مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
سال:1388 | دوره:15 | شماره:4 (پیاپی 59) |تعداد مقالات:13

آزمون ساختاریافته عینی - بالینی (OSCE) یکی از روش های ارزیابی بالینی و عملی است که اعتبار و پایایی آن در زمینه های گوناگون پزشکی و روانپزشکی (اسلون و همکارن، 1995؛ لیشنر و همکاران، 1986؛ هاجز و همکاران، 1998؛ به نقل از بوالهری و همکاران، 1386؛ مک ناتان، راوتز، وادل و هاجز، 2008) به اثبات رسیده است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی بیش مصرف غیرکشنده مواد اعتیادآور غیرقانونی در دوران زندگی، ارتباط آن با ویژگی های جمعیت شناختی و الگوهای مصرف مواد در افراد دچار وابستگی به مواد انجام شده است.روش: در یک بررسی توصیفی، داده ها از 29 استان ایران درباره وضعیت سوء مصرف مواد از اردیبهشت تا شهریور 1386 گردآوری شدند. با معتادان در سه محل زندان، مراکز درمان و خیابان مصاحبه شد. نمونه گیری در زندان ها و مراکز درمان به روش تصادفی و در خیابان به صورت گلوله برفی بود.یافته ها: 3329 نفر (42.1%) از افراد دچار وابستگی به مواد اعتیادآور غیرقانونی تجربه بیش مصرف مواد را در دوران زندگی گزارش کردند. بیش مصرف مواد در دوران زندگی در کسانی که ماده غالب مصرف شان نورجزیک بود (53.9%) در مقایسه با سایرین (641.6%) (P<0.001)، در افرادی که ماده غالب مصرف شان هرویین بود (50.2%) در مقایسه با سایرین (40.1%) (P<0.001)، و در کسانی که به روش تزریقی مواد مصرف می کردند (56.1%) در مقایسه با سایر افراد (38.8%) (P<0.001) به میزان معنی داری بیشتر گزارش شد. نتایج آزمون رگرسیون لجستیک نشان داد که متغیرهای جنسیت (P<0.01)، تنها زندگی کردن (P<0.05)، نداشتن شغل (P<0.05)، درآمد غیرقانونی (P<0.01) و مصرف سیگار توسط یکی از اعضای خانواده (P<0.001) پیش گویی کننده تجربه بیش مصرف غیرکشنده می باشد.نتیجه گیری: توجه به بیش مصرف های غیرکشنده مواد در معتادان به ویژه موارد تزریقی و مصرف کنندگان هرویین و نورجزیک ضروری است. سازمان های فعال در زمینه پیش گیری، درمان و کاهش آسیب باید در این زمینه پیش بینی های لازم را بنمایند.

انتشار مقاله «هنجاریابی مقیاس اجرایی بالینی اختلال استرس پس از ضربه (CAPS 1) برای عوارض روانی ناشی از جنگ» (فیروزآبادی، اصغرنژاد فرید، میرزایی و شاره، 1388) در این شماره مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، بهانه ای شد تا به موضوع مهم جانبازان اعصاب و روان ایران و پژوهش های داخلی بر روی اختلال اسرس پس از جنگ یا همان PTSD ناشی از حضور در جبهه جنگ هشت ساله عراق علیه ایران بپردازیم.

هدف: این پژوهش با هدف هنجاریابی مقیاس اجرایی بالینی اختلال استرس پس از ضربه (CAPS-1) برای پیامدهای روانی ناشی از جنگ انجام شد.روش: آزمودنی ها 105 مرد با سابقه حضور در جبهه جنگ ایران و عراق و درصد از کارافتادگی 15 تا 50 بودند که برای همه آنها تشخیص اختلال استرس پس از ضربه (PTSD) مطرح شده بود. بررسی میزان پایایی به دو روش بازآزمایی با فاصله دو هفته و محاسبه آلفای کرونباخ انجام شد. برای محاسبه روایی مقیاس، تحلیل عاملی به روش تحلیل مولفه های اصلی به کار برده شد.یافته ها: ضریب پایایی با روش بازآزمایی برای کل مقیاس 0.86 و آلفای کرونباخ 0.92 به دست آمد. یافته های به دست آمده از تحلیل عاملی با روش تحلیل مولفه های اصلی نشان دهنده روایی بالای مقیاس بود. تحلیل عاملی اکتشافی، شش عامل برجسته را در این پرسش نامه مشخص نمود.نتیجه گیری: مقیاس CAPS-1 برای جمعیت جانباز ایرانی دارای پایایی و روایی مطلوب است.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی ساختار عاملی، پایایی و روایی مقیاس اصلاح شده وسواس فکری - عملی ییل - براون در یک نمونه دانشجویان ایرانی بود.روش: در این پژوهش که از نوع هنجاریابی است، پس از برگردان نسخه اصلی به فارسی و اصلاح آن توسط سه تن از استادان روانشناسی و زبان انگلیسی، فرم نهایی آن بر روی 100 نفر (50 دختر، 50 پسر) از دانشجویان دانشگاه اصفهان که به صورت خوشه ای - مرحله ای انتخاب شده بودند اجرا شد. سن شرکت کنندگان از 19 تا 35 سال بود. برای تعیین پایایی، روش همسانی درونی و ضریب دونیمه سازی و برای تعیین روایی، روایی هم زمان، تشخیصی و ساختار عاملی به کار برده شد.یافته ها: دامنه ضریب آلفا از 0.78 برای «عامل نیروی کنترل فکر» تا 0.93 برای «عامل رفتار ها و افکار وسواسی» به دست آمد. هم چنین ضرایب پایایی از نوع آلفای کرونباخ، دونیمه سازی و ضریب گاتمن به ترتیب 0.93، 0.83 و 0.92 به دست آمد. ضریب همبستگی این پرسش نامه با پرسش نامه پادوا و مقیاس رضایت بدنی به ترتیب 0.58 و 0.33 بود. در تحلیل عاملی دو عامل «نیروی کنترل فکر» و «افکار و رفتار های وسواسی» در مجموع 66% از واریانس پرسش نامه را تبیین نمودند.نتیجه گیری: مقیاس اصلاح شده وسواس فکری - عملی ییل - براون برای اختلال بدشکلی بدن در نمونه دانشجویان ایرانی از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است و می توان آن را در موارد تشخیصی و درمانی به کار برد.

هدف: هدف این پژوهش بررسی ساختار عاملی مقیاس رضایت زناشویی در کارکنان دانشگاه شهید چمران بود.روش: 200 کارمند متاهل دانشگاه شهید چمران که به روش تصادفی ساده از میان کارکنان دانشگاه برگزیده شده بودند، مقیاس رضایت زناشویی محرابیان و پرسش نامه رضایت زناشویی اینریچ را تکمیل نمودند.یافته ها: همسانی درونی کل مقیاس در زنان و مردان و دو عامل استخراج شده بیانگر روایی بالای مقیاس بود. ضریب های همبستگی بین هر یک از ماده های مقیاس با نمره کل ماده ها از 0.06 تا 0.88 در نوسان و همگی (به جز ماده 10) از نظر آماری معنی دار بودند (p<0.001). ضریب روایی هم زمان بین این مقیاس و پرسش نامه رضایت زناشویی اینریچ در کل نمونه 0.83 به دست آمد. تحلیل عاملی به روش عامل یلبی محور اصلی (چرخش مایل) در مقیاس رضایت زناشویی دو عامل را نشان داد، که جمعا 57.46% واریانس مقیاس را تبیین کردند. سهم بیشتر این واریانس (45.64%) را عامل اول تبیین کرد. هم چنین تحلیل عاملی تاییدی الگوی دوعاملی را نسبت به الگوی یک عاملی برازنده داده ها تعیین کرد.نتیجه گیری: با توجه به پایایی و روایی مناسب مقیاس رضایت زناشویی می توان برای کارهای پژوهشی و اندازه گیری میزان رضایت همسران نسبت به یکدیگر در مراکز مشاوره از این مقیاس بهره گرفت.

هدف: هدف این پژوهش بررسی نقش تعارض زناشویی و ایمنی هیجانی خانواده در سلامت جسمانی و روانی - اجتماعی کودک بود.روش: 413 نفر (220 دختر و 193 پسر) از کودکان پایه پنجم مدرسه های شهر تهران با میانگین سنی 10.81 سال، با روش نمونه گیری تصادفی - طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. مادران این دانش آموزان به مقیاس خصومت آشکار اولری - پورتر و پرسش نامه سلامت کودک - فرم 28 سوالی پدر و مادر و کودکان به مقیاس ایمنی در سیستم خانواده پاسخ دادند.یافته ها: یافته ها نشان گر رابطه معکوس تعارض زناشویی و ناایمنی هیجانی با سلامت جسمانی و روانی - اجتماعی کودک و هم چنین نقش پیش بینی کننده (به صورت معکوس) تعارض زناشویی در ایمنی هیجانی کودک بود.نتیجه گیری: تعارض زناشویی به دلبستگی ناایمن کودک به پدر و مادر می انجامد.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی ارتباط سبک های مقابله ای و استرس با بیماری کرونری قلب و هم چنین بررسی سبک های مقابله ای ناکارآمد در افراد مبتلا به این بیماری انجام شد.روش: در یک طرح مورد - شاهدی، 80 نفر از بیماران کرونری قلب (40 مرد، 40 زن) مراجعه کننده به بیمارستان شهید مدنی شهرستان تبریز با 80 نفر از افراد گروه گواه (40 مرد، 40 زن) که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و از نظر برخی متغیرهای جمعیت شناختی با یکدیگر همتا شده بودند، مقایسه شدند. داده ها به کمک پرسش نامه سبک های مقابله ای و سیاهه استرس زندگی هولمز - راهه گردآوری و به کمک آزمون رگرسیون لجستیک، تحلیل واریانس چند متغیره (مانووا) و آزمون t، تحلیل شدند.یافته ها: بیماران کرونری قلب در مقایسه با افراد گروه گواه، میزان استرس بالاتری را تجربه می کنند و در برخورد با مسایل استرس زا بیشتر از سبک های مقابله ای هیجان مدار بهره می گیرند. 79 درصد واریانس مربوط به بروز بیماری کرونری قلب توسط متغیرهای استرس زا و سبک های مقابله ای تبیین شد که از این میان سبک هیجان مدار بیشترین سهم (51%) و استرس کمترین سهم (11%) را داشتند. مردان مبتلا به بیماری کرونری قلب، بیشتر سبک مقابله ای ناکارآمد رویارویی مستقیم و زنان مبتلا به این بیماری، بیشتر سبک مقابله ای ناکارآمد خود کنترلی را به کار می بردند.نتیجه گیری: بین سبک های مقابله ای هیجان مدار و بیماری کرونری قلب ارتباط معنی داری وجود دارد و در ارتباط با این مساله، جنسیت نیز نقش مهمی دارد.

هدف: هدف پژوهش توصیفی حاضر، بررسی رابطه سبک های هویت مدل برزونسکی و دینداری بود.روش: 359 دانشجو (182 مرد و 177 زن) که با روش نمونه گیری تصادفی - طبقه ای - چندمرحله ای از میان دانشجویان کارشناسی دانشگاه های تهران، علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی انتخاب شده بودند، به پرسش نامه سبک های هویت، پرسش نامه جهت گیری مذهبی اسلامی و مقیاس باورهای پساانتقادی پاسخ دادند. داده ها به کمک ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام تحلیل شدند.یافته ها: بیشتر متغیر های دینداری دو مقیاس با هویت اطلاعاتی و هنجاری ارتباط مثبت و با هویت نامتمایز / اجتنابی ارتباط معکوس داشتند. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که باورها و مناسک توسط دو سبک هویت اطلاعاتی و هنجاری، اخلاق توسط هر سه سبک هویتی، شمول استعلا توسط دو سبک هنجاری و نامتمایز / اجتنابی (به صورت منفی) و پردازش نمادین مذهب تنها توسط هویت اطلاعاتی قابل پیش بینی است.نتیجه گیری: ارتباط مثبت بیشتر متغیرهای دینداری با سبک های هویت اطلاعاتی و هنجاری و ارتباط معکوس آنها با سبک هویت نامتمایز / اجتنابی، نشانگر تعلق این متغیرها به یک سازه مشترک دینداری است.

هدف: هدف این پژوهش بررسی عوامل موثر منجر به قتل در زنان دارای این اتهام بود.روش: در این پژوهش که از نوع پژوهش های کیفی است با 19 زن متهم به قتل در زندان مرکزی اصفهان، یک مصاحبه عمیق انجام شد و طی آن عواملی چون شرایط دوران کودکی و خانوادگی، ازدواج، ویژگی های فردی و خانوادگی همسر و انگیزه های قتل بررسی گردید. با کدگذاری مصاحبه ها و دسته بندی کدهای مشابه، سه گروه اصلی «عوامل مربوط به قاتل»، «عوامل مربوط به مقتول» و «عوامل مربوط به قتل» مشخص شد.یافته ها: متهمان بیشتر حاشیه نشین و روستانشین، در خانواده هایی با جمعیت بالا و سواد کم و درآمد پایین بودند. سابقه خشونت و اعتیاد در شماری از خانواده های آنها گزارش شد ولی مشکل اصلی خانواده ها نبود. بیشتر افراد مورد بررسی تحصیلات پایین تر از دوره راهنمایی داشته و پیش از ارتکاب به چنین جرمی سابقه جرم و زندانی شدن به جز یک مورد نداشتند. سابقه اختلال مهم روانپزشکی، رفتارهای ضداجتماعی و منافی عفت، پرخاشگری و اعتیاد پیش از ازدواج در هیچ کدام از آنها گزارش نشد. مهم ترین انگیزه های قتل، عوامل فردی مربوط به مقتول و مشکلات زندگی پس از ازدواج بود. در بیشتر موارد، مقتول فردی پرخاشگر، با سابقه آزارهای جسمی، جنسی و روانی شدید نسبت به همسر، اعتیاد، سابقه روابط خارج از زناشویی، تشویق یا تهدید زنان به کسب درآمد از راه های غیرشرعی، بی کاری و وضع مالی نامناسب بود.نتیجه گیری: ازدواج های نامناسب می توانند پیامدهای زیانبار فردی، خانوادگی و اجتماعی داشته باشند.