گیاهان دارویی
سال:1382 | دوره:2 | شماره:8 |تعداد مقالات:17

تداخل بین گیاهان دارویی و داروهای رایج در بیش از 100 گزارش موردی (Case-report) آمده است. یکی از مطالعات در مورد تداخل گیاه - دارو نشان داده است که وارفارین شایع ترین دارو و علف چای شایع ترین گیاه می باشد. سایر گیاهان گزارش شده شامل جین سنگ، سیر، جینکو و کاوا بوده اند. برای مثال در مورد گیاه جینکو مشاهده گردیده است که مصرف همزمان آن با فرآورده های مؤثر بر فعالیت پلاکتی و داروهای ضدانعقادی می تواند موجب بروز خونریزی و علایمی نظیر کبودی، سردرد و غیره گردد. همچنین در مورد گیاه علف چای تداخل فارماکوکینتیکی گیاه با داروهایی نظیر ضد تشنج ها، دیگوکسین و تئوفیلین می تواند موجب فقدان یا کاهش فعالیت درمانی آنها شود. در این مقاله ضمن ارایه چند گزارش موردی در زمینه تداخل گیاه - دارو، تداخلات 35 گیاه با داروهای مختلف براساس متون و مقالات معتبر جمع آوری و به صورت جداولی آورده شده است.

در مطالعه قبلی نشان دادیم که تیموکینون مهمترین ترکیب کینونی موجود در دانه های سیاه دانه (Nigella sativa L) دارای اثر ضدتشنجی در مدل پنتیلن تترازول می باشد. در مقاله حاضر، به منظور ارزیابی بیشتر اثرات تیموکینون بر سیستم اعصاب مرکزی، اثرات خواب آوری و شلی عضلانی آن را به ترتیب با استفاده از آزمایش القای خواب توسط پنتوباربیتال و آزمون گرفتن میله مورد مطالعه قرار دادیم. همچنین با انجام آزمایش های میله گردان (Rotarod test) و جعبه باز (Open-field test)، تأثیر تیموکینون را بر فعالیت و هماهنگی سیستم حرکتی در موش بررسی کردیم. در آزمون خواب آوری، تیموکینون هیچ گونه اثری بر زمان شروع به خواب رفتن و طول مدت خوابیدن موش ها نداشت. در آزمون گرفتن میله (Traction test) تیموکینون با دوز 80 میلی گرم بر کیلوگرم باعث ایجاد شلی عضلانی در 30 درصد موش ها گردید. در آزمایش Rotarod ، دوزهای 80 و 40 میلی گرم بر کیلوگرم تیموکینون توانست به صورت وابسته به دوز موجب عدم هماهنگی حرکات موش ها شود. همچنین تیموکینون بادوزهای 2 و 1 میلی گرم بر کیلوگرم فعالیت حرکتی و شاخص های رفتاری موش ها را در آزمون Open-field کاهش داد. این نتایج نشان می دهند که تیموکینون فاقد اثرات خواب آوری می باشد ولی می تواند موجب شلی عضلات، کاهش فعالیت حرکتی و اختلال در هماهنگی حرکات موش ها شود.

آنتی اکسیدان ها ترکیباتی حیاتی هستند که دارای خاصیت محافظت بدن از صدمات ناشی از استرس های اکسیداتیو می باشند. انواع مختلفی از آنتی اکسیدان ها در بدن موجودات زنده وجود دارد که بسیاری از آنها از منابع غذایی مانند میوه، سبزیجات و نوشیدنی ها تامین می شود. در این مطالعه خاصیت آنتی اکسیدان تعداد 25 دانه گیاهی مورد مصرف در طب سنتی در مقابل پراکسیداسیون لینوئیک اسید با استفاده از معرف 1 و 3- دی اتیل2- تیوباربیتوریک اسید بررسی شده است. تعدادی از دانه ها شامل بارهنگ، کاهو، جوزهندی، خرفه، خیار، رازیانه، زیره سبز، زنیان و هلیله سیاه که IC50 آنها به ترتیب برابر 0.67، 0.57، 0.29، 0.47، 0.05، 0.32، 0.23،0.56  و 0.61 میکروگرم است قابل مقایسه با ویتامینE   (IC50=0.59)می باشند.

25 درصد کل داروهای موجود در آمریکا مشتق از گیاهان دارویی است. با توجه به عوارض و هزینه کمتر و سازگاری بیشتر بیماران با این داروها و به لحاظ عوارض شناخته شده داروهای سنتتیک و افزایش شیوع یبماری های STDs در دهه های اخیر این تحقیق با هدف تعیین تأثیر اسانس گیاه درمنه کوهی (Artemisia aucheri Boiss)، آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss) و مورد (Myrtus communis L) بر روی تریکوموناس واژینالیس به صورت In vitro انجام گرفته است. این تحقیق یک مطالعه تجربی به روش دو سویه کور در دو گروه کنترل و شاهد انجام گرفته است. عصاره گیری به روش پرکولاسیون و تهیه اسانس به روش تقطیر (Hydrodistilation) انجام شد و پس از تهیه ترشحات واژن و تایید انگل به روش مستقیم، انگل در لوله های پنج تایی حاوی محیط کشت درسه (Dorse) (تهیه شده از تخم مرغ)، مترونیدازول، دی متیل سولفوکساید (DMSO)، اسانس های 1/0 ، 01/0 ، 001/0 ، 0004/0 ، 0002/0 و 0001/0 گیاهان درمنه کوهی، آویشن شیرازی، مورد در DMSO قرار داده شد تا تأثیر آنها در زمان های مختلف (بدو کشت تا 72 ساعت) بر توقف رشد و از بین رفتن انگل بررسی شود. نتایج نشان داد که انگل تریکوموناس تا 72 ساعت در محیط کشت در سه زنده مانده و در مجاورت داروی مترونیدازول یک ساعت بعد و در محیط DMSO بعد از 6 ساعت از بین رفت. همچنین نتایج نشان داد زمان تأثیر اسانس درمنه کوهی در غلظت های 1/0 ، 01/0 و 001/0 بدو کشت و در غلظت های 004/0 و 0001/0 به ترتیب یک ساعت و دو ساعت بعد از کشت می باشد. زمان تأثیر اسانس آویشن شیرازی در غلظت های 1/0، 01/0 ، 001/0 و 0004/0 در بدو کشت و در غلظت های 0002/0و 0001/0 تا یک ساعت بعد از کشت می باشد. همچنین نتایج نشان داد زمان تأثیر اسانس مورد در غلظت های 1/0 ، 01/0 ، 001/0 و 0004/0، بدو کشت و در غلظت های 0002/0 و 0001/0 به ترتیب دو ساعت و چهار ساعت بعد از کشت می باشد. با توجه به تأثیر قابل جداگانه یا ترکیبی از سه گیاه به صورت in vivo بر روی انگل مورد بررسی قرار گیرد.

هیپرآلژزی یکی از علایم مهم نوروپاتی دیابتیک بوده که از شکایات بالینی افراد مبتلا محسوب می شود و نحوه زندگی این افراد را تحت تأثیر قرار می دهد. به این دلیل که تعدیل درد در این افراد از اهمیت زیاد برخوردار است. لذا در این بررسی اثر آنالژزیک عصاره آبی برگ شنبلیله (Trigonela foenum-graecum L.) در موش های صحرایی نر مبتلا به دیابت قندی القا شده توسط استرپتوزتوسین (STZ) با استفاده از آزمون فرمالین ئر طی دو فاز حاد و مزمن مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق از موشهای صحرایی نژاد Wistar در محدوده وزنی 255-205 گرم استفاده شد. موش ها به طور تصادفی به پنج گروه کنترل، کنترل تحت درمان با عصاره آبی برگ شنبلیله، کنترل دریافت کننده سدیم سالیسیلات (کنترل مثبت)، گروه دیابتی و گروه دیابتی درمان شده با عصاره آبی برگ شنبلیله تقسیم شدند. برای دیابتی نمودن حیوانات از داروی استرپتوزوتوسین (STZ) به صورت تک دوز به میزان 200 mg/Kg استفاده گردید. گروههای کنترل و دیابتی نیز عصاره آبی برگ شنبلیله را به صورت داخل صفاقی به میزان 200 mg/Kg به طور یک روز در میان به مدت یک ماه دریافت نمودند. میزان گلوکز سرم یک هفته قبل از و چهار هفته پس از انجام کار به روش آنزیمی گلوکز اکسیداز اندازه گیری گردید. به علاوه، پس از گذشت یک ماه، آزمون فرمالین بر روی تمام موشها انجام پذیرفت. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که تجویز عصاره آبی برگ شنبلیله موجب کاهش معنی دار میزان گلوکز سرم و میزان احساس درد در مدل تجربی دیابت می گردد و این به عنوان یک درمان پتانسیل در حالت دیابت قندی می تواند مطرح شود.

در این مطالعه سمیت تحت حاد عصاره آبی هسته سنجد (Elaeagnus angustifolia L) در موش صحرایی بررسی گردید. ابتدا دوزهای 125/0 ، 25/0 و 5/0 گرم بر کیلوگرم از عصاره انتخاب گردید و به مدت 14 روز از راه داخل صفاقی به حیوانات تزریق شد. در روز پانزدهم پس از نمونه گیری آزمایش های خون شناسی، بیوشیمی و آسیب شناسی انجام شد. عصاره باعث کاهش معنی دار مقدار هموگلوبین، هماتوکریت و تعداد گلبول قرمز شد. دوزهای 25/0 و 5/0 گرم بر کیلوگرم باعث نکروز سلول های قلب و کبد گردید و مقدار آنزیم های AST، LDH و ALP افزایش یافت. کلیه ها دار آزار خفیف و برگشت پذیر شدند لیکن نکروز در آنها دیده نشد. براساس نتایج به دست آمده عصاره باعث آسیب به سلو ل های کبد، کلیه و قلب گردیده و آنمی نوروموکروم نورموسیت ایجاد می نماید.

در طب سنتی ایران از زعفران به عنوان یک عامل بالابرنده خلق و نشاط آور یاد می شود. با توجه به بررسی کتابخانه ای صورت گرفته از سال 2003-1966 به جز 2 مطالعه که به بررسی اثرات زعفران بر روی حافظه و به خصوص اثر آن در هیپوکامپ پرداخته است، مطالعه دیگری که اثرات آن را روی CNS و به ویژه افسردگی بررسی کرده باشد، موجود نمی باشد. با عنایت به مصرف کاملاً رایج زعفران یا چای زعفران در درمان افسردگی های خفیف در طب سنتی ایران و عدم بررسی علمی این خاصیت زعفران، در یک کار آزمایی بالینی دوسویه بی خبر با کنترل داروی ضدافسردگی کلاسیک (ایمی پرامین)، این اثر زعفران با ایمی پرامین مقایسه گردید. عصاره گیری با استفاده از اتانل 80 درجه و با روش پرکولاسیون صورت پذیرفت، عصاره به دست آمده توسط دستگاه تقطیر در خلا تغلیظ شد و پس از انجام عمل گرانولاسیون به صورت کپسول های حاوی 10 میلی گرم عصاره زعفران درآمد. بررسی به صورت کار آزمایی بالینی دو سویه بی خبر انجام شد و دو داروی ایمی پرامین و کپسول زعفران با دوزهای به ترتیب 100 و 30 میلی گرم در روز در کپسول های مشابهی قرار گرفت. در طول مطالعه درمانگر و بیمار از نوع دارو اطلاعی نداشتند. 30 بیمار در هفته های صفر، یک، دو، سه، چهار و شش از نظر مقیاس هامیلتون برای افسردگی و چک لیست عوارض جانبی بررسی شدند. مقایسه یافته های این مطالعه نشان داد که ایمی پرامین و زعفران دارای اثر یکسانی بر روی بیماران افسرده سرپایی با شدت خفیف تا متوسط می باشند. از نظر عوارض جانبی به جز عوارض آنتی کولینرژیک ایمی پرامین، اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. با توجه به این مطالعه بالینی و مطالعه Preclinical انجام شده می توان عنوان نمود که زعفران با دوز mg/day 30 اثرات ضدافسردگی قابل توجهی در بیماران افسرده سرپایی با شدت خفیف تا متوسط دارد.

هدف از این تحقیق ارزیابی اثرات عصاره تام متانولی گیاه سرخاب کولی (Phytolacca decandra L) بر روی قلب ایزوله رت نر و اختصاصاً اثرات این عصاره بر روی خواص الکتروفیزیولوژیکی گره دهلیزی - بطنی بود. قلب رت نر پس از خارج شدن تحت انفوزیون Antrograde با محلول تیرود (Tyrode) قرار گرفته و با استفاده از روش های الکتروفیولوژیکی کلیه پارامترهای الکتریکی قلب از قبیل ثبت از دهلیزها، ثبت از بطن ها، ثبت از نیروی انقباضی عضله قلب و اندازه گیری سرعت هدایت در گره دهلیزی - بطنی مورد مطالعه قرار گرفت (روش لانگندروف). جهت بررسی اثرات عصاره و پی بردن مکانیسم عمل این عصاره پروتکل های مختلفی برای اندازه گیری کینتیک recovery گره دهلیزی - بطنی، بررسی ( wenckebach cycle length (W.B.C.L اندازه گیری سرعت هدایت از دهلیز به بطن (AVCT) و زمان تحریک ناپذیری مؤثر گره (AV، (AVERP در حضور و عدم حضور عصاره انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد که عصاره متانولی گیاه سرخاب کولی در یک مدل وابسته به غلظت با تأثیر بر روی شاخص های پایه و عملکردی گره سبب دپرسیون نسبی پرامترهای فوق گردیده و احتمالاً می تواند نقش ضدآریتمی فوق بطنی گیاه فوق را مطرح کند.