مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
سال:1385 | دوره:12 | شماره:3 (پیاپی 46) |تعداد مقالات:19

این اولین شماره فصلنامه اندیشه و رفتار با نام جدید مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی است. عنوان فصلنامه با نظر سردبیر و شورای نویسندگان آن تغییر کرد تا معادل انگلیسی آن بتواند نشانگر ایرانی بودن مجله و نیز حوزه های تخصصی آن باشد. از طرفی تغییر رسمی نام نشریه با ورود چکیده مقالات آن به ایندکس کوپرنیکوس (www.journals.indexcopernicus.com) هم زمان شد. البته بر اساس ارزیابی کنونی ایندکس کوپرنیکوس، نمره کیفی خاصی به مجله داده شده که امید است با تلاش دست اندر کاران ارتقا یابد تا بتوان در آینده ای نه چندان دور ورود مقالات این مجله را به پایگاه های معتبرتر جشن گرفت. ولی دست اندر کاران چه کسانی هستند و قرار است چه چیزی ارتقا یابد؟

یکی از جنبه های مهم در بررسی پدیده خودکشی، شناخت روش های به کار گرفته شده برای خودکشی است (رضائیان، 1385). بررسی ها نشان داده اند که افراد در گروه های سنی و جنسی گوناگون الگوهای متفاوتی را برای خودکشی برمی گزینند. برای نمونه، استفاده بیشتر مردان از روش های خشنی مانند دارزدن در مقایسه با روش های ساده تری مانند مصرف دارو، در بیشتر کشورها (سازمان جهانی بهداشت، 2002) گزارش شده است. در این میان خودسوزی از خشن ترین و زجرآورترین روش های خودکشی دانسته شده است (کیوبوندی، سیبولونی، بارونی و سکچی، 2001). اگرچه به کارگیری این روش در کشورهای پیشرفته بسیار کم گزارش شده، اما در بخش هایی از آفریقا و آسیا به ویژه در کشور هندوستان (ادیتیانجی، 1987) و شمال غربی و غرب کشور ایران بسیار به کار برده می شود (دستگیری، کلانکش و پورافکاری، 2005). از آن جا که شناخت دقیق الگوی سنی- جنسی به کارگیری روش خودسوزی می تواند به شناخت دقیق تر این پدیده و میزان تاثیر عوامل فردی بر رخداد آن کمک نماید و راه حل هایی را نیز برای پیش گیری از خودکشی ارایه دهد، پژوهشی با هدف بررسی الگوی به کارگیری روش خودسوزی در گروه های سنی و جنسی مختلف در استان ایلام انجام شد.

هدف: این بررسی با هدف تعیین اثرات همبودی با اختلال بیش  فعالی با کمبود توجه (ADHD) بر ویژگی های بالینی اختلال دوقطبی (BPD) در کودکان و نوجوانان بستری در بیمارستان، انجام شد.روش: ویژگی های بالینی 20 کودک و نوجوان 18-6 ساله مبتلا به BPD، بر پایه مصاحبه تشخیصی K-SADS و تشخیص بالینی دو روانپزشک کودک و نوجوان، در دو گروه با و بدون ADHD  ارزیابی و مقایسه شد.یافته ها: 35% بیماران سابقه ADHD داشتند. بروزBPD در گروهBPD+ADHD زودرس تر بود. میزان اختلال های همبود نیز در این گروه بالاتر از گروهBPD  خالص بود.نتیجه گیری: به نظر می رسد افراد مبتلا به BPD+ADHD  گروه ویژه ای از بیماران دو قطبی هستند؛ در این گروه بیماری های همراه فراوان تر، سن بروز مانیا پایین تر و چگونگی شروع بیماری بیشتر به شکل تحت حاد می باشد. بنابراین ممکن است ADHD  پیش درآمد اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان باشد.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی نقش جنسیت در خطر ابتلا به اختلال بیش فعالی با کمبود توجه (ADHD) در افراد خانواده مبتلایان به این اختلال انجام شده است.روش: 997 خویشاوند درجه یک (554 والد و 443 خواهر و برادر) 277 کودک و نوجوان مبتلا به ADHD 5 تا 17 ساله که به روش نمونه گیری در دسترس از میان مراجعان به درمانگاه روانپزشکی کودکان بیمارستان دکتر شیخ مشهد انتخاب شده بودند، ارزیابی شدند. تشخیص ADHD در بیماران با مصاحبه بالینی روانپزشک و ازمون تشخیصی K-SADS  و بررسی وجود ADHD در افراد خانواده بیماران با استفاده از مصاحبه بالینی روانپزشکی و آزمون های تشخیصی K-SADS وWender  انجام شد.یافته ها: تفاوتی در میزان ابتلای افراد خانواده مبتلایان دختر و پسر ADHD دیده نشد.نتیجه گیری: این بررسی نشان داد که جنسیت یک عامل خطر ژنتیک- خانوادگی برای ابتلا به ADHD و تجمع خانوادگی ADHD به شمار نمی رود.

هدف: این بررسی برای ارزیابی فراوانی علایم اختلال وسواسی- اجباری (OCD) در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس (MS) انجام شده است.روش: تعداد 40 نفر (18 مرد و 22 زن) از بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس با مقیاس های وسواسی اجباری ییل- براون (Y-BOCS) و افسردگی هامیلتون (HRSD) ارزیابی شدند. نقاط برش این دو مقیاس به عنوان ملاک تشخیصی OCD و اختلال افسردگی به کار برده شد. برای تحلیل داده ها به تناسب از ازمون های t، دقیق فیشر و خی دو بهره گرفته شد.یافته ها: 17.5% بیماران مبتلا به OCD و 69.2% انان مبتلا به اختلال افسردگی بودند. در همه موارد OCD، بیمار شروع علایم ان را مربوط به پیش از شروع تظاهرات بالینی MS می دانست. سطح تحصیل بیماران OCD به طور معنی داری بیش از بیماران غیر OCD بود (p<0.05). فراوانی وسواس به طور معنی داری بیش از فراوانی اجبار (p<0.0001) و شایع ترین وسواس، «تردید» بود. فراوانی OCD در بیماران افسرده و غیرافسرده تفاوت معنی دار نداشت.نتیجه گیری: فراوانی OCD در بیماران MS قابل توجه است و این فراوانی را نمی توان صرفا با میزان بالای همبودی اختلال افسردگی توجیه نمود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین وسوسه مصرف مواد و سوگیری توجه در افراد وابسته به مواد افیونی، مبتلا به عود و ترک کرده انجام شده است.روش: در این بررسی که از نوع پس رویدادی است، سی مرد وابسته به مواد افیونی، 30 مرد مبتلا به عود و 30 مرد ترک کرده با دامنه سنی 18 تا 60 سال که بر پایه متغیرهای سن، میزان تحصیلات و نوع ماده مصرفی همتاسازی شده بودند، به کمک پرسش نامه عقاید وسوسه انگیز و ازمایه پروب دات ارزیابی شدند. یافته ها: میزان وسوسه دارای همبستگی منفی و معنی دار (p<0.01) با زمان واکنش نسبت به واژه های مربوط به مواد بود که این یافته گویای وجود همبستگی بین میزان وسوسه و سوگیری توجه است. هم چنین سه گروه از نظر میزان وسوسه با یکدیگر تفاوت معنی دار داشتند (p<0.001). نتیجه گیری: در افراد وابسته به مواد افیونی، بین میزان وسوسه و سوگیری توجه، همبستگی وجود دارد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی روایی ابعاد سه گانه الگوی سه بخشی اضطراب و افسردگی کلارک و واتسون و بررسی تفاوت های دو جنس در اضطراب اجتماعی، اضطراب عمومی و افسردگی در نمونه ای از نوجوانان بود.روش: در یک بررسی توصیفی- مقطعی 403 دانش اموز مقطع راهنمایی و دبیرستان (225 دختر و 178پسر) که به روش نمونه گیری خوشه ای- تصادفی انتخاب شده بودند به پرسش نامه های مقیاس اضطراب اجتماعی برای نوجوانان، مقیاس تجدیدنظرشده اضطراب اشکار کودکان، و ازمون افسردگی کودکان پاسخ دادند. نخست به کمک ماتریس همبستگی، روایی همگرا و واگرای الگوی سه بخشی اضطراب و افسردگی سنجیده شد. سپس برای مقایسه میانگین اختلال های  اضطراب و افسردگی دو گروه، ازمون t به کار برده شد.یافته ها: یافته های به دست امده از روایی همگرا و واگرا، الگوی سه بخشی اضطراب و افسردگی را تایید نمودند. در مقایسه با پسران، دختران نگرانی های اجتماعی (p<0.01)، اضطراب عمومی (p<0.01) و افسردگی (p<0.001) بیشتری گزارش کردند.نتیجه گیری: الگوی سه بخشی اضطراب و افسردگی با وجود محدودیت های ان مورد تایید قرار گرفت.

هدف: این پژوهش با هدف اعتباریابی مقیاس اندازه گیری نگرش نسبت به سیگارکشیدن در میان دانشجویان انجام شده است. روش: از 250 دانشجوی دانشگاه شهید چمران اهواز که به روش تصادفی چند مرحله ای از میان کلیه دانشجویان دانشگاه یادشده انتخاب شدند، 233 نفر (113 دختر، 120 پسر) مقیاس نگرش نسبت به سیگارکشیدن را به طور کامل تکمیل نمودند. برای بررسی روایی سازه مقیاس یادشده، از روش تحلیل مولفه های اصلی (چرخش واریماکس) بهره گرفته شد.یافته ها: یافته ها نشان دادند که ضرایب پایایی الفای کرونباخ و دونیمه سازی در کل مقیاس و در عامل های چهارگانه استخراج شده رضایت بخش می باشند. تحلیل عاملی این مقیاس به کمک تحلیل مولفه های اصلی (چرخش واریماکس) چهار عامل رابطه با افراد سیگاری، محدودیت ها و قوانین سیگارکشیدن، محیط بدون دود و سالم و عامل چهارم بدون نام، به دست امد.نتیجه گیری: مقیاس اندازه گیری نگرش نسبت به سیگار کشیدن را می توان به عنوان یک ابزار پایا و معتبر در محیط های اموزشی و پژوهشی به ویژه در زمینه بررسی نگرش های افراد سیگاری و غیرسیگاری نسبت به سیگار کشیدن به کار برد.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی تاثیر فعالیت های موسیقایی بر حافظه و توجه در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا انجام شده است.روش: 28 مرد مبتلا به اسکیزوفرنیا در این پژوهش شرکت داشتند که در دو گروه آزمایشی و گواه بررسی شدند. گروه آزمایشی در جلسات موسیقی درمانی شرکت کردند. داده ها به کمک آزمون  فراخنای ارقام وکسلر، آزمون حذف حروف لزاک و پرسش نامه اندریسون در مراحل پیش آزمون و پس ازمون گرداوری شدند. یافته ها: موسیقی درمانی در بالابردن نمره های حافظه (t=2.18, p<0.05) و توجه (t=-2.5, p<0.01) موثر بود و در بیماران با علایم مثبت و منفی تاثیرمتفاوتی نداشت.نتیجه گیری: محرک های موسیقایی تنظیم شده می توانند از پراکندگی ذهن و عدم توجه بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا بکاهند.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی ویژگی های شخصیتی، استرس های روانی- اجتماعی، شیوه مقابله با استرس و نگرش های مذهبی افراد اقدام کننده به خودکشی مراجعه کننده به بیمارستان امام خمینی شهرستان کرمانشاه و مقایسه ان با گروه گواه انجام شد. روش: پژوهش حاضر یک طرح مورد- شاهدی است که در ان 120 نفر از افراد اقدام کننده به خودکشی (75 زن و 45 مرد) با 120 نفر از افراد گروه گواه که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و از نظر برخی متغیرهای جمعیت شناختی با یکدیگر همتا شده بودند مقایسه شدند. گرداوری داده ها به کمک پرسش نامه ویژگی های فردی، مصاحبه بالینی، پرسش نامه شخصیتی ایزنک، پرسش نامه رویدادهای زندگی، پرسش نامه مهـارت های مقـابله ای و پرسش نامه نگرش های مذهبی انجام شد. داده های پژوهش با بهره گیری از شـاخص های آمـار توصیفی، آزمون t و ازمون خی دو تحلیل گردیدند.یافته ها: یافته ها نشـان دادند که افراد اقدام کننده به خودکشی بیش از افراد گروه گواه دارای ویژگی های شخصیتی درون گرایی، روان رنجوری و روان پریشی بودند و پیش از اقدام به خودکشی رویدادهای فشارزای بیشتری را تجربه کرده بودند، از نظر شناختی ارزیابی بالاتری از میزان فشار روانی ناشی از استرس های زندگی داشتند، کمتر شیوه مقابله متمرکز بـر حل مساله را به  کار برده اند و دارای نگرش های مذهبی ضعیف تری بوده اند. نتیجه گیری: خودکشی در اثر تعامل برخی عوامل زمینه ساز و اشکارساز روی می دهد.

هدف: این پژوهش با هدف تاثیر تنظیم هیجان بر شادکامی و نشخوار فکری دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان انجام شده است.روش: این بررسی از نوع نیمه ازمایشی است. افراد مورد بررسی 75 دانشجوی دختر ساکن در خوابگاه دانشگاه اصفهان بودند که به تصادف در سه گروه 25 نفری سرکوب هیجان، ارزیابی هیجان و گواه جای داده شدند. برای آزمودنی های سه گروه فیلم خاکستری با محتوای تراژدی نمایش داده شد. ازمودنی ها در هر سه گروه پیش از دیدن فیلم، به پرسش نامه شادکامی اکسفورد پاسخ دادند و پس از آن افزون بر پرسش نامه یادشده، به پرسش هایی که برای پرت کردن حواس انها از فیلم طرح شده بود و سپس به پرسش های طرح شده درباره فیلم که نشخوار فکری آنها را می سنجید پاسخ دادند. یافته ها: تفاوت میان میانگین های نشخوار فکری و شادکامی گروه سرکوب هیجان با میانگین های دو گروه دیگر معنی دار، نشخوار فکری آنها از دو گروه دیگر بیشتر و شادکامی آنها از سایر گروه ها کمتر بود. نتیجه گیری: ارزیابی هیجان پیش از ایجاد ان، افزون بر این که از بروزهیجان های شدید در هنگام رویارویی فرد با یک موقعیت هیجانی منفی پیش گیری می کند، مانع کاهش چشم گیر شادمانی فرد پس از حادثه هیجانی می گردد و نشخوارهای فکری او را نیز که پس از بروز هیجان پدید می آید، کمتر می سازد.

هدف: هدف این بررسی مقایسه دختران فراری از خانه و دختران عادی از نظر همبستگی خانوادگی و استقلال عاطفی بود. روش: 35 دختر فراری از خانه ساکن در مرکز سامان خواهان شهر شیراز و 35 دختر عادی که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند، به دو مقیاس همبستگی خانوادگی و استقلال عاطفی پاسخ دادند. داده ها به کمک آزمون تحلیل افتراقی و آزمون t تحلیل شدند.یافته ها: مقایسه گروه دختران فراری از خانه و گروه عادی نشان دهنده تفاوت معنی دار در چهار بعد از پنج بعد مقیاس همبستگی خانوادگی (همبستگی با پدر، روابط زناشویی، مکان تعامل و روابط والدین و نوجوان) بود. آزمون تحلیل افتراقی نیز نشان داد که بر پایه دو متغیر روابط زناشویی و روابط والدین و نوجوان می توان 77% از دختران فراری از خانه را از دختران عادی متمایز ساخت. نتیجه گیری: نوع روابط خانوادگی از عوامل مهم تفاوت دختران فراری و دختران عادی است.

هدف: این بررسی با هدف مقایسه کیفیت خواب جانبازان شیمیایی و گروه گواه انجام شده است.روش: در این بررسی 78 جانباز و 65 نفر به عنوان گروه گواه به کمک پرسش نامه کیفیت خواب پیتزبورگ ((PSQI از نظر کیفیت خواب بررسی شدند. داده های گرداوری شده با بهره گیری از آزمون  های آماری t ، خی دو و دقیق فیشر تحلیل گردیدند.یافته ها: 73 نفر (93%) از جانبازان و 39 نفر (60%) از گروه گواه دارای کیفیت نامناسب خواب بودند (p<0.001). مقیاس های فرعی این پرسش نامه نشان داد که فراوانی نسبی غیرطبیعی بودن توصیف فرد از خواب، تاخیر در به خواب رفتن، طول مدت خواب، اختلال های خواب، و عملکرد صبحگاهی در جانبازان شیمیایی در مقایسه با گروه گواه بیشتر است (p<0.05). میانگین فاصله زمانی رفتن به رختخواب تا خوابیدن در جانبازان شیمیایی (46±31 دقیقه) در مقایسه با گروه گواه (32.30±32.17 دقیقه) بیشتر بود (p<0.01). اگرچه طول مدت خواب مفید در جانبازان شیمیایی (1.53±5.32 ساعت) در مقایسه با گروه گواه (1.53±5.61 ساعت) کمتر گزارش شد، این تفاوت از نظر اماری معنی دار نبود.نتیجه گیری: شاید بتوان نامناسب تربودن کیفیت خواب در جانبازان شیمیایی را در مقایسه با گروه گواه، به علت ابتلای جانبازان به اختلال های روانپزشکی همچون افسردگی و اضطراب و هم چنین ابتلا به بیماری مزمن ریه دانست.

هدف: این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی شناخت درمانی بک، مشاوره حضوری و کتاب درمانی، در درمان بیماران افسرده خفیف و متوسط انجام شده است. روش: آزمودنی های پژوهش را 30 نفر از مراجعه کنندگان به مراکز مشاوره دانشگاه اصفهان تشکیل دادند که با علایم افسردگی خفیف و متوسط به کمک پرسش نامه افسردگی بک انتخاب شده و به تصادف در سه گروه ده نفری (دو گروه درمانی و یک گروه گواه) بررسی شدند. گروه درمان حضوری در شش جلسه 45 دقیقه ای (هفتگی) مشاوره به شیوه شناختی، شرکت کردند.گروه کتاب درمانی نیز کتاب «روان شناسی افسردگی برنز» را طی شش هفته مطالعه کرده و هر هفته به مدت 15 تا 20 دقیقه با درمانگر درباره شیوه انجام تکالیف و مطالب کتاب بحث کردند. برای تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس بهره گرفته شد.یافته ها: مشاوره به شیوه شناختی و کتاب درمانی هر کدام به طور جداگانه در کاهش علایم افسردگی موثر بودند (p<0.001). بین دو شیوه درمانی در کاهش علایم افسردگی بیماران تفاوت معنی داری دیده نشد. نتیجه گیری:  مشاوره به شیوه شناختی و کتاب درمانی اگر به صورت سازمان داده شده و بر پایه نظری مناسبی اجرا شوند موثر و سودمند خواهند بود.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر چشمداشت ها، افکار و منبع کنترل سلامت در کیفیت زندگی، رفتارهای بهداشتی و ارتقای سلامت بوده است. روش: آزمودنی های پژوهش 360 نفر از دانش آموزان دختر دبیرستان های شهرستان ساری بودند که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بودند. داده ها به کمک پرسش نامه منبع کنترل سلامت و پرسش نامه رفتار بهداشتی گرداوری و بر پایه ضریب همبستگی پیرسون و آزمون آماری t تحلیل گردیدند.یافته ها: یافته ها نشان دادند که بین منبع کنترل درونی سلامت و رفتار بهداشتی در زمینه های بهداشت فردی (p<0.05)، تغذیه (p<0.05)، ورزش (p<0.05)، خواب و استراحت (p<0.05)، و کنترل اضطراب (p<0.05) رابطه معنی داری وجود دارد. هم چنین بین رفتار بهداشتی دانش آموزان با منبع کنترل درونی و بیرونی سلامت تفاوت معنی داری وجود داشت.نتیجه گیری: افکار و منبع کنترل سلامت در کیفیت زندگی و رفتارهای بهداشتی موثرند.

هدف: هدف این پژوهش بررسی چگونگی مقابله با سرطان پستان در زنان ایرانی بود.روش: در این بررسی کیفی با 19 زن مبتلا به سرطان پستان در مورد شیوه رویارویی انان با تشخیص بیماری به روش انفرادی نیمه ساختاریافته و عمیق مصاحبه شد. مصاحبه ها به روش تحلیل محتوایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: موضوع های مهم به دست امده در این بررسی شامل مواجهه با بیماری با به کارگیری رویکرد مذهبی (تسلیم به بیماری به عنوان یک تقدیرالهی، استمداد مذهبی)، نگرش نسبت به بیماری (مثبت اندیشی: امید به زندگی، تلقین مثبت، درمان پذیر بودن بیماری، فراموشی اگاهانه؛ تفکر منفی: ناامیدی، ترس، اختلال در تصویر ذهنی)، پذیرش حقیقت بیماری (پذیرش فعال: مبارزه با بیماری، شکیبایی؛ پذیرش غیرفعال)، عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر رویارویی (واکنش های اجتماع نسبت به بیماری، وجود گروه همگون) و حمایت نزدیکان بود.نتیجه گیری: بیشتر روش های به کار گرفته شده در رویارویی با سرطان پستان در زنان تازه تشخیص، مثبت و متکی بر مبارزه با بیماری و تسلیم نشدن به ان است و در این میان الهام از مبانی مذهبی‏، نقش بسیار مهمی داشته است.