علوم کشاورزی و منابع طبیعی
سال:1384 | دوره:12 | شماره:6 |تعداد مقالات:27

تاثیر شدت تخلیه سفره های سطحی و یا ضریب زهکشی بر خیز سطح ایستایی و تاثیر آن بر عملکرد محصول از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با استفاده از یک مدل فیزیکی آزمایشگاهی زهکشی و برای شرایط ماندگار، تاثیر شدت های تخلیه مختلف که در محدوده 4.617 تا 42.12 سانتی متر مکعب در ثانیه قرار داشتند، بر 19 نیمرخ متفاوت سطح ایستابی مورد بررسی قرار گرفت. خاک استفاده در مدل آزمایشگاهی از نوع شن لومی با جرم مخصوص ظاهری 1.4 گرم بر سانتی متر مکعب و هدایت هیدرولیکی اشباع 0.53 متر در روز بود. مدل، شامل یک لوله زهکش و 9 پیزومتر بود که در فواصل 10 سانتی متری از یکدیگر در داخل خاک مدل نصب شدند. نتایج تحلیل آماری نشان داد که  نیمرخ سطح ایستابی و شدت تخلیه از طرق چند جمله ای درجه شش با ضریب تبیین بیشتر از 92 درصد با یکدیگر در ارتباط هستند. دقت معادله فوق از طریق آزمایش های انجام شده در مدل مذکور بررسی و مشخص گردید که این معادله نیمرخ سطح ایستابی را با اختلاف ناچیزی از مقادیر واقعی پیش بینی می کند.

به منظور برسی و شناسایی تاثیر روشهای مخلتف تعیین ضریب زبری مانینگ، در برآورد مساحت اراضی سیل گیر و در نتیجه، قضاوت و اقدامات مهندسی، با استفاده از پیوست HEC – GeoRAS که امکان ارتباط مدل HEC-RAS و نرم افزار ArcView را فراهم می سازد، 103 مقطع عرضی در طول 5.5 کیلومتر از رودخانه بابلرود در نظر گرفته شد. سپس با توجه به بازدیدهای میدانی به عمل آمده، کل منطقه به 10 بازه، به فواصل 500 متری تقسیم و مقادیر ضریب زبری مانینگ برای هر یک از مقاطع و سیلاب دشت های ساحل چپ و راست به مدل معرفی و نهایتا 35 نقشه پهنه سیل گیر، در 7 دوره بازگشت مختلف، به 5 روش کاون، چاو، عکس و اسلاید، سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS) و دفتر تحقیقات و معیارهای فنی سازمان مدیریت و برنامه ریزی تهیه و مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. در نهایت ضمن بیان معایب و مزایای روش های مورد بررسی نتیجه گرفته شد که تغییرات بسیار ناچیز در مقدار ضریب زبری مانینگ می تواند موجب ایجاد ده ها هزار متر مربع تفاوت، در سطح سیل گیری اراضی مورد نظر گردد. همچنین از بین 5 روش تعیین ضریب زبری مانینگ، به ترتیب روش های کاون، سازمان حفاظت خاک آمریکا، چاو سامان مدیریت و برنامه ریزی و عکس و اسلاید موجب ایجاد بیشترین سطح سیل گیری در دوره های بازگشت مختلف گردیده و روش های کاون، SCS، چاو و سازمان مدیریت و برنامه ریزی (دو به دو) دارای بیشترین تشابه از نظر نتایج حاصله می باشند. در حالی که مقادیر پهنه های سیل از روش عکس و اسلاید در دوره های بازگشت مختلف با سایر روش ها تشابه چندانی ندارد.

سرریزهای استوانه ای و سرریزهای تاج دایره ای به دلیل اقتصادی بودن و سهولت ساحت در مقایسه با سایر سرریزها می توانند برای اندازه گیری شدت جریان، ساختمان های تخلیه جریان آب و کنترل سطح آب در کانال ها و مخازن مورد استفاده قرار گیرند. در این مطالعه، خصوصیات هیدرولیکی سرریزهای استوانه ای و تاج دایره ای مانند ضریب دبی، عمق روی تاج و افت انرژی در 18 مدل آزمایشگاهی که در 5 گروه طبقه بندی شده اند، بررسی گردید. نتایج آزمایش ها نشان داد که در سرریزهای استوانه ای و نیم استوانه ای با افزایش بار کلی نسبی آب، ضریب دبی افزایش یافته و تغییرات شیب دیواره بالادست روی ضریب دبی بدون تاثیر است. همچنین افت نسبی انرژی در سرریزهای استوانه ای بیشتر از سرریزهای نیم استوانه ای بوده و افزایش شیب پایین دست موجب افزایش افت نسبی انرژی می گردد. عمق نسبی جریان روی تاج در سرریزهای استوانه ای و نیم استوانه ای برابر 0.7 بوده و افزایش شیب بالا دست، عمق نسبی جریان روی تاج را در مقادیر بزرگتر از 0.6 به مقدار کم افزایش داده و تغییرات شیب پایین دست بر عمق نسبی جریان روی تاج بدون تاثیر است.

با توجه به روند رو به رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای غذا در کشور، ضروری است تا منابع آب موجود در کشور به نحو موثرتری مورد استفاده قرار گیرند. یکی از روش های موثر صرفه جویی در مصرف آب، استفاده از آبیاری بارانی است. در این روش آبیاری، علاوه بر دقت در انتخاب آبپاش، آرایش شبکه فشار و ارتفاع پایه آبپاش نیز بر یکنواختی توزیع آب و بهبود راندمان کاربرد آب موثر خواهد بود. در این تحقیق آبپاش zb در فشارهای 2.5 ، 3 و 3.5 اتمسفر، پایه های 60 و 100 سانتی متری و آرایش مختلف 15×18 متر،12×18  متر، 15×15 متر، 12×15 متر، 9×15 متر، 12×12 متر و 9×12 متر در سه تکرار در شرایط باد آرام در ایستگاه تحقیات پنبه هاشم آباد گرگان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش ارتفاع پایه آبپاش از60 به 100 سانتی متر، یکنواختی توزیع آب افزایش نامحسوسی دارد. در فشار 3 اتمسفر نیز حداکثر یکنواختی توزیع آب حاصل گردید و در فشارهای بالاتر و پایین تر از 3 اتمسفر به ترتیب بدلیل ایجاد قطرات پودری و درشت، یکنواختی توزیع آب کاهش یافت. همچنین در آرایش 12×12 متر یکنواختی توزیع آب حداکثر شد ولی از نظر اقتصادی بهتر است فاصله بین آبپاش ها افزایش یابد زیرا در این صورت یکنواختی توزیع آب در حد قابل قبولی (بیشتر از 80 درصد) باقی می ماند.

تخمین صحیح میزان تلفات تبخیر و باد در آبیاری بارانی به منظور ارایه راه کارهایی جهت توسعه و بهره برداری بهینه از منابع آبی موجود حایز اهمیت است. در مناطق نیمه خشک، بخش قابل توجهی از آب مصرفی در مزرعه به صورت تلفات تبخیر و باد هدر می رود. این تحقیق با هدف ارایه روابطی جهت برآورد مقادیر تلفات آب حاصل از تبخیر و باد در شرایط مختلف جوی در دو حالت فشار آب 45 و 50 متر در سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک به روش استقرار آبپاش منفرد و بر اساس دستورالعمل استاندارد ISO 7749.2 در منطقه جنوب شرقی استان خوزستان انجام شد. در این بررسی با کاربرد رگرسیون چند متغیره روابطی با ضریب همبستگی بالا جهت تخمین تلفات تبخیر و باد به دست آمد. نتایج نشان داد که در شرایطی که سرعت باد از 4 متر بر ثانیه کمبود فشار بخار اشباع محیط از 6 کیلوپاسکال بیشتر گردند تلفات تبخیر و باد از 20 درصد تجاوز خواهد نمود. بنابراین، آبیاری بارانی هنگام ظهر یا در شرایط وزش بادهای شدید توصیه نمی شود.

بخش کشاورزی به دلیل برخورداری از رشد مستمر و پایدار اقتصادی و نقش حیاتی در تامین غذایی و توسعه اشتغال در جامعه یکی از بستر های مناسب جهت توسعه پایدار در کشور می باشد. بنابراین با درک و شناخت زیر ساخت ها و عوامل آن ضروری است که برنامه های مناسبی برای گسترش کمی و کیفی عوامل تاثیر گذار بر تولید مطلوب این بخش صورت گیرد. منابع انسانی در بخش دولتی کشاورزی- وزارت جهاد کشاورزی- به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار بر تولید، مطلوب این بخش صورت گیرد. منابع انسانی در بخش دولتی کشاورزی- وزارت جهاد کشاورزی- به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار در تولید، وظیفه برنامه ریزی و اجرای سیاست های بخش را بر عهده دارند. این پژوهش با هدف بررسی برنامه های بهسازی سازمان های جهاد کشاورزی استان ها به عنوان واحدهای اجرایی وزارت جهاد کشاورزی انجام گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و از فن پیمایش با کمک پرسش نامه جهت جمع آوری داده ها استفاده گردیده است. جامعه آماری پژوهش شامل کارشناسان، مدیران و معاونان سازمان های جهاد کشاورزی کشور بوده که نمونه گیری به صورت خوشه ای دو مرحله ای انجام گرفته است. یافته ها و نتایج تحقیق بیانگر این موضوع است که بین شاخص های «وضعیت موجود » و «میزان اهمیت» معیارهای بهسازی تفاوت معنی داری وجود دارد، به عبارت دیگر، در سازمان های جهاد کشاورزی به اندازه اهمیت برنامه های بهسازی و آموزش های ضمن خدمت عملا این امور، مورد تاکید و توجه نمی باشند. همچنین، ضمن ارایه یک الگوی 10 مرحله ای برای بهبود ساختار منابع انسانی، به منظور اجرای بهتر برنامه های بهسازی و آموزش های ضمن خدمت در سازمان های جهاد کشاورزی پیشنهاد عملی نیز ارایه شده است.

در آزمایش گلخانه ای گیاه گوجه فرنگی، رقم کورا در دو نوع خاک سترون و غیر سترون و در سه سطح 0 ، 20 و 40 میلی گرم در فسفر کیلوگرم خاک (به ترتیب فسفر 1، فسفر 2، فسفر 3) با دو گونه از قارچ های قارچ ریشه ای وزیکولار آربوسکولار شاملGlomus mosseae  (قارچ 1) و Glomus intraradices (قارچ2) تلقیح شدند و (قارچ صفر) به عنوان شاهد  بدون قارچ در نظر گرفته شد. طرح آزمایشی به صورت فاکتوریل با سه عامل قارچ، خاک و فسفر در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. نتایج نجزیه آماری نشان داد که اثر اصلی سطوح فسفر  بر وزن خشک بخش هوایی در سطح احتمال پنج درصد و بر غلظت ویتامین ث میوه و درصد آلودگی ریشه در سطح احتمال یک درصد معنی دار شده است. اثر اصلی قارچ نیز بر روی غلظت ویتامین ث میوه و درصد آلودگی ریشه معنی دار شد (P<0.01). اثر متقابل سطوح فسفر با قارچ بر روی درصد آلودگی ریشه معنی دار شد و آن را افزایش داد ولی اختلاف معنی داری بین سطوح فسفر 2 و فسفر 3 مشاهده نشد. همچنین اثر متقابل خاک و قارچ بر روی درصد آلودگی ریشه و غلظت ویتامین ث میوه معنی دار شد و هر دو را افزایش داد (P<0.01). در شرایط این آزمایش، با تلقیح قارچ های قارچ ریشه به گیاه گوجه فرنگی می توان مصرف کود فسفر را تا 20 کیلوگرم در هکتار بدون اختلال در کیفیت میوه کاهش داد.

به منظور تاثیر زمان وجین بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا، آزمایشی در سال زراعی 1376 در مزرعه تحقیقاتی عراقی محله وابسته به مرکز تحقیقات کشاروزی استان گلستان در قالب طرح بلوک های کامل تصادف در 4 تکرار و 14 تیمار اجر شد. در این مطالعه زمان وجین علف های هرز و تاثیر آن بر روی عملکرد سویا مورد بررسی قرار گرفت. تیمارها در دو گروه، یکی کنترل کامل علف های هرز و دیگری عدم کنترل کامل علف های هرز تا مرحله مشخصی از نمو گیاه اعمل گردید. عملکرد سویا با افزایش دوره رقابت کاهش معنی داری پیدا کرد، به طوری که رابطه آن با وزن خشک علف های هرز از یک تابع نمایی تبعیت نمود. تداوم رقابت با علف های هرز باعث کاهش معنی دار اجزای عملکرد گردید. از میان اجزای عملکرد، تعداد غلاف در بوته مهمترین جز بود که همبستگی بسیار بالایی با عملکرد داشت. تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه به مراتب از کاهش کمتری برخوردار بودند. نتایج نشان داد که زمان اوج رقابت علف های هرز از مرحله تولید سومین گره (V3) تا مرحله تولید هفتمین گره (V7) بوده و کنترل آنها در این دوره کافی است تا از کاهش معنی دار عملکرد جلوگیری شود.

در این تحقیق تاثیر تاریخ کاشت و تغییرت فصول سال بر عملکرد و گره زایی ارقام یونجه در مزرعه تحقیقاتی مورد بررسی قرار گرفت. بذرهای سه رقم یونجه ساکوئل، همدانی و قره یونجه بعد از تلقیح با باکتری Rhizobium meliloti در فروردین، اردیبهشت و خرداد ماه سال 1380 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی ارومیه کشت گردید و تحقیقات به مدت دو سال متوالی ادامه یافت. آزمایش بصورت اسپلیت پلات در مکان و زمان با چهار تکرار انجام شد. میزان عملکرد بخش هوایی و وزن گره های تولید شده روی ریشه هر یک از گیاهان هر ماه اندازه گیری شد. بر پایه داده های جمع آوری شده مشخص شد که کاشت اردیبهشت (اواسط بهار) سبب افزایش معنی داری در عملکرد بخش هوایی و وزن گره ها شده است. در بین ارقام یونجه نیز از نظر عملکرد بخش هوایی و وزن گره ها اختلاف معنی داری وجود داشت. رقم همدانی از بیشترین عملکدر علوفه و گروه برخوردار بود. کلیه ارقام در آخر فصل تابستان و قبل از گلدهی دارای حداکثر رشد در بخش هوایی و وزن گره ها بودند. بعد از گل دادن و برداشت محصول و متعاقب آن با فرارسیدن سرما و یخبندان افت سریع در تعداد وزن گره ها مشاهده گردید. با شروع فصل رشد در سال دوم زراعی دوباره وزن گره های روی ریشه گیاهان افزایش یافت و مشخص شد که ریزوبیوم ها قادرند سرمای زمستان را در منطقه تحمل نموده و دوباره در آغاز فصل زراعی بعدی به فعالیت خود ادامه دهند.

به منظور مطالعه تاثیر تراکم بوته و مقدار کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد 10 ژنوتیپ جو بدون پوشینه (لخت)، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در طول سال زراعی 1380-81 انجام گرفت. طرح آماری مورد استفاده اسپلیت – اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی بود. پلات های اصلی شامل 10 ژنوتیپ جو بدون پوشینه و پلات های فرعی شامل 2 سطح کود نیتروژن ( 90 و 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) و پلات های فرعی شامل 3 تراکم بوته هنگام کاشت ( 300 ، 400 و 500 بوته در متر مربع) بودند که در 3 تکرار انجام شد. نتایج تجزیه واریانس در مورد عملکرد دانه و شاخص برداشت نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ ALLSO S/CIO 3909-2 در تراکم 500 بوته در متر مربع بود. مقایسه میانگین وزن هزار دانه و تعداد سنبله در واحد سطح و تعداد دانه در سنبله ژنوتیپ های مختلف جو بدون پوشینه (لخت) نشان داد که ژنوتیپ FICC 2595 بیشترین مقدار وزن هزار دانه (با 45 گرم) و ژنوتیپ FICC 1570 (با 625 سنبله در متر مربع) بیشترین تعداد سنبله در متر مربع را تولید نمود. تحت تاثیر تیمارهای مختلف کود نیتروژن بیشترین تعداد دانه در سنبله متعلق به میزان 120 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار بود. مقایسه میانگین عملکرد پروتیین تراکم های مختلف بوده در واحد سطح نشان داد که بشترین عملکرد پروتیین در تراکم 500 بوته در مترمربع (با 58.48 گرم در متر مربع) بود.

اثر رقابت نوری و مقادیر نیتروژن بر ساختار کانوپی گندم و یولاف وحشی طی دو آزمایش جداگانه در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش اول بصورت طرح افزایشی با استفاده از آزمایش اسپلیت پلات در غالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی اجرا شد. کرت های اصلی شامل چهار مقدار کود سرک نیتروژن به میزان 25 ، 50 ، 75 و 100 کیلومتر در هکتار نیتروژن خالص و کرت های فرعی شامل چهار تراکم 0 ، 30 50 و 80 بوته یولاف وحشی در متر مربع بود. تراکم کاشت گندم، 400 بوته در متر مربع در نظر گرفته شد. آزمایش دوم به صورت سری های جایگزینی با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار، در گلخانه تحقیقاتی اجرا شد. تیمارهای این آزمایش شامل پنج مقدار کود سرک نیتروژن به مقدار 0 ، 0.5 ، 1 ، 1.5 و 2 گرم نیتروژن خالص در هر گلدان، و پنج نسبت مخلوط گندم و یولاف وحشی با تراکم های نسبی 100:0 ، 7:25 ، 50:50 ، 25:75 و 0:100 بود. نتایج طرح افزایشی نشان داد که با افزایش تراکم یولاف وحشی، سهم لایه های بالایی یولاف از کل ماده خشک و شاخص سطح برگ افزایش یافت. در کشت خالص گندم، درصد جذب تشعشع بیشتر از مخلوط بود و نور در ارتفاع بالاتری از کانوپی خاموش شد. توزیع عمودی کلی ماده خشک در هر دو گونه، تحت مقدار نیتروژن قرار نگرفت. در طرح جایگزینی محتوی نیتروژن برگ گندم در همه لایه های کشت خال کمتر از مخلوط بود، ولی یولاف در کشت خالص از محتوی نیتروژن برگ بالاتری در همه لایه ها برخوردار بود.

یکی از عوامل مهم محیطی موثر بر رشد گیاهان آب می باشد. در منطقه گرگان و رشت دوره پر شدن دانه گندم با شرایط کم آبی مواجه می شود. اطلاع از این که تنش خشکی در این دوره چه تاثیری بر قدرت بذر حاصله خواهد گذاشت حایز اهمیت است. در این تحقیق کشت بذر و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با آزمایش فاکتوریل با 8 تکرار انجام شد. ارقام مورد مطالع شامل تجن زاگرس و تنش های رطوبتی شامل 80 درصد ظرفیت گلدانی (شاهد)، آبیاری در حد 2/1 و 3/1 شاهد بود که بعد از گرده افشانی اعمال گردید. پس از برداشت بذور، آزمایش قدرت بذر در قالب طرح کامل تصادفی با آزمایش فاکتوریل با سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که بین این دو رقم از نظر وزن خشک هوایی و وزن هزار دانه اختلاف معنی داری وجود دارد. این مقادیر در زاگرس به ترتیب 9 ، 13.5 درصد بیشتر از رقم تجن بود. همچنین با افزایش شدت تنش خشکی پس از گرده افشانی وزن هزار دانه هر دو رقم کاهش یافت. سرعت کاهش وزن هزار دانه رقم تجن بیشتر از زاگرس بود، عملکرد دانه هر گلدان با افزایش تنش کاهش یافت. در آزمایش های قدرت بذر نیز حداکثر سرعت و یکنواختی جوانه زنی در سطح ارقام و خشکی و اثرات متقابل آنها اختلاف معنی داری مشاهده نشد. 

در این تحقیق، تغییرات اسیدهای چرب دو نوع روغن قبل و بعد از نیمه سرخ کردن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان می دهد که برای روغن جامد (هیدروژنه) سویا و پنبه دانه، میزان اسید پالمیتیک 0.86 درصد در اثر عمل نیمه سرخ کردن سیب زمینی در دمای روغن 100 درجه سانتی گراد به مدت 5 دقیقه افزایش داشته است یعنی از 10.72 درصد به 11.85 درصد اسید رسیده است که تا حدودی قابل انتظار می باشد، در حالیکه اسیدهای استئاریک و اولئیک تغییر چندانی پیدا نمی کنند به طوری که تغییرات آنها به ترتیب از 5.54 به 5.87 درصد و از 36.76 به 34.81 درصد می باشد. اسید لینولئیک روغن جامد از 4.43 درصد به 3.54 درصد کاهش پیدا یافت اما برای روغن آفتابگردان مایع کاهش اسیدهای پالمتیک و اولئیک به ترتیب 0.38 و 0.63 درصد بود. اسید لینولئیک همین روغن، با عمل نیمه سرخ کردن از 60.76 به 61.05 افزایش یافت ولی اسید لینولئیک آن از 0.94 درصد به 0.63 درصد کاهش پیدا کرد. بنابراین روغن آفتابگردان به لحاظ تغییرات جزیی در اسیدهای چرب غیر اشباع محتوی بخصوص اسید لینولنیک، روغنی مناسب برای عمل نیمه سرخ کردن سیب زمینی محسوب می شود.

بر اساس سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد فائو، ایران بزرگ ترن کشور تولید کننده پسته در جهان می باشد. در این تحقیق پسته خام واریته اوحدی انتخاب گردید و از روش ماندگاری به روش تهیه شده (ASLT) استفاده شد. ویژگی های حسی پسته شامل طعم، بافت و پذیرش کلی در21 ، 8 و کمتر از 2 درصد غلظت گاز اکسیژن و دمای نگهداری 5 ، 20 ، 35 و 45 درجه سانتی گراد در تناوب های زمانی 4 ، 6 ، 8 ، 10 و 12 هفته ای با استفاده از طرح آماری اسپلیت پلات مورد بررسی قرار گرفتند و زمان ماندگاری پسته تحت شرایط مختلف تخمین زده شد. نتایج تحقیق نشان داد که تغییرات طعم و بافت تحت تاثیر تمامی فاکتورهای مورد بررسی (دمای نگهداری، زمان نگهداری و درصد گاز اکسیژن) معنی دار می باشد. (P<0.05)، اما پذیرش کلی محصول فقط تحت فاکتور زمان نگهداری معنی دار است (P<0.05). بیشترین زمان ماندگار برای پسته خاک خشک تحت شرایط 5 درجه سانتی گراد و کمتر از 2 درصد غلظت گاز اکسیژن بر اساس پذیرش کلی پانل ها به مدت 284 روز تعیین گردید و رگرسیون خطی تابع درجه بهترین به ارزش با R2 بیشتر از 98 درصد را در تمامی سطوح مختلف 21 ، 8 و کمتر از 2 درصد اکسیژن برای پسته خام خشک داشته است.

بیماری لکه قهوه ای، یکی از بیماری های بذرزاد برنج است که در کلیه مراحل رشد گیاه از خزانه تا مزرعه، روی گیاه دیده شده و خساراتی را از جنبه کیفی و کمی به محصول وارد می کند. هر چند این بیماری در بیشتر نقاط کشور که در آنها برنج کشت می شود وجود دارد، ولی اطلاعات دقیقی از پراکندگی بیماری، تنوع گونه ها و همچنین میزان خسارت های وارده، موجود نیست. از این رو مطالعاتی در زمینه شناسایی جنس و گونه های قارچ های عامل این بیماری در گیلان به عمل آمد که برای این منظور ابتدا از 91 مزرعه برنج، در استان گیلان نمونه برداری شد و نمونه های گیاهی جمع آوری شده جهت جداسازی قارچ عامل بیماری، روی محیط PDA و کاغذ صافی قرار داده شدند و بدین ترتیب 20 جدایه بدست آمد که برای اسپورزایی، جدایه ها روی محیط آب شیت آگار و ساقه گندم کشت داده شدند و آنگاه صفات مورفولوژیکی کنیدی و کنیدیوفر، فرآیند تشکیل کنیدی و نحوه جوانه زنی آنها، جهت تشخیص تاکسونومیکی مورد بررسی قرار گرفتند که بر اساس نتایج بدست آمده قارچ های عامل بیماری متعلق به جنس Bipolarisa بود و سه گونه Bipolaris oryzae ، Bipolaris victoriae وBipolaris sp.  شناسایی شدند. گونه Biopolaris oryzae 15 درصد، گونه 75 Biopolaris vixtoriae درصد و گونه 10 Biopolaris sp. درصد از کل جدایه ها را شامل شدند. آزمایش بیماری زایی روی نشاهای برنج رقم خزر، در محیط دیسکاتور انجام گرفت که نشان داد این قارچ ها روی برنج، بیماری زا بوده و موجب بروز علایم مشخص بیماری لکه قهوه ای برنج می گردند.

اثرات آنتی بیوزیس 37 باکتری آنتاگونیست جداسازی شده از مزارع برنج استان گیلان در بازداری از رشد رویشی قارچ Rhizoctonia solani عامل بیماری سوختگی غلاف برنج در شرایط آزمایشگاهی بررسی گردید. باکتری های آنتاگونیست تغییرات زیادی در بیمارگر از قبیل لیز و قطعه قطعه شدن، واکوئله شدن، چروکیدگی و تورم انتهایی هیف در آزمون کشت متقابل در محیط کشت PDA ایجاد کردند. در آزمایش تولید مواد فرار ضد قارچی اثر باکتری (Pseudomonas fluorescense bv.5) 15 R نسبت به بقیه در بازداری از رشد رویشی بیمارگر ( 77.16 درصد) بالاتر از بقیه بود. در آزمایش تولید مواد سیدروفور هیچ یک از استرین های آنتاگونیست سبب کاهش اندازه منطقه بازدارندگی در غلظت های مختلف آهن اضافه شده به محیط کشت King's B نشدند ولی در میان هشت استرین آنتاگونیست انتخابی پس از حذف باکتری ها و نگهداری در دمای 60 درجه سانتی گراد، رشد رویشی بیمارگر در محیط کشت King's B حاوی آهن افزایش یافت. در آزمایش ترشحات خارج سلولی استرن های آنتاگونیست انتخابی و در غلظت های مختلف این ترشحات، باکتری (P. fluorescense bv.5) 133 در غلظت 25 درصد نسبت به بقیه در بازداری از رشد رویشی قارچ عامل بیماری (47.5 درصد) بالاتر بود. سترون نمودن ترشحات خارج سولس استرین های انتخابی در غلظت 25 درصد اثر زیادی روی آنها گذاشت ولی این تاثیر بر روی میزان بازداری ناشی از ترشحات خارج سولی استرین (P.fluorescens bv.5) 23 R کم بود .

بررسی عکس العمل جدایه های V.dahliae در مقابل تغییرات شوری در محیط آب آگار نشان داد که حساسیت جدایه ها در مقابل دامنه شوری مورد مطالعه (0-40 گرم در لیتر) متفاوت بوده و جدایه های مربوط به خاک هایی باEC   بالاتر تحمل بیشتری نسبت به شوری داشتند (P<0.05). تغییر حساسیت جدایه های حساس V.dahliae نسبت به شوری با انتقال پی در پی بر روی محیط واجد و فاقد NaCl نشان داد که پس از یازده بار، جدایه هایی با تحمل بیشتر به وجود می آیند و بیانگر احتمال سازگاری سریع جدایه های بیمارگر با تغییرات شوری در محیط می باشد. به منظور بررسی ارتباط بین جمیعتVerticillium dahliae  در خاک و هدایت الکتریکی خاک بر میزان پژمردگی ورتیسیلیومی زیتون در 44 باغ از استان گلستان، میزان بیماری بر اساس شاخص 0-5 در تعداد درختان آلوده به ازای کل درختان یادداشت برداری گردید. در این بررسی هدایت الکتریکی خاک و میزان جمیعت بیمارگر در خاک (به روش گذراندن محلول خاک از صافی و کشت در محیط الکل آب آگار) تعیین شد. نتایج آزمایش نشان داد که میزان بیماری در محدوده 0.2 و 6.2 درصد و جمعیت V.dahliae بین 6 و 33 پروپاگال به ازای گرم خاک خشک و هدایت الکتریکی بین 2.5 الی 12 میلی موس/سانتی متر متغیر است. بر این اساس میزان همبستگی و رابطه تابعی سه متغیر، میزان بیماری (y)، هدایت الکتریکی (Ec) و تراکم قارچ در خاک (Ms) مدل Y=0.0247 – 0.28 Ec+0.163 MS با R2=0.66 برازش گردید. همبستگی های بالای جملات برای EC و MS به ترتیب -0.423 و 0.766 بر آورد شد که ارتباط معکوس و مستقیم فاکتورهای مورد مطالعه را با میزان بیماری در باغ ها نشان می دهد.

قدرت جلب کنندگی فرمون جنسی پروانه ساقه خوار نواری برنج . Chilo suppressalis WlK سنتز شده داخلی با ترکیب شیمیایی (Z)-9-hexadecenal , (Z)-11-hexadecenal , (Z)-13-octadecenal به نسبت 1:10:1 با دزهای 0.5 ، 1 و 2 میلی گرم در مقایسه با فرمون جنسی وارداتی آن با استفاده از تله های چسبنده در مزارع برنج دو منطقه شهرستان رشت و صومعه سرا طی دوره زراعی سال های 1380 و 1381 بررسی گردید. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین تیمارهای آزمایشی اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد و مقایسه میانگین تیمارهای آزمایشی در مناطق و نسل های مختلف حشره نشان داد که دز 0.5 میلی گرم فون جنسی سنتز شده داخلی در میان دزهای آزمایشی بهتر بوده است. نتایج آزمایش نشان داد که کارآیی فرمون ها با افزایش دوره انبارداری و نحوه نگهداری آنها تا موقع بررسی به طور معنی داری کاهش پیدا می کند. پیشنهاد می گردد که از فرمون های تازه برای مطالعه ردیابی و پیش آگاهی ساقه خوار برنج استفاده گردید، و تعویض فرمون ها به فاصله زمانی 20 روز انجام گیرد. شکار مطلوب فرمون های سنتز شده داخلی، امکان تولید آسان و هزینه پایین آن، و نیز امکان کنترل آفت با این فرمون دورنمای امیدوار کننده ای از کاربرد این موارد را در قالب مدیریت تلفیقی کرم ساقه خوار نواری برنج نوید می دهد.

بر اساس نمونه برداری های انجام شده طی سال های 1378 تا 1382 از مناطق مختلف استان های مازندران و گلستان در رابطه با  شناسایی بندپایان شکارگر سفید بالک ها (Homoptera: Aleyrodidae) ، 64 گونه شکارگر از دو رده ی کنه ها (Acarina) و حشرات به عنوان دشمنان طبیعی سفید بالک ها جمع آوری و شناسایی شدند و توسط متخصصین صاحب نظر مورد تایید قرار گرفتند. کنه های جمع آوری شده شامل 4 گونه بود که همگی به خانواده های Phytoseiidae از راسته Mesostigmata تعلق داشتند. حشرات شکارگر به راسته های سخت بالپوشان(Coleoptera) ، سن ها (Hemiptera)، بالتوری ها(Neuroptera) ،دوبالان (Diptera) و بال ریشک داران (Thysanoptera) مربوط بودند. سخت بالپوشان شکارگر که همگی به خانواده Cocconellidae یا کفشدوزک ها تعلق داشتند شامل 25 گونه، سن های شکارگر شامل 21 گونه، تریپس های شکارگر شامل 4 گونه، بالتوری های شکارگر شامل 3 گونه و مگس های شکارگر شامل 5 گونه بودند. از میان شکارگرهای فوق، 4 گونه سن Anthlocoris confusus Reuter ، Anthlocoris flavipes Reuter ، Geocoris marduk Linnavuori ، Geocoris ningal Linnavuori ، و نیز یک گونه مگس Diplosis aphidisuga برای اولین بار از یران گزارش می گردند. در پژوهش حاضر، علاوه بر شناسایی شکارگرهای سفید بالک ها، میزان تغذیه هر یک از آنها نیز روی مراحل مختلف زیستی سفید بالک پنبه (Bemisia tabaci Gennadius) در شرایط آزمایشگاه بررسی شد. نتایج آزمایش های تغذیه ای نشان داد که از میان گروه های مختلف شکارگران، بالتوری سبز Chrysoperla carnea (Stephens) ، کفشدوزک هفت نقطه ای Coccinella septempunctata (L). ، مگس Acletoxenus formosus Loew و سن Nabis palifer Seidenstucker به ترتیب با دارا بودن قدرت تغذیه ای 72.1 ± 37.5 ، 68.2 ± 55.4 ، 62.5 ± 27.9 و 56.1 ± 46.9 عدد طعمه، دارای بیشترین کارآیی در تغذیه از مراحل مختلف زیستی سفید بالک پنبه بودند.

به منظور تخمین رواناب حاصل از ذوب برف و بررسی دقت مدل های شبیه سازی در حوزه آبخیز برف گیر زیارت، مدل اس.آر.ام (شبیه سازی ذوب و رواناب) استفاده شد. اطلاعات ایستگاه هواشناسی، هیدرومتری و پوشش برف آبخیز در چهار رویداد مختلف در ماه های اسفند و فروردین به طور مستقیم تهیه و سپس با به کارگیری مدل، میزان دبی در روزهای مورد نظر به دست آمد. همچنین میزان رواناب خالص ناشی از ذوب برف برآورد گردید. مقایسه رواناب مشاهده ای از اندازه گیری مستقیم و آبنمود موجود با رواناب برآورد شده از مدل اس.آر.ام از طریق آزمون (t) نشان می دهد که بین ارقام دو روش اختلاف معنی داری وجود ندارد. نتایج بررسی مبین آن است که برای برآورد دبی و سیلاب های ناشی از ذوب برف می توان با اطمینان بیشتر از مدل یاد شده استفاده نمود. همچنین نتیجه گیری شد که عواملی چون شرایط فیزیکی حوزه، وجود اطلاعات هواشناسی و هیدرولوژی و دقت اطلاعات اولیه مدل، بسیار حایز اهمیت می باشند.

چنار گونه ای سریع الرشد است که برای کاشت در فضای سبز و جنگل کاری ها مناسب می باشد، ولی تولید و تکثیر نهال آن با مشکلاتی روبرو است. به همین منظور در این تحقیق نحوه تکثیر چنار از طریق قلمه مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام تحقیق حاضر قلمه ها از قلمستان چنار نهالستان از شاخه های دو ساله، در سه سطح، قطر کمتر از 9 (ریز) ، 10-15 (متوسط) و 16-25 میلی متر (درشت) و در دو سطح، دو و سه جوانه ای تهیه و در خاک لومی به صورت عمود و یک جوانه بیرون از خاک، کاشته شد. ده روز بعد از کاشت، اولین جوانه زنی رخ داد . آمار برداری جوانه زنی قلمه ها از تاریخ 83/1/11 تا 83/5/15 در طی 8 نوبت انجام گرفت. روند جوانه زنی تا تاریخ 83/2/21 صعودی و بعد از آن کند و بطئی شد. میزان جوانه زنی به صورت تراکمی محاسبه و در هر دوره قلمه هایی که جدید جوانه می زدند، به آمار قبلی اضافه می گردید. تجزیه و تحلیل بر اساس داده های آخرین نوبت آماربرداری در تاریخ 83/5/15 انجام پذیرفت. نتایج آنالیز داده ها در رابطه با درصد جوانه زنی قلمه ها بیانگر وجود اختلاف معنی دار بین قطرهای درشت با 97 درصد و ریز با 89 درصد جوانه زنی بود. قطر متوسط با 93 درصد جوانه زنی بینابینی داشت. اثرات توام قطر و جوانه نیز معنی دار بود. بین قلمه های دو جوانه ای با 92 درصد و سه جوانه ای با 94 درصد جوانه زنی اختلاف معنی دار وجود نداشت. نتایج این تحقیق معلوم کرد که در کلیه تیمارها، جوانه زنی بیش از 80 درصد بوده و به رغم اهمیت جوانه زنی و ارجحیت قلمه های درشت بر ریز، نمی توان آن را مشکل عمده ای برای قلمه های چنار در نظر گرفت.

تنوع ژنتیکی ماهی ازون برون (Acipenser stellatus) دریای خزر با استفاده از ژن ND 5.6 میتوکندریایی و روش مولکولی PCR-RFLP بررسی شد. تعداد 60 نمونه از رودخانه ولگا و 13 نمونه از محدوده رودخانه تجن نمونه برداری به عمل آمد. ژن ND 5.6 با استفاده از 31 آنزیم برشگر اندونوکلئاز هضم گردید. دوازده آنزیم هیچ منطقه برشی نداشتند، چهارده آنزیم به روش های همسان را نشان دادند و پنج آنزیم HinfI،RsaI ، HaeIII،HpaII ،MboI (Sau3AI)  تنوع چند شکلی از خود نشان دادند. از 73 نمونه مورد مطالعه 22 ترکیب هاپلوتیپی به دست آمد. در رودخانه ولگا هالوتیپ های AAAAA، BAAAA، ABABA و در محدوده رودخانه تجن هاپلوتیپ های AAAAA و ABBAA بیشترین فراوانی را دارا بودند. چهارده هاپلوتیپ مختص رودخانه ولگا و چهار هاپلوتیپ نیز مختص ناحیه رودخانه تجن بوده است. میزان تنوع نوکلوئیدی و هاپلوتیپی در درون جمعیت نمونه های ولگا به ترتیب 0.0122 و 0.88 ±0.027 و در رودخانه تجن 0.0093 و 0.86 ±0.089 محاسبه گردید و میزان تنوع نوکلئوتیدی بین دو جمعیت فوق 1.126 درصد و اختلاف نوکلئوتیدی 0.047 درصد محاسبه شد. میزان X2 فراوانی هاپلوتیپ ها برابر با 26.86 و شبیه سازی Monte-Carlo با 1000 بار تکرار برابر با x2=0.177 ± 0.012 به دست آمد که اختلاف معنی داری را در فراوانی پلوتیپ های دو منطقه مورد بررسی نشان نمی دهد.