گیاه و زیست بوم
سال:1386 | دوره:3 | شماره:10 |تعداد مقالات:8

جهت بررسی سوزنی برگان باغ گیاه شناسی ملی ایران در سال های 81-1372 طرحی تحت عنوان "بررسی و مطالعه فنولوژی برخی از درخت ها و درختچه های زینتی باغ گیاه شناسی ملی ایران " نکاشته شد که طی آن 1 تا 5 پایه از 7 گونه سوزنی برگ از منطقه نمایشی باغ گیاه شناسی مورد بررسی قرار گرفتند. شامل: مراحل مختلف فنولوژی گیاه (شروع باز شدن جوانه برگ زمستانه، زمان کامل شدن همه برگ ها، زمان گل دهی، زمان حداکثر گل دهی، خاتمه گل دهی، دوره رسیدن بذر، مدت دوام بذر در روی گیاه، مقدار بذر تولید شده، قوه نامیه بذر، میانگین رشد سالیانه قطری به سانتی متر و طولی به متر و سن گیاه)، اندازه گیری PH، درصد مواد آلی، درصد مواد معدنی (رس، سیلت و شن) و بافت خاک بوده است. نتایج به دست آمده نشان داد که سرما، زمان ظهور برگ ها را به تعویق می اندازد و مدت کامل شدن همه برگ ها را طولانی تر می کند و بنابراین مدت زمان کامل شدن برگ های سوزنی برگان طولانی تر از خزان کننده ها بوده است و دوره رسیدن بذر با سرد شدن هوا طولانی تر شده است. میزان بارندگی در تغییرات فنولوژیکی تاثیر بسزایی داشته آن چنان که اختلاف تغییرات فنولوژیکی در ماه های تابستان و زمستان در سوزنی برگان قابل مشاهده بوده است. نتیجه ها نشان دادند که مدت زمان گل دهیThuja orientalis ، مدت زمان رسیدن بذرها و مدت زمان برگ دهی Pinus densiflora از سایر گونه ها طولانی تر بوده و مدت زمان رسیدن بذرهای Picea abies از سایر گونه ها کوتاه تر بوده است.

این پژوهش برای بررسی اثرات محلول پاشی سطح های مختلف روی و منابع مختلف کود سرک نیتروژن بر درصد روغن دانه و عملکرد روغن دانه در رقم پائیزه کلزای Opera در سال زراعی 85-1384 در استان قزوین، شهرستان تاکستان به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. محلول پاشی مقدارهای مختلف روی در سه سطح شامل: نبود محلول پاشی، سه در هزار و پنج در هزار از منبع سولفات روی و مصرف منابع مختلف کود سرک نیتروژن در مرحله های آغاز ساقه رفتن و گل دهی در چهار سطح شامل: اوره- اوره، سولفات آمونیوم- اوره، اوره- سولفات آمونیوم و سولفات آمونیوم - سولفات آمونیوم مشخص شد.در این تحقیق درصد روغن و عملکرد روغن دانه مورد ارزیابی قرار گرفت. اثر سطح های مختلف محلول پاشی روی، منابع مصرف کود سرک ازت و هم چنین اثرهای متقابل این دو عامل بر درصد روغن دانه و عملکرد روغن دانه در سطح یک درصد معنی دار شد. در این شرایط محلول پاشی 5 در هزار سولفات روی با میانگین 47.27 درصد، مصرف کود سرک سولفات آمونیوم- سولفات آمونیوم در مراحل آغاز ساقه رفتن و گل دهی در بین سایر منابع مورد آزمون دارای برتری بوده و با 46.89 درصد بیش ترین میزان درصد روغن دانه را تولید کردند. بررسی اثر متقابل عوامل یاد شده نشان داد، بیش ترین میزان درصد روغن به دنبال مصرف کود سرک سولفات آمونیوم - سولفات آمونیوم همراه با محلول پاشی 5 درهزار سولفات روی با میانگین 47.99 درصد به وجود آمد. نتایج به دست آمده نشان داد، مقدار محلول پاشی 5 در هزار سولفات روی با میانگین 1699 کیلو گرم در هکتار و مصرف کود سرک اوره - سولفات آمونیوم با میانگین 1661 کیلوگرم در هکتار بیش ترین میزان عمل کرد روغن را تولید کرد. اثر متقابل عوامل یاد شده نشان داد، بیش ترین میزان عمل کرد روغن دانه با مصرف کود سرک اوره - سولفات آمونیوم همراه با محلول پاشی سولفات روی 5 در هزار با میانگین 2037 کیلوگرم در هکتار به دست آمد.

اسید سالیسیلیک (SA) یکی از تنظیم کننده های مهم القای مقاومت گیاهان نسبت به عوامل بیماری زا است که با تغییر فعالیت های متابولیکی ازجمله تغییر فعالیت آنزیم ها موجب افزایش مقاومت گیاهان به عوامل بیماری زا می گردد. به منظور بررسی اثر ضد قارچی SA و تاثیر آن برفعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز، گروهی از بذرهای نخود (Cicer arietinum L.) رقم بیونیج به مدت 30 دقیقه در سوسپانسیون اسپور قارچ Ascochyta rabiei به میزان 106 عدد اسپور در هر میلی لیتر و گروه دیگر در آب مقطر سترون قرار گرفتند، سپس بذرهای هر دو گروه درپتری ها کشت شدند. این بررسی به صورت آزمایش فاکتوریل درقالب یک طرح تصادفی با 3 تکرار اجرا و تجزیه وتحلیل گردید. عامل A دو گروه آلودگی و عدم آلودگی به قارچ و عامل B غلظت های صفر، 0.1 و 1.5 میلی مولار اسیدسالیسیلیک بود، که سه و شش روز پس از جوانه زنی بذرها به هر دو گروه اضافه شدند. عصاره های آنزیمی دانه رستهای 8 روزه، استخراج و مقدار پروتئین و فعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز عصاره ها سنجیده شد. نتایج نشان داد تعداد دانه رستهای آلوده درگیاهان تحت تیمار SA کاهش معنی دار درسطح یک درصد دارد. فعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز در غلظت 1.5mM SAدر ریشه ها کاهش یافته و در اندام های هوایی افزایش معنی دار دارد. فعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز در ریشه دانه رستهای آلوده به قارچ، بیش تر از ریشه دانه رستهای بدون آلودگی است و در اندام های هوایی آلوده به قارچ کمتر می باشد. تغییر الگوهای ایزوآنزیمی پراکسیداز ریشه ها با الکتروفورز برروی ژل پلی اکریل آمید (سیستم (PAGE مورد بررسی قرارگرفت که نشان داد در پراکسیداز ریشه های آلوده به قارچ ایزوآنزیم جدیدی در ناحیه مولکول های سبک آشکار می شود. در نمونه های تحت تیمار 1.5mM SA که کم ترین فعالیت آنزیم را دارند، این باند حذف می شود. در غلظت 1.5mM SA دو باند جدید یکی در ناحیه مولکول های سنگین و دیگری در محل مولکول های سبک به جای دو باند در ناحیه مولکول های سنگین به وجود آمد.

به منظور بررسی اثر تنش آبی بر مقدار کلروفیل های a و b برگ دو رقم کلزا (Brassica napus L.) آزمایشی به صورت طرح فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب بلوک های تصادفی با سه تکرار در دو منطقه پاکدشت و کرج در سال های 1377 و 1378 اجرا گردید. دور آبیاری در سه سطح (45، 65 و 85 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس (A و مقدار آب مصرفی در سه سطح (آبیاری به میزان 60، 80 و 100 درصد آب تبخیر شده پس از خروج گیاه از روزت) به صورت فاکتوریل به عنوان عامل اصلی و رقم در دو سطح (طلایه و (PF7045.91 به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج حاصل نشان داد که با کوتاه شدن دور آبیاری و افزایش مقدار آب مصرفی تا 80 درصد مقدار آب تبخیر شده از سطح تشتک تبخیر کلاس A، مقدار کلروفیل های a و b به ترتیب حداکثر تا 0.008587 mg/g و 0.006574mg/g افزایش یافت. اثر متقابل دور آبیاری و رقم نشان داد که با کم شدن شدت تنش حاصل از کاهش دور آبیاری، میانگین مقدار کلروفیل a و b افزایش یافت به صورتی که در دو رقم PF7045.91 و طلایه بیش ترین میزان کلروفیل a به ترتیب 0.008968mg/g و 0.007256mg/g و کلروفیل 0.007245mg/g b و 0.004669mg/g بود. با مطالعه اثر متقابل مقدار آب آبیاری و رقم مشخص شد که با افزایش مقدار آب مصرفی تا 80 درصد میزان تبخیر شده، میانگین مقدار کلروفیل a برای دو رقم PF7045.91 و طلایه به ترتیب تا 0.007754mg/g و 0.006164mg/g و مقدار کلروفیل b به ترتیب تا 0.005949mg/g و 0.003848 mg/g افزایش یافت. دلیل این امر حساسیت زیاد میزان کلروفیل های a و b به تنش آبی از طریق افزایش تخریب و همچنین کاهش ساخت آن ها در مقدارهای آب مصرفی کمتر از 80% میزان آب تبخیر شده است. از دلایل دیگر کاهش دوباره ساخت آنها در مقدارهای آب بیش از 80% به واسطه کاهش میزان اکسیژن در خاک هرچند به صورت کم و موقتی است.

این بررسی در بهار سال 1384 در ایستگاه تحقیقات مراتع همند آبسرد وابسته به سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی در 5 کیلومتری شهر دماوند به صورت کرتهای دو بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کاملا تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش شامل دو سطح سیستم کاشت (متداول و کم نهاده)، سه سطح تاریخ کاشت (5، 15 و 25 فروردین) و دو سطح بذر (اصلاح شده و بومی خوزستان) بودند. نوع سیستم تولید در کرت های اصلی، تاریخ های کاشت در کرت های فرعی و نوع بذر در کرت های فرعی فرعی قرار گرفتند. در این تحقیق صفاتی از قبیل ارتفاع گیاه، تعداد کاپیتول در هر بوته، تعداد دانه در هر کاپیتول، قطر کاپیتول، وزن هزار دانه، عملکرد بذر و درصد و عملکرد سیلیمارین مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج این آزمایش نشان داد که صفات مورد ارزیابی تفاوت معنی داری در دو سیستم تولید متداول و کم نهاده داشتند. بیش ترین ارتفاع ماریتیغال (125.8 سانتی متر) مربوط به سیستم متداول بود که در مقایسه با سیستم کم نهاده (94.56 سانتی متر) در سطحی برتر قرار گرفت. بیش ترین میزان تعداد کاپیتول نیز در سیستم متداول (10.4) به دست آمد. در حالی که در سیستم کم نهاده سایر صفات شامل قطر کاپیتول (7.028 سانتی متر)، تعداد بذر در کاپیتول (125 عدد)، وزن هزار دانه (25.006 گرم)، عملکرد بذر (1888.072 کیلوگرم در هکتار)، درصد سیلیمارین (7.711 درصد) و عملکرد سیلیمارین (150.443 لیتر در هکتار) در سطحی برتر قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان داد سیستم تولید کم نهاده به لحاظ ایجاد شرایط مناسب برای رشد ماریتیغال باعث افزایش اجزاء عملکرد، عملکرد بذر و سیلیمارین شد. سرعت دادن در کشت نیز همین تاثیر را داشته است بطوری که در زمان کاشت اول (5 فروردین) بیش ترین مقادیر صفات ثبت گردید. در بین بذور مورد استفاده نیز، بذر اصلاح شده مجاری باعث افزایش عملکرد بذر و سیلیمارین شد. نتایج نشان داد که برای بدست آوردن حداکثر بذر و سیلیمارین، استفاده از بذر اصلاح شده و سیستم تولید کم نهاده نقش موثری دارد، مشروط به این موضوع که تاخیری در کشت انجام نشود.

به منظور بررسی اثر شوری بر جوانه زنی و رشد گیاهچه بذور محلی و اصلاح شده گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایش های جداگانه در سال های 86 و 1385 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری انجام شد. شرایط مورد مطالعه شامل کشت بذر رازیانه های بومی و اصلاح شده در ژرمیناتور، کشت بذور در گلدان، در شرایط آزمایشگاه و در محیط باز بود. در تمام شرایط مورد مطالعه، آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی شامل صفر، 30، 60 ،90، 120 و 150 میلی مولار بر لیتر، نمک کلرید سدیم آزمایشگاهی بود که هر کدام از تیمارهای فوق بر بذور محلی و اصلاح شده وارداتی، اعمال شد. ویژگی های مورد ارزیابی در بذور موجود در ژرمیناتور، شامل تعیین درصد جوانه زنی و قوه نامیه بذور، طول ریشه چه و ساقه چه، نسبت طولی ریشه چه به ساقه چه، وزن تر و خشک گیاهچه و تعیین بنیه یا انرژی رویشی بذور بود. نتایج آزمایش نشان داد که به طور کلی تاثیر شوری بر ویژگی های اندازه گیری شده معنی دار بود. همچنین در گلدان در شرایط آزمایشگاه و محیط باز نیز تاثیر شوری بر درصد جوانه زنی معنی دار بود. طبق نتایج آزمایش مشخص بود که تاثیر شوری بر ویژگی های مورد بررسی بر توده محلی نسبت به بذور اصلاح شده تاثیر منفی کمتری داشت. نتایج به دست آمده بیان می کند که تاثیر شوری بر تعدادی از ویژگی های مورد مطالعه از سطوح خاصی تاثیر گذاشته و به طور کلی توده های محلی به علت انطباق بیشتر با محیط، کمتر آسیب پذیری بود.

طراحی آبیاری قطره ای و مدیریت این سیستم برای کاهش خسارت ها و استفاده درست از آب و مواد مغذی خاک توسط گیاهان نیازمند آگاهی از چگونگی پخش رطوبت خاک در زیر محل تخلیه قطره چکان ها می باشد. شکل (قطر و عمق خاک خیس خورده) و روند پیش روی جبهه رطوبتی در خاک در محل تخلیه قطره چکان ها تابعی از نوع خاک (بافت، ساختمان و هدایت هیدرولیکی خاک)، شدت و مدت زمان کاربرد آب می باشد. در این تحقیق، با ساخت یک مدل فیزیکی اثر سه بافت رسی شنی، لوم رسی شنی و شنی لومی، چهار دبی کاربردی 1.5، 3، 6 و 9 لیتر در ساعت برای حجم آب آبیاری 60 لیتر بر شکل و روند پیش روی جبهه رطوبتی در خاک تحت آبیاری قطره ای مطالعه شده است. نتایج حاصل از اجرای این تحقیق نشان داد که با افزایش دبی قطره چکان سطح خیس شده جبهه رطوبتی افزایش پیدا می کند و روند افزایش بسته به بافت خاک متفاوت خواهد بود. بدین معنی که در خاک با بافت رسی شنی با افزایش دبی سطح خیس شده افزایش بیش تری نسبت به دو خاک دیگر نشان داد که این امر سبب می شد جبهه رطوبتی در این خاک سطحی تر شود. ولی در خاک با بافت شنی لومی جبهه رطوبتی عمقی تر (باریک و کشیده تر) می شد. الگوی پیش روی جبهه رطوبتی، در خاک های با بافت رسی شنی، لوم رسی شنی و شنی لومی، به ترتیب برای تمام تیمارهای دبی کاربردی نزدیک به شکل نیم بیضی، سهمی و پیاز رطوبتی باریک و کشیده مشاهده گردید. با توجه به این که با افزایش دبی، سطح خیس شده جبهه رطوبتی افزایش پیدا می کند، در یک حجم مساوی آب آبیاری، در دبی های پایین عمق جبهه خیس شده بیش تر بود و با افزایش دبی، عمق جبهه خیس شده کم تر می شد و جبهه رطوبتی سطحی تر می شد. هم چنین نتایج نشان دادکه با افزایش دبی تغییرات مساحت خیس شده کاهش پیدا می کند. برای دبی بیش تر از 6 لیتر در ساعت دیده شد که با افزایش دبی مساحت خیس شده افزایش قابل توجهی نداشته است. پس توصیه می شود که در طرح های آبیاری قطره ای از قطره چکان های با دبی بیشتر از 6 لیتر در ساعت استفاده نشود.

این مطالعه در منطقه دماوند در وسعتی معادل 20,000 هکتار جهت کشت آبی آفتابگردان و سویا انجام شده است. مراحل اجرای این آزمایش شامل انجام برخی مطالعه های خاک شناسی، نمونه برداری خاک، تجزیه آزمایشگاهی نمونه های خاک، جمع آوری اطلاعات اقلیمی زراعی برای محصول های مورد نظر و تهیه نقشه ارزیابی تناسب اراضی با استفاده از سیستم GIS برای تیپ های بهره وری مورد نظر در منطقه بوده است. پس از جمع آوری اطلاعات خاک، اقلیم، پستی و بلندی و تعیین نیازهای خاکی و اقلیمی گیاه از روی جدول های ارائه شده (Sys ,1991 ,FAO ,1976) ارزیابی کیفی با استفاده از روش های پارامتریک (ریشه دوم) و محدودیت ساده از طریق مقایسه خصوصیات اقلیمی، توپوگرافی و خاک با نیازهای رویشی هر محصول انجام شد. با این روش تاریخ های مناسب عملیات زراعی از قبیل زمان عملیات تهیه زمین، کاشت، شروع و پایان دوره رشد نیز محاسبه شد. خاک های موجود در منطقه در دو رده انتی سل و اینسپتی سل تفکیک گردیده اند. نتیجه های ارزیابی کیفی اراضی نشان دهنده این است که خصوصیات اقلیمی در رشد و تولید محصولات مورد نظر در منطقه به ترتیب باعث کاهش 43.77 و 37.52 درصدی برای تولید محصول آفتابگردان و سویا نسبت به تولید پتانسیل آنها می گردد. هم چنین برخی از خصوصیات خاک و توپوگرافی از عوامل محدود کننده تولید محصولات به شرح زیر تعیین شدند:در مورد محصول سویا وجود آهک و سنگ ریزه در برخی از واحدهای اراضی توپوگرافی عامل محدود کننده می باشد. در مورد آفتابگردان در اکثر واحدها آهک و PH و پس از آن در بعضی از واحدهای اراضی جود سنگ ریزه، پستی و بلندی، اقلیم و کمبود ماده آلی به عنوان عوامل محدود کننده محسوب می شود.