اپیدمیولوژی ایران
سال:1394 | دوره:11 | شماره:2 |تعداد مقالات:14

مقدمه و اهداف: مدیران برای برنامه ریزی، به یافته های پژوهش ها نیاز دارند. ایرادهای روش شناختی در برخی از پژوهش ها و کمبود منابع فارسی در این زمینه وجود دارند. هدف این پژوهش، ارایه نکته های روش شناختی در مطالعه سالمندان است.روش کار: مطالعه یک مرور روایتی است. طی جستجوی جامع در پایگاه های داده الکترونیک با واژگان کلیدی elderly، methodology و معادل های آن، منابع مرتبط شناسایی و پس از مرور، نکات مهم و پرکاربرد آن ارایه گردید.نتایج: محاسبه اندازه نمونه پس از اعمال احتمال شرکت، ریزش و مرگ، انتخاب نمونه متناسب از همه طبقه ها با توجه به تفاوت تظاهرات بیماری ها اهمیت دارد. همسان سازی برای مخدوش کننده های مهم، توجه به سوگرایی یادآوری و مصاحبه کوتاه محترمانه پس از موافقت آگاهانه سالمند یا نماینده او در منزل یا یک محیط آرام و دارای تسهیلات در نزدیک منزل نیز مهم است. درشت بودن کلمات، پرهیز از پرسشنامه ی طولانی و چک مجدد داده ها با فرد پروکسی یا پرونده، ثبت سن به صورت کمی، تطبیق میزان ها برحسب سن و جنس، ارزیابی وضعیت عملکردی و توجه به هزینه بالا در مطالعه های سالمندی ضروری است.نتیجه گیری: به کارگیری روش های اپیدمیولوژی با توجه به ویژگی های سالمندان، به ارتقای کیفیت اطلاعات کمک و طراحی و اجرای خوب این پژوهش ها، شواهد معتبری را در اختیار برنامه ریزان قرار خواهد داد.

مقدمه و اهداف: در ایران تصادف های رانندگی سالانه باعث وارد شدن خسارت های مالی و جانی بسیاری می شود. خسارت های فوتی مهم ترین بخش ناشی از تصادف ها است، که سنگین ترین هزینه ها را به لحاظ اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی به دنبال دارد. در این مطالعه وضع مرگ و میر دهه ی هشتاد خورشیدی به زبان آمار بیان شده است.روش کار: مطالعه ی حاضر یک بررسی 10 ساله روی داده های کشوری و استانی سال های 1380-89 است. این داده ها توسط گروه آمار سازمان پزشکی قانونی کشور جمع آوری شده است. داده های جمعیتی مورد نیاز نیز از اطلاعات مرکز آمار ایران به دست آمده است. آنالیز داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS نسخه 15 و Microsoft Office Excel نسخه 2007 انجام شد.نتایج: در دهه 80 سالیانه به طور متوسط، 34.6 نفر به ازای هر صد هزار نفر از جمعیت کشور در حوادث رانندگی کشته شده اند و بیش از 80 درصد قربانیان مرد بودند. بالاترین تعداد و میزان کشته و مصدوم در سال 1384 و کم ترین در سال 1380 رخ داده است. تعداد کشته ها در اثر سوانح رانندگی در این مدت روند کاهشی داشته، اما تعداد مصدومان افزایش یافته است. بیش ترین میزان کشته ها به استان های سمنان، قزوین و کرمان و کم ترین به استان های تهران، اردبیل و آذربایجان غربی تعلق داشته است.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد با این که طی 4 سال اخیر بازه مورد بررسی میزان مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی کاهش یافته است، اما هم چنان وضعیت مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی در ایران به علت هزینه های مستقیم و غیر مستقیم ناشی از این تلفات بحرانی است.

مقدمه و اهداف: با توجه به اهمیت روند فاکتورهای خطر در افراد دیابتی و غیر دیابتی، این مطالعه به بررسی روند 10 ساله فاکتورهای خطر در این دو گروه و مقایسه آن پرداخته است.روش کار: در این مطالعه از داده های مطالعه قند و لیپید تهران استفاده شد. بر اساس تعریف دیابت و معیارهای ورود و خروج، 1045 نفر دیابتی و 5136 نفر غیر دیابتی مورد آنالیز قرار گرفتند. برای بررسی روند از مدل معادلات برآوردی تعمیم یافته (Generalized Estimation Equation) استفاده گردید. در همه ی مدل ها سن به عنوان متغیر مخدوش کننده تعدیل شد. روند تغییرات در دیابتی ها و غیر دیابتی ها با بررسی اثر متقابل آن ها مقایسه گردید.نتایج: یک روند نزولی در تغییرات سطح کلسترول، تری گلیسیرید و LDL-C و non-HDL-C در هر دو گروه دیده شد، اما هنوز 60 درصد از افراد دیابتی تا انتهای مطالعه به سطح کنترلی HDL-C و LDL-C نرسیده اند. زنان دیابتی با گذشت زمان، سطح بالاتری از کنترل فشار خون را تجربه می کنند؛ البته با این وجود، هنوز هم حدود 60 درصد از مردان و زنان دیابتی در انتهای مطالعه فشار خون بالا دارند. روند چاقی عمومی و مرکزی در افراد غیر دیابتی روند فزاینده نشان داده است، اما در افراد دیابتی این روند تنها در چاقی مرکزی دیده شده است.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهند که در میان فاکتورهای خطر بیماری های قلبی- عروقی کلسترول خون مورد توجه بیش تری قرار گرفته است و این در حالی است که فاکتورهای خطر اصلی دیگر مانند فشار خون، شاخص توده بدنی مورد غفلت قرار گرفته اند.

مقدمه و اهداف: تروماهای خانگی از شایع ترین تروماها بوده و رتبه ی دوم را در انواع تروماها دارا هستند. مطالعه ای با هدف تعیین وضع مصدومان ناشی از حوادث خانگی مراجعه کننده به در مراکز درمانی شهر کاشان طی سال های 1389-91 انجام شد.روش کار: پژوهشی توصیفی- مقطعی، روی 1028 نفر از بیماران مراجعه کننده به اورژانس های مراکز درمانی شهر کاشان انجام شد. روش نمونه گیری به صورت مستمر بود. ابزار مورد استفاده پرسشنامه محقق ساخته و دارای دو بخش اطلاعات دموگرافیک و چک لیست بررسی تروماهای خانگی بود. اطلاعات مورد نظر توسط پرستار آموزش دیده و با مصاحبه ی مستقیم با بیمار و مراجعه به پرونده ی بستری به دست آمد. داده ها توسط نرم افزار SPSS نسخه 16.0 تجزیه و تحلیل شد.نتایج: الگوی مکانی رخداد حوادث نشان داد که به ترتیب هال (27.7 درصد)، آشپزخانه (20.3 درصد) و حیاط (18.4 درصد) رایج ترین محل های رخداد حادثه بوده اند. بی احتیاطی (80.8 درصد) شایع ترین عامل رخداد حوادث بود. بیش ترین حوادث به ترتیب در اثر سقوط از بلندی (27.90 درصد) و استفاده از ابزار برنده (25.08 درصد) ایجاد شده بودند. آسیب های ارتوپدیک و خونریزی دهنده به ترتیب با (50.2 درصد) و (34.70 درصد) شایع ترین تروماها بودند.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد که تروماهای خانگی اغلب به دنبال بی احتیاطی اتفاق می افتند؛ در نتیجه رخداد این گونه تروماها احتمالا با تمرکز در حین انجام کار قابل پیش بینی و پیش گیری هستند. برای کاهش میزان بروز تروماهای خانگی می توان مردم را در ارتباط با نکات ایمنی در چینش منازل، استفاده از وسایل مختلف و ایمن سازی محیط آموزش داد.

مقدمه و اهداف: در طی سال های اخیر از جمله روش های پیش بینی و تشخیص بیماری در عرصه پزشکی، به کارگیری روش های پشتیبان تصمیم با الگوریتم های تکاملی و ترکیبی است، که دارای توانمندی بالایی در مدل سازی مسائل پزشکی و مهندسی دارند. هدف این مقاله مقایسه ی چند سامانه پشتیبان تصمیم گیری و بررسی دقت این سامانه ها در پیش بینی بیماری دیابت است.روش کار: در مطالعه ی حاضر با استفاده روش ترکیب الگوریتم ژنتیک و لونبرگ-مارکوارت (Genetic Algorithm and Levenberg-Marquardt; GALM)، به تعیین و بهینه سازی اوزان های شبکه ی عصبی پرداخته شد، و برای بررسی اعتبارسنجی مدل ها، از روش های اعتبارسنجی سنتی و اعتبارسنجی kباره (K-Fold Cross Validation; K-Fold) استفاده گردید، و در نهایت مدل پیشنهادی (GALM) با مدل های رگرسیون لجستیک، الگوریتم ژنتیک از طریق نمودار سطح زیر منحنی (Receiver operating characteristic, (ROC)) و ماتریس در هم ریختگی (Confusion matrix) مقایسه گردید.نتایج: پس از انجام بررسی ها معلوم شد در بین مدل های مقایسه شده، مدل حاصل از الگوریتم GALM دارای حساسیت و ویژگی بالاتری نسبت به مدل های رگرسیون لجستیک و الگوریتم ژنتیک می باشند. هم چنین در بین مدل ها، مدل پیشنهادی (الگوریتم GALM) مدلی است که دارای حساسیت، ویژگی، ارزش اخباری منفی (Negative Predictive Value; NPV) (NPV)، ارزش اخباری مثبت (Positive Predictive Value; PPV) (PPV)، بالا و درست نمایی منفی (Negative Likelihood Ratio; NLR) (-LR) پایین و نزدیک به صفر می باشد، و می توان این مدل را به عنوان مدلی مناسب انتخاب کرد.نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد، مدل GALM با میزان های به ترتیب حساسیت، ویژگی، ارزش اخباری مثبت، ارزش اخباری منفی، سطح زیر منحنی 98.7، 90.01، 91.8، 98.3، 0.972، در مقایسه با مدل های GA و LR مدلی مناسب برای پیش بینی دیابت می باشد.

مقدمه و اهداف: مطالعه های محدودی در زمینه اپیدمیولوژی سنگ های ادراری در ایران انجام شده است. با این وجود الگوی مصرف مایعات در افراد سالم و افراد دارای سنگ های ادراری روشن نیست، این مطالعه سعی دارد رابطه ی بین مقدار مصرف انواع مایعات با سنگ های ادراری را نیز بررسی نماید.روش کار: در این مطالعه مورد- شاهدی، موردها بیماران مبتلا به سنگ ادراری بودند. شاهدها از بیماران بستری در سایر بخش های بیمارستان (به غیر از بخش های مراقبت های ویژه و دیالیز) انتخاب شدند. مشخصات دموگرافیک، قد، وزن و مقدار مصرف انواع مایعات از دو گروه پرسیده شد. رابطه بین متغیرها با استفاده از رگرسیون لجستیک ساده و چندگانه بررسی شد.نتایج: تعداد 60 بیمار مبتلا به سنگ ادراری (گروه مورد) و 67 بیمار مبتلا به سایر بیماری ها (گروه شاهد) بررسی شدند. میانگین سن افراد مورد بررسی 44.6 با انحراف معیار 1.7 سال بود. میانگین مصرف چای، آب میوه طبیعی، ماءالشعیر و میانگین کلی مایعات در گروه مورد بیش تر از شاهد بود. در گروهی که سابقه ی سنگ ادراری نداشتند، فقط مصرف کلی مایعات (P=0.021) و آب میوه طبیعی (P=0.006) در گروه مورد بیش تر از شاهد بود. جنس مرد (OR=3.2)، افزایش نمایه ی توده بدنی (OR=1.2)، سابقه ی خانوادگی سنگ ادراری (OR=3.5) به عنوان عامل خطر برای ایجاد سنگ ادراری در مدل چندمتغیره معنی دار بودند؛ در حالی که مصرف شیر در این مدل به عنوان عامل محافظت کننده (OR=0.995) مطرح بود.نتیجه گیری: مصرف شیر به عنوان یک عامل محافظت کننده و جنس مرد، سابقه ی خانوادگی سنگ های ادراری و افزایش نمایه ی توده بدنی عامل خطر سنگ های ادرای هستند.

مقدمه و اهداف: مشخص کردن اثر هر بیماری روی سلامت جامعه یک موضوع مهم در اولویت بندی خدمات بهداشتی و تخصیص منابع می باشد. مطالعه حاضر قصد دارد اثر حذف بیماری های قلبی- عروقی، سرطان ها و بیماری های تنفسی را روی مقدار امید زندگی (LE) برآورد کند.روش کار: داده های مرگ از سازمان بهشت زهرا و داده های جمعیتی از مرکز آمار ایران تهیه گردید. پس از محاسبه میزان های مرگ اختصاصی، با استفاده از نرم افزار MORTPAK نسخه 4 جداول عمر به تفکیک دو جنس زن و مرد برآورد برآورد گردید. برای تصحیح میزان های مرگ از مدل (Coale-Demeny West (CD West استفاده شد. در نهایت احتمال مرگ با فرض حذف هر کدام از علل مرگ تحت مطالعه محاسبه و مجددا جداول عمر برآورد گردید.نتایج: امید زندگی در بدو تولد برای مردان و زنان تهرانی در سال 1389 به ترتیب برابر با 74.6 و 78.4 سال بود. با حذف بیماری های قلبی- عروقی، امید زندگی در بدو تولد در مردان و زنان، به 82.39 و 85.51 سال افزایش خواهد یافت. این مقادیر برای گروه سرطآن ها به ترتیب 76.27 و 80.49 سال و برای بیماری های تنفسی به ترتیب 75.98 و 79.97 سال خواهد بود.نتیجه گیری: یافته های این مطالعه اطلاعات مفیدی در خصوص اولویت بندی برنامه های خدمات بهداشتی در اختیار مسوولان ذی ربط قرار خواهد داد. بیماری های قلبی- عروقی، بیش ترین تاثیر را در کاهش امید زندگی دارند؛ در نتیجه در صورت در اولویت قرار دادن برنامه های پیشگیرانه و کنترلی برای این گروه از علل مرگ، امید زندگی به شکل چشم گیری افزایش خواهد یافت.

مقدمه و اهداف: ارزیابی جامعه ابزار کلیدی برای بهبود و ارتقای سلامت جامعه است. نقش آن شناسایی مهمترین عواملی است که بر روی سلامت مردم تاثیر می گذارد. هدف مطالعه ی حاضر، بررسی گزارش های ارزیابی های انجام شده در محدوده جمعیت های تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی روستایی و شهری در سطح کشور به منظور جمع بندی بهتراز مشکلات شناسایی شده، اولویت ها و برنامه های عملیاتی پیشنهاد شده برای حل مشکلات سلامتی می باشد.روش کار: مجموعه مستندات مربوط به گزارشات ارزیابی جامعه که از سال 1378 تا 1392 منطبق برالگوی تدوین شده کارآموزی MPH دانشگاه علوم پزشکی تهران و فرایند ارزیابی جامعه کارولینای شمالی، با نظارت گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی دانشکده ی بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. تیم های ارزیابی جامعه شامل دانشجویان MPH، کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی اپیدمیولوژی، داده ها و اطلاعات را با روش های مشاهده، مصاحبه، بحث گروهی متمرکز و بررسیهای میدانی جمع آوری کرده و با استفاده از «تکنیک گروه اسمی» و «روش هانلون» به اولویت بندی مشکلات پرداخته بودند.نتایج: اعتیاد، وضع اقتصادی و مشکلات مرتبط با آب آشامیدنی به عنوان مهم ترین مشکلات مناطق مختلف کشور در طول سال های مطالعه تعیین شده اند.نتیجه گیری: مروری بر ارزیابی های انجام شده دال بر توانمندی این فرآیند در آشکارسازی همه جنبه های مشکلات سلامتی جامعه است. بنابراین کاربرد آن در ارزیابی و اولویت بندی مشکلات سلامتی و تدوین برنامه های عملیاتی در سطح خرد و کلان می تواند مورد توجه قرار گیرد.

مقدمه و اهداف: این مطالعه با هدف ارزشیابی کامل بودن و گویایی جغرافیایی نظام مراقبت هپاتیت B استان همدان طی سال های 1385-92 با کمک روش مرور تحلیلی مطالعات موجود برای نخستین بار در کشور انجام گرفت.روش کار: در این مطالعه توصیفی، تمامی موارد گزارش شده به نظام مراقبت هپاتیت B استان همدان استخراج گردید. به منظور بررسی شاخص های مورد هدف مطالعه از روش مرور تحلیلی مطالعات موجود استفاده گردید. به این ترتیب که تمامی مطالعات شیوع و بروز هپاتیت B انجام شده در شهرهای ایران که طی سال های 1381-92 منتشر شده بودند؛ استفاده گردید، و با استفاده از برنامه ی شبیه سازی و برآورد جک نایف به کمک نرم افزار R به تحلیل حساسیت و برآورد موارد پرداخته شد. هم چنین گویایی جغرافیایی موارد هپاتیت با استفاده از نرم افزار ArcGIS نسخه ی 9.3 به کمک نقشه های پهنه بندی شده مورد ارزیابی قرار گرفت.نتایج: طی دوره ی مطالعه، 1378 مورد هپاتیت B به نظام مراقبت استان همدان گزارش شد. بیش تر موارد از مناطق شهری و در میان مردان، افراد متاهل، خانه دار و اکثرا در گروه سنی 20-29 و 30-39 سال بوده اند. در این بررسی، پس از پذیرفته شدن 91 مطالعه، کامل بودن گزارش دهی 77 درصد برآورد گردید. هم چنین نظام مراقبت هپاتیت B این استان از نظر شغلی گویای موارد کشور نبوده است، اما از نظر سنی، جنسی، وضع تاهل و محل سکونت گویایی داشته است.نتیجه گیری: نتایج مطالعه بیانگر عملکرد نسبتا قابل قبول نظام مراقبت هپاتیت B در استان همدان می باشد. با این وجود، نتایج روش مرور تحلیلی مطالعات موجود متاثر از داده های مطالعات مربوطه است و تفسیر باید با ملاحظه صورت گیرد.

مقدمه و اهداف: هدف از انجام این مطالعه، تعیین روند مصرف مواد و الکل در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران طی سال های 1385-88 می باشد.روش کار: از ابتدای سال 1385 تا انتهای 1388 هر سال دانشجویان 18-23 ساله دانشگاه علوم پزشکی تهران با استفاده از پرسشنامه ساختاریافته خودایفا و بدون نام مورد مطالعه قرار گرفتند. روش مورد استفاده برای تحلیل، روش تحلیلی برآورد داخلی (Intrinsic Estimator) می باشد که روشی جدید برای حل مشکل وابستگی خطی بین سن، دوره و هم گروه تولد در مدل های رگرسیون خطی است.نتایج: در روش توصیفی، شیوع مصرف الکل در زنان و مردان با افزایش سن افزایش یافته است. شیوع مصرف مواد اعتیادآور غیر قانونی در زنان و مردان در سال 86 نسبت به سال های دیگر بالاتر بوده و دارای روند افزایشی است. در روش تحلیلی برآورد داخلی اثر سن، دوره و هم گروه تولد در زنان دیده نشد. برای مردان، اثر سن دیده شده در مصرف الکل یک روند افزایشی- کاهشی- افزایشی بود. اثر دوره و هم گروه روند کاهشی را نشان می داد. در مصرف مواد غیرقانونی، اثر سن روند تدریجی افزایشی داشت. اثر دوره، ابتدا روند افزایشی و سپس یک روند کاهشی را نشان می داد. در اثر کوهورت نیز ابتدا روند افزایشی، سپس کاهشی و بعد افزایشی مشاهده شد.نتیجه گیری: اثر سن، دوره و هم گروه برای مصرف مواد و الکل در زنان در روش تحلیلی، دیده نشد. مصرف مواد و الکل در مردان با افزایش سن بالاتر می رود. بالا بودن شیوع مصرف مواد، می تواند به دلیل در دسترس بودن و ارزان شدن مواد باشد.