مجله به زراعی نهال و بذر (نهال و بذر)
سال:1390 | دوره:27-2 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

به منظور تعیین واکنش به بهاره سازی و دامنه تغییرات آن در ارقام و لاین های گندم نان(Triticum aestivum L.) ، این پژوهش در آزمایشگاه فیزیولو‍ژی بخش تحقیقات غلات و گلخانه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در سال زراعی (86- 1385) به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل 29 رقم و لاین گندم نان و طول مدت بهاره سازی در 9 سطح شامل: صفر، 8، 15، 22، 29، 36، 43، 50، 57 روز اقامت در اتاقک رشدی با دمای 3 ± 0.5 درجه سانتی گراد بودند که در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که اگر چه واکنش ارقام و لاین های گندم نان به بهاره سازی با یکدیگر متفاوت و از بهاره محض (کویر) تا بینابین (شهریار، سایسون، C-81-14، (C-80-6  و زمستانه محض (گاسکوژن، MV-17، بزوستایا، (C-80-4  متغیر است، ولی اکثر ژنوتیپ ها واکنشی کمی (بینابین) به بهاره سازی دارند. بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه نیاز به بهاره سازی (بر مبنای شاخص روز تا ظهور سنبله) ژنوتیپ های شهریار دو هفته، گاسکوژن،C-80-4  و C-80-6 سه هفته، سایسون،MV-17  و C-81-14 چهار هفته اقامت در درجه حرارت 3 درجه سانتی گراد برآورد شد.

به منظور بررسی اثر نظام های مختلف خاک ورزی و مدیریت بقایای برنج بر عملکرد دانه و اجزای آن و عملکرد روغن در کلزا (رقم هایولا 308) به عنوان کشت دوم در شالیزار، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال های زراعی 83 - 1382 و 84 - 1383 در اراضی شالیزاری موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت به اجرا درآمد. عوامل آزمایشی شامل نظام های خاک ورزی در سه سطح: بدون خاک ورزی، خاک ورزی حداقل (یک بار روتیواتور در عمق 15 - 10 سانتی متری و خاک ورزی متداول (شخم با گاوآهن برگردان دار در عمق 30 سانتی متری + روتیواتور) و مدیریت بقایای برنج در دو سطح (خارج نمودن بقایا و باقی گذاشتن بقایا) بود. تراکم بوته، تعداد خورجین در گیاه، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیکی، درصد روغن، عملکرد دانه و شاخص برداشت و عملکرد روغن و نسبت کربن به نیتروژن (C/N) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میان سطوح مختلف خاک ورزی از نظر صفات عملکرد دانه و روغن، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، تراکم بوته و تعداد خورجین در گیاه، تفاوت معنی داری وجود داشت. علاوه بر این، اثر مدیریت بقایا و اثر متقابل نظام خاکورزی ´ مدیریت بقایا نیز بر هیچ یک از خصوصیات به جز تراکم بوته معنی دار نبود. کمترین میزان عملکرد دانه و روغن به تیمار بدون خاک ورزی و باقی گذاشتن بقایا اختصاص داشت. تیمار خاک ورزی مرسوم با میانگین عملکرد دانه 2225 کیلوگرم در هکتار و تیمار خاک ورزی حداقل با میانگین عملکرد دانه 2032 کیلوگرم در هکتار و اختلاف معنی داری با تیمار بدون خاک ورزی با میانگین عملکرد دانه 1455 کیلوگرم در هکتار داشتند. به طور کلی، با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، به نظر می رسد که علیرغم بیشتر بودن عملکرد در نظام خاک ورزی متداول، استفاده از نظام خاک ورزی حداقل در هر دو حالت باقی گذاشتن و خارج نمودن بقایا به دلیل کاهش عملیات خاک ورزی به علت کاهش هزینه ها دارای برتری نسبی می باشد.

این پژوهش به منظور تعیین اثر مصرف باکتری استرپتومایسس بر عملکرد دانه و اجزای آن در ذرت زودرس، رقمKSC260 ، در شرایط تنش خشکی اجرا شد. اثر سه سطح آبیاری پس از 70، 100 و 130 میلی متر تبخیر تجمعی از سطح تشتک تبخیر (به ترتیب شاهد، تنش ملایم و شدید خشکی) و چهار سطح باکتری (شاهد، کود شیمیایی، باکتری و مخلوط کود باکتری) با سه تکرار به صورت کرت های خرد شده نواری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه 400 هکتاری موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سالهای 1388 و 1389 ارزیابی شد. نتایج نشان داد که اثر آبیاری بر صفات وزن خشک برگ، شاخص سطح برگ، شاخص کلروفیل برگ، ارتفاع گیاه، طول بلال، قطر بلال، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در ردیف، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در سطح احتمال 1 درصد و بر تعداد روز تا ظهور کاکل، فاصله بین گرده افشانی تا ظهور کاکل، ارتفاع بلال از سطح زمین، قطر ساقه و تعداد بلال در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. اثر مصرف باکتری بر تعداد روز تا گرده افشانی و ظهور کاکل، تعداد برگ، وزن خشک و شاخص سطح برگ، شاخص کلروفیل برگ، قطر ساقه و بلال در سطح احتمال 1 درصد و بر تعداد روز تا ظهور گل تاجی، تعداد بلال، تعداد ردیف دانه و وزن هزار دانه در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب با میانگین 5649 و 3574.5 کیلوگرم در هکتار با آبیاری شاهد و تنش شدید حاصل شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد، حداکثر عملکرد دانه ذرت سینگل کراس KSC260 در شرایط آب و هوایی کرج با آبیاری پس از 70 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر و مصرف باکتری استرپتومایسس به همراه کود شیمیایی (نیتروژن و فسفر) حاصل شد.

بمنظور بررسی اقتصادی کشت مخلوط یونجه رقم همدانی با گیاهان پوششی غلات یکساله جو، یولاف و تریتیکاله و مقایسه آن با کشت خالص آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در دو سال زراعی 1386 و 1387 در مزرعه چهار صد هکتاری موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در کرج اجرا شد. از تکنیک بودجه بندی جزیی برای بررسی های اقتصادی استفاده شد. نتایج نشان داد که مخلوط 20 کیلوگرم بذر یونجه و 150 کیلو گرم بذر یولاف در هکتار از نظر اقتصادی برترین مخلوط بود. سود خالص کاربرد این مخلوط انتخابی 4285.2 میلیون ریال در هکتار برآورد شد که از سایر تیمارها بیشتر بود. نقطه سر به سر هزینه تیمار برتر انتخابی (مخلوط 20 کیلوگرم بذر یونجه و 150 کیلو گرم بذر یولاف در هکتار) نسبت به کاربرد تیمار در اولویت دوم و سوم بیانگر آن است که اگر میانگین هزینه تیمار در اولویت اول نسبت به تیمار در اولویت دوم (تیمار مخلوط 20 کیلوگرم بذر یونجه و 200 کیلوگرم بذر تریتیکاله در هکتار) و تیمار در اولویت سوم (تیمار مخلوط 20 کیلوگرم بذر یونجه و 200 کیلوگرم بذر یولاف در هکتار) بترتیب 2.8 و 5.1 درصد افزایش یابد، هنوز تیمار مخلوط 20 کیلوگرم بذر یونجه و 150 کیلوگرم بذر یولاف در هکتار بعنوان تیمار انتخابی می باشد. نقطه سر به سر درآمد ناخالص تیمار برتر انتخابی مخلوط 20 کیلوگرم بذر یونجه و 150 کیلوگرم بذر یولاف در هکتار نسبت به کاربرد تیمار مخلوط 20 کیلوگرم بذر یونجه و 200 کیلوگرم بذر تریتیکاله در هکتار و تیمار مخلوط 20 کیلوگرم بذر یونجه و 200 کیلوگرم بذر یولاف در هکتار بترتیب 23959.2 و 23492.7 هزار ریال بود.

به منظور مطالعه واکنش نه ژنوتیپ گندم نان و یک ژنوتیپ گندم دوروم به تنش خشکی ملایم و شدید پس از گلدهی، پژوهشی مزرعه ای در سال های زراعی 78-1377، 79-1378 و 80-1379 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی حسن آباد داراب انجام شد. این آزمایش به صورت طرح کرت های خرد شده با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل سه سطح رطوبتی: مطلوب (آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاه، (W1، تنش خشکی ملایم (W1 %75، از مرحله 50% گلدهی رقم شاهد (چمران) تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیک) و تنش خشکی شدید%50 W1) ، از مرحله 50% گلدهی رقم شاهد (چمران) تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیک) و عامل فرعی شامل 10 ژنوتیپ گندم بود. نتایج نشان داد تنش خشکی ملایم و شدید سبب کاهش عملکرد دانه و اجزای آن در کلیه ژنوتیپ ها گردید. عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی ملایم و شدید کاهش معنی داری(P<0.05)  داشت. علت اصلی افت عملکرد دانه در تنش خشکی ملایم (21.8%) و شدید (40.7%) کاهش تعداد دانه در سنبله و در مرتبه بعدی وزن هزار دانه بود. ژنوتیپ شماره 6 بیشترین عملکرد دانه (5352 کیلوگرم در هکتار) را در شرایط مطلوب تولید کرد، در حالی که بیشترین عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی ملایم (4178 کیلوگرم در هکتار) و شدید (3505 کیلوگرم در هکتار) مربوط به ژنوتیپ شماره 9 بود و ژنوتیپ شماره 6 در مرتبه بعدی قرار داشت. با توجه به اینکه شاخص های تحمل به تنش(STI) ، میانگین هندسی بهره وری (GMP) و میانگین بهره وری (MP) بیشترین همبستگی معنی دار را با عملکرد دانه در شرایط مطلوب، تنش خشکی ملایم و شدید داشتند، به عنوان شاخص هایی مناسب جهت انتخاب ژنوتیپ های متحمل به خشکی توصیه می شوند. با در نظر گرفتن این شاخص ها، ژنوتیپ های شماره 6 و 9 متحمل ترین ژنوتیپ ها به ترتیب در شرایط تنش خشکی ملایم و شدید بودند. تجزیه همبستگی عملکرد دانه با صفات دیگر، نشان داد که در هر سه شرایط رطوبتی، عملکرد زیست توده و شاخص برداشت بیشترین همبستگی معنی دار با عملکرد دانه را داشتند. می توان گزینش ژنوتیپ ها برای عملکرد دانه بالاتر در کلیه شرایط رطوبتی را با استفاده از صفات دارای بیشترین ضریب همبستگی معنی دار با عملکرد دانه انجام داد. پیشنهاد می شود ژنوتیپ های شماره 6 و 9 به دلیل داشتن پتانسیل بالاتر عملکرد دانه، در برنامه های به نژادی گندم برای بهبود تحمل به تنش خشکی انتهای فصل مورد استفاده قرار گیرند.

به منظور بررسی اثر کود زیستی فسفاته گرانوله بر برخی صفات ذرت سینگل کراس 704 در شرایط تنش کم آبی در منطقه مهران، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام در فصل های زراعی 1387 و 1388 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل زمان های آبیاری در سه سطح: آبیاری پس از 70، 100 و 130 میلی متر تبخیر تجمعی از سطح تشتک کلاس A و کود زیستی فسفردار در دو سطح عدم استفاده از کود زیستی فسفردار، استفاده از کود زیستی فسفردار و کود شیمیایی در سه سطح، عدم استفاده از کود شیمیایی فسفردار، مصرف 45 کیلوگرم در هکتار P2O5 و 90 کیلوگرم در هکتار P2O5 بودند. نتایج نشان داد که مصرف کود زیستی فسفاته گرانوله در شرایط تنش کم آبی (100 و 130 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک) به طور معنی داری عملکرد دانه، اجزای عملکرد و شاخص برداشت را افزایش داد. بیشترین عملکرد دانه (9090 کیلوگرم در هکتار) در شرایط آبیاری بهینه و مصرف کود زیستی و کود شیمیایی بمقدار 45 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در شرایط تنش کم آبی ملایم نیز بیشترین عملکرد دانه (8098 کیلوگرم در هکتار) از همین تیمار کودی حاصل شد. بالاترین وزن هزار دانه (356.6 گرم) مربوط به تیمار مصرف 45 کیلوگرم در هکتار P2O5 همراه با کود زیستی فسفاته و شرایط آبیاری بهینه به دست آمد که با مصرف 90 کیلوگرم در هکتار P2O5 و مصرف کود زیستی فسفاته و بدون مصرف کود شیمیایی و شرایط آبیاری بهینه اختلاف معنی داری را نشان نداد. بیشترین عملکرد دانه، تعداد دانه در ردیف بلال و تعداد ردیف در بلال در تیمار مصرف 45 کیلوگرم در هکتار P2O5 همراه با کود زیستی فسفاته و شرایط آبیاری بهینه به دست آمد که با مصرف 90 کیلوگرم در هکتار P2O5 اختلاف معنی داری را نشان ندادند. نتایج این تحقیق نشان داد که مصرف کودهای زیستی حل کننده فسفات منجر به افزایش تحمل گیاه ذرت در شرایط تنش کم آبی و کاهش مصرف کودهای شیمیایی شد.

این پژوهش به منظور بررسی برهمکنش دو عنصر نیتروژن و روی بر عملکرد و محتوی کلروفیل و روی در برگ، میزان آهن و روی در دانه دو هیبرید ذرت سینگل کراس 540 و 704 در شرایط مزرعه به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در سال 1387 و در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، منطقه باجگاه، در استان فارس اجرا شد. در این طرح سه سطح کود نیتروژن دار (اوره) به مقدار 120، 260 و 400 کیلوگرم در هکتار و سه سطح کود روی (سولفات روی)، به مقدار 0، 15 و 30 کیلوگرم در هکتار مصرف شد. مقادیر کودی به روش خاک مصرف به زمین داده شدند. برای تعیین محتوی کلروفیل برگ در مزرعه از دستگاه کلروفیل متر دستی (SPAD) استفاده گردید. اندازه گیری میزان آهن و روی در دانه و میزان روی در برگ ذرت، پس از مراحل آماده سازی نمونه ها با دستگاه جذب اتمی صورت گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که برهمکنش کود نیتروژن و کود روی بر رشد و ترکیب شیمیایی دانه ذرت، کلروفیل برگ و عملکرد دانه مثبت و معنی دار بود و مصرف کود روی منجر به افزایش جذب نیتروژن شد. نتایج این پژوهش، نشان داد که استفاده از ترکیب مقادیر متناسب کودهای حاوی نیتروژن و روی می تواند در بهبود کیفیت و افزایش عملکرد دانه ذرت در شرایط مشابه این تحقیق موثر باشد.

کنار هندی ( (Ziziphus mauritianaعادت شدی همانند درخت انگور داشته و تمایل به رشد افقی و رو به پایین دارد. اگر تربیت صحیح انجام نشود انبوه و گسترده با شاخه های باریک و طویل ایجاد خواهد شد. در صورتی که بیش از یک شاخه از قاعده ساقه خارج شده باشد، شاخه ها انبوه و پرپشت شده و شرایط مناسبی برای رشد آفات و بیماری ها فراهم می شود(Bose and Mitra, 1990) . چنین درختانی عمر کوتاهی داشته و عملکرد ضعیفی دارند. به علاوه برداشت میوه در درختان انبوه و تربیت نشده دشوار است. جهت توسعه یک اسکلت قوی در درخت، تربیت صحیح درختان از مرحله خزانه الزامی است. درختان جوان کاشته شده در زمین اصلی بایستی توسط قیم حمایت شوند و پیوندک و ساقه اصلی آن از صدمه مصون بماند. با توجه به این که ارقام تجاری کنار عادت رشد گسترده ای دارند، استفاده از قیم در آن ها طی دو سال اول تربیت درخت ضروری است (.(Bose and Mitra, 1990