تربیت اسلامی
سال:1390 | دوره:6 | شماره:12 |تعداد مقالات:9

چکیده فارسی: این مقاله با ارائه تصویری از افکار بلند امام خمینی (ره) و فلسفه حرکت بزرگ تربیتی او درصدد پی بردن به راز نفوذ عمیق کلامش در جان و روح مخاطبان اوست، تا دریچه ای نو به حوزه گفتمان های تربیتی گشوده و بدین وسیله مواریث تربیتی امام (ره) را بیش از پیش به خدمت اهداف خطیر مسوولان امر تعلیم و تربیت درآورد. در این پژوهش که به روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است، به بررسی مختصات و ویژگی های پیام های مکتوب به جا مانده از امام خمینی (ره) که مخاطبان آنها ملت ایران بوده، پرداخته شده است. بررسی های انجام شده در این پژوهش حاکی از آن است که در کنار ویژگی های منحصر به فردی چون تواضع در برابر مخاطبان، عشق به مخاطبان، اعتماد به مخاطبان، احترام به مخاطبان، استفاده از مفاهیم مورد پذیرش همه، مستند بودن پیام، سادگی و صراحت پیام، درون مایه همه پیام های امام (ره) نشان از سیلانی آگاهانه و عرفانی بین دو مفهوم «همه» و «هیچ» بوده است. او در عین حال که خود را در برابر «همه» ‐ خدا و مردم ‐ در شمار نمی آورد، در سطحی دیگر «همه» ‐ جهان و هرچه در او هست ‐ را در برابر خدا «هیچ» می داند. حرکت از «هیچ» به سوی «همه چیز» حرکتی است که او به سوی خدا آغاز می کند و دیگران را هم بدان فرا می خواند. چکیده عربی:یعرض هذا البحث صورة عن الأفکار السامیة لسماحة الإمام الخمینی (ره)، والفلسفة الکامنة وراء حرکته التربویة الکبری، و یحاول استکناه السر فی النفوذ العمیق لکلامه فی نفوس المتلقین، لکی تنفتح من خلال ذلک نافذة جدیدة نحو حقل الخطاب التربوی. و بهذا یمکن عن هذا الطریق توظیف التراث التربوی لسماحة الإمام الخمینی، لخدمة الأهداف الکبری الذی یضطلع بها مسئولو حقل التعلیم والتربیه. یتناول هذا البحث الذی انجز بطریقة تحلیل المحتوی الکیفی، دراسة خصوصیات و میزات النداءات التی وجهها الإمام الخمینی لأبناء الشعب الایرانی. و قد أظهرت التحقیقات التی اجریت فی هذا البحث انه إلی جانب السجایا الفذة التی کان یتصف بها سماحته مثل التواضع أمام المتلقین، و محبته لهم، وثقته بهم، و احترامه لهم، کان هناک اسلوب استعمال المفاهیم المقبولة لدی الجمیع، و رصانة النداءات و وثاقتها، و بساطة الکلام و صراحته، مع عمق المغزی، مما یکشف عن وجود تیار واع و عرفانی بین مفهومی «کل شیء» أو «لا شیء». و فی الوقت الذی لا یعتبر ذاته شیئا فی مقابل «کل شیء» - الله والشعب ‐ نراه علی صعید آخر یعتبر کل شیء ‐ العالم و ما فیه ‐ «لا یساوی شیئا» أمام الله. ان التحرک من «لا شیء» إلی «کل شیء» تحرک ینطلق به نحو الله، و یدعو الآخرین إلیه أیضا.

چکیده فارسی: ارائه الگوی نظری تربیت اسلامی، روشی است که در طی آن نظریه پردازان تربیت اسلامی به شیوه ای سامان مند در باب تعلیم و تربیت دینی نظریه پردازی نموده اند. در واقع سامان مندی، حد ممیزه آن از سایر رویکردها و دیدگاه ها در خصوص تربیت اسلامی است. در این نگاه نظام تربیت اسلامی مجموعه ای از اجزا و روابط میان آنهاست که توسط ویژگی های معین به هم وابسته یا مرتبط می شوند. از این رو آنچه این پژوهش در پی آن است توصیف الگوهای نظری تربیت اسلامی است. بنابراین در پژوهش حاضر مساله اصلی پژوهش، بررسی الگوهای نظری تربیت اسلامی ارائه شده توسط صاحب نظران است. به عبارت دقیق تر اینکه صاحب نظران تربیت اسلامی را به چه معنایی به کار برده اند؟ در ارائه الگوی تربیتی از چه منابعی بهره گرفته اند؟ در استفاده از منابع از چه روش هایی (توصیفی، توصیفی ‐ استنباطی و استنباطی) بهره گرفته اند؟ برای بررسی سوالات بالا، پژوهشگران از روش تحلیل محتوا استفاده نموده ا ند. نتایج به دست آمده، پنج الگوی نظری در دیدگاه صاحب نظران تربیت اسلامی را نشان می دهد. رویکرد اول که بیشتر صاحب نظران تاریخی را دربر می گیرد مبتنی بر دیدگاه انسان شناسی است. رویکرد دوم، رویکرد نظام گرا به تربیت اسلامی است. رویکرد سوم، رویکرد مساله محور، رویکرد چهارم، رویکرد تحلیل مفهومی و در پایان رویکرد پنجم، رویکرد تحلیل فلسفی است. چکیده عربی:ان إبراز الاسوة (أو القدوة) النظریة فی التربیة الإسلامیة اسلوب یتناول فیه المنظرون فی التربیة و بطریقة منهجیة، طرح نظریة فی مجال التعلیم والتربیة الدینیه. و فی الواقع ان الحالة المنهجیة تعد بمثابة الحد الفاصل الذی یمیزه عن سائر التوجهات والرؤی فی خصوص التربیة الإسلامیه. فی ضوء هذه الرؤیة یعد نظام التربیة الإسلامیة بمثابة مجموعة من الأجزاء والمکونات بالاضافة إلی العلاقات والوشائج التی تربطها فی ما بینها وفقا لخصائص معینه. و انطلاقا من ذلک فان ما یرمی إلیه هذا البحث هو إعطاء وصف للاسوة النظریة فی التربیة الإسلامیه. و علی هذا الأساس فان القضیة الاساسیة التی یتناولها هذا البحث هی تسلیط الضوء علی النماذج النظریة التی یطرحها أصحاب النظر فی التربیة الإسلامیه. و بعبارة أدق بأی معنی یأخذ أصحاب النظر مسئلة التربیة الإسلامیة؟ و ما المصادر التی اعتمدوها فی طرحهم للنموذج التربوی؟ و ما الأسالیب التی أتبعوها فی الاستفادة من تلک الأسالیب (وصفیة، أو وصفیة ‐ استنباطیة، أو استنباطیة)؟اتبع الباحثون اسلوب تحلیل المحتوی لتقصی الأسئلة المعروضة آنفا. و تقدم النتائج المستخلصة خمسة نماذج یطرحها اصحاب النظر فی حقل التربیة الإسلامیه. الاتجاه الأول الذی یشمل معظم أصحاب النظر علی امتداد التاریخ الإسلامی، یقوم علی مبدأ معرفة الإنسان. والاتجاه الثانی هو نظام التوجه صوب النظم فی التربیة الإسلامیة، والاتجاه الثالث هو نظام القضیة المحوریة، والاتجاه الرابع هو اتجاه التحلیل المفهومی. و أخیرا الاتجاه الخامس و هو اتجاه التحلیل الفلسفی.

چکیده فارسی: مساله پژوهش حاضر این است که از طریق مصاحبه با صاحب نظران علوم تربیتی، روان شناسی، علوم دینی، ادبیات کودک و مربیان پیش دبستانی آسیب های تربیت دینی کودکان پیش دبستانی را شناسایی نماید. پرسش های تحقیق عبارت اند از: آسیب های تربیت دینی کودکان در مقطع پیش دبستانی کدام است؟ راه حل های مناسب برای درمان این آسیب ها چیست؟ و چه تفاوت ها و شباهت هایی میان نظرات مصاحبه شوندگان حوزه های مختلف وجود دارد؟ مطالعه حاضر از جمله تحقیقات کیفی است. در این مطالعه از مصاحبه نیمه باز و روش نمونه گیری هدفمند برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. تعداد مصاحبه شوندگان 18 نفر است که 8 نفر متخصص علوم تربیتی و روان شناسی، 4 نفر علوم دینی، 2 نفر ادبیات کودک و 4 نفر مربی پیش دبستانی هستند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای عرفی یا رابطه ای بهره گرفته شد، به این صورت که نتایج از درون داده ها به دست آمده اند. عمده ترین آسیب های شناسایی شده در این مطالعه عبارت اند از: عدم توجه به اصل دین یابی، عدم توجه به تجارب دینی فردی، در نظر نگرفتن اصل فطرت، عدم دین محوری در برنامه تعلیم و تربیت، عدم رعایت آزادی در تعلیم و تربیت به ویژه تربیت دینی، رعایت نکردن میانه روی و سرانجام عدم به کارگیری تخیل و استفاده از زبان هنر. چکیده عربی:المسئلة التی یرمی هذا التحقیق إلی التوصل إلیها هی التعرف علی مواطن الضعف فی التربیة الدینیة لأطفال المدارس التمهیدی، من خلال إجراء لقاءات مع أصحاب النظر فی العلوم التربویة، و علماء النفس، و أصحاب الاختصاص فی العلوم الدینیة، و أدبیات الأطفال، و معلمی المدارس التمهیدیه. الاسئلة التی یثیرها هذا التحقیق هی عبارة عن: ما هی نقاط الضعف فی التربیة الدینیة للأطفال فی مرحلة التمهیدی استنادا إلی آرا من اجریت معهم اللقاءات؟ ما هی الحلول المناسبة لمعالجة هذه نقاط الضعف التی توصل إلیها هذا التحقیق استنادا إلی آراء من اجریت معهم اللقاءات؟ والسؤال الفرعی عبارة عن: ما هی أوجه الشبه، و ما هی أوجه الاختلاف بین آراء من اجریت معهم اللقاءات فی مجالات العلوم التربویة، و علم النفس، والعلوم الدینیة، و أدبیات الأطفال، و معلمی مرحلة التمهیدی؟ یعد هذا التحقیق من جملة التحقیقات الکیفیه. والاسلوب الذی اتبع فی إجراء هذا التحقیق هو اسلوب اللقاءات نصف المفتوحة لجمع المعلومات اللازمه. و کان عدد من اجریت معهم اللقاءات 18 شخصا، 8 منهم من المختصین فی العلوم التربویة و علم النفس، و 4 منهم من المختصین فی العلوم الدینیة، و 2 من المختصین فی أدبیات الأطفال، و 4 أشخاص من معلمی المرحلة التمهیدیه. تجدر الاشارة إلی اننا قد اتبعنا طریقة اختیار العینات المقصودة، فی ضوء ما یتطلبه الهدف من هذا التحقیق. کما أتبعت طریقة تحلیل المحتوی العرفی أو الوشائجی بمعنی ان النتائج قد انبثقت من بین ثنایا المعطیات. و أهم نقاط الضعف التی توصل إلیها هذا التحقیق فی هذا المجال هی: عدم الاهتمام بمبدأ کشف الدین والترکیز علی طریقة القاء الدین، و عدم الاهتمام بالتجارب الدینیة الفردیة، عدم أخذ مبدأ الفطرة بنظر الاعتبار، عدم وضع الدین کمسئلة مرکزیة فی برنامج التعلیم والتربیة، عدم رعایة مبدأ الحریة فی التعلیم والتربیة و خاصة من النوع الدینی، عدم رعایة الاعتدال، و أخیرا عدم توظیف قوة الخیال ولا الاستفادة من لغة الفن.

چکیده فارسی: برای انتقال هر مفهوم ارزشی مثل ایثار و شهادت، رویکردهای متفاوتی متصور است. اما معیار درستی یک رویکرد را بایستی در خارج از آن جستجو کرد و آن چارچوبی است که آن مفهوم، در آن طرح می شود. پژوهش حاضر، تلاش می کند تا متناسب با مستندات اعتقادی، سند ملی آموزش و پژوهش های روان شناختی، ضمن ارائه تبیینی از راهبرد آموزش دین به شیوه انتقال فرهنگ ایثار و شهادت بپردازد. بر اساس این دیدگاه، رسیدن به مفاهیم عالی تر دینی مثل ایثار و شهادت در گرو طی فرایند اصولی مراحل پردازش، پذیرش و پرورش دین است. در مرحله پردازش، مفاهیم مبنایی دین آموزش داده می شود و تاکید بر فهم و درک یادگیرنده است. در مرحله پذیرش، فرد به صورت انتخابی و اختیاری در معرض پذیرش پیام کلی (مبانی، ضرورت، اهمیت و اهداف) دین قرار می گیرد. در مرحله بعد، نظام آموزشی ضرورت پرورش دستورات الهی در درون فرد (خودسازی) و سپس اقامه دین در سطح جامعه (جهاد) را برای یادگیرنده تبیین می نماید. بر این اساس، به میزانی که نظام آموزشی موفق می شود تا فرد را در طی مراحل یاد شده هدایت نماید، مفاهیم عالی تر دینی (مثل ایثار، شهادت یا انتظار) گسترش خواهد یافت. چکیده عربی:هناک مناهج لنقل المفاهیم القیمیة مثل قیم الایثار والشهادة، غیر ان المعیار فی صواب أی منهج ینبغی ان یبحث خارج هذا المجال، و ینحصر فی الاطار الذی یطرح فیه ذلک المفهوم. یحاول هذا البحث و بما یتناسب مع المستندات الاعتقادیة، عرض الوثیقة الوطنیة للتعلیم والبحوث النفسیه. و من خلال عرض تفسیری عن استراتیجیة تعلیم الدین، تناول اسلوب نقل ثقافة الایثار والشهاده. و علی اساس هذه الرؤیة فان بلوغ مفاهیم دینیة علیا مثل مفاهیم الایثار والشهادة، یتوقف علی اتباع العملیة الاصولیة لمراحل التعامل مع الدین و قبوله و تنمیته. فی مرحلة التعامل تدرس المفاهیم الأساسیة للدین مع الترکیز علی فهم المتعلم و إدراکه. و فی مرحلة القبول، یوضع الشخص بشکل إرادی و اختیاری فی معرض القبول (التلقی) الکلی للرسالة (الأسس، الضروریة، والأهمیة، والأهداف). و فی المرحلة التالیة یطبق النظام التعلیمی فی ضرورة غرس و تنمیة التعالیم والأحکام الإلهیة فی روح الشخص (بناء الذات). ثم بعد ذلک یبین للمتعلم إقامة الدین علی صعید المجتمع (الجهاد). و علی هذا الأساس، بالمدی الذی ینجح فیه النظام التعلیمی لتوجیه الفرد إلی اجتیاز المراحل المذکورة، تنتشر مفاهیم دینیة أسمی مثل (الایثار، والشهادة أو الانتظار).

چکیده فارسی: فقه الاخلاق و فقه التربیه رویکردی میان رشته ای است که در آن گزاره های فقهی نگاه اخلاقی تربیتی بررسی می شود و علاوه بر اینکه حکم فقهی مساله تربیتی بیان می شود، برای احکام فقهی تحلیل های اخلاقی تربیتی ارائه می گردد و تعامل و ارتباط فقه و اخلاق و تربیت در عرصه های گوناگون نشان داده می شود و با استفاده از احکام فقهی اخلاقی، نظام سازی اخلاقی به وجود می آید. فیض کاشانی دانشور برجسته جهان اسلام به دلیل جامعیت علمی و برخورداری از علوم متعدد و متنوع در زمینه های گوناگون، علاوه بر اینکه در ساحت اخلاق و تربیت نظریه پردازی کرد و آرای سترگ خود را در آثاری چون «المحجه البیضا»، «الحقایق فی محاسن الاخلاق» و «زاد السالک» ارائه کرده است، به نوپردازی نیز دست یازید و در ساحت فقه به پژوهش اخلاقی تربیتی پرداخت و از زاویه اخلاق و تربیت، پاره ای از احکام فقهی را بررسی کرد. در این زمینه کتاب «النخبه فی الحکمه العملیه والاحکام الشریعه» را نگاشت. این پژوهش ضمن معرفی این اثر سودمند و ماندگار، نگاه اخلاقی تربیتی فیض را به پاره ای از احکام فقهی بیان می کند و پیوند فقه و اخلاق را در زمینه های مختلف نشان می دهد. چکیده عربی:فقه الاخلاق و فقه التربیة من الاتجاهات المشترکة التی تبحث فیها القضایا الفقهیة من زاویة أخلاقیة و تربویه. و بالاضافة إلی بیان الحکم الفقهی للمسئلة التربویة، تطرح للاحکام الفقهیة تحلیلات أخلاقیة و تربویة، و یکشف من خلال ذلک عن طبیقة التعاطی والعلاقة بین الفقه والأخلاق والتربیة فی شتی المیادین. و من خلال الاستفادة من الأحکام الفقهیة الأخلاقیة، ینبثق منهج للنظام الأخلاقی. کان الفیض الکاشانی من العلماء البارزین فی العالم الإسلامی. و بالاضافة إلی ما یتصف به من إحاطة علمیة و اتقان لعلوم متعددة و متنوعة فی مجالات شتی، فقد طرح نظریات فی حقل الأخلاق والتربیة، و دون آراءه الفذة فی کتب و مؤلفات مثل: «المحجة البیضاء»، «الحقائق فی محاسن الأخلاق» و «زاد السالک». و کان له باع طویل فی الابداع والتجدید حیث طرح مباحث أخلاقیة و تربویة فی مجال الفقه، و بحث قسما من الأحکام الفقهیة من زاویة الأخلاق والتربیة، و دون فی هذا المجال کتابا تحت عنوان: «النخبة فی الحکمة العملیة والأحکام الشرعیة». تقدم مقالتنا هذه عرضا لهذا الکتاب القیم والأثر الخالد، کما انها تعکس النظرة الأخلاقیة والتربویة التی کان الفیض الکاشانی ینظر بها إلی قسم من الأحکام الفقهیة. و تبین طبیعة الترابط بین الفقه والأخلاق فی شتی المیادین.

چکیده فارسی:عقل، عاطفه و عمل سه عنصر اساسی تربیت اخلاقی هستند. درباره تاثیر و برتری عقل و عاطفه در تربیت اخلاقی، بحث های فراوانی شده است. این مقاله قصد ندارد به بررسی این نکته بپردازد که آیا بین این دو ثنویت است یا وحدت، چرا که امروزه دیگر از ثنویت هایی که شاید قرن ها به طول انجامیده است دیگر خبری نیست. آنچه که در این پژوهش مطرح می شود جایگاه و نقش عقل و عاطفه در تربیت اخلاقی با توجه به زمان است. بررسی ها نشان می دهد که از منظر زمان عواطف در دوران اولیه کودکی عواطف زودتر از امور عقلانی و انتزاعی حضور و ظهور پیدا می کنند. بر این اساس تربیت اخلاقی باید از احساسات شروع شود و بهترین زمان دوران کودکی است، چون دنیای کودکی دنیای مملو از عواطف و احساسات است. از این رو تربیت اخلاقی صحیح، در گرو اهتمام و توجه به هر دو ب‍عد عقل و عاطفه با توجه به عنصر زمان است. چکیده عربی:العقل، والعاطفة، والعمل، ثلاثة عناصر أساسیة فی التربیة الأخلاقیه. هناک بحوث کثیرة حول تأثیر العقل والعاطفة فی التربیة الأخلاقیه. و هذه المقالة لا ترمی إلی إثبات أو نفی وحدة أو ازدواجیة هذین الجانبین، و ذلک لأن موضوع الأزدواجیة الذی استمر علی مدی قرون متمادیة لم یعد له الیوم أی وجود. یتناول هذا البحث مکانة و دور العقل فی التربیة الأخلاقیة فی ضوء الظروف الزمانیه. تظهر البحوث انه من الجانب الزمانی، ان العواطف فی المراحل الأولی من الطفولة تظهر أسرع من الجوانب التعقلیة والانتزاعیه. و علی هذا الأساس ینبغی أن تبدأ التربیة الأخلاقیة من المشاعر. والزمان الأفضل لها مرحلة الطفوله، و ذلک لأن عالم الطفولة زاخر بالمشاعر والعواطف. و انطلاقا من ذلک فان التربیة الأخلاقیة الصحیحة رهینة بالاهتمام بکلا الجانبین العقلی والعاطفی، مع أخذ عنصر الزمان بنظر الاعتبار.

چکیده فارسی:این پژوهش به بررسی رابطه بین نگرش مذهبی و رضایت از زندگی می پردازد. برای انجام این پژوهش 400 دانشجو از بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به صورت تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. در این تحقیق از پرسشنامه معبد و مقیاس رضایت از زندگی استفاده شد. تحلیل داده های به دست آمده نشان داد که رضایت از زندگی با هر سه بعد نگرش دینی (انجام واجبات، انجام مستحبات و دخالت دادن دین در انتخاب ها و تصمیم ها) همبستگی مثبت معناداری دارد. تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان داد که ابعاد نگرش مذهبی به صورت معناداری توان پیش بینی تغییرات رضایت زندگی را دارند. بررسی بیشتر داده ها نشان داد که از میان سه بعد نگرش مذهبی، دو بعد انجام واجبات و دخالت دادن دین در تصمیم گیری ها و انتخاب ها، با اطمینان 99 درصد، می توانند تغییرات رضایت از زندگی را پیش بینی کنند. نتایج این مطالعه بازگو کننده این مطلب است که علاوه بر انجام واجبات، که بیشتر بعد فردی دین اسلام است، دخالت دادن دین در تصمیم ها و انتخاب ها که بیشتر بعدی اجتماعی است، رضایت از زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد. چکیده عربی:یتناول هذا التحقیق بحث العلاقة بین النظرة الدینیة والسعاده. و لإجراء هذا التحقیق وقع الاختیار علی 400 طالب من بین طلبة الجامعة الإسلامیة المفتوحة فرع تبریز، بالطریقة العشوائیة العنقودیة علی عدة مراحل. فی هذا التحقیق استخدمت استمارة استبیان «معبد»، و مقیاس السعاده. و قد ظهر من خلال تحلیل المعطیات التی تم الحصول علیها، وجود ترابط إیجابی ذی معنی بین السعادة و کل واحدة من الجوانب الدینیة الثلاثة، و هی: (إداء الواجبات، و إداء المستحبات، و إدخال الدین فی شؤون الحیاة و ما یتخذ من قرارات). و قد أظهر تحلیل الارتداد المتعدد المتغیرات ان جوانب النظرة الدینیة، قادرة و بشکل ذی معنی علی التکهن بمتغیرات السعادة فی الحیاة. و قد أظهر المزید من تحلیل المعطیات ان هناک من بین الجوانب الثلاثة للنظرة الدینیة، یمکن أن یتنبأ جانبا إداء الواجبات و إدخال الدین فی شؤون الحیاة و ما یتخذ من قرارات، بما یحصل من تغییرات فی مستوی السعاده، بما یصل إلی درجة 99 من الوثوق. و تنم نتائج هذه الدراسة عن انه إضافة إلی إداء الواجبات، و هو أکثر ما یطغی علی الجانب الفردی من الدین الإسلامی، فان إدخال الدین فی قرارات الحیاة و هو أکثر ما یطبع الجانب الاجتماعی، یؤثر فی مستوی السعاده.

چکیده فارسی:این مقاله با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی، به تبیین رویکرد پوپر در تعلیم و تربیت و به ویژه، فرایند یادگیری می پردازد. بررسی آرای پوپر بیانگر آن است که اندیشه های وی طیف گسترده ای از موضوعاتی چون فلسفه علم، معرفت شناسی، فلسفه اولی، علوم، ریاضیات، هنر و ... را دربر می گیرد. اعتقاد پوپر به عقل و التزام وی به عقلانیت و تکریم انسان و توجه به مساله سعادت و رضایت، همچنین دیدگاهش در معرفت شناسی، مبنی بر بررسی و اصلاح خطاها به مدد عقل و شواهد تجربی که خردگرایی انتقادی نام گرفته، دلالت هایی برای حوزه تعلیم و تربیت دارد. از دید پوپر، تکرار در اکتشاف و یادگیری نقشی ندارد. وی از تعلیم و تربیت تقلیدی انتقاد می کند و تعلیم تربیت خلاقانه و فعالانه را می پذیرد. دیدگاه پوپر در معرفت شناسی، یادگیری مساله محور و یادگیری دموکراتیک دانش آموز را در کلاس به دنبال دارد. چکیده عربی:تأخذ هذه المقالة الاسلوب التحلیلی والوصفی لتبیین منهج پوپر فی التعلیم والتربیة و خاصة فی عملیة التعلم. یتضح من خلال دراسة آراء پوپر ان أفکاره تشمل طیفا واسعا من المواضیع مثل فلسفة العلم، و نظریة المعرفة، والفلسفة الأولیة، والعلوم والریاضیات، والفن، و ما شابه ذلک. ان اعتقاد پوپر بأهمیة العقل و التزامه بالتعقلانیة و تکریم الإنسان والاهتمام بقضیة السعادة، و کذلک آراؤه فی نظریة المعرفة، التی تقوم علی تقصی الاخطاء و تصحیحها عن طریق الاستعانة بالعقل والشواهد التجریبیة التی اتخذت تسمیة النزعة العقلیة النقدیة، تحمل دلالات لمجال التعلیم والتربیه. من وجهة نظر پوپر، التکرار له دوره فی الاکتشاف والتعلم. و هو ینتقد الاسلوب التقلیدی فی التعلیم والتربیة، و یری ان هذه العملیة تستلزم الخلاقیة والفاعلیه. و رأی پوپر فی نظریة المعرفة هی التعلم استنادا إلی محور معین، ثم یتبعها التعلم الحر للتلامیذ فی الصف الدراسی.