مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
سال:1384 | دوره:11 | شماره:2 (پیاپی 41) |تعداد مقالات:12

مقدمه: در پژوهش حاضر کارایی و اثربخشی روش درمانی کاهش فکر خطرناک (DIRT) در اختلال وسواس شستشو با روش رویارویی و بازداری از پاسخ (ERP) مقایسه شده است. مواد و روش کار: شش آزمودنی زن مبتلا به وسواس شستشو انتخاب شده، در یک طرح تجربی تک موردی از نوع خط پایه ی چندگانه در دو گروه جداگانه بررسی شدند. آزمودنی های هر گروه در سه مرحله ی خط پایه، جلسه ی چهارم و جلسه ی آخر، پرسش نامه ی مادزلی (MOCI)، مقیاس پیل – براون، مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (DASS) و مقیاس میزان ناراحتی کلی (SUD) را تکمیل نمودند. داده ها به کمک رسم نمودار ارائه گردید. یافته ها: این پژوهش نشان دهنده ی کارایی و اثربخشی هر دو روش درمانی ERP و DIRT (به ویژه DIRT) در کاهش علایم وسواس شستشو می باشد. نتیجه گیری: روش DIRT در درمان وسواس شستشو کارآتر و اثربخش تر از روش ERP است.

مقدمه: هدف پژوهش حاضر مقایسه کارایی و اثربخشی شناخت درمانی بک با شناخت درمانی تیزدل در درمان افسرده خویی بود. مواد و روش کار: بدین منظور شش آزمودنی (دو مرد و چهار زن) به شیوه ی نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و به تصادف در دو گروه جای داده شدند و هر گروه با یکی از دو روش یاد شده تحت درمان قرار گرفتند. بررسی حاضر به روش طرح آزمایشی تک موردی و از نوع خط پایه ی چندگانه انجام شد. آزمودنی ها در مرحله پیش از درمان (خط پایه) و در طی جلسه های چهارم و هشتم و پس از درمان (جلسه دوازدهم) و مرحله ی پیگیری (دو ماه پس از درمان) پرسش نامه افسردگی بک و مقیاس افسردگی، اضطراب، استرس را تکمیل کردند. هم چنین در مرحله ی پیش از درمان (خط پایه) و پس از درمان (جلسه دوازدهم) مقیاس نگرش های ناکارآمد و مقیاس کنترل درونی – بیرونی توسط آزمودنی ها تکمیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که هر دو روش درمان (شناخت درمانی بک و شناخت درمانی تیزدل) در کاهش علایم افسرده خویی موثر بوده و این کارایی و اثربخشی در مورد روش دوم بارزتر بوده است. نتیجه گیری: شناخت درمانی تیزدل در درمان افسرده خویی، می تواند موثرتر از شناخت درمانی بک باشد.

مقدمه: هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت هویت ایدئولوژیکی و میان فردی نوجوانان دختر و پسر تهرانی و هم چنین مقایسه ی وضعیت و سبک های هویتی آنان بود. مواد و روش کار: این پژوهش پس رویدادی و از نوع مقطعی – توصیفی بوده است. 467 نوجوان تهرانی (235 دختر و 232 پسر) از چهار منطقه ی آموزش و پرورش تهران در مقاطع سوم نظری و پیش دانشگاهی که به روش نمونه گیری خوشه ای – تصادفی انتخاب شده بودند، به کمک پرسش نامه ی فرآیند هویت ایگو و پرسش نامه ی سبک هویت مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها به کمک آزمون خی دو و تحلیل واریانس تحلیل گردیدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که نوجوانان تهرانی از نظر هویت ایدئولوژیکی و میان فردی بیشتر از همه در وضعیت مهلت مجاز و کمتر از همه در وضعیت اکتساب بودند. بین وضعیت هویت دختران و پسران تفاوت معنی دار دیده شد و هم چنین بین سبک های هویت با وضعیت های هویتی نیز ارتباط معنی داری به دست آمد. سبک هویت نامتمایز / اجتنابی بیشترین ارتباط را با وضعیت نامتمایز و سبک هویت هنجاری بیشترین ارتباط را با وضعیت تفویض اختیار و سبک هویت اطلاعاتی بیشترین ارتباط را با وضعیت اکتساب نشان دادند. نتیجه گیری: نوجوانان تهرانی از نظر وضعیت هویتی کمتر در وضعیت اکتساب و یا سبک اطلاعاتی هستند.

مقدمه: مقیاس روش درجه بندی مهارت های اجتماعی (SSRS) از ابزارهای مهم بررسی مهارت های اجتماعی در کودکان است. هدف از اجرای این پژوهش هنجاریابی مقیاس SSRS برای کودکان پیش دبستانی در شهر شیراز بود. مواد و روش کار: پس از ترجمه و انطباق مقیاس یاد شده، 700 کودک (350 پسر و 350 دختر) 3 تا 6.5 ساله را پدران و مادران و مربیان به کمک فرم ویژه ی کودکان پیش دبستانی مقیاس SSRS ارزیابی نمودند. نمرات آنان به نمرات تراز شده با میانگین 100 و انحراف معیار 15 تبدیل شد و جداول تبدیل نمرات خام به نمرات تراز شده فراهم آمد. به منظور برسی روایی مقیاس از چند شاخص استفاده شد. روایی سازه به کمک روش تحلیل عامل بررسی شد. داده ها به کمک آزمون های آماری t، تحلیل واریانس و ضریب همبستگی تحلیل گردید. یافته ها: تفاوت معنی دار بین گروه های مختلف بر پایه ی میزان تحصیلات والدین و سن به دست نیامد. به بیان دیگر مقیاس برای گروه های سنی و اقتصادی – اجتماعی گوناگون دارای سوگیری نبود. پایایی مقیاس با بهره گیری از چند روش، محاسبه شد و مطلوب بود. تحلیل عوامل نیز نشان دهنده ی روایی آن بود. هم چنین تفاوت میانگین نمرات دختران و پسران در بخش مهارت های اجتماعی و مشکلات رفتاری معنی دار نبود. نتیجه گیری: نمره های تراز شده ی این آزمون، امکان مقایسه ی مهارت های اجتماعی را در گروه های سنی کودکان پیش دبستانی فراهم می کند.

مقدمه: این پژوهش با هدف بررسی همه گیرشناسی بی اختیاری ادرار و عوامل موثر بر آن در دانش آموزان دبستانی شهر سمنان انجام شده است. مواد و روش کار: در این بررسی 1200 دانش آموز 11-7 ساله از 26 دبستان در شهر سمنان به روش خوشه ای – تصادفی انتخاب شدند و از والدین آنها خواسته شد تا به پرسش نامه های مربوط به وضعیت بی اختیاری ادرار فرزندشان پاسخ دهند. داده های پژوهش به کمک آزمون آماری دقیق فیشر، آزمون t مستقل و آزمون خی دو تحلیل گردید. یافته ها: این پژوهش شیوع کلی بی اختیاری ادرار را در دانش آموزان دبستانی شهر سمنان 15.5% نشان داد (در پسرها 18.4% و در دخترها 13.1%). بیشترین میزان شیوع در سن 8 سالگی (25.3%) بود که با افزایش سن این میزان کاهش می یافت. عواملی چون وضعیت اقتصادی – اجتماعی خانواده، میزان تحصیلات و شغل پدر و مادر، شمار اعضای خانواده، تغذیه با شیر مادر در دوران کودکی، وجود استرس در شش ماه اخیر، شمار رفتن به دستشویی، مشکل در بیدار شدن از خواب و معدل سال گذشته ی دانش آموز، ارتباط معنی داری با بی اختیاری ادرار داشتند. از 186 کودک مبتلا به بی اختیاری ادرار 30 نفر (16.1%) بی اختیاری در خواب روز، 52 نفر (28%) بی اختیاری در بیداری و 3 نفر (1.6%) بی اختیاری مدفوع نیز داشتند. نتیجه گیری: میزان شیوع بی اختیاری ادرار در دانش آموزان دبستانی شهر سمنان بیشتر از یافته های سایر بررسی های انجام شده در این زمینه به نظر می رسد.

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر تغییرات آب و هوایی و فصلی در خلق جمعیت عمومی شهر تهران بوده است. مواد و روش کار: 115 آزمودنی در فصل های چهارگانه ی سال و نیز در وضعیت های آب و هوایی مختلف، فهرست صفات خلقی، مقیاس اضطراب بک (BAI) و پرسش نامه ی افسردگی بک (BDI) را تکمیل کردند. برای تحلیل داده های پژوهش تحلیل واریانس چند متغیره با مقیاس های تکرار شونده به کار برده شد. یافته ها: این بررسی نشان داد که الگوی تغییرات خلقی مثبت، به ترتیب روال کاهش، عبارت از بهار، زمستان، پاییز و تابستان بوده است. این روند برای تغییرات خلقی منفی به صورت وارونه بود: تابستان، پاییز، زمستان و بهار. از نظر وضعیت آب و هوایی، باران بهاری همراه با افزایش خلق مثبت و کاهش خلقی منفی بود. در وضعیت بارانی، افراد مورد بررسی در این پژوهش از بهداشت روانی بهتری (نسبت به وضعیت های دیگر) برخوردار بودند. عوامل احتمالی دیگری که در این میان می توانند موثر به شمار روند، طرح شده اند. هیچ اثر اصلی یا تعاملی برای عامل جنسیت دیده نشد. نتیجه گیری: فصل های سال و وضعیت آب و هوا در تغییرات خلقی نقش دارند.

مقدمه: این پژوهش با هدف ارزیابی بازنمایی های معنایی بیماران افسرده و بررسی کارآیی شیوه ی افتراق معنایی در این نوع ارزیابی انجام گرفت. مواد و روش کار: آزمودنی های پژوهش را 60 نفر (30 بیمار افسرده و 30 نفر غیر افسرده) تشکیل دادند که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش، گونه ی تغییر یافته ای از آزمون افتراق معنایی با چهار مفهوم محرک (من، گذشته، زندگی و آینده) و پرسش نامه ی افسردگی بک بودند. داده های پژوهش به کمک روش های آمار توصیفی، آزمون آماری t، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون ارزیابی شدند. یافته ها: بین میانگین نمره های کل آزمودنی های افسرده و بهنجار در آزمون افتراق معنایی تفاوت معنی داری دیده شد. بین شدت افسردگی و بازنمایی منفی بیماران افسرده همبستگی مثبت وجود داشت. بازنمایی منفی از مفهوم «من» قوی ترین پیش بینی کننده ی میزان افسردگی بود. نتیجه گیری: بیماران افسرده بازنمایی معنایی منفی از زندگی، گذشته، آینده و به ویژه خود دارند که نیازمند توجه درمانگران است. شیوه ی افتراق معنایی در ارزیابی های بالینی های بالینی کار آیی دارد.

مقدمه: این پژوهش با هدف بررسی اثر هیپنوتراپی بر علایم پس از ترک و میزان عود اعتیاد انجام شده است. مواد و روش کار: در یک کارآزمایی بالینی، 22 بیمار که پس از ترک شرایط ورود به پژوهش را داشتند، به صورت تصادفی در دو گروه 11 نفری آزمایش و گواه قرار گرفتند. هر دو گروه به طور یکسان در جلسه های شناخت درمانی شرکت نمودند. گروه آزمایش افزون بر این در یک دوره ی پنج جلسه ای هیپنوتراپی نیز شرکت نمود. پس از شش ماه پی گیری، میزان عود در دو گروه با هم مقایسه گردید. هم چنین در گروه مداخله، اثر خود - هیپنوتیزم بر علایم پس از ترک بررسی گردید. یافته ها: تا پایان پی گیری در گروه آزمایش 40% و در گروه گواه 73% عود دیده شد. از نظر بیماران اثر مثبت خود – هیپنوتیزم بر بی خوابی 88%، بی قراری 80%، درد 60% و اختلال های دستگاه خودمختار 33% بود. نتیجه گیری: بر پایه ی یافته های این پژوهش با وجود این که هیپنوتراپی در عود معتادان به تریاک تاثیر معنی دار آماری نداشت، ولی نتایج از نظر بالینی چشمگیر بود.

مقدمه: هدف این بررسی مقایسه ی قند خون و شاخص توده ی بدن در بیماران تحت درمان با کلوزاپین و ضد روانپریشی های متعارف بوده است. مواد و روش کار: در یک بررسی مقطعی، 43 بیمار مبتلا به اسکیزوفرنیا (36 مرد و هفت زن) تحت درمان با کلوزاپین با 41 بیمار تحت درمان با داروهای ضد روانپریشی متعارف (33 مرد و هشت زن) از نظر قندخون ناشتا و دو ساعت پس از غذا خوردن و هم چنین شاخص توده ی بدن مقایسه شدند. داده های گردآوری شده به کمک آزمون های آماری t و خی دو تحلیل گردیدند. یافته ها: از بیماران تحت درمان با کلوزاپین، دو بیمار قند خون ناشتای غیرطبیعی و شش بیمار قندخون غیرطبیعی دو ساعت پس از غذا داشتند و پنج بیمار در حد تشخیص دیابت بودند که در مقایسه با گروه تحت درمان با داروهای ضد روانپریشی متعارف تفاوت معنی داری را نشان دادند. هم چنین، مقایسه ی شاخص توده ی بدن نشان دهنده ی افزایش بیشتر وزن در گروه تحت درمان با کلوزاپین به بیماران تحت درمان با داروهای ضد روانپریشی متعارف بود. نتیجه گیری: درمان با کلوازپین می تواند در زمینه ی افزایش قندخون شماری از بیماران نقش داشته باشد.

مقدمه: هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه ی مذهب و احساس ذهنی بهزیستی در میان جمعیت بزرگسال مسلمان ایرانی است. مواد و روش کار: آزمودنی ها 50 نفر (31 زن و 19 مرد) از مراجعه کنندگان به یک مرکز فرهنگی هنری در یکی از بوستان های شهر شیراز با میانگین سنی 61.36 سال بودند. برای گردآوری داده ها پرسش نامه ی میزان عمل به باورهای دینی و مقیاس رضایت از زندگی دینر به کار برده شد. داده ها به کمک روش های آمار توصیفی، ضریب همبستگی، تحلیل رگرسیون چند متغیری و آزمون t تحلیل گردیدند. یافته ها: یافته ها نشان دادند که اقامه ی نمازهای واجب پیش بینی کننده ی نیرومندی برای احساس ذهنی بهزیستی است. هم چنین انتخاب درست مذهبی، انتخاب همسر مذهبی، پرداخت وجوهات شرعی، تشویق دیگران به مذهبی بودن و بررسی درباره ی دین، پیش بینی کننده های خوبی برای احساس ذهنی بهزیستی هستند. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش با آموزه های مذهبی به ویژه آیه های قرآن کریم و پژوهش های انجام شده که مذهب را به عنوان یکی از عوامل احساس ذهنی بهزیستی معرفی می کنند هم سو است.

مقدمه: این بررسی با هدف تعیین شیوع مصرف مواد در دانش آموزان دبیرستانی شهر رشت انجام شده است. مواد و روش کار: این پژوهش به روش توصیفی – مقطعی انجام شد و آزمودنی های پژوهش 1474 دانش آموز دبیرستان های شهر رشت بودند که در سال تحصیلی 83 - 1382 به شیوه ی نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ای بود که پس از انجام بررسی راهنما برای بررسی مصرف مواد تدوین گردید. پرسش نامه ها به صورت خود گزارش پاسخ داده شدند. داده های گردآوری شده به کمک روش های آمار توصیفی و آزمون آماری خی دو تحلیل گردیدند. یافته ها: شیوع طول عمر دست کم یک بار مصرف یک ماده با احتساب سیگار 23.3% و بدون آن 13.1% و در دختران و پسران با احتساب سیگار به ترتیب 14.4% و 32% و بدون در نظر گرفتن سیگار به ترتیب 6.2% و 19.7% بود. فراوانی نسبی دست کم یک بار مصرف هر یک از مواد در طول عمر به این ترتیب بود: سیگار 18.3%، الکل 12.6%، تریاک 1.4%، حشیش 1.3%، اکستازی 0.7% و هرویین 0.3% بیشترین انگیزه ی نخستین مصرف مواد، ارضای حس کنجکاوی بیان شد. بین مصرف مواد و جنس آزمودنی ها ارتباط معنی دار آماری وجود داشت. نتیجه گیری: مصرف سیگار و الکل در دانش آموزان دبیرستانی شهر رشت شایع است و شیوع آنها در دانش آموزان پسر بیشتر می باشد.

مقدمه: هدف این پژوهش بررسی نخستین شکایت های ابراز شده توسط بیمارانی می باشد که در نهایت روانپزشک تشخیص بیماری افسردگی را برای آنان عنوان نموده است تا پزشکان را در زمینه ی تشخیص درست، راهنمایی نماید. مواد و روش کار: در این بررسی توصیفی – مقطعی 300 بیمار مراجعه کننده به مرکز آموزشی درمانی اسدآبادی تبریز که بر پایه ی معیارهای DSM-IV افسرده تشخیص داده شده بودند بررسی شدند. یافته ها: داریخما (واژه ای ترکی)، دردهای پراکنده، بی خوابی و عصبانیت از شکایت های اولیه شایع در این بیماران بودند. شایع ترین شکایت های اولیه در افسردگی اساسی، کاهش خواب (45.9%) و داریخما (41%) بودند. علایم روانشناختی در 54.3% و علایم جسمی در 73.4% موارد افسردگی دیده شدند. نتیجه گیری: با توجه به میزان بالای علایمی چون دردهای منتشر و میزان پایین علایمی مانند عدم احساس لذت، به نظر می رسد آشنایی پزشکان با این شکایت های بیماران در تشخیص به موقع افسردگی موثر باشد.