روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)
سال:1391 | دوره:9 | شماره:34 |تعداد مقالات:16

این مطالعه ویژگی های مختص به فرهنگ ارزش های ایرانیان را شناسایی و خاستگاه های الگوی ارزشی خاص آن را بر حسب تاثیرهای علی شرایط اجتماعی - سیاسی تبیین می کند. در سه مطالعه مجزا، سه گروه سنی (15-17 سال، 1532 نفر؛ 18-26 سال، 600 نفر؛ 24-62 سال، 821 نفر) با «زمینه یاب ارزشی شوارتز» (شوارتز، 1992) و نسخه 40 ماده ای «پرسشنامه تشبیهی ارزش» (شوارتز و دیگران، 2001) ارزیابی شدند، و از خلال «تحلیل های جداگانه کوچکترین فضا» در باب روابط ساختار ارزشی برای هر نمونه و مقایسه آن با الگوی اصلی (ارزش های بنیادی انسانی؛ شوارتز، 1992، 1994) تفاوت های بین فرهنگی محتمل بازنمایی شد. آن چنان که انتظار می رفت مواردی از انحراف از الگوی نظری مشاهده شد که بیانگر تاثیر ایدئولوژی اسلامی انقلابی در عرصه اجتماعی - سیاسی است: (1) رابطه پویشی ابعاد مرتبه بالاتر «تعالی خود» و «گسترش خود» در هر سه نمونه نقض شد، (2) همچون نمونه های اروپای شرقی، در بعد «تعالی خود» کانونی از ارزش های اجتماعی - سیاسی شکل گرفت، (3) ارزش «معتدل» از مجموعه ارزش های سنت و مذهب بیرون رانده شد، و (4) در تاثیرهای افتراقی جو سیاسی - اجتماعی بر ارزش های نسل های جوان تر نسبت به بزرگسالان، نکته شایان توجه اینکه نوجوانان از کنش ارزش های تعالی جویی در دو سطح روابط نزدیک (خیرخواهی) و گسترده (جهان شمولی نگری) به ادراکی متجانس و پیوسته نائل نمی گردند.

هدف پژوهش حاضر آزمون یک مدل نظری رابطه غیرمستقیم بین پیوند مادری و آسیب پذیری مرتبط با خوردن از طریق دو متغیر میانجی ناگویی خلقی و باورهای اختلال خوردن بود. نمونه ای مشتمل بر 525 دانش آموز دبیرستانی و پیش دانشگاهی (215 دختر، 210 پسر) از شهرستان های مرکزی استان مازندران به شیوه خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. شرکت کنندگان سیاهه اختلال خوردن (گارنر و دیگران، 1987)، مقیاس ناگویی خلقی (بگبی و دیگران، 1994)، پرسشنامه باور اختلال خوردن (کوپر و دیگران، 1997)، و ابزار پیوند مادری (پارکر و دیگران، 1979) را تکمیل کردند. نتایج مدل یابی معادلات ساختاری نشان دادند که پیوند مادری از طریق ناگویی خلقی با نشانه های آسیب پذیری مرتبط با خوردن رابطه غیرمستقیم منفی معنادار دارد. با این حال، رابطه پیوند مادری با آسیب پذیری مرتبط با خوردن از طریق متغیر میانجی باورهای اختلال خوردن معنادار نبود. بر مبنای یافته های پژوهش حاضر، تحکیم پیوند مادری می تواند در پیشگیری اختلال خوردن نوجوانان نقش مهمی داشته باشد.

مطالعه حاضر با هدف آزمون اثرات تعدیل کننده گروه های فرهنگی و جنسی در رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک شده و تنیدگی تحصیلی در بین دانشجویان دختر و پسر ایرانی و سوئدی انجام شد. 212 دانشجو (112 ایرانی: 34 پسر، 78 دختر؛ 100 سوئدی: 29 پسر، 71 دختر) به مقیاس چندبعدی حمایت اجتماعی ادراک شده (زیمت، دالم، زیمت و فارلی، 1988) و پرسشنامه تنیدگی تحصیلی (زاژاکووا، لینچ و اسپنشاد، 2005) پاسخ دادند. نتایج تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی نشان دادند: 1) در دانشجویان ایرانی رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک شده و تنیدگی تحصیلی منفی و معنادار اما در دانشجویان سوئدی منفی و غیرمعنادار است، و 2) در دانشجویان ایرانی و سوئدی رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک شده و تنیدگی تحصیلی در دو جنس منفی و غیرمعنادار است. در مجموع، نتایج مطالعه حاضر در پیش بینی تجارب تحصیلی تنیدگی زا در دانشجویان بر عدم تشابه ویژگی های کنشی مفهوم حمایت اجتماعی در دو فرهنگ و در مقابل، بر تشابه ویژگی های کنشی حمایت اجتماعی ادراک شده در دو جنس تاکید کرد.

هدف این تحقیق تعیین رابطه کمال گرایی و فرسودگی در ورزشکاران نخبه معلول جسمانی - حرکتی بود. 118 نفر (با میانگین سنی 24.83±5.74 سال، سابقه ورزشی 12.43±6.53 سال و سابقه رقابتی 8.39±4.40 سال) از ورزشکاران حاضر در بازی های آسیایی گوانجو در سال 2010، به صورت داوطلبانه مقیاس کمال گرایی مثبت و منفی (هاس و پراپاوسیس، 2004) و پرسشنامه فرسودگی ورزشکار (رادک و اسمیت، 2001) را تکمیل کردند. ضرایب همبستگی پیرسون نشان دادند که (1) کمال گرایی مثبت، روابط منفی معنادار با کاهش احساس پیشرفت، خستگی جسمانی / هیجانی، احساس بی ارزشی و سطح کلی فرسودگی دارد، و (2) رابطه کمال گرایی منفی فقط با بعد کاهش احساس پیشرفت، معنادار بود. نتایج تحلیل رگرسیون نشان دادند که تنها کمال گرایی مثبت پیش بینی کننده معنادار سطح کلی فرسودگی است. بر اساس یافته ها، وجود گرایش های کمال گرایی مثبت در پیشگیری از اثرات مخرب فرسودگی در ورزشکاران معلول جسمانی - حرکتی موثر است.

هدف این مطالعه، آزمون ساختار عاملی و همسانی درونی زیرمقیاس 12 ماده ای هویت از سیاهه مراحل روانی اجتماعی اریکسون (روزنتال، گورنی و مور، 1981) بود. نمونه پژوهش را 594 دانش آموز 12 تا 13 ساله (297 دختر، 297 پسر) تشکیل داد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی دو عامل را شناسایی کرد که 39.93 درصد واریانس را تبیین می کردند: انسجام هویت (24.66 درصد) و سردرگمی هویت (15.27 درصد). همسانی درونی عوامل انسجام هویت و سردرگمی هویت به ترتیب 0.694 و 0.632 بود. نتایج تحلیل عامل تاییدی نشان دادند که مدل دو عاملی نسبت به مدل تک عاملی برازش بهتری با داده ها دارد.

هدف پژوهش حاضر مقایسه ویژگی های شخصیتی دانشجویان سوء مصرف کننده و وابسته به مواد مخدر با دانشجویان غیرمصرف کننده در دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین بود. 370 دانشجو (172 پسر، 198 دختر) به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از پنج دانشکده انتخاب شدند. شرکت کنندگان پرسشنامه سنجش سریع سوء مصرف مواد مخدر (طارمیان، 1387) و فرم کوتاه سیاهه پنج عاملی نئو (کاستا و مک کرا، 1992) را تکمیل کردند. بر اساس پرسشنامه سنجش سریع سوء مصرف مواد مخدر، دانشجویان به چهار گروه غیرمصرف کننده (205 نفر)، سوء مصرف کنندگان فعلی (77 نفر) سوء مصرف کنندگان سابق (31 نفر) و وابسته به مواد (33 نفر) تقسیم شدند. نتایج تحلیل واریانس یک راهه نشان داد که بین گروه ها در وظیفه شناسی، مقبولیت و آزرده گرایی تفاوت معنادار وجود دارد. دانشجویان غیرمصرف کننده باوجدان تر و مقبول تر از دانشجویان سوء مصرف کننده فعلی و وابسته به مواد بودند، و در مقایسه با دانشجویان وابسته به مواد مخدر در عامل روان آزردگی گرایی نمره پایین تری داشتند. همچنین، تفاوت معناداری بین سوء مصرف کنندگان سابق و سه گروه دیگر در پنج عامل وجود نداشت. در مجموع، یافته ها نشان می دهند که رگه های شخصیت یکی از عوامل تعیین کننده در گرایش دانشجویان به سوء مصرف و وابستگی به مواد هستند.

این مطالعه به منظور تعیین اثربخشی خاطره پردازی ساختارمند گروهی بر ارتقای کیفیت زندگی و شادکامی سالمندان شهرستان همدان انجام شد. طرح مطالعه از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه، و روش آماری آن تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر دوگانه بود. 24 سالمند (10 زن، 14 مرد) با دامنه سنی 60 تا 82 سال (میانگین= 70.79، انحراف استاندارد= 7.83) به طور مساوی در دو گروه آزمایشی و گواه قرار گرفتند. سالمندانی که در گروه آزمایشی قرار داشتند به مدت 12 جلسه هفتگی تحت خاطره پردازی ساختارمند قرار گرفتند. به منظور ثبت سیر تغییرات نمره ها از شرکت کنندگان خواسته شد تا فرم کوتاه پرسشنامه کیفیت زندگی (وار و شربورن، 1992) و پرسشنامه افسردگی - شادکامی (مک گریل و جوزف، 1993) را در مرحله پیش آزمون، جلسه سوم، جلسه ششم، جلسه نهم، جلسه دوازدهم و یک ماه بعد از پایان مداخله تکمیل کنند. نتایج نشان دادند که خاطره پردازی ساختارمند گروهی اثر معناداری بر نمره کیفیت زندگی سالمندان نداشته است. با این حال، نمره شادکامی سالمندان را به طور معناداری افزایش داد و چنین دستاوردی در پیگیری یک ماهه حفظ شد. بر اساس یافته های این پژوهش، بر ضرورت کاربرد خاطره پردازی ساختارمند گروهی به منظور ارتقای هیجان های مثبت در سالمندان تاکید شد.

هدف پژوهش حاضر، تعیین رابطه خودکارآمدی تحصیلی با خودناتوان سازی تحصیلی و تفاوت های بین دو جنس در این متغیرها بود. از طریق نمونه برداری تصادفی خوشه ای، 387 دانش آموز پایه چهارم دبیرستان های دولتی شهر تهران (199 دختر، 188 پسر) انتخاب شدند. شرکت کنندگان مقیاس خودناتوان سازی تحصیلی (میجلی و دیگران، 1996) و مقیاس خودکارآمدی تحصیلی (مکیلروی و بانتینگ، 2002) را تکمیل کردند. داده ها به وسیله آزمون های همبستگی،Z  فیشر و تحلیل واریانس چندمتغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که خودکارآمدی تحصیلی با خودناتوان سازی تحصیلی رابطه منفی معنادار دارد و جنس نمی تواند رابطه این دو متغیر را تعدیل کند. همچنین، نتایج نشان دادند که میزان خودکارآمدی تحصیلی دختران به طور معناداری بالاتر از پسران و میزان خودناتوان سازی تحصیلی پسران به طور معناداری بیشتر از دختران است. نتایج در قالب نظریه شناختی - اجتماعی و ویژگی های خاص بافت اجتماعی اثرگذار بر دانش آموزان پایه چهارم دبیرستان در ایران مورد بحث قرار گرفتند.