مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
سال:1389 | دوره:16 | شماره:1 (پیاپی 60) |تعداد مقالات:11

هدف: شواهد بالینی و عصب روان شناختی نشان گر اشکال در مراحل اولیه پردازش محرک های کلی - جزیی در بیماران مبتلا به اختلال وسواسی - اجباری است. هدف این پژوهش مقایسه پردازش محرک های دیداری کلی - جزیی و برتری جانبی مغزی آنها در بیماران وسواسی و افراد بهنجار بود. روش: در یک طرح علی مقایسه ای، 18 فرد مبتلا به اختلال وسواسی - اجباری و 18 فرد بهنجار، که از نظر متغیر های سن، جنسیت، میزان تحصیلات و وضعیت تاهل با گروه بیمار همتا شده بودند، با استفاده از آزمایه کامپیوتری پردازش کلی - جزیی و پرسش نامه های افسردگی و اضطراب بک مورد آزمون قرار گرفتند. داده ها در یک طرح تحلیل واریانس مختلط با اندازه گیری های مکرر تحلیل شدند. یافته ها: بیماران وسواسی محرک های جزیی را به طور نسبی سریع تر از محرک های کلی پردازش کرده، در پردازش محرک های کلی در نیمکره راست با دشواری روبه رو هستند. نتیجه گیری: نقص نسبی پردازش محرک های کلی در بیماران وسواسی نشان گر عملکرد معیوب این بیماران در مراحل اولیه پردازش اطلاعات است و احتمال ناکارآمدی نیمکره راست را در این بیماران مطرح می کند.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی ویژگی های روان سنجی «مقیاس ارزیابی شناختی واحد روانپزشکی - عصبی» در بیماران مبتلا به زوال عقل انجام شده است. روش: در یک مطالعه توصیفی - تحلیلی، افراد مراجعه کننده به درمانگاه روانپزشکی عصبی بیمارستان نور و بخش نورولوژی بیمارستان آیت اله کاشانی اصفهان در پاییز سال 1387 بررسی و 33 نفر از بیماران مبتلا به زوال عقل به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای این بیماران مقیاس ارزیابی کوتاه وضعیت روانی و مقیاس ارزیابی شناختی واحد روانپزشکی - عصبی اجرا گردید. داده ها به کمک روش های آماری توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون خی دو و آلفای کرونباخ تحلیل شدند. یافته ها: روایی محتوایی مقیاس ارزیابی شناختی واحد روانپزشکی - عصبی مورد تایید قرار گرفت. ضریب پایایی آلفای کرونباخ این مقیاس به میزان 0.919 به دست آمد. روایی هم زمان مقیاس ارزیابی شناختی واحد روانپزشکی عصبی با مقیاس ارزیابی کوتاه وضعیت روانی برابر با (P<0.001) 0.922 به دست آمد. محاسبه همبستگی میان متغیر های جمعیت شناختی سن و تحصیلات با نمره کل مقیاس ارزیابی شناختی واحد روانپزشکی - عصبی رابطه معنی داری را میان این متغیر ها نشان نداد. نتیجه گیری: مقیاس ارزیابی شناختی واحد روانپزشکی عصبی، در بررسی بیماران مبتلا به زوال عقل ابزاری با پایایی و روایی قابل قبول بوده و در کارهای بالینی و پژوهشی کاربرد دارد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی طرح واره های ناسازگار اولیه در روابط زناشویی به عنوان پیش بینی کننده طلاق بود. روش: آزمودنی های پژوهش 150 زوج خواهان طلاق و 155 زوج عادی (جمعا 305 زوج) بودند. زوج های خواهان طلاق از میان مراجعه کنندگان به دادگاه به روش در دسترس و نمونه عادی به روش نمونه گیری چندمرحله ای - تصادفی، از چند دبیرستان شهر اصفهان انتخاب شدند. همه زوج های نمونه به کمک پرسش نامه طرح واره های ناسازگار اولیه، ارزیابی شدند. برای تحلیل داده ها افزون بر روش های آمار توصیفی، روش تحلیل تمایز نیز به کار رفت. یافته ها: طرح واره های بی اعتمادی- بدرفتاری، معیارهای سخت گیرانه و بازداری هیجانی به ترتیب با ضرایب استاندارد 0.67، 0.57 و 0.57 بیشترین توان پیش بینی، و از میان متغیر های جمعیت شناختی، تنها متغیرهای سطح تحصیلات و میزان درآمد توان پیش بینی معنی دار طلاق را داشتند (P<0.001).نتیجه گیری: می توان به کمک طرح واره های ناسازگار اولیه طلاق را پیش بینی نمود و بر پایه این الگو می توان یک رویکرد پیش گیری از طلاق و درمان زناشویی بر پایه رویکرد طرح واره درمان گری تدارک دید و یافته های این پژوهش را در ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﺑﺎلینی و مشاوره ای برای کمک به همسران مشکل دار و در آستانه طلاق به کار گرفت.

هدف: هدف از انجام این پژوهش تعیین الگوی پیش بینی هراس اجتماعی از راه بررسی برخی متغیرهای پیش بینی کننده هراس اجتماعی بود. در این مطالعه، کمرویی، بازداری رفتاری، سوگیری توجه، سوگیری تعبیر، خودکارآمدی اجتماعی و دلبستگی به عنوان پیش بینی کننده های هراس اجتماعی بررسی شدند. روش: 438 دانشجوی دانشگاه تهران در این پژوهش شرکت کردند. این دانشجویان مقیاس هراس اجتماعی، مقیاس کمرویی استنفورد، مقیاس بازداری رفتاری بزرگسالان، پرسش نامه گذشته نگر بازداری رفتاری، پرسش نامه کانون توجه، پرسش نامه پیامدهای رویدادهای منفی اجتماعی، مقیاس خودکارآمدی برای موقعیت های اجتماعی و پرسش نامه سبک دلبستگی را تکمیل کردند. یافته ها: تمام متغیرها به طور معنی داری با هراس اجتماعی همبستگی داشتند (p<0.001). نتایج رگرسیون چندگانه گام به گام نشان داد که الگوی پیش بینی هراس اجتماعی شامل کمرویی، سبک دلبستگی دوسوگرا و اجتنابی، بازداری رفتاری در دوران بزرگسالی، بازداری رفتاری در دوران کودکی، خودکارآمدی اجتماعی، خودارزیابی منفی و ارزیابی منفی توسط دیگران می باشد. نتیجه گیری: به استثنای متغیر های سوگیری توجه و دلبستگی ایمن که توان پیش بینی هراس اجتماعی را ندارند، سایر متغیر های مورد بررسی (کمرویی، بازداری رفتاری، سوگیری تعبیر و خودکارآمدی اجتماعی) می توانند هراس اجتماعی را پیش بینی کنند.

هدف: ساخت، بررسی روایی و ساختار عاملی پرسش نامه ای برای سنجش ارتباط دانش آموزان با مدرسه، هدف پژوهش حاضر بود. روش: با بهره گیری از منابع و نظریه متخصصان روانشناسی تربیتی، پرسش نامه ای 21 پرسشی تهیه شد و 1204 دانش آموز از نقاط مختلف تهران که به صورت چند مرحله ای (طبقه ای متناسب با حجم) و تصادفی برگزیده شده بودند، به آن پاسخ دادند. داده ها به کمک نرم افزار SPSS و LISREL و با کاربرد تحلیل عاملی اکتشافی، روش مولفه های اصلی و چرخش پروماکس، تحلیل عاملی تاییدی، شاخص های برازش و آلفای کرونباخ تحلیل شدند. یافته ها: تحلیل مولفه های اصلی نشان داد که پرسش نامه ارتباط با مدرسه (SCQ) از چهار عامل تعلق، التزام، تعهد و روابط با هم سالان در مدرسه تشکیل شده اما طبق تحلیل عاملی تاییدی، عامل چهارم با داده ها برازش نداشت. آلفای کرونباخ برای کل پرسش نامه 0.84، تعلق 0.83، التزام 0.81، تعهد 0.58 و روابط با هم سالان 0.50 محاسبه شد. نتیجه گیری: SCQ را می توان به عنوان ابزاری معتبر برای سنجش احساسات، ارزیابی ها و رفتارهای دانش آموزان نسبت به مدرسه به کار برد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی آزمون یادگیری شنوایی - کلامی ری(RAVLT)  در جمعیت سالمندان بود. روش: 250 سالمند سالم و 100 سالمند مبتلا به دمانس آلزایمر در دامنه سنی 60 تا 80 سال که به روش نمونه گیری طبقه ای - تصادفی برگزیده شده بودند، بر پایه آزمون معاینه مختصر وضعیت شناختی، آزمون یادگیری شنوایی - کلامی ری و معیارهای تشخیصی DSM-IV ارزیابی شدند. یافته ها: در تعیین روایی همگرا، بین نتایج آزمون ری در چهار مرحله میانگین، یادآوری بی درنگ، یادآوری تاخیری و بازشناسی، و امتیاز زیرآزمون حافظه منطقی وکسلر، همبستگی مثبت معنی دار دیده شد (r=0.346، P<0.001). بررسی روایی تفکیکی با مقایسه امتیازات آزمون بین دو گروه سالمندان سالم و مبتلا به دمانس آلزایمر، تفاوت معنی دار یافته های آنها را در کلیه مراحل آزمون نشان داد (P<0.001). با رسم منحنی راک، حساسیت بالای %89 و ویژگی بالای %81 در مراحل مختلف آزمون به دست آمد (P<0.001). به کمک فرمول یو دنس، نقطه برش 2.5 تا 6.5 برای بخش های گوناگون آزمون تعیین گردید. نتیجه گیری: نسخه فارسی آزمون یادگیری شنوایی- کلامی ری از روایی و پایایی خوبی برخوردار است و با توجه به نقاط برش تعیین شده، می تواند برای ارزیابی و اظهارنظر نسبت به وضعیت حافظه کوتاه مدت و عملکرد یادگیری در سالمندان، و شناسایی افراد مبتلا به دمانس آلزایمر به کار برده شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف اعتباریابی نسخه فارسی مقیاس فعال سازی رفتاری برای درمان افسردگی (BADS) در جمعیت دانشجویی انجام شده است. روش: 370 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران و دانشگاه فردوسی مشهد به کمک مقیاس فعال سازی رفتاری برای درمان افسردگی و مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (DASS) آزمون شدند. برای محاسبه روایی سازه مقیاس از تحلیل عاملی تاییدی بهره گرفته شد. هم چنین بررسی روایی همگرای مقیاس فعال سازی، به کمک ضریب همبستگی بین زیرمقیاس های BADS و زیرمقیاس های اضطراب، افسردگی و استرس انجام شد. یافته ها: تحلیل عاملی تاییدی، برازش ساختار چهارعاملی BADS را تایید کرد. هم چنین همبستگی معنی دار و منفی با عامل فعال سازی و همبستگی مثبت و معنی دار در سه عامل اجتناب / نشخوار فکری، افت شغلی / تحصیلی و آسیب اجتماعی با زیرمقیاس های افسردگی، اضطراب و استرس به دست آمد که نشان دهنده روایی همگرای مطلوب این مقیاس است. نتیجه گیری: پژوهش حاضر ساختار چهار عاملی 25 گویه ای BADS را تایید کرد. چهار عامل این مقیاس (فعال سازی، اجتناب / نشخوار فکری، افت شغلی / تحصیلی و آسیب اجتماعی) مورد تایید قرار گرفتند.

هدف: پدیده درآمیختگی افکار از مفاهیم مهم نظریه فراشناختی در زمینه اختلال وسواسی- اجباری می باشد. در پژوهش حاضر ویژگی های روان سنجی «آزمون درآمیختگی افکار» بر روی دانشجویان دانشگاه اصفهان سنجیده شد. روش: پس از ترجمه نسخه اصلی، فرم نهایی بر روی 130 نفر از دانشجویان کارشناسی دانشگاه اصفهان اجرا شد. برای سنجش پایایی آزمون از روش های همسانی درونی (آلفای کرونباخ و ضریب دونیمه سازی) بهره گرفته شد و تعیین روایی آزمون به روش روایی همگرا، روایی تشخیصی و تحلیل عوامل انجام شد. یافته ها: تحلیل پایایی همسانی درونی، ضریب آلفا را برای عامل کلی 0.87، و برای عامل اول، دوم، سوم و دونیمه سازی به ترتیب، 0.77، 0.82، 0.80و 0.73 نشان داد. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره (مانووا) برای بررسی روایی تشخیصی میان دو گروه بیمار و عادی، نشان داد که دو گروه از لحاظ عامل کلی و خرده مقیاس های آن با هم تفاوت معنی دار دارند (P<0.001). داده های روایی همگرا ضریب همبستگی بین آزمون درآمیختگی افکار و پرسش نامه درآمیختگی فکر-کنش را 0.65 نشان داد. تحلیل عاملی تاییدی با چرخش واریماکس نیز سه عامل درآمیختگی فکر -کنش، درآمیختگی فکر - شئ و درآمیختگی فکر - رویداد را به دست آورد. نتیجه گیری: آزمون درآمیختگی افکار در نمونه دانشجویان ایرانی از روایی وپایایی مناسبی برخوردار است و می تواند در موارد تشخیصی و درمانی کاربرد داشته باشد.