همایش نقش فناوری اطلاعات در اشتغال
سال:1380 | دوره:1 |تعداد مقالات:55

آهنگ سریع رشد جمعیت از یک سو و عدم تناسب این افزایش در جمعیت های مختلف (شهری و روستایی) از سوی دیگر، سازماندهی گروههای ارایه دهنده خدمات(service providers)  را روز به روز پیچیده تر میکند. از مهمترین این ارایه دهندگان خدمت، نیروهای تامین کننده سلامت جامعه میباشند. سازماندهی در جهت استفاده بهینه و ایجاد زمینه اشتغال برای این افراد به دلایل مختلفی از اهمیت مضاعفی (در مقایسه با نیروی انسانی در سایر حیطه ها) برخوردار است: تامین سلامت جامعه مستلزم تربیت بیشترین نیروهای تحصیل کرده میباشد. تحصیل کرده های این رشته ها نسبت به سایر حیطه ها بشکل بسیار تخصصی تری عمل می کنند و بطوریکه از تخصص آنها در سایر حیطه ها کمترین بهره را می توان برد. تربیت این نیروها (به دلیل ماهیت آموزشی آن و نیز طول دوره) بسیار پر هزینه است. و شاید مهمترین دلیل آن این باشد که در کشورهایی همچون کشور ما معمولا بهترین استعدادهایی که از سد کنکور دانشگاهها غربال میشوند برای این رشته ها پذیرفته می شوند و این نکته، زیان ناشی از عدم توانایی جذب در بازار کار این نیروها را چندین برابر میکند. در این میان استفاده از فناوری های نوین همچون Information Technology و دستاوردهای آن مانند بانکهای اطلاعاتی می تواند در عرصه مدیریت بشکل ابزارهای توانمندی ایفا نقش کرده و از بروز پدیده های مخربی چون nu/under/or misemployment نیروی انسانی پزشکی جلوگیری می آید. بانکهای اطلاعاتی که در این زمینه می تواند موثر باشد باید حداقل ویژگی های، قابل اطمینان بودن(reliability)  و کامل بودن (completeness)، را دارا باشد. شواهد متعددی نشان میدهد که تا کنون اهمیت این چنین بانکهایی در کشور به اندازه کافی جدی گرفته نشده است. نقشی که بانکهای اطلاعاتی کارآمد در ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بیکاری می توانند ایفا کنند از جهت محورهای زیر قابل بررسی است.

مفهوم و پیامدهای IT آنچنان شوق انگیز و گسترده است که علم و فناوری را به حیرت واداشته است. دنیا پس از سالها تلاش برای دستیابی به تکنولوژیهای پاک و اصیل و سرخورده و پشیمان از دهها سال توقف در تکنولوژیهای انرژی بر و آلوده کننده، اکنون راه نجات خود را در این فناوری برتر و نوظهور، جستجو می کند و سعی دارد از این اکسیر برای اصلاح و ترمیم بسیاری از نارسایی ها و کاستی ها بهره برداری کند.

دیروز، امروز، فرداجهان پس از گذراندن دوره اول کشاورزی با تمام فراز و نشیبها و زمان طولانی آن، طبیعت را وداع گفته و پای در عصر ماشین نهاد، با انقلاب صنعتی حاکمیت ماشین به شکلی فراگیر، تمامی شئونات جامعه بشری را در سیطه خویش گرفت.دود کارخانه ها، صدای ادوات آهنین، عضلات پیچیده کارگران و معدنچیان، ساعتهای کارت زنی، تراموا، سیل اتومبیل ها، آلودگی های زیست محیطی و روند جان فرسای الیناسیون و ماشین زدگی و ... دستاوردهایی بود که عصر انقلاب صنعتی با خویش به اروپا آورد و سپس آنرا به جهان صادر نمود.

بزرگترین دغدغه مردم علی الخصوص جوانان تحصیل کرده و نیز دولتمردان در جمهوری اسلامی افزایش روزافزون بیکاری است از طرفی مهمترین هدف مسوولین ارایه راهکارهای عملی جهت کارآفرینی و ایجاد اشتغال می باشد.از آنجاییکه انتخاب الگوی مناسب توسعه در کشور می تواند تاثیر به سزایی در رفع معضلات اقتصادی و از همه مهمتر اشتغال زایی در جامعه داشته باشد لذا در این مقاله به تحلیل پیرامون الگو و مدل های توسعه اقتصادی متداول و سپس انتخاب بهترین الگوی توسعه در جمهوری اسلامی با توجه به مزیت های موجود در کشور خواهیم پرداخت.

فناوری اطلاعاتی دانش و روش تولید، جمع آوری، سازماندهی، ذخیره، یادآوری و اصلاح، و ارایه اطلاعات است. اما قانون برنامه سوم فقط ارایه اطلاعات را مد نظر قرار داده است. مساله مهم ایجاد اشتغال در سطح تخصصی است اگرچه در این مورد ما حتی در دانشگاهها وارد کننده و مصرف کننده اطلاعات هستیم نه تولید کننده. مرکز بین المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی و بنیاد علمی اکو می توانند در تولید محصولات علمی از فناوری اطلاعاتی مفید باشند. بعد از تولید، مشکل تولید کنندگان نگرانی از مورد سوء استفاده قرار گرفتن تولیداتشان است که قوانینی نظیر قانون حمایت حقوق پدیدآورندگان این مشکل را حل میکند. ایجاد دوره های آموزش کامپیوتر و آموزش اینترنت نیز از زمینه های ایجاد اشتغال در این مورد است و باید به فکر اعزام نیروی کار ماهر به خارج و جذب درآمدهای ارزی باشیم و ایجاد کمیته اعزام نیروی کار به خارج نیز مقدمه مناسبی برای این امر است و زبان نیز نباید مانعی برای انجام هدف باشد. تهیه و توزیع و تجارت سخت افزارها و نرم افزارهای رایانه ای نیز ایجاد اشتغال میکند ولی در این زمینه هم ما وارد کننده هستیم اگرچه در بخش دولتی برای هر کار کم اهمیتی کامپیوتری را اختصاص داده ایم در بخش تامین ارتباطات تنها نقش آفرین دولت است اگرچه بموجب اصول مقرر در ماده 35 قانون برنامه سوم دولت مکلف است انحصاراتی را که بموجب دستورالعمل ها و مقررات مصوب خود و یا اعطای امتیاز تخصیص منابع ایجاد شده اند لغو کند، در ارجاع کار و انجام معاملات توسط بخش دولتی و عمومی، بین دستگاهها و شرکتهای دولتی و عمومی با بخش تعاونی و خصوصی تبعیض قایل نشود و اقدامات قانونی برای لغو انحصار و جلوگیری از فعالیتهای انحصار گرانه معمول نماید. اما قانونگذار نیز در زمینه سپردن این گونه خدمات به بخش خصوصی و تعاونی نگران ایجاد انحصار در بخش غیر دولتی و ایجاد اخلال در استمرار ارایه خدمات است که این دو با وضع قانون در زمینه حقوق انحصاری و وضع قانون جهت جلوگیری از ایجاد اخلال در انجام وظایف محوله قابل حل است. اما آشکار است که هنوز اهمیت نقش IT در ایجاد اشتغال برای مسوولان مملکتی روشن نیست و می تواند ادعا کرد فعلا فناوری اطلاعایت بعنوان روشی استعماری بر علیه ما عمل میکند و استقلال کشور ما را از نظر علمی در خطر قرار داده است این در حالیست که قانونگذار ایران به داشتن قواعد عام بسنده کرده و نسبت به فناوری اطلاعاتی مطالعه ای صورت نداده است در بعد اجرایی نیز هنوز هیچ وزارتخانه ای خود را درباره فناوری اطلاعاتی مسوول نمیداند. اگر چه می توان گفت وظیفه استفاده از فناوری اطلاعاتی در ایجاد اشتغال بعهده شورای عالی اشتغال است. قانونگذار می تواند با ایجاد یک قانون بعنوان یک نرم (norm) اقدام نماید و نتیجه این بی توجهی فقط بمعنی از دست داد فرصتها و بنفع استفاده غیر فرهنگی و غیر اخلاقی از این امکان بزرگ تاریخ بشری است.

امروزه کاربرد تکنولوژی اطلاعات (IT) در صنایع مختلف انجام می شود و این روش نوپا با گذشت زمان کاربردهای بیشتر و متنوع تری پیدا میکند. استفاده از تکنولوژی اطلاعات (IT) دارای ویژگی ها و مشکلات خاص خود است. در واقع روش (IT) در کنار روشهای سیستم های اطلاعاتی (IS) می تواند نقش چشمگیری را در بهبود فرآیندهای بهینه سازی متداول در صنایع مختلف داشته باشد. در سال های گذشته(IT)  بیشتر در حد یک واحد عملیاتی ساده در ساختار مدیریتی سیستم ها مطرح بوده، اما در سالهای اخیر با توجه به نتایج مثبت استفاده از این روش ها توانسته جایگاه مهمتری در تصمیم گیری های استراتژیک مدیریتی صنایع مختلف ایفا کند. هر چند بنظر میرسد این روش در جایگاه جدید خود در ابتدای راه قرار دارد و با گذشت زمان و تطبیق و هماهنگی بیشتر آن با ساختار پیچیده صنایع امروزی امکان استفاده بیشتری از آن وجود دارد. در این مقاله سعی شده است تا نقش تکنولوژی اطلاعات در مدل بهینه سازی فرآیندهای صنعتی مورد بحث قرار بگیرد.

اقتصاد ما با چالشهای مختلفی مانند پایین بودن بهره وری و سطح فناوری مواجه است. اشتغال یکی از چالش هاست که با توجه به شرایط خاص فعلی حتی از آن به عنوان بحران نیز از آن یاد می شود. فناوری اطلاعات نه تنها پتانسیل اشتغالزایی بالایی دارد بلکه تاثیری جدی بر حل سایر چالشهای اقتصادی دارد. هدف این مقاله نشان دادن این پتانسیل است و همچنین نگاهی گذرا به شرایطی است که باعث فعال شدن این پتانسیل می شود.بدیهی است میزان اشتغال زایی هر فناوری به میزان تقاضا برای آن فناوری و این خود ناشی از تقاضای محصول می باشد. اطلاعات به عنوان محصول فناوری اطلاعات تقاضایی پیوسته در حال افزایش دارد. زیرا به عنوان یک عامل تولید بازده صعودی دارد و به عنوان یک عامل در تصمیم گیریها به دلیل افزایش سرعت تغییرات همواره اطلاعات جدیدی با سرعت بیشتری مورد نیاز می باشد. هم چنین به دلیل بستگی کامل قیمت اطلاعات به موقعیت و نوع مشتری، اطلاعات جدیدی با سرعت بیشتری مورد نیاز می باشد.فناوری اطلاعات را می توان به عنوان عامل پردازش، توزیع یا انتقال و انبارش اطلاعات دانست. به دلیل افزایش تقاضا در هر یک از این سه حوزه و تقاضا برای توسعه فناوری اطلاعات در حال افزایش می باشد. روند سرمایه گذاریهای و اشتغال در کشورهای پیشرفته نشان دهنده این امر می باشد، بنابراین می توان گفت پتانسیل اشتغال زایی فناوری اطلاعات بالا و در حال افزایش می باشد.در این مقاله با بررسی مطالب فوق، لزوم ایجاد شرایط مناسب برای اشتغال از این پتانسیل مورد تاکید قرار خواهد گرفت.

فناوری های جدید اطلاعات، بهبود و توسعه در تکنولوژی کامپیوتر و شبکه های رایانه ای این امکام را فراهم می آورد تا کشورهای در حال توسعه بتوانند بطور موثر بخشی از مساله اشتغال را با تربیت نیروهای مورد نیاز جامعه حل نمایند. این فناوری آموزش را با حداقل هزینه و حداکثر کارآیی میدهد. فناوری های جدید این امکان را نیز فراهم می کنند تا نیروهای شاغل، غیر فعال، آموزش حین کار دیده تا از این طریق مهارتهای جدیدی کسب نمایند و یا مهارت های سابق خود را با نیازهای شغلی روز منطبق نمایند. در این مقاله ابتدا چندین مفهوم و بستر جدید در رابطه با آموزش به کمک فناوری های جدید معرفی می گردد. در خصوص مساله اشتغال اشاراتی به تربیت نیروهای جوان جهت برآوردن نیازهای حرفه ای جوامع در حال رشد می شود و یک نمونه انجام شده در خصوص آموزش حین خدمت جهت تطبیق مهارتهای نسبتا قدیمی با مهارتهای تخصصی روز اراده می گردد.

در جهان پرشتاب امروز، تغییر برخی شاخص های مهم صنعتی و کشاورزی، تحولات نوینی را در عرصه اشتغال مولد نوید می دهد. برای مثال تغییر ترکیب نیروی انسانی شهری و روستایی شاغل کشورهای صنعتی در بخش اطلاعات و ارتباطات و بخش های با فناوری پیشرفته، بالا بودن سهم صادرات محصولات با فناوری پیشرفته در کل صادرات کشاورزی و صنعتی، سهم بالای این کشورها در تولید این محصولات (به طور نمونه در سال 1996، 73 درصد تولید جهانی صنعت الکترونیک در اختیار کشورهای صنعتی بوده است) را نشان می دهد.

در راستای بررسی و شناخت «نقش آموزشهای تخصصی تکمیلی در شاخه های مختلف IT بر ایجاد اشتغال» در این مقاله سعی بر آن داریم، دانسته هایی که دانش آموختگان و علاقمندان را وارد گرایشات شغلی IT، می کند، طی چهار عنوان بررسی و ارایه نماییم. عناوین عبارتند از:الف) نقش تحصیل در دانشگاه و دیدگاه های دانشجو و جامعه نسبت به رشته های مرتبط با IT ب) اهمیت تخصص های تکمیلی مرتبط با IT ج) توانمندی های شخصیتی موثر در موفقیت شغلی

گسترش فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی به خصوص شبکه جهانی اینترنت، امکان به وجود آمدن کسب و کارهای متنوعی را در اختیار انسان ها در هر گوشه ای از جهان قرار می دهد. در این مقاله پس از معرفی فرصت های جدیدی که بر اثر گسترش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی به وجود می آید هر کدام از آنها به طور مختصر شرح داده شده و نمونه های موفقی از آنها ارایه می گردد. سپس با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده با انتخاب چند کشور به عنوان نمونه، همبستگی میان سهم کارکنان شاغل در بخش ICT نسبت به کل شاغلین به عنوان متغیر وابسته و سهم سرمایه گذاری در R&D بخش ICT نسبت به کل سرمایه گذاری در R&D سهم هزینه های R&D از تولید ناخالص ملی و سهم هزینه های آموزشی از تولید ناخالص ملی، به عنوان متغیرهای وابسته با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، مورد بررسی قرار گرفته است.

فناوری اطلاعات(IT)  سالهاست که در کشورهای پیشرفته به عنوان یکی از مهمترین ابزار توسعه مورد استفاده قرار گرفته است. از این میان، کشورهایی که این فناوری را با برنامه ریزی قوی و متناسب با فرهنگ خودشان به خدمت اجتماع خود در آوردند موفق تر عمل کردند. سنگاپور یکی از کشورهایی است که عمر به کارگیری IT در آن بالا نیست اما طی یک برنامه جامع که مشتمل بر 3 فاز بوده است IT را در تمام عرصه های اجتماع وارد کرده است. این برنامه که به آن IT2000 گفته می شود با هدف تبدیل سنگاپور به یک جزیره کاملا الکترونیکی یا به اصطلاح هوشمند طراحی شده است که در حال حاضر مراحل پایانی فاز سوم را می گذارند.IT2000 یکی از مهمترین طرحهای ملی فناوری اطلاعات است و سنگاپور در واقع اولین کشور جهان است که دارای چنین زیر بنایی اطلاعاتی پیشرفته است. یکی از مهمترین اهداف این برنامه تربیت منابع انسانی متخصص و اشتغال آنها است که تجربه بسیار خوبی برای سایر کشورها است. بالا بردن سطح رفاه اجتماعی، تقویت اقتصاد جامعه، ارتباط محلی و جهانی و افزایش قابلیت های افراد از ویژگی های این برنامه هستند. این مقاله سعی دارد تا ویژگی ها و ابعاد مختلف برنامه IT2000 سنگاپور را معرفی کند باشد که به عنوان یک تجربه موفق مورد استفاده مدیران و دست اندرکاران IT کشور عزیزمان قرار گیرد.

هر فناوری جدید، تجزیه و تحلیل نوینی را ضروری می سازد و با همین منطق فضای قدیمی که انسان با آن خو گرفته است، نامطبوع، کهنه و کم ارزش جلوه می کند و ما را به رویکردهای دیگری وادار می سازد. در این عرصه جهش فناوری اطلاعات، جهان را دگرگون و حیات فردی و اجتماعی انسان را متاثر ساخته است.

افزایش روز افزون بیکاری بخصوص در بین افشار تحصیلکرده در کشور موجب افزایش نگرانی در بین مسوولین و دولتمردان گردیده است. اگر چه پیش بینی گردیده است که نرخ بیکاری در طول برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی 15.1% نگهداری گردد ولی با توجه به کندی در توسعه اقتصادی و عدم اتخاذ استراتژی صحیح توسعه و هدایت سرمایه های عمرانی در بخش هایی که عمدتا ماهیت اشتغال زایی دارند لذا پیش بینی می گردد که نرخ بیکاری با درصد بیشتری از آنچه پیش بینی شده بود افزایش یابد.

عصر سرمایه عقلانیپیش از انقلاب صنعتی به علت وابستگی شدید تولید به تواناییهای دهنی افرادی انگشت شمار، تولید انبوه و عمده در جوامع بشری ممکن نبود.از آنجا که دو نفر با ذهنیتهای مختلف نمی توانند بطور یکسان تفکر و عمل نمایند، استاندارد سازی ممکن نبود و تفاوت در محصولات نهایی به چشم می خورد.بعدها انسان آموخت که با حسابگری و برنامه ریزی علمی و صحیح بازدهی پروسه تولید را افزایش دهد و این بدان معنی بود که وظیفه اختراع، طراحی و برنامه ریزی به عده مغزها قرار گرفت و بازوها که اطلاع و دانش اندکی در باره تولیدات داشتند فعل ساختن را از روی دستورالعملها و استانداردهای آشکار انجام دهند.

در حالی که نقش حیاتی (اطلاعات) در تصرف ماده و انرژی فزونی می گیرد و روز به روز نمایانتر می گردد کشورهای جهان برای مسلح کردن خویش به ابزارها و روشهای نوین دستیابی به اطلاعات و تقویت زیرساختنهای اطلاعاتی خود با بیشترین توان وارد صحنه رقابت شده اند تا در عصر ارتباطات بتوانند سهم بیشتری از پیشرفت و توسعه را به خود اختصاص دهند. دولتها به خوبی دریافته اند که اطلاعات -به منزله گنجینه دستاوردهای فکری انسانها- همچون کلیدی است برای رشد دانش و فناوری، تصمیم گیری و مدیریت، تحقیق و توسعه، تولید و اشتغال، آموزش و پرورش؛ برنامه ریزی و قانون گذاری و سرانجام ساختن جهانی نو که در آن حداکثر بهره وری در استفاده از نیروهای بالقوه مادی و انسانی لحاظ شده باشد.بدیهی است در اختیار داشتن اطلاعات جامع و موثق علمی، فنی، تجاری و اداری در زمان مناسب می تواند ضمن ایجاد فرصتهای جدید و امکان افزایش خلاقیت و فناوری؛ مانع از اتلاف منابع و دوباره کاریهای غیر ضروری و ناخواسته و بالاتر از همه تصمیم گیری های بی ثمر گشته، به عنوان بازوی دست مدیران و سیاست گذاران محسوب گردد.نتیجتا در فضایی که زمینه ارتقا دانش عمومی و کیفیت آموزش به سبب تسهیل ارتباطات و تبادل اطلاعات علمی فراهم آید به یقین بستر لازم برای توسعه منابع انسانی آسانتر مهیا شده و ((حرکت ملی برای ارتقا بهره وری)) از سرعت، تداوم و تضمین بیشتری برخوردار خواهد گشت و از اینرو می توان بحکم تجربه نیز انسان و جامعه پیشرفته را مترادف با انسان و جامعه بهره ورتر دانست.مقاله حاضر -که در قالب چهار بخش تنظیم گردیده است- اساسا تجلی نگرشی مسوولانه به پدیده اطلاعات و انذار از حرکت های بی مطالعه آتی است و ضمن بررسی نقش تکنولوژی اطلاعات در فرایند توسعه و تاثیر آن بر پدیده اشتغال و نیز بهره وری شغلی، به مروری بر وضعیت فعلی نظام اطلاع رسانی کشور پرداخته، سرانجام با استناد به نتایج یک پژوهش میدانی در دانشگاه بیرجند راهکارهای پیشنهادی نگارنده جهت ارتقا بهره وری نظام رسانی در ایران بصورت فشرده ارایه خواهد گردید.

مقاله حاضر با ارایه تعریفی از کتابخانه های مجازی و ضرورت حضور آنها در عصر حاضر به بحث در مورد خدمات این کتابخانه ها می پردازد که شامل خدمات این کتابخانه ها می پردازد که شامل خدمات عضویت از راه دور، اتاق کنفرانس، تابلوی اعلانات، صندوقهای پستی، سیستم پرس و جو، خدمات گزینشی اطلاعات و خدمات مرجع می باشد. لازم به ذکر است که در این بخشها عناصر دخیل در ارایه و نیز نحوه اجرای این خدمان ذکر می شود.

سده جدید و تغییر رویکرد از فناوری مولد به فناوری اطلاعاتی آغازگر مرحله جدیدی از حیات اجتماعی بشر شده است به نحوی که کاربست سازوکارهای منبعث از این فناوری، موجبات تحقق شکل جدیدی از جوامع موسوم به جامعه اطلاعاتی را مهیا ساخته است؛ حرکت در این راستا و همراهی با قافله شتابان دانش و فناوری مستلزم شناخت مقدورات و برنامه ریزی مال اندیش است؛ در این مقاله با بررسی اهمیت توسعه اطلاعاتی در جهان و تاثیر آن بر وجوه مختلف مناسبات اجتماعی، برنامه توسعه اطلاعاتی چند کشور مشابه ایران (از نظر فناوری اطلاعات) مورد توجه قرار گرفته و سپس با بررسی طرحهای اجرا شده در ایران، مهمترین موانع توسعه اطلاعاتی بررسی و راهکارهای توسعه متوازن و دستیابی به عدالت اطلاعاتی در ایران ارایه گردیده است.

علم مدیریت سیستمهای اطلاع رسانی شامل تعدادی فعالیتهای نوین می باشد اما به عنوان یک فعالیت مدیریتی نسبتا جدیدی می باشد. همچنین زاییده تکنولوژی است که عمل آماده سازی و شکل دادن و نظم دادن به اطلاعات را فراهم می سازد. سیستمهای اطلاع رسانی دامنه و گستردگی نامحدودی دارد و تابع توان مدیریت در شناخت عوامل مختلف عملکردی تکنولوژی ارتباطات است. البته سیستمهای اطلاع رسانی موفق است که اولا اطلاعات در فرایند به صورت دو طرفه جریان داشته باشد. ثانیا اطلاعات بروز و به هنگام و دقیق در اختیار مدیران قرار دهد. در اینجا عوامل بازدارنده ای در قبول سیستمهای اطلاع رسانی وجود دارد که مانند دودلی در خصوص مسیر طولانی ایجاد چنین سیستمهایی می باشد. چاره کار در این است که در راستای تاکید به برداشتن گامهای محکمتر بعدی بتوانیم یک سیستمهای اطلاع رسانی قوی در سازمان داشت باشیم.

در هزاره سوم میلادی، اطلاعات به عنوان رکن اصلی قدرت تمدنها مطرح شده است. تاریخ گواه است که انسان در مسیر تمدن خویش، سه گذر اصلی را طی نموده که هر یک از این مراحل نمایانگر قدرت تمدن در آن دوران بوده است. در دورانی، وسعت زمینها و توسعه کشاورزی؛ سپس کارخانه ها و صنایع و در حال حاضر نیز اطلاعات و فناوری مربوط به آن از اساسی ترین پایه های تمدن در هزاره سوم محسوب می گردند.تولید، پردازش، توزیع و بکارگیری اطلاعات از مهمترین شاخصهای این تمدن است.

ابتکار و نوآوری در هر زمینه ای مستلزم تلاش در جهت ارتقا دانش و آموزش در آن زمینه است. فناوری که در نتیجه ابتکار و نوآوری است، از ترکیب علم و عمل حاصل می شود و بر تولید و اشتغال از جهتهای مختلف تاثیر می گذارد.فناوری اطلاعات،(IT)  نیز از توانمندترین فناوریها در ایجاد خلاقیت و نوآوری است. در سالهای اخیر توجه زیادی به این فتاوری شده و تاثیرات آن بر تولید و ارایه خدمات و اشتغال از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است که از آن جمله می توان پژوهش جهت پیشرفت فناوری و افزایش میزان و کیفیت تولیدات و خدمات و دیگری ارتقا بهره وری شغلی و توسعه منابع انسانی نام برد. موضوع مورد مطالعه ما نقش IT در توسعه منابع انسانی و افزایش بهره وری شغلی می باشد که بدین منظور تاثیرات IT در بخش خدمات و افزایش بهره وری را مورد بررسی قرار می دهیم. مطلب را با معرفی انواع اتوماسیون بکار رفته در خدمات که بوسیله دیوید کالییر (David Collier) مطرح شده است شروع می کنیم و پس از آن نقش IT در خدمات و چارچوب استفاده از اطلاعات در استراتژی رقابتی مطرح می شود. افزایش بهره وری که یکی از اجزای این چارچوب می باشد به همراه دو تکنیک 1- وضعیت موجودی2 (Inventory Status) - واکاوی پوشش داده ها (DEA) با مثالهای واقعی تشریح می گردد. در ادامه برای روشن شدن نقش IT در منابع انسانی و افزایش بهره وری شغلی از نتایج یک مطالعه موردی (Case Study) که بوسیله تی بون و گنشان(T.Boone &R.Ganeshan)  در یک سازمان طراحی مهندسی انجام شده است، استفاده می کنیم. در این قسمت با توجه به منحنی های فراگیری سازمانی در خدمات و نقش IT بر بهره وری، فرضیاتی بیان شده است که نقش دو نوع فناوری اطلاعات (IT) بر بهره وری را بررسی می کنند.1-PMS  که صرفا اطلاعات را ذخیره و توزیع می کند.2- Audo CAD در فرآیند ارایه خدمت شرکت می کند و تغییراتی در آن حاصل می کند.سپس نتایج را با استفاده از رگرسیون دو جمله ای منفی و ضریب تشخیص(R2)  ارزیابی می کنیم و در انتها نتیجه گیری صورت می گیرد.

مانند ورود هر تکنولوژی جدید به اقتصاد، ورود تکنولوژی اطلاعات نیز می تواند اثرات مثبت و یا منفی بر روی اشتغال، ضریب تولید کنندگی عوامل تولید و بهره وری داشته باشد. چنانچه رشد ضریب تولیدکنندگی عوامل تولید در کلیه بخشهای اقتصاد یکسان باشد، سطح اشتغال در کل لزوما بالا خواهد رفت. هر چند احتمال پایین آمدن درصد اشتغال در برخی از بخشها وجود دارد. این پدیده ناشی از فعالیت بیشتر بنگاههای اقتصادی می باشد که با هدف افزایش سود خود می خواهند از افزایش ضریب تولیدکنندگی عوامل تولید بهره جویند، این امر خود موجب افزایش سطح اشتغال خواهد شد. اما شواهد تاریخی بر این گواه است که پبشرفت تکنولوژی بطور یکسان در کلیه بخشها اثر نمی گذارد. بخشهای مختلف اقتصادی تاثیرات مختلفی از ورود تکنولوژی جدید به بازار می پذیرند. در بسیاری از بخشها افت اشتغال ایجاد می شود، در بسیاری دیگر جذب تکنولوژی با لختی صورت می گیرد و در بعضی دیگر نیز جذب و به کارگیری یک تکنولوژی با سرعت فوق العاده ای انجام می پذیرد. بنابراین واضح است که ورود تکنولوژی جدید موجب بالا رفتن ضریب تولیدکنندگی بطور یکسان نمی شود و واضح نیست که موجب بالارفتن سطح اشتغال بشود. بالا رفتن سطح اشتغال در بلند مدت تحت تاثیر تکنولوژی اطلاعات در ایران از بحثهای اصلی ما در این مقاله می باشد. هر چند این مسیر در کوتاه مدت ممکن است در سه سناریو مختلف اتفاق بیفتد. رشد ضریب تولیدکنندگی عوامل تولید بسیار بالا می رود و فوق العاده تاثیرگذار بر روند مثبت افزایش اشتغال می شود. رشد ضریب تولید کنندگی عوامل تولید بسیار ناچیز می باشد. رشد ضریب تولیدکنندگی عوامل تولید افت می کند و نتیجتا اشتغال کاهش می یابد. تعیین دقیق پارامترها و تشخیص اینکه در حال حاضر ایران در کدام یک از وضعیت های فوق قرار دارد نیاز به اندازه گیری دقیق شاخص های اقتصادی دارد. در هر صورت میزان شتاب و طول مدت انتقال از حالتهای مختلف جذب تکنولوژی و تاثیرات آن بر ضریب تولید کنندگی عوامل تولید به میزان نیروی کار متخصص بستگی دارد. نیروی متخصص کار از تاثیر گذارترین عوامل بر پیدایش، انتقال و به کارگیری تکنولوژی (تکنولوژی اطلاعات) می باشد.

توسعه صنعت IT در هند از اوایل دهه 90 (قریب دهسال پیش) آغاز و صادرات نرم افزار در این کشور از 128 میلیون دلار در سال 1991 به 6 میلیارد دلار در سال 2000 و حدود 10 میلیارد دلار ظرف نه ماهه اول سال 2001 رسیده و بر اساس برنامه پیش بینی شده قرار است درآمد ناشی از تهیه نرم افزار در این کشور به 87 میلیارد دلار (که از این مقدار 50 میلیارد دلار آن به خارج صادر خواهد شد) و میزان اشتغال در این بخش به 2.2 میلیون نفر برسد موفقیت دولت هند در دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده ظرف دهسال گذشته و دستیابی به رشد درآمدی معادل %50 در سال در بخش نرم افزار حاکی از وجود برنامه مناسب و پیاده سازی مطلوب برنامه در عمل ظرف سالیان گذشته بوده است.

IT به عنوان یکی از شاخه های علمی بسیار کارآمد و فراگیر توانسته است،تا حدقابل توجهی به رشد شاخصهای اقتصادی جوامع، به ویژه اشتغال کمک کند و بدیهی است رویکرد جدی جامعه جوانی مانند ایران به این تکنولوژی، می تواند پیامدها و آثار مثبتی را به همراه داشته باشد.

در این مقاله سعی در بررسی نقش تکنولوژی اطلاعات در اشتغال در طی چند گام دارم که به عبارت زیر می باشد:1- بیان تعریفی از تکنولوژی اطلاعات و پیش نیازها و هم نیازهای این تکنولوژی و ارایه دادن نمایی کلی از روند رشد تکنولوژی اطلاعات در جهان و تاثیر این رشد بر اشتغال.2- با بیان مثال چند کاربرد از این تکنولوژی را بیان کرده و تحلیل خود را در مورد تاثیر این فعالیت ها در ایران بیان می کنم.3- در نهایت مشکلاتی که بر سر راه پیاده سازی این تکنولوژی در ایران می باشد را بیان می کنم و راه حلهای پیشنهادی خود را بیان می کنم.

سعی بر بررسی اشتغال و رابطه آن با فرد و سازمان و تاثیرات انقلاب اطلاعات بر اقتصاد بوده زمان و تکنولوژی ساختار سازمانها و طرز نگرش افراد و انتظار آنان را از شغل دگرگون ساخته و مشاغل  VIRTUAL WORKINGو TELEWORKING که نمونه بارزی از تاثیرات IT بر اشتغال می باشد معرفی شده و برای شدن بحث نمونه هایی از مطالعات آمریکا و آمارهایی از بازار مشاغل IT-BASE بیان شده است.اهمیت این تغییرات نشاندهنده نیاز به همگانی و همراهی برنامه های اشتغالزایی و بالا بردن کارایی نظام اقتصادی و اشتغال کشور می باشد.توجه به تاثیرات تکنولوژی اطلاعات در هر یک از رشته های کشاورزی - صنعت - خدمات و کمک گرفتن از IT برای توسعه مشاغل و ایجاد مشاغل جدید می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات کشور ما باشد.

امروزه تکنولوژی اطلاعات جنبه های مختلف زندگی را دستخوش تغییر و تحول نموده است. اطلاعات با سرعت زیادی انتقال می یابند، و نمی توان از اثرات تکنولوژی اطلاعات چشم پوشی کرد بلکه باید حضور گسترده آن را پذیرفت و مساله جهانی شدن را سریعا تجزیه و تحلیل نمود. تجارت الکترونیکی یکی از نتایج عصر تکنولوژی اطلاعات میباشد. در یک جامعه اطلاعاتی روشهای گوناگونی برای فروش وجود دارد. حجم وسیعی از خرید و فروش کشورهای پیشرفته از طریق الکترونیکی صورت می گیرد و امکان خرید و فروش از کالاهای جزء تا خودرو را به خود اختصاص میدهد. بررسی اینکه تکنولوژی اطلاعات و تجارت الکترونیکی چه نقشی را در اشتغال زایی خواهند داشت، موضوع بحث این مقاله می باشد. حقیقتی که در اینجا می خواهیم بررسی کنیم این است که آیا تکنولوژی اطلاعات باعث کم شدن نیروی کار خواهد شد؟ در اینجا مساله عرضه و تقاضا مطرح میشود. کم شدن نیروی کار بصورت ایجاد عدم تعادل در بازار شغل یابی شده و پاسخ کند بازار به این پدیده را در بر خواهد داشت. تکنولوژی اطلاعات، اقتصاد دنیا را انتقال خواهد داد. این تغییر و تحولات تنها جایگاههای فروش را تغییر نداده است، بلکه روی چگونگی انجام تجارت نیز اثر دارد. چیزی که در بازار رقابتی جهانی مطرح است. نیاز به کارگران ماهر و آموزش دیده برای جذب سرمایه گذاریهای داخلی و خارجی می باشد. بایستی تغییرات را پذیرفت. در عصر حاضر امنیت در تغییر است، یعنی اگر سیستمی تحولات را نپذیرد، محکوم به از بین رفتن می باشد. پس باید با آموزش مهارتهای جدید به نیروی کار جوان، به بازار جهانی پیوست.

تعاریف پایهبا توجه به آنکه عصر کنونی را عصر فناوری اطلاعات میدانیم و تفاسیر و تعابیر متنابهی را در این ارتباط شنیده و یا مطالعه نموده ایم مسلما نباید تردیدی در گستردگی ابعاد و سرعت نفوذ بخشهای مختلف و شکلهای متنوع فناوری اطلاعات در سطوح مختلف کاری، اجتماعی و صنعتی داشته باشیم و در محیط واقع نیز چنین تصور و گمانی کاملا جاری و صادق است.

پیرامون تکنولوژی اطلاعات و شاخه های وابسته به آن شامل، نرم افزارها و سخت افزارها، اینترنت، اکسترانت، پست الکترونیک، ویدئو کنفرانس و نقش اهمیت و کاربرد این گونه تکنولوژیها در وظایف مدیریت منابع انسانی نظیر فرآیند کارمند یابی، برنامه ریزی شغلی، انتخاب کارمندان، اجتماعی کردن کارمندان و حقوق و دستمزد، ارزیابی عملکرد کارکنان و پاداش و ... مباحث گسترده ای مطرح است. در این مقاله سعی بر آن شده که ماتریسی را بادر نظر گرفتن ساختار هریک از شاخه های تکنولوژی اطلاعات و نیز وظایف مدیریت منابع انسانی طراحی نمائیم که بتوان بتوسط آنالیز آماری فاکتورها معین نمود که کدامیک از شاخه های تکنولوژی اطلاعات دارای اهمیت و نقش بیشتری (در به انجام رسانیدن هر یک از وظایف مدیریت منابع انسانی) میباشند. جامعه آماری نمونه جهت حصول این نتایج شرکت ملی صنایع مس ایران میباشد. نتایج بدست آمده حاکی از این مطلب است که بر اساس نظر سنجی انجام شده در این سازمان کاربرد:1-بانکهای اطلاعاتی2- اکسترانت (با کاربری اینترنت)3- برنامه های کاربردی4- اینترانتبه ترتیب دارای بیشترین میزان نقش و کاربردی میباشند در انجام وظایف مدیریت منابع انسانی؛ البته در خصوص کاربری اکسترانت چون در این سازمان ارتباط با سایر سازمانهای وابسته، از طریق سرویس اینترنت انجام می شود، اینترنت خود به گونه ای در این مساله تاثیرگذار بوده و بهتر است بجای درنظر گرفتن نقش اکسترانت بصورت تکنولوژی مجزا (نظیر استفاده از خطوط ویژه ارتباطی یا ماهواره ای، Vsat)، بیشتر به مساله کاربری اینترنت توجه نماییم. بدین ترتیب بانکهای اطلاعاتی بیشترین میزان کاربردی در وظایف مدیریت منابع انسانی را داشته و پس از آن اینترنت و برنامه های کاربردی و اینترانت هستند که نقش بسیار مهمی را در کاربردی تکنولوژی اطلاعات در وظایف مدیریت منابع انسانی ایفا می کنند.

ایجاد مشاغل جدید و متنوع در عصر اطلاعات و ارتباطات، با توجه به تحولات تکنولوژی و بخصوص تکنولوژی اطلاعات، مستلزم شناخت ماهیت این مشاغل است. آگاهی از تاثیرپذیری مشاغل از تکنولوژی یا اثرگذاری بر توسعه آن، نتیجه درک ماهیت مشاغل خواهد بود. برای رسیدن به این مهم، می بایست به چند سوال اساسی پاسخ داد. اصولا تاثیر تکنولوژی بر مشاغل چه ابعادی دارد؟ آیا توسعه تکنولوژی باعث حذف برخی از مشاغل نخواهد شد؟ در این صورت چه مشاغل جدیدی بوجود می آورد؟ آیا این مشاغل جدید پایدارند یا خود نیز روز به روز در حال تحول می باشند؟این سوالات و بسیاری از سوالات دیگر دغدغه اصلی جوامعی است که تحت تاثیر تکنولوژی قرار گرفته و زندگی متداولشان را که سالیان دراز بصورت یکنواخت برقرار بوده تحت الشعاع قرار داده است. پاسخ به این سوالات می تواند دید مناسبی از مشاغل جدید را ارایه کند و به تصمیم گیری های بهتر بیانجامد.این مقاله سرآغاز بحثی پیرامون ماهیت مشاغل جدید می باشد، که سعی نموده برای سوالات اساسی فوق، پاسخ مناسب بیابد.

امروزه با توسعه فزآینده فناوری اطلاعات، تجارت الکترونیک به صورت یکی از ابزارهای محوری در جهت فعالیتهای تجارت در آمده است. در طی 5 سال گذشته استفاده از مبادله الکترونیکی اطلاعات سالانه 23% رشد داشته و پیش بینی شده است که این رشد سالانه با نرخی معادل 36% رو به افزایش است.

همگام با پیشرفت و افزایش بکارگیری امکانات سخت افزاری و نرم افزاری کامپیوتر (جزایر بهره وری) استفاده از فناوری اطلاعات روز به روز گسترش می یابد. کاهش هزینه ها، سرعت بخشیدن به معامله ها و بهبود کیفیت و پاسخگویی نسبت به نیازهای مشتریان در سازمان های ساخت یافته بر اساس منطق IT امری طبیعی گسته است.

در حال حاضر، «بیکاری» (به معنای فقدان و یا نقصان فرصت های شغلی کافی و مناسب برای جمعیت جویای کار و عدم توازن بین عرضه و تقاضای نیروی کار)، یکی از معضلات اساسی کشور ما به شمار می آید. «کار از راه دور»، بعنوان رویکردی مبتنی بر فناوری اطلاعات (تلفن، دور نگار، پست الکترونیکی)، پست صوتی، شبکه های محلی، منطقه ای و جهانی نظیر شبکه اینترنت و متضمن مبانی، مفاهیم، چارچوب ها، قوانین و الزامات ویژه، می تواند بعنوان رویکردی اثر بخش در ایجاد فرصت های شغلی جدید (بویژه برای دانش آموختگان) مورد توجه قرار گیرد. در این مقاله، ضمن گذری بر نقش انقلاب فناوری بویژه انقلاب اطلاعاتی بر مشاغل و ساختار آنها به بررسی «کار از راه دور» و طرح مقولات مرتبط با آن (اثرات اجتماعی اقتصادی کار راه دور، مزایا و معایب آن، شغل های قابل انجام از راه دور و پرداخته شده و یک نسخه پیشنهادی برای راه اندازی نظام کار از راه دور در ایران ارایه گردیده است. بدیهی است ایجاد و بهره گیری از نظام«کار از راه دور» در کشور ما، متضمن پیش نیازهایی همانند آموزش فناوری های مربوطه (رایانه، اسکن، اینترنت، دور نگار و ...)، فراگیری زبان انگلیسی (در حد قابل قبول)، تعیین متولی هدایت و پایش نظام «کار از راه دور» در کشور و تدوین چارچوب ها، قوانین، دستورالعمل ها و ملاحظات حقوقی مربوطه می باشد.

منطق درونی و نیروی محرکه نظام سرمایه داری که همانا انباشت سرمایه برای کسب سود و سرمایه گذاری مجدد است، سرانجام به جهانی شده منجر شد. جهانی شدن اقتصاد سرمایه داری بدون وقوع انقلاب اطلاعاتی و ارتباطی امکان پذیر نبود. لذا با تکامل تکنولوژی های ارتباطی که برجسته ترین آنها ماهواره و اینترنت می باشند، فرایند جهانی شدن با شتاب عظیمی متبلور شده است.جهانی شدن، فرایند گریزناپذیری است که فواید و مضرات کثیری در پی دارد. تنها راه معقول، شناخت امکانات و توانمندسازی خویش برای مشارکت آگاهانه در این عرصه است؛ انکار و تسلیم مطلق در برابر این فرایند، هر دو، افراط و تفریط و لاجرم محکوم به شکست است.در گزارش بخش برنامه توسعه سازمان ملل متحد که در اواخر تیرماه 80 منتشر شد، آمده است: کشورهای جهان در حال توسعه با ایجاد زیرساختهای فنی مورد نیاز و فراهم آوردن امکانات لازم برای آموزش نحوه استفاده از رسانه های نوین ارتباطی، (اینترنت، ماهواره و ...) می توانند سطح زندگی مردم را ارتقا دهند و می توانند با استفاده از برنامه های کشورهای موفق دیگر در زمینه تکنولوژی اطلاعات، در جلب سرمایه، فروش صنایع دستی و کارآفرینی به توسعه و رشد اقتصاد ملی کشور خود کمک نمایند. در این گزارش، کشورهایی نظیر بنگلادش به عنوان الگوی موفق استفاده از تکنولوژی اطلاعات در زمینه کارآفرینی معرفی شده اند. به عنوان مثال؛ دولت بنگلادش با تاسیس یک مرکز تلفن در روستاهای دور افتاده و اعطای وام به منظور خرید تلفن همراه و فراهم سازی بستر استفاده از رایانه و اینترنت باعث عرضه تولیدات محلی در بازارهای جهانی شده است که این امر در آمد روستاییان را به مقدار ده درصد افزایش داده است.مقاله حاضر درصدد است با استفاده از تجارب کشورهای دیگر در این زمینه و متناسب با ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، راهکارهایی برای توسعه اشتغال ارایه نماید. (انشاا...)

یکی از معضلاتی که جامعه امروز ما به شدت با آن دست به گریبان است و تمام برنامه هایی که به منظور رفع این مشکل تا کنون تدوین و به مورد اجرا گذاشته شده است نیز یکی پس از دیگری به شدت و ناکامی انجامیده، مشکل مهاجرت بی رویه و روز افزون قشرهای مختلف جامعه خصوصا جمعیت متخصص از جای جای کشور به سمت شهرهای بزرگ و پر جمعیت می باشد.

رشد سریع تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات ICT در مقایسه با دیگر انقلاب های تکنولوژیکی بزرگ دو قرن گذشته تاثیرات شگرفت و همه جانبه ای بر اقتصاد کلیه جوامع گذاشته است. تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در تمام شئون و کل جامعه رسوخ می کند و بعنوان عامل اصلی رشته اقتصادی از طریق افزایش بهره وری شناخته می شود. افزایش سرعت ارتباطات در تولید جهانی کالاها و خدمات همه بازارها را تحت تاثیر خود قرار می دهد. کاربری وسیع این تکنولوژی تاثیرات شگرفی بر روی الگوهای اشتغال و بازار کار می گذارد با این وجود در بلندمدت احتمالا اهمیت تکنولوژی جدید از آنجا بیشتر می شود که می تواند فرصتهایی را که قبلا جهت ارتباط و هدایت گروههایی از مردم نبود ایجاد نماید.

کاسته شدن اهمیت مرزهای جغرافیایی و پیوستگی ارتباطات و حجم زیاد اطلاعات باعث ایجاد جامعه اطلاعاتی شده است که بر توسعه روزافزون تکنولوژی اطلاعات و شاخه های آن از جمله تجارت الکترونیکی مبتنی است. در به کارگیری تکنولوژی اطلاعات و شاخه های آن موانع متعددی وجود دارند که یکی از ریشه دارترین و موثرترین آنها می تواند موانع فرهنگی باشد. در این مقاله به برخی از ابعاد مهم موانع فرهنگی از جمله تفاوتهای بین فرهنگی، تمایل به معاملات رودرو، مشکل زبان، تنوع بازارها، تفاوت در آداب و رسوم اشاره می شود. با توجه به این که سرمایه گذاری موثر روی تکنولوژی اطلاعات می تواند باعث توسعه چشمگیر اشتغال مولد گردد؛ توجه به این مشکلات و موانع باعث اثر بخشی بیشتر این مسیر و تاکید روی مدل های بومی خواهد شد.

مشکلات اشتغال در اکثر ممالک در حال توسعه و از جمله ایران ریشه در عوامل مختلفی دارد که برای گذر از موانع موجود نیاز به روشهای علمی و بررسیهای تخصصی میباشد.در دنیای امروز بجای اینکه انسانها در تحت کنترل عوامل بیرونی و یا درونی قرار گیرند معمولا سعی بر این می باشد که با استفاده از تفکر و رفتار عقلایی در سازمانها، عوامل مختلف تحت انسانها درآمده و از تبدیل تهدیدها به فرصتها شتاب فزاینده ای نیز به حرکتهای توسعه ای داده شود. مسلما در هر کشوری منابع محدودی وجود دارد که با گذشت زمان نه تنها به کمیت آن افزوده نمی گردد بلکه به تحلیل رفتن نیز در زمره تهدیدها بحساب آمده و برنامه ریزی برای توسعه را چنانچه در کاربرد و استفاده به پیشبینهای لازم اقدام نشده باشد در آینده با مشکلات عمده مواجه ساخته و تلاشهای مضاعف ملی را در جهت جبران کمبودها نیز می تواند در پیامد داشته باشد. پس کنترل عوامل تاثیر گذار در توسعه و زندگی روزمره افراد در جامعه، یک وظیفه خطیر و مهمی می باشد که بایستی برنامه ریزان در سطح مملکتی و ملی به آن در اولویت نگریسته و برای مقابله از آمادگیهای لازم برخوردار باشند. مطالعه در دو دهه گذشته در تاریخ ایران نشان میدهد که رشد جمعیت جزو عوامل تاثیرگذاری بوده که بعلت در کنترل نبودن آن بتدریج آثار تلخ و مخرب آن بصورت گسترده در سطح جامعه مشهود می گردد. البته در مقایسه جمعیت ایران با سایر ممالک پر جمعیت هنوز می توان به قابل ملاحظه نبودن آن پی برد ولی در صورتیکه افزایش جمیعت بدون برنامه و بدون آینده گری صورت گرفته باشد مسلما تحمل حتی درصدهای کمی از افزایش می تواند معضلات پیش بینی نشده ای را فراهم آورد که معضل بیکاری شاید یک بعد از ابعاد آن را بنمایش میگذارد. افزایش در مدتی محدود نزدیک به 1/3 جمیعت ایران که هم اکنون چون موجی بزرگ در سطح جامعه بظهور رسیده و در پی اشتغال و تشکیل زندگی می باشند مسلما برای بزرگترین طراحان کار و حرفه نیز در جهت برآورد نیازها کار ساده و آسانی نبوده و تنها می توان در بهترین شرایط در کم کردن دامنه آن به موفقیتهای نسبی دسترسی پیدا کرد. در وضعیت کنونی جهان بعلت محدودیت در منابع موجود کره زمین، تلاشهای گسترده ای در جهت کنترل منابع و مصرف بعمل می آید زیرا که هر گونه غفلت و سهل انگاری در آینده ممکنست به فجایعی در سطح بین المللی منجر شود که آثار یک چنین پدیده ای با عنوان بن بست بزرگ بشریت هم اکنون مورد توجه صاحبنظران و برنامه ریزان در سطح کلان مسایل اجتماعی بوده و ضمن رعایت یک سری از قوانین بین المللی توسط دول توسعه یافته در ارتباط با کنترل و حفظ زیست توصیه های لازمه نیز در مقیاس گسترده به کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه صورت میگیرد. در کشور ایران بعلت وجود امکانات و منابع، شانس خروج از تنگناها و تبدیل تهدیدها به فرصتها وجود دارد بشرط اینکه ضمن ترمیم اشتباهات گذشته با برنامه ریزی اصولی به آینده نگریسته شود. در مقاله با پرداختن به موانع و تنگناها، با بررسی علل، پیشنهادات سازنده ای نیز در جهت فائق آمدن بر مشکلات موجود در این زمینه ارایه می گردد.

اروپای قرن نوزدهم درگیر انقلاب صنعتی بود. بحث ارتش نیروی اضافی کار یا بیکاران بصورت حاد و جدی مطرح و موجب نگرانی شده بود. وقوع برخی تحولات سیاسی، اقتصادی و ساختاری در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم نشانگر این واقعیت در آن زمان بشمار می رود.

فناوری اطلاعات به سرعت در حال رشد و گسترش است. این فناوری جوامع و سازمان ها را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد. نه تنها شغل های جدیدی را ایجاد می کند که اشتغال در آنها نیاز به داشتن تخصص لازم در این زمینه است، بلکه بر سایر مشاغل بگونه ای سایه خواهد افکند که آگاهی عمومی در جهت استفاده از این فناوری را بر همگان ضروری خواهد ساخت. در کنار فرصت های شغلی، تهدیدهایی نیز وجود دارد؛ سازمان ها به جهت استفاده از این فناوری منابع انسانی را به ویژه در سطوح میانی کاهش خواهند داد. استفاده از این فناوری موجب صرفه جویی در منابع انسانی می شود. شناخت فرصت ها و تهدیدها لازمه برنامه ریزی مناسب برای استفاده از این فناوری است. برنامه ریزی کلان در جهت بهبود زیرساخت های IT و آموزش افراد به منظور کسب مهارت های لازم در این زمینه، اهمیت بسیار زیادی دارد.

افزایش روز افزون جمعیت جهان، توزیع گسترده تر انسانها در سطح کره خاکی، تغییر نیازهای فردی و اجتماعی، ارزشمند شدن مفهموم دانایی و دانایان، و مسایلی از این دست، سبب گشته تا جوامع کنونی، نیازمند نگرشی نوین پیرامون بیشتر مناسبات خود، از جمله مقوله اشتغال در عصر اطلاعات باشند. در این مقاله سعی شده تا ضمن بررسی اجمالی بر روند رشد جوامع بشری تا ظهور مفاهیم فناوری اطلاعات و پیگری مفهوم اشتغال در آنها، تصویر حاصل از اشتغال را در عصر اطلاعات بیابیم.این تصویر برآیندی است از گذار اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و فلسفی بشر بر صحنه تمدن نسل امروز. با توجه به اینکه برخورد با موج حاصل از این روند اجتناب ناپذیر است، در این رهگذر سعی شده است تا با بررسی تاثیر مفهوم فناوری اطلاعات و سرویسهای آن بر مقوله اشتغال، توانمندی این دیدگاه جدید بشری، در اشتغال سهل تر و کاراتر، حذف مشاغل غیر ضروری و تولید کارهای نوین، ملاحظه و نمایان گردد.

مورخین تغییر یک پارادایم اجتماعی را به عنوان تغییری بنیادین که ناشی از تلافی همزمان عوامل بسیاری است، تعریف می کنند. ما هم اینک دقیقا در چنین نقطه ای واقع شده ایم. انقلاب اطلاعات به نسبت انقلاب صنعتی تاثیرات به مراتب شگرف تری را بر جای نهاده است. تکنولوژی اطلاعات یکی از عوامل کلیدی تعیین کننده سرعت تغییر در انجام کارها در سازمان می باشد. تکنولوژی باعث تغییر ابزارهایی شده است که افراد آن را در حل مسایلی که ناگزیر از حل آن هستند مورد استفاده قرار می دهند. در نتیجه وظیفه مدیران سازمانها پیچیده تر شده و تغییر مداوم هسته اصلی آن را شکل می دهد. از آنجا که شناخت تاثیر رویکرد ذهنی ما بر چگونگی تجزیه و تحلیل و تفسیر مسایل امری ضروری محسوب می شود، لذا به هنگام برخورد ما با تغییراتی که در تکنولوژی بوجود می آید (خواه این تغییرات در قالب مسایل مختلفی که ناگزیر از حل آن هستیم باشد، خواه به شکل ایجاد رابطه با افراد جدید باشد و خواه به صورت روش های جدید کاری جلوه گر شود) درک ما از رویکرد ذهنی کلی یا ذهنیت خودمان ضرورتی اجتناب ناپذیر خواهد بود. در حقیقت چالشی که فراروی مدیران بسیاری از سازمانها قرار خواهد داشت پیش از آنکه تغییر هماهنگ با سرعت پیشرفت های تکنولوژیک باشد، تغییر چارچوب های ذهنی یا ذهنیت های خود می باشد.

جایزه ی نوبل اقتصاد در سال های 1996 و 2001 به اقتصاد دانانی اعطا شد که در زمینه ی اقتصاد اطلاعات فعالیت کرده بودند.دومین دوره جوایز روزنامه نگاری اینترنتی طی مراسمی با همکاری انجمن اخبار on-line و دانشکده روزنامه نگاری کلمبیا برگزار شد و سایت های state.com و BBC.CO.UK جوایز آن را به خود اختصاص دادند.

در دنیای فعلی تکنولوژی اطلاعات بعنوان خمیرمایه توسعه انسانی در سازمان و جامعه نقش ایفا نموده و چهارچوب و محورهای اساسی توسعه منابع انسانی را تعیین و محتوا و ماهیت آن را نیز متناسب با نیاز جامعه و انسانها تعیین می نماید. در توسعه منابع انسانی همواره بایستی ظرفیتهای جدید انسانی شناخته شده و آن ظرفیت ها عملیاتی و کاربردی شود تا توسعه قابلیت ها و کیفیتهای انسانی بصورت یک فرآیند دایمی انجام شود، این امر در گرو بهره گیری از تکنولوژی اطلاعات است و چون تکنولوژی اطلاعات نیز یک فرآیند مداوم است که در آن فرآیند دایما اطلاعات تولید، پردازش، توزیع و مدیریت میگردد، بنابراین تکنولوژی اطلاعات زمانی حلال مشکلات خواهد بود که در خدمت توسعه و پرورش انسانها قرار گرفته و قابلیتهای انسانی با تسهیل گری تکنولوژی اطلاعات در یک نظام مدیریت مطلوب با هم تلفیق و منجر به توسعه و بهره وری گردد. براین اساس و با توجه به نقش و تاثیر تکنولوژی اطلاعات در توسعه منابع انسانی در این مقاله سعی برآن است مفهوم تکنولوژی اطلاعات، مفهوم توسعه منابع انسانی تبیین و به نقش تکنولوژی اطلاعات در ابعاد مختلف توسعه منابع انسانی پرداخته شود.

فناوری اطلاع رسانی به تنهایی چنانچه که باید و شاید نمی تواند عامل اشتغال زایی باشد بلکه چنانچه به عنوان عاملی برای کمک به توسعه بخش ها و یا صنایعی که خود به تنهایی اشتغال زا هستند در آید به خوبی نقش موثر خود را در اشتغال زایی ایفا خواهد نمود. قطعا چگونگی بکارگیری فناوری در کنار صنایع اشتغال زا نیاز به یک برنامه منسجم خواهد داشت تا به خوبی امکانات موجود در کشور در کنار یکدیگر قرار گیرند تا این مهم میسر گردد.

فناوری اطلاعات محور اشتغال جدید جهان در حال توسعه می باشد. با این وجود در کشور ما هنوز توجه به فناوری اطلاعات با دیدگاه ایجاد اشتغال مورد توجه قرار نگرفته است. مشاغل زیادی در تولید، توزیع و بکارگیری سخت افزار، نرم افزار، آموزش و نگهداری سیستمهای رایانه ای و شبکه ها وجود دارد که اگر زمینه شناسایی و بکارگیری آنها فراهم شود بخشی از مشکل بیکاری برطرف خواهد شد. فناوری اطلاعات به طور گسترده ای به عنوان یک ابزار قدرتمند برای رفع مشکلات و ایجاد اشتغال در بخشهای آموزش، کشاورزی مدرن، تجارت و سلامتی مطرح شده است و به سرعت وضعیت سنتی مشاغل را که سالیان سال انسانها به آن خود گرفته بودند تغییر می دهد. بعنوان مثال حجم معاملات جهانی در تجارت الکترونیک امروزه از مرز 354 میلیارد دلار گذشته است و بار شد سالانه 70درصدی تا سال 2005 میلادی به مبلغ 5 تریلیون دلار خواهد رسید. در کنار 35000 دانشگاه و موسسه آموزش عالی آمریکا بیش از 1000 دانشگاه شروع بکار کرده اند. این روند نشان می دهد که بطور طبیعی گردش کار گذشته و مشاغل سنتی در حال دگرگون و بعضا حذف شدن می باشند و جای خود را به روشهای مدرن وابسته به فناوری اطلاعات می دهند. قرن بیست و یکم، قرن فناوری اطلاعات خواهد بود. از نظر کاربردی در هزاره جدید، فناوری اطلاعات نه تنها به عنوان ابزاری برای سرعت بخشیدن به توسعه اقتصاد اجتماعی در جوامع موثر می باشد، بلکه زمینه ای مناسب برای توسعه بخشهای کلیدی مانند: تولید ثروت، ایجاد اشتغال و آموزش عمومی نیز به شمار می آید. زمینه های بسیار مساعد و کلیدی در کشور وجود دارد که اگر با تدبیر، درایت و تصمیم گیری سریع و قابل قبولی از آن استفاده شود، امکان ایجاد اشتغال از راه توسعه فناوری اطلاعات در جامعه همواره خواهد شد. یک بررسی اولیه ایجاد اشتغال از طریق ASP ها که شامل اشتغال در مراکز بزرگ، متوسط و کوچک در کشور، به ترتیب در تهران، مراکز استانها و شهرستانها می باشد نشان می دهد که 40.000 فرصت شغلی مستقیم می توان در کشور ایجاد نمود که اگر مجموعه سرویسها و خدمات و همکاران ASP ها را در نیز نظر بگیریم این عدد به چندین برابر می رسد.در این مقاله ضمن معرفی یک مرکز جامع خدمات کاربردی اینترنت نشان داده خواهد شد که در صورت تاسیس و توجه به چنین مراکز و نمونه های مشابه آن امکان ایجاد مشاغل کیفی زیادی فراهم می شود. یک نمونه مشابه از این ASP ها به نام Agilera در یکی از کشورهای توسعه یافته، زمینه اشتغال بیش از 6000 نفر را فراهم کرده است.

ما در چند سال اخیر شاهد تغییرات شگرفی در زمینه های مختلف کاری بوده ایم. ظهور شرکتهای dot.com و رشد فزاینده آنها با بکارگیری تکنولوژی اطلاعات که ابتدا بعنوان یک ابزار پشتیبان مورد استفاده قرار می گرفت، از جمله این تغییرات مهم می باشد. این حقیقت که شرکتی چون amazon.com توانست با فروش کتاب بر روی اینترنت سودی چند برابر شرکتهای با سابقه صنعت کسب کند، از جمله پدیده های جالب توجه محیط کاری جدیدمی باشد. در حال حاضر فناوری اطلاعات بعنوان یک نیروی تعدیل کننده باعث شده که سازمانهای کوچک براحتی وارد صنعت شده و با سازمانهای بزرگ بین المللی رقابت کنند.

امروزه فناوری اطلاعات بسیار پیشرفت نموده و لزوم استفاده از IT در همه زمینه ها کاملا محسوس است . طرحهای فراوانی در بخش های مختلف صنعتی، اقتصادی و بازرگانی و ... کشورمان در جریان است که اغلب آنها دارای اهدافی همچون اشتغالزایی و افزایش درآمد سرانه و رشد اقتصادی می باشند. در این مقاله کاریابی از طریق اینترنت مورد بررسی قرار می گیرد.

مقاله با توجه به پیشرفت علوم کامپیوتر و شاخه های مختلف آن نیاز به تعریف تخصص ها و شناخت ابزارهای مناسب ضروری است تا دانشجویان فارغ التحصیل در این رشته با آموزشهای تکمیلی بتوانند با داشتن تخصص لازم، نقش خود را در تولید سیستمهای مکانیزه ایفا نمایند. آنچه در این مقاله بررسی می شود شناخت مهارتها و ابزارهای مناسب در این جهت می باشد.

تکنولوژی در توسعه اقتصادی و اجتماعی همواره یک وسیله ضروری بوده و خواهد بود. امروزه بر همگان روشن است که علت اصلی کندی کشورهای در حال توسعه در پیشرفتهای اجتماعی و اقتصادی و حتی فرهنگی، ناتوانی آنها در بازشناخت یا گسترش تکنولوژی درست و بهره گیری از آن در فعالیتهای تولیدی است. تغییرات تکنولوژیکی، جز اصلی پویایی و توسعه اقتصاد هر کشور محسوب می شود.

دور کاری (Teleworking) شیوه ای نوین در انجام وظایف شغلی افراد است که به مددICT ، اداوات رایانه ای و مخابراتی جایگزین دفاتر و ادارات سنتی شده و امروزه طیف گسترده ای از مشاغل و افراد مختلف از اپراتورهای معمولی گرفته تا مدیران و مسولان اجرایی ارشد را در بر می گیرد. در واقع کار از راه دور تبلور عینی کاربرد ICT در عرصه اشتغال به منظور ایجاد فرصت های شغلی نوین برای افراد می باشد.مهمترین امتیاز دورکاری این است که به افراد این اجازه را می دهد تا به جای اینکه خود به محل کارشان مراجعه کنند کار را به خانه و یا هر جای دیگری که مایل هستند ببرند. البته این کار با حفظ همه مسوولیتها و وظایف شغلی افراد صورت می گیرد. نظر به این که دورکاری ماهیت کار و اشتغال را تغییر داده و جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد و این تاثیر از برنامه ریزی های اجتماعی گرفته تا سازمان دهی کار و خانواده را در برمی گیرد.لذا در این راستا لازم است تا تعریف های نوین از قلمروهای جدید کار و خانه صورت گیرد. اساسی ترین مساله در زمینه ایجاد و توسعه دورکاری؛ سرمایه گذاری و ایجاد زیر ساختهای مخابراتی و اطلاعاتی می باشد که البته این هزینه ها در مقایسه با هزینه های ایجاد مشاغل سنتی (دفتری، صنعتی، کشاورزی و ...) بسیار ناچیز است.با در نظر گرفتن نرخ بیکاری و ایجاد فرصتهای شغلی نوین جهت خیل عظیم و رو به افزایش بیکاران کشور، باید مورد توجه مسولین امر قرار گیرد. هدف از ارایه این مقاله معرفی دور کاری و امکان سنجی به منظور پیاده سازی دور کاری در کشورمان در جهت فراهم آوردن فرصتهای شغلی جدید برای اشتغال بخشی از افراد بیکار جامعه به ویژه قشر تحصیل کرده و بیکار در کشور می باشد.

امروزه فناوری اطلاعات بخصوص اینترنت و پست الکترونیکی نه تنها باعث از دست رفتن مشاغل نمی شود بلکه مشاغل متعددی را بخصوص در بخش خدمات ایجاد می کند. فن آوری اطلاعات ماهیت و نوع کار را تغییر میدهد و باعث جابجایی مشاغل می شود. مشاغل بیشتر تخصصی شده و احتیاج به نیروی کاردانشی شدت یافته است. این مقاله ضمن بررسی تاثیرات فناوری اطلاعات بر روی ساختار شغلی در دو دهه گذشته آمریکا به کارهای مجازی و بخصوص کار از راه دور می پردازد.

در طی سالهای گذشته بسیاری از سازمان ها در جهت پیگیری اهداف توسعه و تجهیز در تمام سطوح سازمانی، عمدتا در سطوح پشتیبانی در مواردی در سطوح عملیاتی، اقدام به طراحی و ساخت و یا خرید سیستم های اطلاعاتی نموده اند. در طی سالهای آینده نیز عطش بسیاری برای توسعه و عملیاتی سازی سیستم های مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در اثر سازمان ها وجود داشته و علیرغم ابهامات موجود در مورد میزان سرمایه گذاری و اتکا به چنین سیستم هایی، باز هم مبالغ بودجه ای قابل توجهی صرف خرید و تامین سیستم های IT (سخت افزار، نرم افزار- ارتباطات) خواهد شد.

اگر مفهوم توسعه را فرآیند تغییر پیچیده، در هم تنیده، پویا، متعادل و چند وجهی زندگی بدانیم و براین اساس به توسعه، شناسه انسانی داده و آن را علاوه بر بهبود شرایط اقتصادی زندگی و نوسازی، شامل فرآیند بسط انتخاب انسان را که موجب گسترش ظرفیت های ذهنی و عملکردی انسان ها هم قلمداد کنیم، سیاست گذاری و برنامه ریزی واقع بینانه در فراهم نمودن سخت افزار مورد نیاز برای بهره مندی شهروندان روستاهای کشور از اینترنت و ترویج بهره برداری مستقیم و غیر مستقیم مسوولانه از این وسیله ارتباطی، از طریق دسترسی مستقیم و یا از طریق فروشگاههای اطلاعات روستایی که دولت بایستی تسهیل نماید؛ باعث تبدیل شدن روستاهای کشور به روستاهای اطلاعاتی می شود که عاملی برای:1) ارتقای عزت نفس، خودباوری، جایگاه و منزلت اجتماعی و اقتصادی شهروندان روستاهای کشور.2) گسترش نهادهای مدنی و تامین امنیت و عدالت در تمامی ابعاد آن در مناطق روستایی کشور.3) از بین رفتن مرزهای متعارف در دسترسی شهروندان روستاهای کشور به امکانات و اطلاعات و کم کردن عقب ماندگی عمومی در دستیابی به هنگام از نظر زمانی و مکانی به دانش.4) کاهش هزینه های زندگی و اقامت در روستا از طریق دسترسی پر سرعت و دقیق به امکانات و خدمات ارایه شده از سوی سازمان های دولتی، خصوصی، تعاونی و در چهارچوب ملی و جهانی.5) رونق اقتصاد روستایی از طریق بازاریابی و فروش محصولات تولیدی و ارایه خدمات در چهارچوب تجارت الکترونیکی.6) کم کردن مهاجرت فیزیکی شهروندان روستاهای کشور به مناطق شهری و از طریق اشتغال از راه دور و مهاجرت الکترونیکی ملی و فراملی و همچنین کم کردن مهاجرت فیزیکی شهروندان روستایی با سواد بالا جهت ادامه تحصیلات دانشگاهی از طریق تحصیل در دانشگاههای مجازی.7) افزایش توان پایایی و پویایی تولید غذا با دستیابی سریع و به هنگام روستاییان به اطلاعات مورد نیاز حرفه ای.8) ایجاد اشتغال برای تحصیل کردگان جوان روستایی با برپایی فروشگاه های اطلاعات.و محسوب می شود که در چهارچوب برنامه های توسعه ای ملی و سناریو نظام ارتباطات کشور قابل پیش بینی و اقدام است.

در سه دهه گذشته وقوع چند واقعه مهم اثرات بسیار شگرفی در زندگی بشر به جای گذاشته است که در طی کل دوره زندگی مدنی بشر تنها با دو مورد دیگر (انقلاب کشاورزی و انقلاب صنعتی) قابل مقایسه است. پدیده ای که امروز از آن به عنوان ICT (فناوریهای اطلاعات و ارتباطات) یاد می شود تنها محصول حضور یک تکنولوژی و یک حوزه از علوم و فنون نیست؛ و اثرات آن هم تنها در یک عرصه نمود پیدا نکرده.