (بامریند، 1991). داده ها با استفاده از روش آماری تحلیل واریانس (آنووا) تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: بین رشد اجتماعی و شناختی کودکان بر اساس سبک های فرزند پروری تفاوت وجود دارد، رشد شناختی و اجتماعی کودکان والدین دارای سبک فرزندپروری مقتدرانه بیشتر از کودکان والدین دارای سبک فرزندپروری مستبدانه و آزادگذار است (P<0/05). نتیجه گیری می توان برای رشد اجتماعی و شناختی کودکان از سبک های فرزند پروری صحیح استفاده کرد و هر چه والدین سبک فرزند پروری مقتدرانه را پیش بگیرند رشد شناختی و اجتماعی کودکانشان بیشتر می شود.

زمینه بروز بیماری های جسمانی مزمن همچون تالاسمی موجب ایجاد پریشانی روانشناختی و کاهش تاب آوری بیماران می شود. پژوهش حاضر در پی آن است که آیا معنویت درمانی می تواند منجر به کاهش پریشانی روانشناختی و بهبود تاب آوری بیماران تالاسمی شود؟ هدف بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی معنویت درمانی بر پریشانی روانشناختی و تاب آوری بیماران تالاسمی انجام گرفت. روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل بیماران تالاسمی شهر شیراز در سه ماهه زمستان سال 1397 بود. در این پژوهش تعداد 30 بیمار تالاسمی با روش نمونه گیری غیرتصادفی داوطلبانه و هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه های آزمایش و گواه گمارده شدند (15 بیمار در گروه آزمایش و 15 بیمار در گروه گواه). گروه آزمایش مداخله معنویت درمانی (بوالهری و همکاران، 1391) را طی دو ماه و نیم در 10 جلسه 90 دقیقه ای دریافت نمودند. پرسشنامه های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه پریشانی روانشناختی (کسلر و همکاران، 2003) و پرسشنامه تاب آوری (کانر و دیویدسون، 2003) بود. داده های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس مختلط مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نتایج نشان داد که معنویت درمانی بر پریشانی روانشناختی و تاب آوری بیماران تالاسمی تاثیر معنادار دارد (P<0/001). بدین صورت که این درمان توانسته منجر به کاهش پریشانی روانشناختی و بهبود تاب آوری بیماران شود. نتیجه گیری یافته های پژوهش حاضر بیانگر آن بودند که معنویت درمانی با بهره گیری از فنونی همانند، خودآگاهی و ارتباط با خود و خدا، نوع دوستی، بخشش خود و دیگران، قدردانی و شکرگزاری می تواند به عنوان یک درمان کارآمد جهت کاهش پریشانی روانشناختی و بهبود تاب آوری بیماران تالاسمی مورد استفاده قرار گیرد.

زمینه سلامت اجتماعی زنان از مهمترین مسائلی است که بر سلامت روانی و سلامت جسم زنان تاثیرگذار است. اما مسئله اصلی این است آیا بین میزان سلامت اجتماعی زنان سرپرست و غیرسرپرست خانوار، تفاوت وجود دارد؟ و آیا حمایت های اجتماعی (عاطفی، اطلاعاتی، ابزاری و ارزیابانه) بر سلامت اجتماعی زنان تاثیر دارد؟ هدف مقایسه تاثیر حمایت های اجتماعی بر سلامت اجتماعی زنان سرپرست و غیرسرپرست خانوار بود. روش پژوهش از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری شامل کلیه زنان سرپرست شهر مقدس بود، که به روش خوشه ای چند مرحله ای 400 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار عبارتند از: پرسشنامه سلامت اجتماعی کییز (2004) و پرسشنامه حمایت اجتماعی محقق ساخته (1398). نتایج با روش آنالیز ماتریس ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شد. یافته ها ابعاد سلامت اجتماعی، غیر از انسجام اجتماعی، همگی بالاتر از حد متوسط بودند. در بین ابعاد حمایت اجتماعی، حمایت عاطفی و ابزاری، بالاتر از حد متوسط و حمایت ارزیابانه و اطلاعاتی، پایین تر از حد متوسط بودند. در روابط دو متغیره، بین متغیرهای حمایت اجتماعی (و ابعاد چهارگانه آن)، سن و تحصیلات با سلامت اجتماعی زنان شهر مشهد، رابطه معنادار وجود دارد (0/05>p) نتایج روابط چند متغیره براساس تحلیل رگرسیون، رابطه متغیرهای حمایت اجتماعی و تحصیلات با متغیر سلامت اجتماعی زنان، را تایید کرد، به طوری که 47 درصد از تغییرات متغیر سلامت اجتماعی زنان در شهر مشهد، توسط متغیرهای حمایت اجتماعی و تحصیلات، تبیین شدند. نتیجه گیری حمایت اجتماعی بر سلامت اجتماعی زنان تاثیر داشت.

زمینه مطالعات متعددی در مورد نگرانی از تصویر تن و دوسوگرایی ابراز هیجان صورت گرفته است، اما مساله این پژوهش این است که آیا ناگویی طبعی می تواند دررابطه با نگرانی از تصویر تن بر اساس دوسوگرایی ابراز هیجان نقش واسطه ای دارد؟ هدف بررسی نقش واسطه ای ناگویی طبعی در پیش بینی نگرانی از تصویر تن بر اساس دوسوگرایی ابراز هیجان بود. روش پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی بود و بر روی 130 نفر از دانشجویان دانشگاه پیام نور نجف آباد که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند، اجرا شد. ابزار عبارتند از، مقیاس ناگویی طبعی تورنتو (1994)، پرسشنامه ترس از تصویر تن لیتلتوم، آکسم و پری (2005) و پرسشنامه دوسوگرایی در ابرازگری هیجانی کینگ و امونز (1990) بود. داده های بدست آمده با روش معادلات ساختاری مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها مشاهده شد ضرایب مسیر غیر مستقیم بین متغیر پیش بین (دوسوگرایی ابراز هیجانی) و متغیر ملاک (نگرانی از تصویر تن) با میانجی گری ناگویی طبعی معنادار می باشد (P<0/05). نتیجه گیری ناگویی طبعی می تواند در پیش بینی نگرانی از تصویر تن بر اساس دوسوگرایی ابراز هیجانی نقش واسطه ای ایفا می کند.

زمینه کارکرد خانواده و سبک های دلبستگی از متغیرهای مهم در زمینه مشکلات رفتاری کودکان می باشد. اما مسئله اصلی اینست، آیا می توان بر اساس سبک های دلبستگی و کارکرد خانواده مشکلات رفتاری درونی سازی در دانش آموزان را پیش بینی کرد؟ هدف پیش بینی مشکلات رفتاری درونی سازی بر اساس سبک های دلبستگی و کارکرد خانواده در دانش آموزان مدارس ابتدایی شهر تهران بود. روش پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان مدارس ابتدایی شهر تهران در سال 97-1396 به همراه خانواده های آنها بود، تعداد 341 نفر (175 دختر و 166 پسر) با استفاده از شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار عبارتند از: پرسشنامه سنجش خانواده (اپشتاین، بالدوین و بیشاب، 1983)، سیاهه رفتار کودک (آخنباخ، 1991) و پرسشنامه سبک دلبستگی (کولینز و رید، 1990). تجزیه و تحلیل با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و معادلات ساختاری انجام شد. یافته ها نتایج نشان داد که کارکرد خانواده به طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق سبک دلبستگی، مشکلات رفتاری درونی سازی را پیش بینی می کند، و هر سه نوع سبک دلبستگی قادر به پیش بینی مشکلات رفتاری درونی سازی هستند و متغیر دلبستگی ایمن تاثیر منفی بر مشکلات رفتاری درونی سازی شده دارد (P≤ 0/05). نتیجه گیری برای پیشگیری از اختلالات درونی سازی مانند اضطراب و افسردگی می توان از دلبستگی ایمن و کارکرد خانواده موثر با رفتارهای همدلانه و درگیری عاطفی مناسب، مراقبت های محافظتی و والدگری مثبت استفاده کرد.

زمینه طلاق عاطفی و تعارضات زناشویی خطرسازترین عوامل در اختلافات زناشویی به حساب می آیند. همچنین سرسختی روانشناختی از مولفه های مهم شخصیت و تعیین کننده آسیب پذیری در مقابل تنیدگی و مشکلات خانوادگی است. لذا مساله تحقیق حاضر این است که آیا سرسختی روانشناختی قادر است نقشی میانجی گر را در ارتباط بین سبک های کنترل تعارض و طلاق عاطفی ایفا کند؟ هدف پژوهش بررسی نقش میانجی گر سرسختی روانشناختی در ارتباط بین سبک‫ های کنترل تعارض و طلاق عاطفی در زوجین بود. ‬ ‬ روش پژوهش از نوع همبستگی بود، جامعه آماری شامل کلیه زوجین دارای اختلاف زناشویی مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر کرمانشاه در سال 1396 بود. 200 نفر با روش نمونه گیری داوطلبانه و در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش عبارتند از: پرسشنامه‫ ی سخت رویی اهواز (1377)، پرسشنامه سبک های کنترل حل تعارض (موری و اشتراس، 1990) و آزمون طلاق عاطفی (رازقی، غباری بناب و مظاهری، 1387). تحلیل داده ها با استفاده از آزمون بارتلت و معادلات ساختاری انجام شد. ‬ ‬ یافته ها نقش سرسختی روانشناختی در ارتباط با سبک های حل تعارض و طلاق عاطفی زوجین معنی دار است و بین سبک های کنترل تعارض و طلاق عاطفی زوجین، بین سبک های کنترل تعارض و سخت رویی و بین سخت رویی و طلاق عاطفی زوجین رابطه معنی داری وجود دارد(0/01>P). نتیجه گیری می توان گفت زوجینی که از سرسختی روانشناختی و مهارت کنترل تعارض بالاتری برخوردارند طلاق عاطفی کمتری را تجربه می کنند.

بررسی تاثیر آموزش راهبردهای فراشناختی بر ارتقاء «تفکر انتقادی» دانشجویان آموزش از راه دور بود. روش پژوهش از پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه شامل کلیه دانشجویان آموزش از راه دور دانشگاه پیام نور استان همدان در سال تحصیلی 98-97 بود، تعداد 30 نفر با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه انتخاب و به صورت تصادفی در دوگروه آزمایش و کنترل (15 نفر) جایگزین شدند. ابزار عبارتند از: پرسشنامه تفکر انتقادی کالیفرنیا (فاسیون و فاسیون، 1990) و جلسات آموزشی راهبردهای فراشناختی (نادی، گردان شکن و گلپرور، 1390). نتایج با روش آنالیز کواریانس تحلیل شد. یافته ها آموزش راهبردهای فراشناختی بر تفکر انتقادی دانشجویان اثربخش بود (0/01>P). نتیجه گیری برای افزایش تفکر انتقادی دانشجویان می توان از آموزش راهبردهای فراشناختی استفاده کرد.