تاسول دی ترپنی است که از گونه های مختلف جنس سرخدار (Taxus) بدست آمده و دارای فعالیت ضد سرطانی موثری می باشد. کشت بافت سرخدار منبع جایگزین مناسبی برای تهیه تاکسول و سایر تاگزانهای وابسته به آن است. در این پژوهش ما اثر نوع و غلظت قندها را روی نرخ رشد کالوس و میزان تولید تاکسول در کشت بافت های سرخدار Taxus baccata L. بررسی و مقایسه کردیم. جهت بهینه سازی شرایط برای رشد کاسولهای سرخدار 45 تیمار هورمونی مختلف شامل اکسین های 2,4-D و NAA در ترکیب با کینتین بررسی شدند. سپس اثر قندها روی کالزایی بررسی شد که نتایج بدست آمده نشان داد کال زایی در تیمارهای دارای ساکارز بطور مشخصی بالاتر از گلوکز است و فروکتوز با اختلاف زیادی در ردیف سوم می باشد. این نتایج همچنین نشان داد که حجم کال زایی توسط جدا کشت های ساقه بطور مشخصی بالاتر از جدا کشت های برگ می باشد. بررسی غلظت تاکسول در کالوس های بدست آمده نیز نشان داد که محتوای تاکسول در کشت ساقه ها (بین 0.21 تا 0.056 درصد وزن خشک) بطور مشخصی از کشت برگها (بین 0.018 تا 0.034 درصد وزن خشک) بیشتر است. با مقایسه اثر تیمارهای کربوهیدراتی روی تولید تاکسول در کالوس ها مشخص شد که ساکارز روی تولید تاکسول اثر بهتری نسبت به گلوکز و فروکتوز دارد و بین این دو قند هم فروکتوز بهتر است هر چند اختلاف در این حالت چندان قابل توجه نیست. مقایسه ارتباط بین میزان تولید تاکسول به غلظت قندها یا نرخ رشد کالوسها نشان دهنده این بود که قاعده مشخصی در این زمینه وجود ندارد. با توجه به این نتایج مشخص می شود که جدا کشت های ساقه علاوه بر تولید کالوس بیشتر، محتوای تاکسول بالاتری هم دارند و بنابراین برای کشت بافت به منظور تولید تاکسول مناسب ترند. همچنین در بین قندهای بررسی شده ساکارز به عنوان بهترین قند معرفی می گردد زیرا ضمن تولید کالوس بیشتر محتوای تاکسول را هم در کالوس ها بالا می برند.

مطالعات فسیل شناسی نشان می دهد که قدمت درختان سرخدار بالغ بر 190 میلیون سال است و در نیمکره شمالی تا عرض جغرافیایی 61 درجه شمالی گسترده شده است. گونه سرخدار در جنگل های شمال ایران به صورت پراکنده و یا به صورت توده یکدست موجود می باشد. حتی در ایران درخت 1000 ساله آن در روستای یخکش از توابع بهشهر توسط نگارنده مشاهده شده است. گونه ای است سایه پسند و اغلب همراه راش آن را می توان مشاهده کرد. در جنگل افرا تخته در علی آباد کتول گرگان جنگل 150 هکتاری آن موجود است که در آنجا گاهی درختانی به بلندی 18 متر و قطر یک متر مشاهده می شود. جامعه مشخص آن به نام Evonyno-Taxetum  اسم گذاری شده است. مقاومت سرخدار به آلودگی هوا زیاد است. جنگلهای سرخدار دو اشکوبه هستند که اغلب این جنگل ها توسط مردم قطع شده اند. از برگ و پوست درختان آن ماده تاکسول اخذ می کنند که در درمان سرطان مورد استفاده است ولی باید توصیه کرد که قطع درختان آن ممنوع گردد.

دی ترپنوئیدی بنام تاکسول که از گونه های مختلف جنس سرخدار (Taxus) بدست می آید از بهترین داروهای ضد سرطانی است که طی 15 سال اخیر شناخته شده است. در پژوهش حاضر غلظت تاکسول در بخشهای مختلف درخت سرخدار (Taxus baccata) اندازه گیری شده و تغییرات فصلی و منطقه ای آن نیز بررسی گردیده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بالاترین غلظت تاکسول در بین بخشهای مختلف درخت در برگها (بین 0.0285 تا 0.055 درصد وزن خشک) و ریشه ها (0.023 تا 0.047 درصد وزن خشک) وجود دارد و پوست ساقه های جوان در مرتبه بعدی قرار دارند. کمترین غلظت تاکسول هم در شاخه ها (بین 0.0013 تا 0.005 درصد وزن خشک) مشاهده می شود. بررسی تغییرات فصلی نشان می دهد که در برگها، ساقه های جوان و پوست بالاترین غلظت تاکسول در هر دو منطقه مورد بررسی (گرگان و نور) در شهریورماه وجود دارد اما برای شاخه ها و ریشه ها وضعیت به گونه ای دیگر است. همچنین مقایسه غلظت تاکسول در بخشهای مختلف درخت بین دو منطقه فوق نشان می دهد که مقدار آن در برگها، شاخه ها و ریشه ها در نمونه های منطقه نور بطور مشخصی بالاتر از نمونه های گرگان است ولی در ساقه های جوان اختلاف اندک و در پوست برعکس است. این نتایج نشان می دهد که عوامل محیطی بر محتوای تاکسول بخشهای مختلف درخت سرخدار موثر هستند. همچنین پیشنهاد می شود که برگهای درختان سرخدار موجود در ایران به علت داشتن غلظت بالائی از تاکسول به عنوان یک منبع تجدیدپذیر و دائمی برای تهیه و استخراج تاکسول مورد بهره برداری مناسب قرار بگیرند.

آملوبلاستوم شایعترین تومور آدونتوژنیک اپی تلیالی است (5% کل تومورهای آدونتوژنیک) که بیش از 80% موارد از فک تحتانی منشا می گیرد. بیشتر در دهه سوم تا پنجم عمر دیده می شود و بروز آن یک مورد به ازای هر یک میلیون جمعیت عمومی است. آملوبلاستوم معمولا خوش خیم بوده و از نظر بالینی رشد کندی داشته ولی انوازیو است که ایجاد تخریب وسیع و موضعی می کند و گاهی اوقات نیز تبدیل به نوع بدخیم می گردد. آملوبلاستوم توانایی متاستاز دوردست داشته (نادر) و می تواند به لنف نودهای ناحیه ای، ریه، پلور و سایر استخوان ها دست اندازی کند اما شایعترین محل متاستاز آن ریه است و تاکنون کمتر از 50 مورد متاستاز ریوی آن در دنیا گزارش شده است. طی 28 سال تجربه عملی در بخش رادیوتراپی – انکولوژی بیمارستان قائم مشهد بیماری معرفی شده تنها مورد آملوبلاستوم بدخیمی است که با متاستازهای منتشر دو طرفه ریوی و گرفتاری های متعدد موضعی مراجعه نموده است. به طور کلی درمان استاندارد آملوبلاستوم جراحی است، اما عود موضعی شایع است رادیوتراپی در موارد باقی مانده جراحی یا عود موضعی با دوز 50-55Gy با فراکشن 1.8-2Gy در مدت 6-5 هفته با نتایج متغیر توصیه شده است. کاربرد شیمی درمانی بیشتر در انواع بدخیم آملوبلاستوم و در متاستازهای آن است. رژیم های شیمی درمانی متعدد تک دارویی و یا ترکیبی از جمله سیس پلاتین -5FU- متوترکسات – آدریامایسین – کربوپلاتین – و گروه تاکسان ها توصیه گردیده است که تاثیر آن ها نیز نسبی بوده است. در گزارشات اخیر رژیم ترکیبی (کربوپلاتین + تاکسول) با نتایج نسبتا بهتر، تقریبا استاندارد معرفی گردیده است. در این مقاله آقای 22 ساله ای با تشخیص آملوبلاستوم بدخیم پیشرفته فک با درگیری قاعده جمجمه و عودهای مکرر به دنبال چند بار جراحی ناکامل و متاستاز ریوی معرفی می گردد.

هدف: بررسی تاثیر عصاره گیاه دافنه ماکروناتا بر رهایی فاکتور نکروز دهنده بافتی آلفا و تعداد گیرنده های این فاکتور بر روی مونوسیت های انسانی در محیط کشت مواد و روش ها: توسط دی متیل بنزآنتراسن (DMBA) تومور پستان در رت های ماده ایجاد شد. تاثیر خوراکی عصاره دافنه ماکروناتا بر کاهش حجم و حذف تومورهای مذکور بررسی شد. جهت جداسازی و خالص نمودن مونوسیت های انسانی از روش چسبندگی و گرادیان دانسیته بهره گرفته شد. اندازه گیری فاکتور نکروز دهنده بافتی آلفا توسط روش حساس الایزای بیوتین استرپتواویدین با و بدون استفاده از LPS صورت گرفت. بررسی تعداد گیرنده های فاکتور نکروز دهنده بافتی آلفا توسط نشان دارسازی رادیواکتیوی به کمک ید 125 و دستگاه گاماکانتر انجام شد. یافته ها: تجویز خوراکی عصاره گیاه دافنه ماکروناتا به مدت 20 روز متوالی سبب حذف و یا کاهش شدید اندازه تومور پستان در رت های آزمایشگاهی شد. این عصاره در مسیری وابسته به دوز سبب تحریک و افزایش ترشح فاکتور نکروز دهنده بافتی آلفا گردید. در مسیری وابسته به زمان در کمتر از 2 ساعت عصاره دافنه ماکروناتا باعث تنظیم کاهشی شدید تعداد گیرنده های فاکتور نکروز دهنده بافتی آلفا بروی مونوسیت ها در محیط کشت گردید. در مقایسه داده های دو گروه از آزمون آماری t-student استفاده شد و اختلافات مورد بررسی با  p<0.001معنی دار بودند. نتیجه گیری: عصاره آب الکلی گیاه دافنه ماکروناتا سبب کاهش شدید تومورهای آدنوکارسینومای پستان رت می گردد. در بررسی مکانیزم عمل این عصاره معلوم شد که عصاره مذکور، سبب تحریک رهایی فاکتور نکروز دهنده بافتی آلفا توسط مونوسیت ها در محیط کشت می گردد و در ضمن این عصاره سبب تنظیم کاهشی تعداد گیرنده های فاکتور نکروز دهنده بافتی آلفا در سطح مونوسیت های انسانی می گردد.

درخت سرخدار با نام علمی .Taxus baccata L یکی از سوزنی برگان متعلق به خانواده Taxaceae است. سرخدار درختی است سایه پسند که به صورت مخلوط با سایر گونه های جنگلی، در اشکوب زیرین جنگل های مرطوب نواحی مدیترانه ای و برخی نقاط آسیا مثل شمال ایران یافت می شود. ارزش دارویی گونه T. baccata به واسطه وجود ماده Paclitaxel با نام تجاری تاکسول (Taxol) در برگ های سوزنی آن می باشد. تاکسول با تشکیل دوک تقسیم غیرطبیعی، موجب توقف رونویسی DNA در مرحله G2/M تقسیم میتوز شده و بدین ترتیب موجب مرگ سلول های در حال تکثیر می شود. تاکسول در سال 1977 برای درمان سرطان رحم و سرطان پستان توسط FDA مورد تایید قرار گرفت. با وجود ابداع روش های جدید تهیه Taxol نظیر کشت سلول، هنوز استخراج از منبع گیاهی اهمیت و جایگاه خود را در تامین این داروی ارزشمند حفظ کرده است.

تاکسول یک ترکیب دی ترپنی با ساختاری پیچیده می باشد که غالبا از گیاه سرخدار استخراج می گردد. این ماده در حال حاضر به عنوان مهم ترین ترکیب طبیعی ضدسرطان با مکانیسمی متفاوت از سایر داروهای مشابه در این زمینه، در سراسر دنیا برای درمان انواع سرطان ها از جمله سرطان پوست، ریه، مجاری ادرار، مری، غدد لنفاوی و ... به طور موثر مورد استفاده قرار می گیرد. در حال حاضر تلاش های فروانی برای سنتز کامل و نیمه سنتز تاکسول و همچنین استخراج آن در کشت های سلولی صورت می گیرد که هر کدام از این روش ها مشکلات خاصی را به دنبال دارد. با توجه به مصرف فراوان این ماده در پزشکی و همچنین محدودیت تولید آن از منابع گیاهی لازم است تا مکانیسم بیوسنتز و همچنین روش های استخراج و اندازه گیری آن به طور کامل مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد.

سابقه و هدف: با توجه به تاثیر عصاره آب الکلی (50:50) برگ گیاه Dendrostellera lessertii (سیاه گینه) در کاهش اندازه و تعداد تومورهای آدنوکارسینوم روده بزرگ و پستان در رت، جهت بررسی مکانیزم عمل این عصاره، در این مطالعه بررسی تاثیر عصاره مذکور بر رهایی فاکتور نکروز دهنده بافتی آلفا و تعداد گیرنده های این فاکتور بروی مونوسیت های انسانی در محیط کشت انجام شد.روش بررسی: توسط دی متیل هیدارزین تومور روده بزرگ و توسط دی متیل بنز آنتراسن تومور پستان در رت های ماده ایجاد شد. تاثیر خوراکی عصاره آب الکی (50:50) برگ گیاه سیاه گینه بر کاهش حجم و حذف تومورهای مذکور بررسی شد. جهت جداسازی و خالص نمودن مونوسیت های انسانی از روش گرادیان دانسیته بهره گرفته شد. اندازه گیری فاکتور نکروز دهنده بافتی آلفا توسط روش حساس الایزای بیوتین استرپتواویدین صورت پذیرفت. بررسی تعداد گیرنده های فاکتور نکروز دهنده بافتی آلفا توسط نشاندارسازی رادیواکتیوی به کمک ید 125 و دستگاه گاماکانتر انجام گرفت.یافته ها: تجویز روزانه خوراکی عصاره آب الکی (50:50) برگهای گیاه سیاه گینه به مدت 20 هفته متوالی سبب حذف و یا کاهش اندازه تومورهای پستان و همچنین تحلیل تومورهای روده بزرگ در رت های آزمایشگاهی شد. این عصاره در مسیری وابسته به دوز بتدریج سبب افزایش ترشح فاکتور نکروز دهنده بافتی آلفا می گردد. در مسیری وابسته به زمان در کمتر از 90 دقیقه عصاره مذکور باعث تنظیم کاهشی شدید تعداد گیرنده های فاکتور نکروز دهنده بافتی آلفا بروی مونوسیت ها در محیط کشت می شود.نتیجه گیری: عصاره آب الکلی (50:50) برگ های گیاه سیاه گینه سبب کاهش تومورهای آدنوکارسینومای روده بزرگ و آدنوکارسینومای پستان رت می گردد. در بررسی مکانیزم عمل این عصاره معلوم شد که عصاره مذکور مشابه داروی گیاهی آنتی نئوپلاستیک تاکسول، سبب تحریک رهایی فاکتور نکروز دهنده بافتی آلفا توسط مونوسیت ها در محیط کشت می گردد و در ضمن این عصاره سبب تنظیم کاهشی تعداد گیرنده های فاکتور نکروز دهنده بافتی آلفا در سطح مونوسیت های انسانی می گردد.

سابقه و هدف: مقاومت دارویی یکی از مشکلات درمانی مهم در درمان بعضی از سرطان ها است. این مقاومت دارویی اصطلاحا مقاومت دارویی چندگانه (MDR) Multidrug Resistance نامیده می شود که یک مقاومت دارویی متقاطع نسبت به بسیاری از داروهای شیمی درمانی از جمله وینکا آلکالویید، آنتراسیکلین، تاکسان ها، اپی پودوفیلوتوکسین ها، می باشد. اغلب علت آن کاهش تجمع دارو در سلول با واسطه یک پمپ وابسته به انرژی به نام گلیکوپروتیین P(Pgp) با وزن مولکولی 170 کیلودالتون است.مواد و روش ها: مطالعه انجام شده از نوع تجربی بود. در این مطالعه از سلول حساس K562 در محیط کشت با استفاده از افزایش غلظت داروی دوکسوروبیسین، سلول مقاوم به دست آمد و بروز Pgp بر روی آن به روش فلوسایتومتری و RT-PCR مورد تایید قرار گرفت. واکنش دارویی متقاطع آن نسبت به داروهای وین کریستین، اتوپوزاید و تاکسول به روشMTT مورد مطالعه قرار گرفت.یافته ها: IC50(غلظتی از دارو که باعث مهار رشد 50 درصدی می شود) سلول حساس K562 نسبت به اتوپوزاید، دوکسوروبیسین و تاکسول برابر با 100 ng/ml و نسبت به وین کریستین برابر با 50 ng/ml به دست آمد. هم چنین IC50 سلول مقاوم نسبت به این داروها به ترتیب برابر با 500، 500، 450 ،450 نانوگرم در میلی لیتر می باشد. درجه مقاومت نسبت به داروهای دوکسوروبیسین، اتوپوزاید، تاکسول، وین کریستین به ترتیب برابر با 5، 5، 5/4 و 9 به دست آمد.  نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده، سلول مقاوم بیان کننده Pgp دارای فنوتیپ MDR است و نسبت به اغلب داروهای ضد سرطان از جمله وینکا آلکالوئیدها، آنتراسیکلین ها، تاکسان ها و اپی پودوفیلوتوکسین ها مقاومت متقاطع نشان می دهد و درمان را با مشکل جدی مواجه می سازد که امروزه با ژن درمانی به مقابله با آن برخاسته اند.

با توجه به اهمیت گونه های متعلق به جنس Taxus در تولید ترپنوئید موسوم به تاکسول که موثرترین دارو برای درمان انواع سرطانها شناخته شده است، آزمایش هایی برای بهینه سازی کالزایی و رشد آن انجام گرفت. بدین منظور از آزمایش به شکل فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی استفاده شد. سه فاکتور شامل ریز نمونه (برگ و ساقه)، محیط کشت (B5 و MS) و شرایط نور و تاریکی در هر سه آزمایش بطور مجزا مورد مطالعه قرار گرفتند. در آزمایش اول، سیتوکنین های Kin و BAP در دوسطح مورد آزمایش قرار گرفتند ولی مقدار اکسین ثابت بود و در آزمایش دوم، نسبت های متفاوت اکسین های 2,4-D, NAA و سیتوکنین Kin مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین درصد کالزایی (%97.46) و رشد کالوس (10mm در دو هفته) در محیط کشت B5 تکمیل شده با 2) NAA میلی گرم در لیتر)، 0.2) 2,4-D میلی گرم در لیتر) و 0.2) Kin میلی گرم در لیتر) با ریز نمونه ساقه بدست آمد. شرایط نور و تاریکی در کالزایی و رشد کالوس اثر معنی داری نشان نداد. در آزمایش سوم، برای جلوگیری از قهوه ای شدن کالوس ها و امکان ادامه رشد آنها پس از واکشت های 14 روزه اثر زغال فعال، PVP ، اسید سیتریک و ویتامین C در محیط بهینه مذکور مورد مقایسه قرار گرفتند. همه مواد فوق از قهوه ای شدن کالوس ها جلوگیری کرد، درحالیکه فقط با اعمال 50 میلی گرم در لیتر ویتامین C رشد سلولی مناسب مشاهده گردید. مقایسه میزان تاکسول تولیدی (با HPLC) در این محیط با محیط فاقد آنتی اکسیدان (ویتامین C) نشان داد که میزان تاکسول در کالوس های محیط واجد ویتامین C برابر 2.45 میلی گرم در کیلوگرم بود در حالی که در کالوس های قهوه ای شده (محیط بدون ویتامین C)، کمتر و غیر قابل اندازه گیری بود.