مجله دانشگاه علوم پزشکی قم
سال:1392 | دوره:7 | شماره:2 ( ویژه نامه آموزشی) |تعداد مقالات:14

زمینه و هدف: ارزیابی درونی فرآیندی است که در آن اعضای گروه آموزشی دانشگاه، هدف های گروه را تصریح کرده و عملکرد آن را مورد قضاوت قرار می دهند، سپس نقش خود را بازنگری کرده و در راه آینده مطلوب، گروه آموزشی با برنامه ریزی در اجرای آن گام های اولیه را برمی دارند. مطالعه حاضر با هدف تعیین وضعیت گروه آموزش مامایی دانشگاه علوم پزشکی قم در سال 1390 صورت گرفت.روش بررسی: این مطالعه به روش مقطعی با استفاده از پرسشنامه های ارزیابی درونی شامل: هشت عامل مدیریت گروه، دوره های آموزشی، برنامه های درسی و غیردرسی، هیات علمی، دانشجویان، راهبردهای یادگیری و یاددهی، خدمات و تجهیزات آموزشی، پایان نامه ها و فرصت های مطالعاتی، سمینارها و دانش آموختگان انجام شد. داده ها با مقایسه وضعیت موجود و وضعیت مطلوب تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: میانگین کل نتایج ارزیابی درونی گروه مامایی در هر هشت عامل مطلوب تحلیل شد. بالاترین امتیاز کسب شده مربوط به دو عامل: دوره های آموزشی، برنامه های درسی و غیر درسی، وضعیت دانشجو با میانگین 3، سپس به ترتیب: اهداف، جایگاه سازمانی، مدیریت و تشکیلات (2.85)، هیات علمی (2.8)، راهبردهای یادگیری/ یاددهی (2.5)، دانش آموختگان (2.5)، پایان نامه ها، فرصت های مطالعاتی، سمینارها (2.5) و کمترین امتیاز مربوط به امکانات و تجهیزات آموزشی (2.4) بود.نتیجه گیری: با توجه به تحلیل وضعیت موجود به کمک ارزیابی درونی، ارتقای امکانات و تجهیزات آموزشی، راه اندازی تحصیلات تکمیلی و فراهم نمودن زمینه اشتغال دانش آموختگان مامایی به نظر ضروری می رسد.

زمینه و هدف: ارزیابی درونی، نوعی فرآیند ارزشیابی آموزشی شامل گردآوری اطلاعات و قضاوت برای پیشرفت فعالیت های آموزشی است. کاربرد اصول مربوط به اندازه گیری آموزشی باعث درک بهتر وضعیت موجود آموزشی می شود. از این رو مطالعه حاضر با هدف تعیین وضعیت گروه آموزشی پرستاری دانشگاه علوم پزشکی قم انجام شد.روش بررسی: این مطالعه توصیفی در 10 گام و 8 حوزه شامل: مدیریت گروه، دوره های آموزشی، برنامه های درسی و غیردرسی، هیات علمی، دانشجویان، راهبردهای یادگیری و یاددهی، خدمات و تجهیزات آموزشی، پایان نامه ها، فرصت های مطالعاتی، سمینارها و دانش آموختگان انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها با مقایسه وضعیت موجود و وضعیت مطلوب صورت گرفت.یافته ها: کمترین مطلوبیت مربوط به عامل "پایان نامه ها و فرصت های مطالعاتی و سمینارها" با نمره 2.2 بود. همچنین مطلوبیت بالای عوامل "اهداف و جایگاه سازمانی، مدیریت و تشکیلات گروه" "راهبردهای یادگیری و یاددهی" "خدمات و تجهیزات آموزشی" با نمره 2.6، از نقاط قوت گروه بود.نتیجه گیری: با توجه به نتایج این مطالعه، جذب دانشجویان تحصیلات تکمیلی و توسعه تعداد اعضای هیات علمی و بهبود وضعیت استخدامی آنان برای رفع نقاط ضعف و ارتقای گروه ضروری است.

زمینه و هدف: ارزیابی درونی گروه های آموزشی قضاوت در مورد کیفیت و دستیابی به اهداف نظام آموزش را ممکن می سازد. در سیستم آموزشی دانشگاهی منظور از آموزش، ایجاد تغییرات مناسب و روزافزون در حاصل این سیستم، یعنی دانشجویان است. هدف از این مطالعه تعیین وضعیت آموزشی، پژوهشی گروه بهداشت حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی قم و ارائه راهکار های اصلاحی جهت ارتقای کیفیت آموزش و پژوهش در گروه بهداشت حرفه ای است.روش بررسی: این مطالعه توصیفی در گروه بهداشت حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی قم در سال تحصیلی 1390-1389 انجام شد. ارزیابی درونی گروه بر اساس یک چارچوب استاندارد از ملاک ها و نشانگرها صورت گرفت. داده ها با استفاده از 5 پرسشنامه پایا و روا با مقیاس رتبه ای 3 درجه ای (برای دانشجویان، مدیر گروه، اعضای هیات علمی، دانش آموختگان، کارفرمایان و چک لیست امکانات و تجهیزات آموزشی، پژوهشی) گردآوری شد. داد ه ها با کمک آمار های توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: گروه بهداشت حرفه ای از نظر عامل امکانات و تجهیزات در شرایط مطلوبی قرار داشت و در دیگر مولفه ها نیز دارای سطح نسبتا مطلوبی بود. به طورکلی نتایج نشان داد ارزیابی درونی گروه با امتیاز 2.02 در سطح نسبتا مطلوبی بوده است.نتیجه گیری: طبق نتایج این مطالعه، هرچند نتیجه ارزیابی درونی گروه در سطح نسبتا مطلوبی بوده است، اما به منظور رسیدن به سطح مطلوب آموزشی، پژوهشی گروه بهداشت حرفه ای، بایستی اصلاحات کاملتری صورت گیرد.

زمینه و هدف: قرائت صحیح نماز به عنوان فریضه ای مهم در فرهنگ اسلامی مورد تاکید قرار گرفته است، و استفاده از روش موثر آموزشی در ارتقای وضعیت قرائت نماز در جوانان ضروری است. این مطالعه با هدف مقایسه تاثیر شیوه های آموزشی گروهی، فردی (چهره به چهره) و لوح فشرده بر تصحیح تلفظ و قرائت نماز دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم در سال 1389 صورت گرفت.روش بررسی: این مطالعه نیمه تجربی بر روی دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی قم انجام شد. نمونه ها به صورت تصادفی در سه گروه قرار داده شدند، و تعداد نمونه برای هریک از گروه ها 22 نفر بود. قبل از مداخله ابتدا چک لیست خطاهای قرائت و تلفظ تکمیل شد، و سپس محتوای آموزشی در قالب آموزش گروهی، لوح فشرده و چهره به چهره در اختیار آنان قرار گرفت. در ادامه، یک ماه بعد از مداخله خطاهای قرائت در نماز دانشجویان ثبت شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون های کروسکال والیس و ویل کاکسون در سطح معنی داری p<0.05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: یافته ها نشان داد بالاترین میانگین تغییر در قرائت حروف و تلفظ حرکات مربوط به شیوه آموزش چهره به چهره بوده است، به طوری که به ترتیب میانگین و انحراف معیار قرائت حروف و تلفظ حرکات قبل از آموزش 3.99±10.24، 3.17±1.6 و پس از آموزش به شیوه چهره به چهره 1.8±1.56 و 0.4±1.08 برآورد شد (p=0.000). بین میانگین تغییر قرائت حروف در سه گروه آموزشی، اختلاف معنی دار آماری وجود نداشت (p>0.05).نتیجه گیری: طبق نتایج این مطالعه تاثیر شیوه های آموزشی گروهی، فردی و لوح فشرده بر تصحیح قرائت نماز دانشجویان یکسان بوده است. لذا پیشنهاد می شود نسبت به اصلاح قرائت نماز دانشجویان با در نظر گرفتن علاقمندی فراگیران و شرایط موجود، از شیوه های گوناگون استفاده شود.

زمینه و هدف: ارزیابی خدمات آموزشی ارائه شده به دانشجویان و تعیین میزان اختلاف بین وضع موجود و مورد انتظار می تواند زمینه تدوین برنامه های ارتقای کیفیت خدمات آموزشی را فراهم آورد. این مطالعه با هدف ارزیابی کیفیت خدمات آموزشی در دانشگاه علوم پزشکی شاهرود در سال 1389 انجام شد.روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، 274 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شاهرود به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار گرد آوری داده ها پرسشنامه استاندارد سروکوال (Servqual) بود. پرسشنامه 27 سوالی شامل دو بخش دموگرافیک و ابعاد پنج گانه کیفیت خدمات آموزشی بود که به صورت خودایفا تکمیل شد. داده ها با استفاده از آزمون های تی مستقل، تی زوجی و آنالیز واریانس یک طرفه تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: در تمامی ابعاد کیفیت خدمات آموزشی و عبارات مربوط به سنجش آن، شکاف کیفیت وجود داشت. بیشترین شکاف کیفیت در بعد پاسخگویی (1.45-) و کمترین شکاف در بعد تضمین (1.14-) مشاهده شد. میانگین نمره شکاف کیفیت خدمات آموزشی دانشجویان دختر در تمام ابعاد پنج گانه کیفیت، بیشتر از دانشجویان پسر برآورد شد که این اختلاف از نظر آماری معنی دار بود (p<0.001)نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد انتظارات دانشجویان در تمامی ابعاد خدمت برآورده نمی شود. لذا پاسخگویی، مشتری مداری، بهبود فرآیندهای انجام کار، بهسازی فضای فیزیکی و توجه به سایر ابعاد در برنامه ریزی ها می تواند نقش موثری در ارتقای کیفیت خدمات آموزشی داشته باشد.

زمینه و هدف: انتخاب یک روش مناسب آموزش برای یادگیری، حایز اهمیت است. این مطالعه با هدف مقایسه دو شیوه بحث گروهی و سخنرانی بر یادگیری و رضایت دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اراک از درس آیین زندگی انجام شد.روش بررسی: این مطالعه نیمه تجربی است که بر اساس انتخاب تصادفی در 3 کلاس، محتوای آموزشی به شیوه بحث گروهی و در 3 کلاس، به شیوه سخنرانی ارائه شد. ابزار گرد آوری داده ها شامل فرم دیدگاه سنجی دانشجویان نسبت به محتوای درس، شیوه تدریس و برقراری ارتباط و نمره آزمون در پایان ترم بود. داده ها با استفاده از آزمون های کای دو و تی مستقل تجزیه و تحلیل شدند. سطح معنی داری a برابر 0.05 در نظر گرفته شد.یافته ها: میانگین و انحراف معیار سن نمونه های مورد پژوهش 2.7±20 سال بود. میانگین و انحراف معیار نمره دانشجویان در گروه سخنرانی 2±17.2 و در بحث گروهی برابر 1.5±18، از نظر آماری اختلاف معنی داری داشت (p£0.0001). میانگین نمرات دیدگاه کلی دانشجویان در دو گروه نسبت به محتوای درس آیین زندگی، اختلاف معنی داری نشان نداد (p=0.4)، اما نسبت به شیوه تدریس معنی دار بود (p£0.0001). بین میانگین نمره دیدگاه کلی دانشجویان در دو گروه نسبت به برقراری ارتباط در کلاس درس آیین زندگی نیز اختلاف معنی داری وجود داشت (p£0.001).نتیجه گیری: بحث گروهی می تواند سبب یادگیری بیشتر و افزایش رضایتمندی دانشجویان از درس آیین زندگی شود. بنابراین، استفاده از بحث گروهی در تدریس این واحد درسی به دانشجویان گروه های علوم پزشکی پیشنهاد می شود.

زمینه و هدف: ارزیابی عملکرد، ابزار مهمی جهت اندازه گیری میزان دستیابی سازمان به اهداف کیفی و دستیابی به تعالی عملکرد است. از بین الگوهای تعالی سازمانی که در حال حاضر برای ارزیابی کیفیت خدمات در بیمارستان ها مورد استفاده قرار می گیرد، الگوی تعالی سازمانی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت (EFQM) با استقبال بیشتری روبه‎رو شده است. این پژوهش با هدف ارزیابی عملکرد بیمارستان شهید بهشتی قم بر اساس الگوی تعالی سازمانی EFQM و شناسایی نقاط قوت و نقاط نیازمند بهبود صورت گرفت.روش بررسی: این پژوهش به روش توصیفی - مقطعی در تابستان سال 1390 انجام شد. ابزار گردآوری، پرسشنامه استاندارد خودارزیابی بر اساس الگوی تعالی سازمانی EFQMبود. جامعه پژوهش مدیران ستادی بیمارستان بودند که از طریق سرشماری انتخاب شدند. داده ها در قالب معیارهای 9 گانه مدل EFQM جمع آوری و با استفاده از آزمون های توصیفی تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: امتیازات بر اساس معیارهای 9 گانه مدلEFQM ، بدین ترتیب رهبری 48.4%، خط مشی و استراتژی 44.9%، کارکنان 48.6%، منابع و مشارکت ها 49.5%، فرآیندها 46.4%، نتایج مشتری 42.1%، نتایج کارکنان 38.6%، نتایج جامعه 44%، نتایج کلیدی عملکرد 42.4% به دست آمد.بیشترین و کمترین امتیاز به ترتیب مربوط به معیار منابع و شرکا و نتایج کارکنان بود. مجموع امتیازات بیمارستان 447 از 1000 محاسبه شد.نتیجه گیری: با توجه به اینکه روند ارزیابی در بیمارستان های هیات امنایی، علاوه بر استانداردهای اعتباربخشی، استفاده از مدل EFQM نیز می باشد، لذا در این پژوهش نقاط قوت و ضعف با استفاده از این مدل شناسایی و توصیه هایی به بیمارستان ارائه گردید.

زمینه و هدف: بهبود کیفیت آموزش دانشگاه وابسته به بهبود کیفیت گروه های آموزشی است. بنابراین، ارزیابی درونی این گروه ، گامی موثر در رشد کیفی نظام آموزش عالی است. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی درونی گروه مهندسی بهداشت محیط در دانشگاه علوم پزشکی قم در سال 1389 صورت گرفت.روش بررسی: این مطالعه به روش توصیفی - مقطعی انجام شد. به منظور جمع آوری داده ها از 4 پرسشنامه، شامل: پرسشنامه مربوط به مدیر گروه، اعضای هیات علمی، دانشجویان و دانش آموختگان استفاده شد. در تکمیل این پرسشنامه ها، مصاحبه، مشاهده و بررسی اسناد نیز صورت گرفت، و با به کارگیری روش های آمار توصیفی در قالب جداول توزیع فراوانی و شاخص های تمایل مرکزی و پراکندگی، تفسیر و استنتاج شد.یافته ها: امتیاز کسب شده در اهداف و رسالت گروه، مدیریت گروه و روند توسعه ای آن به ترتیب 2.2، 2.1 و 2.82، نسبت تعداد اعضای هیات علمی به دانشجو، پژوهش اعضای هیات علمی و رضایتمندی از گروه به ترتیب 2.23، 2.1 و 1.12، تناسب تعداد دانشجویان با امکانات موجود، اطلاع از اهداف و رسالت های گروه به ترتیب 1.75، 2.1، و تناسب دروس با نیاز دانش آموختگان، رضایتمندی از برنامه های آموزشی گروه و رضایتمندی از محتوای برنامه های گروه به ترتیب 1.68، 1.84 و 2.1 تعیین شد.نتیجه گیری: طبق نتایج این پژوهش، ضروری است گروه های آموزشی جهت حفظ و ارتقای عامل هایی که وضعیت مطلوبی دارند، تلاش نموده و برای بهبود عوامل نامطلوب برنامه ریزی کنند. مسوولین دانشگاه نیز باید شرایط و منابع لازم را برای بهبود وضعیت موجود و دستیابی به بالاترین حد مطلوب فراهم آورند.

زمینه و هدف: گزارش صبحگاهی یک روش دیرپا است، که ارتقای آن نقش مهمی در آموزش پزشکی دارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی بعد ساختار جلسات گزارش صبحگاهی بخش های بستری بیمارستان های آموزشی دانشگاه تیپ یک و مقایسه آن با استانداردهای اعلام شده وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی انجام شد.روش بررسی: این مطالعه در 5 بیمارستان اصلی محل آموزش دانشجویان شامل بخش های زنان، داخلی، بیماری های کودکان، جراحی، روانپزشکی، مغز و اعصاب، طب اورژانس، جراحی استخوان و مفاصل، بیماری های عفونی و مراقبت ویژه در هر مورد 3 نوبت و جمعا در 73 مورد به ارزشیابی 8 استاندارد مصوب پرداخت. استانداردهای مورد بررسی شامل زمان معرفی، تعداد بیمار، مدت جلسه، تناسب محل جلسه، محل برگزاری، در دسترس بودن وسایل کمک آموزشی، دفعات اجرای جلسه در طول هفته و پذیرایی ساده در جلسه بود.یافته ها: میانگین زمان معرفی هر بیمار 4.4 دقیقه، تعداد بیمار معرفی شده 3.2 مورد، میانگین مدت جلسات 47.4 دقیقه، اجرای درون بخش (61.6%)، تناسب گنجایش محل 95.9%، میانگین تعداد جلسه در هفته 4.2 مورد بود. پذیرایی ساده در جلسه نیز در هیچ موردی مشاهده نشد. فراوانی وسایل کمک آموزشی در مورد تخت معاینه 79.5%، نگاتوسکوپ 89%، وایت بورد 93.2%، رایانه 87.7%، چاپگر 19.2%، اینترنت 17.8% و ویدئو پروژکتور 83.6% بود.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد ساختار کلی جلسات گزارش صبحگاهی دانشگاه مورد بررسی مطلوب بوده است، به طوری که 6 تا از 8 استاندارد، مطلوب گزارش شد. همچنین پذیرایی به صورت استاندارد نبوده، و استاندارد وسایل کمک آموزشی نیز 5 از 7 مورد مطلوب و دو مورد چاپگر و اینترنت نامطلوب بوده است.

زمینه و هدف: یادگیری دانشجویان در محیط آموزش بالینی، بخش اساسی برنامه های آموزشی را تشکیل می دهد. این مطالعه با هدف مقایسه دیدگاه دانشجویان و مربیان دانشکده های پیراپزشکی، پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی قم نسبت به وضعیت محیط آموزش بالینی در سال 1391صورت گرفت.روش بررسی: این مطالعه به روش توصیفی- تحلیلی روی 154 دانشجوی پرستاری و مامایی، اتاق عمل و هوشبری ترم پنجم به بالا که در دانشکده های فوق مشغول گذراندن کارآموزی بودند و 18 نفر از مربیان انجام شد. جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه ای مشتمل بر 22 سوال در 4 حیطه کلی (فرصت یادگیری، حمایت از یادگیری، امکانات محیطی و ارتباط مربی با دانشجو) صورت گرفت.یافته ها: در بعد نحوه ارتباط مربی با دانشجویان، فرصت یادگیری در بیمارستان، حمایت از یادگیری دانشجویان و دیدگاه کلی بین نظرات دانشجویان و مربیان، تفاوت معنی داری وجود داشت. همچنین مربیان دیدگاه مطلوب تری نسبت به دانشجویان داشتند ((p<0.05، ولی در بعد امکانات محیطی بیمارستان، تفاوت معنی داری مشاهده نشد (p=0.999).نتیجه گیری: طبق نتایج این مطالعه، آشنایی با دیدگاه های مربیان و دانشجویان و بررسی شباهت و تفاوت های این نظرات می تواند در برنامه ریزی برای بهبود کیفیت محیط آموزشی بالینی موثر باشد.

زمینه و هدف: سلامت روان از مولفه های موثر بر ابعاد مختلف زندگی است، و توجه به این مساله در وضعیت تحصیلی دانشجویان به عنوان سرمایه های جامعه، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط سلامت روان و موفقیت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم در سال 1390 صورت گرفت.روش بررسی: این مطالعه به روش توصیفی - مقطعی بر روی 240 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم انجام شد. نمونه ها به روش تصادفی طبقه بندی شده از میان دانشجویان رشته های پزشکی، بهداشت، پرستاری و مامایی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها مشتمل بر دو بخش، شامل اطلاعات فردی دانشجویان و پرسشنامه استاندارد سلامت روانGHQ ، 28 سوالی بود. دانشجویان دارای معدل بالای 14 به عنوان دانشجوی موفق در نظر گرفته شدند. داده ها با کمک آزمون های آمار توصیفی، مجذور کای دو و همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سطح معنی داری 0.05 در نظر گرفته شد.یافته ها: اکثریت دانشجویانی که از سلامت روان برخوردار بودند (62.7%)، معدل بالای 14 داشتند. همچنین بین موفقیت تحصیلی و سلامت روان دانشجویان، رابطه معنی داری وجود نداشت (p>0.05). بین ابعاد سلامت روان و معدل تحصیلی، ارتباط معنی دار آماری مشاهده نشد (p>0.05). ارتباط بین سلامت روان با وضعیت اقتصادی معنی دار بود (p<0.05).نتیجه گیری: با توجه به نتایج این مطالعه و نظر به عدم ارتباط سلامت روان و موفقیت تحصیلی، انجام تحقیقات بیشتر در خصوص شناخت سایر ابعاد سلامت و عوامل موثر در وضعیت تحصیل ضروری است.