مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
سال:1386 | دوره:13 | شماره:4 (پیاپی 51) |تعداد مقالات:17

هدف: این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین عملکرد بطن چپ و بروز افسردگی پس از سکته قلبی انجام شده است.روش: در یک بررسی آینده نگر 176 بیمار 32 تا 84 ساله با میانگین سنی 56 سال (انحراف معیار 10.05) که با تشخیص قطعی انفارکتوس میوکارد در یکی از واحدهای مراقبت قلبی (CCU) شهر اصفهان طی پنج ماه اول سال 1385 بستری شده بودند، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و بررسی شدند. ویژگی های جمعیت شناختی و پزشکی بیماران و نتیجه ارزیابی عملکرد بطن چپ (LVEF) به کمک اکوکاردیوگرافی یا آنژیوگرافی بلافاصله پس از سکته قلبی گردآوری شد. سپس بیماران به کمک مقیاس افسردگی بک برای مراقبت های اولیه سه ماه پس از سکته قلبی ارزیابی شدند. داده های گردآوری شده طی دوره بستری و مرحله پی گیری با بهره گیری از روش رگرسیون لجستیک تحلیل شدند.یافته ها: یافته ها نشان دادند که عملکرد پایین بطن چپ که با شاخص LVEF مشخص می شود با افسردگی سه ماه پس از سکته قلبی ارتباط معنی دار دارد (P<0.01). هم چنین مدل اکتشافی (که تنها شامل متغیر LVEF می باشد) دارای اعتبار پیش بین 64.8% با حساسیت %55.7 و ویژگی 72.1% بود. نتیجه گیری: اختلال در عملکرد بطن چپ با افزایش خطر بروز افسردگی پس از سکته قلبی ارتباط دارد.

هدف: در این بررسی اثر آنتی سایکوتیک های تیپیک و آتیپیک در ایجاد علایم وسواسی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا مقایسه شده است.روش: در یک بررسی توصیفی - مقایسه ای 64 بیمار دچار اسکیزوفرنیا (32 بیمار در گروه آنتی سایکوتیک های تیپیک و 32 بیمار در گروه آنتی سایکوتیک های آتیپیک) بررسی شدند. همه بیمارانی که بر پایه مصاحبه بالینی ساختاریافته برای اختلال های محور یک در (SCID-I) DSM-IV تشخیص قطعی اسکیزوفرنیا دریافت کرده بودند، دو آزمون مقیاس وسواسی – اجباری ییل - براون (YBOCS) و مقیاس مختصر درجه بندی روانپزشکی (BPRS) را در آغاز، سه هفته و شش هفته پس از درمان اجرا نمودند. داده های به دست آمده با روش های آمار توصیفی، تحلیل واریانس با اندازه های مکرر و آزمون t تحلیل شدند.یافته ها: در گروه دریافت کننده آنتی سایکوتیک های تیپیک متوسط نمره آزمون YBOCS به ترتیب پیش از آغاز درمان، سه هفته و شش هفته پس از آن 2.40، 2.30 و 2.18 به دست آمد و در گروه دریافت کنندگان آنتی سایکوتیک های آتیپیک میانگین نمره آزمون YBOCS به ترتیب در آغاز درمان، سه هفته وشش هفته پس از درمان 4.12، 4.46 و 4.53 بود. تفاوت نمرات آزمون YBOCS در دو گروه دریافت کننده آنتی سایکوتیک های تیپیک و آتیپیک پیش از درمان به سطح معنی داری نزدیک و در هفته سوم و ششم درمان، معنی دار بود (P<0.05). در گروه تیپیک یک بیمار با سابقه خانوادگی مثبت کاهش علایم وسواسی و در گروه آتیپیک نیز یک بیمار با سابقه خانودگی مثبت افزایش علایم وسواسی را نشان دادند. نتیجه گیری: آنتی سایکوتیک های آتیپیک می توانند علایم وسواسی (هر چند کم) در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا ایجاد کنند. با وجود اهمیت سابقه خانوادگی درتظاهرات بالینی وسواس در مصرف کنندگان آنتی سایکوتیک های آتیپیک، نقش این متغیردر کاهش یا افزایش علایم وسواسی اندک بود.

هدف: این پژوهش به منظور بررسی میزان شیوع مصرف مواد در دانشجویان دانشگاه های زیرپوشش وزارت علوم در شهر تهران انجام شده است.روش: در این بررسی مقطعی، 2997 دانشجوی مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 85-1384 از شش دانشگاه شهر تهران که به تصادف انتخاب شده بودند، ارزیابی شدند. دانشجویان مورد بررسی به پرسش نامه ای که برای برآورد میزان شیوع مصرف مواد تهیه شده بود، پاسخ دادند. پرسش نامه ها را رابطین پیش گیری از مصرف مواد دانشگاه ها و در کلاس درس با هماهنگی قبلی با مدرس، برای تکمیل به پاسخ گویان ارایه نمودند.یافته ها: این بررسی نشان دهنده شیوع طول عمر نسبتا بالای مصرف مواد سبک به ترتیب قلیان (%34)، سیگار (%24) و نوشیدنی های الکلی (%17) و شیوع پایین مواد سنگین تریاک (%2.3)، حشیش (%2.2) و قرص اکستازی (%0.7) بود. در همه مواد، دختران مصرف کمتری را نسبت به پسران داشتند و در مورد مصرف طول عمر، یک سال و یک ماه گذشته بیشتر مواد، دانشجویان غیرخوابگاهی بیشتر از دانشجویان خوابگاهی مصرف آنها را گزارش نمودند (P<0.05).نتیجه گیری: مصرف مواد در دانشجویان شهر تهران هر چند در مقایسه با مصرف آن در دانشجویان کشورهای آمریکایی و اروپایی خیلی کمتر است، به دلیل رواج تنباکو به صورت مصرف با قلیان و الکل و نبود مداخلات پیش گیرانه در این زمینه نیازمند توجه و حمایت بیشتری از سوی برنامه ریزان می باشد.

هدف: این پژوهش با هدف تعیین مدت پسیکوز درمان نشده (DUP)، عوامل موثر بر آن و مسیر مراجعه در بیماران دچار پسیکوز  بار اول بستری در بیمارستان روزبه  انجام شده است.روش: در این پژوهش مقطعی، 91 بیمار که با تشخیص نخستین دوره پسیکوز در بیمارستان روزبه تهران بستری شده بودند، از نظر مدت پسیکوز درمان نشده (فاصله بین نخستین علایم پسیکوز تا درمان مناسب یا بستری در بیمارستان) و مسیر مراجعه و چگونگی شروع بیماری ارزیابی شدند. داده ها به کمک آزمون های آماری مان - ویتنی، کروسکال - والیس و ضریب همبستگی اسپیرمن تحلیل گردیدند.یافته ها: در 35.2% از بیماران، بیماری شروع حاد (کمتر از دو هفته) داشت. از نظر نوع بیماری، اختلال دو قطبی (29.7%) و اسکیزوفرنیا (%19.8) بیشترین موارد تشخیص داده شده بودند. میانگین تاخیر در درمان یا مدت پسیکوز درمان نشده، 52.03 هفته (انحراف معیار 114.7 هفته) بود. بیشترین فراوانی نخستین مراجعه بیماران به روانپزشکان و پس از آن به درمانگران سنتی بود. بیشترین ارجاع دهندگان به بیمارستان روزبه، بستگان و دوستان بیمار بودند. در این پژوهش مدت پسیکوز درمان نشده در بیماران مقیم شهر (P<0.01)، بی کار (P<0.01)، دچار اسکیزوفرنیا (P<0.05)، هم چنین در کسانی که بیماری به صورت تدریجی (در عرض بیش از دو هفته) آغاز شده بود (P<0.001) طولانی تر بود. نتیجه گیری: تاخیر در درمان (مدت پسیکوز درمان نشده) و ارتباط آن با متغیرهای گوناگون تا اندازه ای همانند سایر بررسی های انجام شده  است، ولی مراجعه به درمانگران سنتی در بیماران پسیکوز بار اول ایران بیشتر است.

هدف: هدف این پژوهش بررسی ویژگی های روانسنجی چک لیست تجدیدنظرشده مشکلات رفتاری کوای و پترسون بود.روش: این بررسی از نوع آزمون سازی است و در آن 458 دانش آموز (255 پسر و 203 دختر) دبستانی که از نواحی چهارگانه آموزشی شیراز به روش نمونه گیری خوشه ای - تصادفی انتخاب شده بودند، به کمک چک لیست تجدیدنظرشده مشکلات رفتاری کوای و پترسون بررسی شدند.یافته ها: روایی چک لیست به روش همبستگی گویه ها با نمره کل، تحلیل عوامل و همبستگی بین نمرات چک لیست با نمرات پرسش نامه رفتار کودک راتر (0.88) به دست آمد و تحلیل عوامل با مولفه های اصلی و سپس چرخش واریماکس، استخراج چهار عامل با ارزش ویژه بیشتر از یک را در پی داشت که عبارتند از: اختلال سلوک، مشکلات توجه - ناپختگی، پرخاشگری اجتماعی و اضطراب - گوشه گیری. پایایی چک لیست با روش بازآزمایی برای نمرات کل چک لیست 0.88، اختلال سلوک 0.90، مشکلات توجه - ناپختگی 0.85، پرخاشگری اجتماعی 0.79 و اضطراب - گوشه گیری 0.78 بود. ضرایب آلفای کرونباخ برای نمرات کل چک لیست 0.98 و برای اختلال سلوک 0.97، مشکلات توجه - ناپختگی 0.97، پرخاشگری اجتماعی 0.82 و اضطراب - گوشه گیری 0.85 به دست آمد.نتیجه گیری: چک لیست تجدیدنظر شده مشکلات رفتاری کوای و پترسون دارای روایی و پایایی مطلوب برای کاربرد در ایران است.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی پایایی و روایی پرسش نامه پرخاشگری باس و پری انجام شده است. این پرسش نامه دارای 29 پرسش می باشد که پس از برگردان به فارسی توسط متخصصان روانشناسی، به کار برده شد. روش: در یک بررسی مقطعی 492 نفر از دانشجویان 18 تا 22 ساله (248 پسر و 244 دختر) دانشگاه شیراز که به روش خوشه ای- تصادفی انتخاب شده بودند، به کمک پرسش نامه پرخاشگری باس و پری ارزیابی شدند. داده ها به کمک آزمون های آماری ضریب همبستگی، تحلیل عاملی و آزمون t تحلیل شدند. یافته ها: به کمک تحلیل عاملی، چهار عامل رفتاری خشم، پرخاشگری بدنی و کلامی، رنجیدگی، و بدگمانی از آن استخراج شد. ضریب پایایی این پرسش نامه به شیوه بازآزمایی برابر با 0.78 بود. هم چنین مقایسه این عوامل میان دختران و پسران گویای آن بود که پسران در سه عامل پرخاشگری (P<0.001)، خشم (P<0.001) و بدگمانی (P<0.01) نسبت به دختران به طور معنی داری نمره بیشتری دارند. هم چنین همبستگی بالای عوامل با نمره کل پرسش نامه، همبستگی ضعیف عوامل با یکدیگر و مقادیر ضریب آلفا همگی نشان دهنده کفایت و کارایی این پرسش نامه برای کاربرد پژوهشگران، متخصصان و روانشناسان در ایران است. نتیجه گیری: پرسش نامه پرخاشگری باس و پری دارای پایایی و روایی مناسب برای کاربرد پژوهشگران و متخصصان است.

هدف: بررسی اثربخشی شناخت درمانی گروهی مبتنی بر تفکر نظاره ای (ذهن آگاهی) و فعال سازی طرح واره های معنوی در کاهش عود مصرف مواد افیونی هدف اصلی این پژوهش بود.روش: در یک طرح آزمایشی، 90 بیمار مرد با تشخیص وابستگی به مواد افیونی بر پایه معیارهای DSM-IV پس از دوره سم زدایی انتخاب و به تصادف در دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه جای داده شدند. گروه های آزمایشی در طی 12 جلسه دو ساعته به صورت گروهی تحت درمان قرار گرفتند. آزمودنی ها به کمک مصاحبه ساختار یافته شاخص مصرف مواد افیونی (OTI) و پرسش نامه سلامت عمومی 28 سوالی (GHQ-28) و پرسش نامه اثر معنویت بر رفتار، پیش از آغاز درمان، جلسه دوازدهم وپایان مرحله پی گیری 4 ماهه پس از درمان گروهی ارزیابی شدند. گروه گواه بدون هیچ درمان گروهی تنها داروی نالترکسون دریافت کرد. داده ها به کمک روش آماری تحلیل واریانس با اندازه گیری های تکراری و آزمون خی دو تحلیل شدند.یافته ها: نتایج نشان داد که هر دو روش شناخت درمانی مبتنی بر تفکر نظاره ای و فعال سازی طرح واره های معنوی و رفتاردرمانی شناختی در کاهش میزان عود (P<0.01)، افزایش اطاعت درمانی، مدت باقی ماندن در درمان (P<0.0001)، کاهش مصرف مواد افیونی، علایم جسمانی، اضطراب، بهبود کارکرد اجتماعی، وضعیت سلامتی و افزایش تاثیر معنویت بر رفتار از نالترکسون موثرتر است. روش شناخت درمانی بر پایه تفکر نظاره ای و فعال سازی طرح واره های معنوی از نظر کاهش میزان عود، افزایش میزان اطاعت درمانی، کارکرد اجتماعی، کاهش مصرف مواد و بهبود سلامتی و معنویت از رفتاردرمانی شناختی موثرتر بود (P<0.01).نتیجه گیری: به نظر می رسد به کارگیری شناخت درمانی مبتنی بر تفکر نظاره ای (ذهن آگاهی) و فعال سازی طرح واره های معنوی به شکل چشم گیری اثربخشی درمان دارویی و رفتاردرمانی شناختی را در پیش گیری از عود مواد افیونی افزایش می دهد.

هدف: شادی از بنیادی ترین مفاهیم روانشناسی مثبت گرا است. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر انواع الگوهای ارتباطی خانواده، از جمله توافق کننده، کثرت گرا، محافظت کننده و بی قید بر میزان شادی بود.روش: این بررسی از نوع مقطعی است. شرکت کنندگان در پژوهش 200 دانش آموز (100 دختر و 100 پسر) دبیرستانی شهر شیراز بودند که به روش خوشه ای- چندمرحله ای - تصادفی نمونه گیری شدند. برای سنجش شادی، پرسش نامه تجدیدنظرشده آکسفورد و برای تعیین انواع الگوهای ارتباطی، پرسش نامه تجدیدنظر شده کوئرنر و فیتزپاتریک به کار برده شد. پایایی پرسش نامه ها به روش آلفای کرونباخ و روایی آنها به شیوه تحلیل عامل سنجیده شد. تحلیل داده ها به کمک تحلیل واریانس انجام شد.یافته ها: یافته ها نشان دادند که بین الگوهای ارتباطی از نظر میزان شادی تفاوت معنی دار وجود دارد (P<0.001). آزمون تعقیبی شفه نشان داد که در الگوهای توافق کننده و کثرت گرا میانگین نمره شادی بالاتر و در الگوهای محافظت کننده و بی قید میزان آن پایین تر است (P<0.05). هم چنین در الگوی توافق کننده و کثرت گرا میزان شادی پسران بالاتر از دختران بود. نتیجه گیری: جهت گیری گفت و شنود، در مقایسه با جهت گیری همنوایی، به ویژه در پسران، عامل اصلی در ارتباطات خانوادگی است که شادی بیشتر را در پی دارد.

هدف: از آن جا که باورهای شناخت شناسی افراد می توانند پایه تبیین موضوع های مهم تربیتی از جمله هدف های پیشرفت تحصیلی باشند، پژوهش حاضر به بررسی اثر باورهای شناخت شناسی بر هدف های پیشرفت پرداخته است. روش: در یک بررسی مقطعی باورهای شناخت شناسی بر پایه نظریه شومر و هدف های پیشرفت بر پایه الگوی الیوت و مک گرگور بررسی شدند. آزمودنی های پژوهش 387 نفر (234 دختر، 153 پسر) از دانشجویان رشته های مختلف دانشگاه شیراز بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای - تصادفی انتخاب و به کمک پرسش نامه هدف های پیشرفت و پرسش نامه باورهای شناخت شناسی بررسی شدند. داده ها به روش رگرسیون چندمتغیره به شیوه هم زمان تحلیل شدند.یافته ها: باور یادگیری سریع پیش بینی کننده منفی هدف های تسلط - عملکردی، تسلط - اجتنابی و عملکرد - رویکردی بود (P<0.001). باور دانش قطعی، پیش بینی کننده مثبت هدف تسلط - اجتنابی (P<0.05) و باور توانایی ثابت نیز پیش بینی کننده مثبت هدف های عملکرد - رویکردی و عملکرد - اجتنابی (P<0.05) و در آخر باور دانش ساده نیز پیش بینی کننده مثبت هدف عملکرد - اجتنابی (P<0.01) بود. نتیجه گیری: باورهای شناخت شناسی دانشجویان تاثیر معنی داری بر هدف های پیشرفت آنان دارند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین جنسیت و صمیمیت اجتماعی با تاکید بر نقش میانجی گر سبک های هویت در دانش آموزان دبیرستانی انجام شد. روش: در یک بررسی توصیفی - مقطعی 2099 دانش آموز (1008 پسر و 1091 دختر) که به روش نمونه گیری خوشه ای - تصادفی از میان دانش آموزان دبیرستان های دولتی شهر تهران انتخاب شده بودند به پرسش نامه های سبک های هویت (ISI-6G) و صمیمیت اجتماعی میلر (MSIS) پاسخ دادند. داده ها به کمک تحلیل واریانس چندمتغیری، ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون و رگرسیون سلسله مراتبی تحلیل شدند.یافته ها: نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری نشان داد که به طور کلی بین دو جنس و پایه های تحصیلی مختلف از نظر سطوح سه گانه سبک های هویت تفاوت معنی داری وجود دارد. نتایج ماتریس همبستگی نشان داد که در دانش آموزان دختر و پسر، بین نمرات صمیمیت اجتماعی (P<0.01) و سبک های اطلاعاتی (P<0.01)، هنجاری و تعهد (P<0.01) رابطه مثبت و معنی دار، و بین سبک سردرگم و صمیمیت اجتماعی در دختران رابطه منفی و غیرمعنی دار و در پسران رابطه منفی و معنی دار (P<0.05) وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی نیز نشان داد که متغیرهای جنسیت (P<0.001)، پایه تحصیلی (P<0.01) و سبک های هویت اطلاعاتی (P<0.001)، هنجاری (P<0.001) و تعهد هویتی (P<0.05) به طور معنی داری صمیمیت اجتماعی را پیش بینی می کنند. نتیجه گیری: با وجود رابطه معنی دار سبک های هویت اطلاعاتی و هنجاری با صمیمیت اجتماعی در بررسی رابطه بین متغیرهای جمعیت شناختی جنس و سن با صمیمیت اجتماعی، توجه به نقش میانجی گر سبک های هویت از اهمیت چندانی برخوردار نیست.

هدف: این بررسی، با هدف تعیین رابطه بین خودکارآمدی ادراک شده و راهبردهای مقابله ای در موقعیت های استرس زا انجام شده است. روش: پژوهش حاضر با شیوه پیمایشی و مقطعی انجام شد. داده ها از 373 نفر دانشجویان دانشگاه یزد که با روش نمونه گیری خوشه ای - تصادفی، از هفت گروه آموزشی، که به فاصله یک ماه (خرداد 1385) انتخاب شده بودند، گردآوری شد. ابزار گردآوری داده ها مقیاس راهبردهای مقابله ای (CSS-R)، مقیاس خودکارآمدی عمومی (GSES)، مقیاس درجه بندی سازگاری اجتماعی (SRRS)، مقیاس استرس دانشجویان کارشناسی (USQ) و مقیاس ارزیابی چندبعدی رویدادهای استرس زای زندگی (MASLES) بود. داده ها به کمک روش تحلیل مؤلفه های اصلی، روش همبستگی چندمتغیره، آزمون t مستقل، تحلیل آنووا و رگرسیون چندگانه سلسله مراتبی تحلیل شدند.یافته ها: تفاوت معنی داری بین پاسخگویان با سطوح مختلف خودکارآمدی ادارک شده با توجه به راهبردهای مقابله ای (P<0.001) به طور کلی و مولفه های جستجوی حمایت اجتماعی (P<0.01)، مقابله اجتنابی (P<0.001)، مقابله هیجان مدار (P<0.01)، مقابله فعالانه (P<0.01) و خویشتن داری (P<0.01) دیده شد. تحلیل رگرسیون چندگانه سلسله مراتبی نیز نشان داد که متغیر خودکارآمدی ادراک شده، 20.3% از واریانس متغیر راهبردهای مقابله ای را تبیین نموده است. نتیجه گیری: بهره گیری بیشتر افراد با خودکارآمدی بالا از راهبردهای مقابله ای مساله مدار، و کاربرد بیشتر افراد با خودکارآمدی پایین از راهبردهای مقابله ای هیجان مدار، مقابله اجتنابی و خویشتن داری، مورد تردید قرار می گیرد.

هدف: از آن جا که کیفیت زندگی، احساس خوشبختی و رضایت از زندگی به عنوان شاخص های سلامت عمومی و بهداشت روان به شمار می روند، در این پژوهش کیفیت زندگی و رابطه آن با عزت نفس دانشجویان بررسی شده است. روش: بررسی حاضر از نوع پیمایشی است و در آن200 دانشجوی دانشگاه اصفهان (100 دختر و 100 پسر) بررسی شده اند. برای سنجش کیفیت زندگی از شاخص کیفیت زندگی میسوآلاوویتاس (MVQOLI) و برای سنجش عزت نفس از پرسش نامه عزت نفس رابسون بهره گرفته شده است. داده ها به کمک آزمون آماری t ، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون، تحلیل شدند. یافته ها: یافته های پژوهش گویای آن هستند که رابطه معنی داری میان عزت نفس وکیفیت زندگی وجود داشته (r=0.48)، اما تفاوت معنی داری درکیفیت زندگی دانشجویان پسر و دختر دانشگاه اصفهان وجود نداشته است. هم چنین با آن که رابطه معنی دارآماری بین هرکدام از پنج مولفه کیفیت زندگی به طور جداگانه و عزت نفس وجود داشته، لیکن تحلیل رگرسیون نشان داد که از میان مولفه های پنجگانه کیفیت زندگی، سه مؤلفه روابط بین فردی، ماوراءالطبیعه (معنویت) و کارکرد (عملکرد) دارای بیشترین توان پیش بینی عزت نفس می باشند.نتیجه گیری: بین ارزیابی کیفیت زندگی دانشجویان از زندگی خود و عزت نفس آنان ارتباط وجود دارد.