مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
سال:1387 | دوره:14 | شماره:1 (پیاپی 52) |تعداد مقالات:19

هدف: نادیده گرفتن حقوق و آزادی بیماران روانی در جهان شایع است. در حالی که تا سال های میانی سده بیستم بیشتر قوانین برای حمایت از جامعه در برابر بیماران روانی وضع شده بود، در سال های اخیر دیدگاه قانون گذاران بر حفظ حقوق بیماران روانی متمرکز شده است. این بررسی با هدف بازبینی قوانین بستری اجباری کشورها و توصیه های سازمان جهانی بهداشت در این زمینه انجام شده است.روش: در یک بررسی مروری، قوانین بهداشت روان برخی کشورها به ویژه در زمینه بستری اجباری بازبینی شده است. اطلاعات این پژوهش در طول مدت دو سال با بازبینی بیش از چهل پایگاه اطلاع رسانی و جستجوی دستی پانزده منبع در دسترس، گردآوری شده، قوانین بستری اجباری کشورها و هم چنین توصیه های سازمان جهانی بهداشت در حوزه های تفکیک بستری و درمان اجباری، ایجاد محیط هایی با کمترین محدودیت، ملاک های بستری اجباری، مراجع تشخیص و تایید بستری اجباری و نیز طول مدت بستری اجباری مقایسه گردیده است.یافته ها: این بررسی نشان داد که سازمان جهانی بهداشت و هم چنین بیشتر کشورهای مورد بررسی بر لزوم رعایت اصول زیر در تدوین قوانین بستری اجباری تاکید کرده اند: ایجاد محیط با کمترین محدودیت، وجود ملاک های "خطرناک بودن" و "نیاز به درمان" برای بستری اجباری فرد، لزوم تشخیص اندیکاسیون بستری اجباری توسط دو نفر، لزوم تایید اندیکاسیون یادشده توسط مرجع بی طرف و طول مدت محدود بستری اضطراری در حد چند روز. هم چنین فرآیند بستری و درمان اجباری در برخی کشورها تفکیک و در برخی دیگر ادغام شده است.نتیجه گیری: با توجه به اهمیت رعایت حقوق متقابل بیمار روانی و جامعه، بستری اجباری دربرگیرنده بخش بزرگی از قانون بهداشت روان است. سازمان جهانی بهداشت که بستری اجباری را نه تنها محرومیت از آزادی بلکه یک ضربه روانشناختی می داند، اصولی را برای تدوین قانون بستری اجباری، ضروری دانسته است. از سوی دیگر با توجه به کاستی های قوانین مربوط به این موضوع در ایران، لزوم از میان برداشتن کاستی ها و قانونمندشدن روند بستری اجباری احساس می شود.

هدف: این پژوهش با هدف مقایسه سبک اسناد بزهکاران کانون اصلاح و تربیت شهر تهران با سبک اسنادی مراقبان این کانون اجرا شد.روش: این پژوهش از نوع علی- مقایسه ای است و در آن دو گروه آزمایشی (30 نفر از بزهکاران و 15 نفر از مراقبان کانون) و یک گروه گواه (30 فرد عادی) که از نظر سن، جنس و تحصیلات همتا شده بودند، بررسی شدند. آزمودنی های گروه بزهکار به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده و گروه عادی به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند، اما به علت شمار کم مراقبان کانون اصلاح و تربیت، همه آنها ارزیابی شدند. آزمودنی های سه گروه به کمک مصاحبه و پرسش نامه‎ سبک اسناد (ASQ) بررسی شدند. داده‎ها به کمک تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی شفه تحلیل شدند.یافته‎ها: یافته ها نشان دادند که سبک اسنادی بزهکاران برای رویدادهای ناخوشایند متفاوت از سبک اسنادی مراقبان و افراد عادی بوده و نسبت به آنها بیرونی تر (p<0.01) و ناپایدارتر (p<0.01) است. تفاوت سایر سبک های اسنادی در هیچ یک از گروه ها معنی دار نبود.نتیجه گیری: بزهکاران دارای اختلال سلوک، رویدادهای بد و ناخوشایند را به عوامل بیرونی و ناپایدار نسبت می دهند که خود می تواند در بروز و تداوم بزهکاری آنان نقش داشته باشد.

هدف: از آن جا که افراد با اختلال اضطراب اجتماعی در موقعیت های اجتماعی، اضطراب زیادی را تجربه می کنند و خودکارآمدی در موقعیت های اجتماعی، تعیین کننده اضطراب اجتماعی دانسته شده، در این بررسی ارتباط میان خودکارآمدی اجتماعی، توجه متمرکز بر خود، سوگیری های شناختی و اضطراب اجتماعی آزمون شده است.روش: این بررسی از نوع مقطعی- مقایسه ای است. 830 دانش آموز دبیرستانی (429 دختر و 401 پسر) شهر شیراز که به روش خوشه ای- تصادفی نمونه گیری شده بودند به مقیاس اضطراب اجتماعی (SAS-A)، پرسش نامه احتمال/ پیامد وقوع رویدادهای منفی اجتماعی (PCQ-C)، پرسش نامه کانون توجه (FAQ) و مقیاس خودکارآمدی برای موقعیت های اجتماعی (SESS) پاسخ دادند. تحلیل داده ها به کمک ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون انجام شد.یافته ها: اضطراب اجتماعی همبستگی معنی داری با خودکارآمدی اجتماعی (p<0.001) و توجه متمرکز بر خود (p<0.001) داشت. افزون بر آن اضطراب اجتماعی، خودکارآمدی اجتماعی و توجه متمرکز بر خود ارتباط معنی داری با احتمال (p<0.001) و پیامد (p<0.001) رخداد رویدادهای منفی اجتماعی داشتند و در نهایت الگوی میانجی تایید شد. به بیان دیگر اضطراب اجتماعی با خودکارآمدی اجتماعی و توجه متمرکز برخود و از این رو با سوگیری های شناختی ارتباط داشت.نتیجه گیری: توجه متمرکز بر خود و شاخص های سوگیری داوری با کنترل خودکار آمدی اجتماعی و اضطراب اجتماعی ارتباط دارند.

هدف: مقایسه سازوکارهای دفاعی و راه های مقابله در افراد مبتلا به اختلال و افراد بهنجار از هدف های پژوهش حاضر بوده است.روش: جامعه آماری این پژوهش، افراد دارای اختلال اضطراب منتشر و/یا اختلال افسردگی اساسی یا افراد بهنجاری بودند که به روش نمونه گیری نظام مند از فهرست مراجعان دارای تشخیص های یادشده انتخاب شدند. این پژوهش پس رویدادی از نوع علی- مقایسه ای و همبستگی است. برای گردآوری داده ها پرسش نامه راه های مقابله فولکمن و لازاروس و پرسش نامه سازوکارهای دفاعی به کار برده شد. برای تحلیل داده ها، تحلیل واریانس دو عاملی، آزمون حداقل اختلاف معنی دار (LSD) و آزمون همبستگی پیرسون به کار برده شد.یافته ها: تفاوت معنی داری در میانگین نمره مقابله حل مساله بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب منتشر و افراد مبتلا به اختلال افسردگی اساسی وجود نداشت، ولی میانگین نمره مقابله اجتناب در افراد گروه اول بیشتر از افراد گروه دوم بود (p<0.05). از سوی دیگر افراد دارای اختلال های یادشده نسبت به افراد بهنجار میانگین پایین تری در مقابله جستجوی حمایت اجتماعی داشتند (p<0.001). میانگین نمره سطح بسیار سازگارانه کارکرد دفاعی در افراد گروه اضطراب منتشر بیشتر از افراد گروه افسردگی اساسی بود (p<0.05)، در حالی که میانگین نمره سطوح نفی، عمل، بی نظمی دفاعی و بازداری روانی در افراد گروه دوم بیشتر از افراد گروه اول بود (p<0.04).نتیجه گیری: سبک های دفاعی ناسازگارانه در اختلال افسردگی اساسی دارای میانگین بالا ولی میانگین مقابله اجتناب در اختلال اضطراب منتشر نسبت به اختلال افسردگی اساسی بالاتر است. بنابراین تلاش در راستای کاهش به کارگیری مقابله اجتناب و افزایش به کارگیری مقابله مساله مدار به جای هیجان مدار، می تواند تجربه افسردگی و اضطراب را در هر دو جنس کاهش دهد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط اختلال های رفتاری، سبک های مقابله ای و راهبردهای مقابله‏ ای در دانش ‏آموزان مقطع راهنمایی شهر تهران بود.روش: این بررسی از نوع توصیفی و همبستگی بود. 420 دانش‏آموز (195 پسر و 225 دختر) که از سه منطقه شهر تهران (مناطق یک، شش و 16) به تصادف انتخاب شده بودند، دو پرسش نامه بررسی مشکلات و نقاط قوت و راهبردهای مقابله ای نوجوانان را تکمیل کردند. داده ها به کمک آماره همبستگی و رگرسیون چندگانه تحلیل شدند.یافته ها: بین اختلال های رفتاری با سبک مقابله‏ کارآمد و سبک مقابله مراجعه به دیگران ارتباط منفی معنی دار یافت شد (p<0.001). تحلیل رگرسیون گام به گام تفاوت معنی داری را میان نمرات مقیاس های اختلال رفتاری و راهبردهای مقابله ای نشان داد (p<0.001). افزون بر آن از میان راهبردها، راهبردهای تفریحات فیزیکی، سخت کوشی، حمایت اجتماعی، آرام سازی، کنار نیامدن، تمرکز مثبت و کاهش تنش با اختلال های رفتاری رابطه معنی دار داشتند (R=0.55) و در مجموع 0.31 اختلال های رفتاری را تبیین می کردند (R2=0.307).نتیجه گیری: سبک های مقابله ‏ای کارآمد و ناکارآمد و راهبردهای مربوط به آنها توانایی پیش ‏بینی معنی دار اختلال های رفتاری را دارند. راهبردهای مقابله ای می توانند بخشی از تغییرات مربوط به اختلال های رفتاری را تبیین کنند.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی نقش باورهای مسوولیت پذیری و فراشناختی در اختلال وسواسی- اجباری در صورت کنترل نگرانی و بررسی روابط درونی بین مسوولیت پذیری و باورهای فراشناختی بود.روش: گروه مورد بررسی 25 بیمار مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری، 25 بیمار مبتلا به اختلال اضطراب منتشر و 25 فرد بهنجار بودند که به روش نمونه گیری در دسترس از میان مراجعه کنندگان به بیمارستان های روانپزشکی شهر شیراز انتخاب شده بودند. برای اندازه گیری باورهای فراشناختی پاسخ گویان پرسش نامه باورهای فراشناخت-30، برای اندازه گیری باور مسوولیت پذیری پرسش نامه نگرش مسوولیت پذیری و برای اندازه گیری نگرانی، پرسش نامه نگرانی ایالت پنسیلوانیا به کار برده شد. داده ها به کمک روش های آماری تحلیل واریانس یک راهه و چند راهه، تحلیل کوواریانس یک راهه و آزمون های تعقیبی مناسب تحلیل شدند.یافته ها: نتایج نشان داد که با کنترل مسوولیت پذیری و نگرانی، گروه های وسواسی و اضطراب منتشر در باورهای فراشناختی با گروه بهنجار تفاوت معنی داری دارند (p<0.001)، اما با کنترل باورهای فراشناختی و نگرانی، گروه های وسواسی، اضطراب منتشر و افراد بهنجار در باور مسوولیت پذیری تفاوت معنی داری نداشتند. هم چنین، گروه های وسواسی و اضطراب منتشر به غیر از باور نیاز به کنترل افکار در سایر باورهای فراشناختی باهم تفاوت معنی داری نداشتند.نتیجه گیری: یافته های بررسی حاضر بیشتر از مفهوم بندی فراشناختی اختلال وسواسی- اجباری حمایت می کند.

هدف: هدف این پژوهش تعیین ابعاد هشت گانه کیفیت زندگی سالمندان شهرستان کاشان و بررسی نیازهای رفاهی، بهداشتی و درمانی آنان بود.روش: این پژوهش از نوع توصیفی- مقطعی است. جامعه آماری پژوهش افراد 60 ساله و بالاتر شهرستان کاشان بودند که همراه خانواده زندگی می کردند. آزمودنی های پژوهش 389 سالمند (196 مرد و 193 زن) بودند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها پرسش نامه 36 سوالی کیفیت زندگی به کار برده شد.یافته ها: نمره کیفیت فعالیت فیزیکی افراد مورد بررسی 59 (زنان 57، مردان 66) و نمره درک کلی از سلامت در زنان سالمند 55.5، در مردان 65.7 و در کل 60.7 بود. نمره ایفای نقش جسمی  آزمودنی ها 51 (زنان 47.5، مردان 54.5)، نمره فعالیت اجتماعی 78.2 (78 در زنان، 78.4 در مردان) و نمره ایفای نقش عاطفی 61.8 ( زنان 61.2، مردان 62.4) بود. نمره سلامت روانی در زنان سالمند 91.4، در مردان 97.3 و در کل 94.4 و نمره درد جسمی 61.7 (زنان 57.2، مردان 66.1) بود.نتیجه گیری: سالمندان شهرستان کاشان از کیفیت زندگی مطلوب تری نسبت به مناطق دیگر کشور برخوردارند.

هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه سرسختی روانشناختی و خودتاب آوری با سلامت روان جوانان و بزرگسالان بازمانده مناطق زلزله زده شهرستان بم، هم چنین تعیین وزن هر یک از این متغیرهای پیش بینی کننده، انجام شده است.روش: این پژوهش توصیفی- پس رویدادی است. 314 جوان و بزرگسال (138 مرد و 176 زن) بازمانده زلزله شهرستان بم، که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها پرسش نامه سرسختی اهواز ((AHI، پرسش نامه تاب آوری کونور- دیویدسون (CD-RIS)، پرسش نامه سلامت عمومی (GHQ-28)، و نیز پرسش نامه ویژگی های جمعیت شناختی به کار برده شد. برای تحلیل داده ها از تحلیل رگرسیون چندگانه گام به گام بهره گرفته شد.یافته ها: بین سرسختی و خودتاب آوری با سلامت روان رابطه مثبت معنی دار دیده شد (p<0.01). افزون بر آن، نتایج نشان دادند که تاب آوری و سرسختی توان پیش بینی معنی دار سلامت روان را دارند (p<0.001). در این پژوهش، تاب آوری بهترین پیش بینی کننده سلامت روان بود.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش گویای اصالت و اهمیت سرسختی و تاب آوری در حفظ و ارتقای سلامت روان افراد زلزله زده بود. دو متغیر یادشده، می توانند میزان بالایی از تغییرپذیری سلامت روان را در شرایط ناگوار تبیین نمایند و توجه به آنها در بهداشت روانی فاجعه، ضروری است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی شش زمینه ناسالم مستعدکننده اعتیاد (ویژگی های شخصیتی، شیوه زندگی، روابط اجتماعی و خانوادگی، نگرش و باورها، احساسات، عواطف و رفتارها) انجام شده است.روش: در یک بررسی علی- مقایسه ای 240 نفر (120 نفر معتادان بهبود یافته مواد افیونی و 120 نفر افراد سالم) به شیوه نمونه گیری تصادفی- طبقه ای از مراکز بازتوانی معتادان چهار شهر ارومیه، قم، شیراز و تهران انتخاب شدند. داده ها به کمک پرسش نامه استعداد اعتیاد (ASQ) گردآوری و به کمک آزمون آماری t تحلیل شدند.یافته ها: 95% افراد مورد بررسی مرد بودند. سن آنان 18 سال و بالاتر بود. معتادان در هر یک از شش زمینه مستعد کننده پیش اعتیادی به طور معنی داری (P<0.001) با افراد سالم تفاوت داشتند. این زمینه ها در شکل دهی استعداد اعتیاد موثرند.نتیجه گیری: معتادان بیش از افراد سالم دارای ویژگی های غیرطبیعی (شیوه زندگی نادرست، روابط اجتماعی و خانوادگی ناسالم، افکار و باورهای نادرست، احساسات و عواطف غیرطبیعی و رفتارهای مخاطره آمیز) هستند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه میزان متوسط فشار و منبع فشار (عینی یا ذهنی) مراقبان بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیای مزمن و مراقبان بیماران دوقطبی مزمن، طراحی گردید.روش: در یک پژوهش پس رویدادی 50 مراقب بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا و 50 مراقب بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی که در مدت شش ماه به درمانگاه روانپزشکی و یا بیمارستان رازی مراجعه کرده بودند، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به کمک پرسش نامه ویژگی های جمعیت شناختی و مقیاس فشار مراقب ارزیابی شدند. داده ها به کمک آزمون آماری t و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شدند.یافته ها: میزان فشار در مراقبان بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیای مزمن، به طور معنی داری (p<0.05) بیشتر از فشار در مراقبان بیماران مزمن دوقطبی بود (35.5 در برابر 28.9). از سوی دیگر منبع مهم فشار در هر دو گروه مراقبان، عینی و در همه سطوح معنی دار بود (p<0.05).نتیجه گیری: با توجه به میزان بالای فشار در مراقبان بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیای مزمن، در مقایسه با مراقبان بیماران دو قطبی مزمن، حمایت، شناسایی و تامین نیازهای این مراقبان از اولویت بیشتری برخوردار است.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس شخص با حساسیت پردازش حسی بالا (HSPSS) در بافت فرهنگی و جامعه ایرانی در ارتباط با شاخص های آسیب شناسی روان شناختی است.روش: 372 دانشجوی پسر مقطع کارشناسی در دو دانشگاه شهید بهشتی و شاهد تهران که به روش نمونه گیری طبقه ای- تصادفی انتخاب شده بودند، به کمک HSPSS و پرسش نامه های افسردگی بک (BDI) و اضطراب خصیصه- حالت اشپیلبرگر (STAI) ارزیابی شدند. تحلیل داده ها به کمک آزمون همبستگی، تحلیل عاملی اکتشافی و رگرسیون چندمتغیره انجام شد.یافته ها: یافته ها در تایید ساختار سه مولفه به آسانی برانگیخته شدن (EOE)، آستانه حسی پایین (LST) و حساسیت حسی زیباشناختی غنی شده (EASS) بودند. این بررسی نشان داد که حساسیت پردازش حسی با شاخص های آسیب شناسی روان شناختی در ارتباط است. بعد EOE و LST به طور انتخابی با اضطراب و افسردگی همبسته بودند.نتیجه گیری: حساسیت حسی زیباشناختی غنی شده به طور معکوس اضطراب و افسردگی را پیش بینی می کند؛ که بیانگر نقش محافظت کننده بعد حساسیت حسی زیباشناختی غنی شده است.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی اضطراب رایانه در دانشجویان و رابطه آن با کارآمدی رایانه در دانشگاه اراک انجام شد.روش: این بررسی از نوع توصیفی- پیمایشی است و در آن 370 آزمودنی (123 مرد، 218 زن) که به شیوه خوشه ای- تصادفی از رشته های مختلف دانشگاه اراک انتخاب شده بودند، ارزیابی شدند. داده ها به کمک مقیاس رتبه بندی اضطراب رایانه و مقیاس کارآمدی رایانه گردآوری شد. برای تحلیل داده ها روش های آمار توصیفی، آزمون رگرسیون آماری، همبستگی پیرسون و آزمون t به کار برده شد.یافته ها: دانشجویان دانشگاه اراک از اضطراب رایانه بالاتر از حد خفیف برخوردار بودند. بین کارآمدی رایانه ای و اضطراب رایانه رابطه معنی دار به دست آمد (p<0.01) و از متغیرهای فردی (جنسیت، رشته تحصیلی، معدل) تنها مولفه رشته تحصیلی در پیش بینی متغیر ملاک (اضطراب رایانه) تاثیر معنی داری داشت (p<0.001). هم چنین بررسی تفاوت میانگین نمرات اضطراب رایانه دختران و پسران تفاوت معنی داری را نشان نداد، اما در متغیر کارآمدی رایانه این تفاوت در سطح p<0.001 معنی دار بود.نتیجه گیری: اضطراب رایانه در دانشجویان دانشگاه اراک بالا است. لزوم توجه و اقدامات لازم در زمینه کاهش اضطراب رایانه در دانشجویان ضروری می نماید.