فن آوریهای نوین در توسعه آبزی پروری (شیلات)
سال:1393 | دوره:8 | شماره:4 |تعداد مقالات:13

اثر تیمارهای مختلف انجمادزدایی (یخچال، آب، دمای محیط، و مایکروویو) روی ویژگی های شیمیایی (تیوباربیتوریک اسید، اسیدهای چرب آزاد و ترکیب اسید چرب)، بیوشیمیایی (pH و آب چک) و حسی ماهی سفید دریای خزر، (Rutilus frisii kutum) منجمد انجام پذیرفت. مقادیر اسیدهای چرب چند غیراشباعی، نسبت اسیدهای چرب چند غیراشباع به اسیدهای چرب اشباع، نسبت مجموع ایکوزاپنتائونیک اسید و دوکوزاهگزائونیک اسید به پالمتیک اسید، pH و بار میکروبی نسبت به نمونه های تازه (غیرمنجمد) به عنوان نمونه شاهد به طور معنی داری کاهش یافت (05/0P<). مقادیر تیوباربیتوریک اسید، اسیدهای چرب آزاد، اسیدهای چرب اشباع و اسیدهای چرب تک غیراشباع نسبت به نمونه های تازه (غیرمنجمد) به عنوان نمونه شاهد به طور معنی داری افزایش یافت (05/0P<). همچنین نتایج ارزیابی حسی بیانگر افت کیفیت نمونه های انجمادزدایی شده در مقایسه با نمونه شاهد بوده (05/0P<) است. پایین ترین مقادیر شاخص های شیمیایی، بیوشیمیایی و نمره بوی آبشش در نمونه های انجمادزدایی شده در آب مشاهده شد. بنابراین براساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، انجمادزدایی در آب مناسب ترین روش برای ماهی سفید دریای خزر منجمد می باشد و در حفظ کیفیت ماهی سفید نقش به سزایی دارد.

پرورش ماهی در قفس به دلیل تقاضای جهانی به تولیدات آبزی در سال های اخیر رشد فزاینده ای داشته است و در حال حاضر به عنوان سریع ترین روش در پاسخ به نیاز جهانی، به خصوص در کشورهای در حال توسعه است. پیش بینی ها نشان می دهد که در کشورهای در حال توسعه، مصرف ماهی به میزان 57 درصد از سال 1997 (7/62 میلیون تن) تا سال 2020 (6/98 میلیون تن) افزایش می یابد. در کشور ایران مطالعات منسجم و ادامه داری بر روی پرورش ماهی در قفس تا مرحله بهره برداری صورت نگرفت. این بررسی در منطقه جنوبی دریای خزر انجام شد. اهداف این پژوهش شامل تعیین مناطق و معرفی گونه های ماهیان پرورشی با تأکید بر عمق مناسب و برخی از پارامترهای فیزیکی و شیمیایی (دما، شوری و اکسیژن محلول) در لایه های مختلف آب و در فصل های مختلف بود. نتایج نشان داد که منطقه مرکزی در جنوب دریای خزر واقع در استان مازندران، به عنوان بهترین مکان تعیین گردید. همچنین، در استفاده از قفس شناور تا عمق 20 متر، لازم است از ماهیانی استفاده نمود که دمای 26 درجه سانتی گراد را در طول تابستان تحمل کنند. در غیر این صورت باید از قفس غوطه ور و استقرار آن در عمق بیش تر از 20 متر استفاده گردد.

ایمونوژن پری بیوتیکی تجاری است که محصول یک ترکیب طبیعی شامل چندین ماده محرک مانند بتاگلوکان و مانان الیگوساکارید که به عنوان مکمل غذایی در آبزی پروری مورد استفاده قرار می گیرد. این پژوهش که به منظور بررسی برخی پارامترهای ایمنی ماهی شیربت (Barbus grypus) صورت پذیرفت، تعداد 360 قطعه بچه ماهی شیربت با وزن متوسط 2± 35 گرم به طور تصادفی به 4 تیمار (هر تیمار در 3 تکرار) تقسیم گردیدند، تیمارها به ترتیب با خوراک شامل ایمونوژن با سطوح، صفر، 5/0، 1 و 5/1 درصد به مدت 90 روز تغذیه شدند و در روزهای 30، 60 و 90 اقدام به خون گیری و اندازه گیری میزان لایزوزیم سرم، قدرت باکتری کشی سرم و میزان ایمونوگلبولین تام سرم گردید. بررسی فعالیت لایزوزیم سرم ماهیان نشان داد که فعالیت لایزوزیم سرم ماهیان تیمار تغذیه شده با 1 و 5/1 درصد ایمونوژن نسبت به گروه شاهد افزایش داشت اما از نظر آماری معنی دار نبود (05/0P>). میزان قدرت باکتری کشی سرم نیز در تیمار 5/1 درصد ایمونوژن در برخی مراحل نمونه گیری نسبت به تیمار کنترل افزایش معنی داری داشت (05/0P<). اما بررسی میزان ایمونوگلبولین تام سرم هیچ گونه تفاوت معنی داری را نشان نداد (05/0P>). نتایج این مطالعه نشان داد که برخی سطوح مختلف پری بیوتیک، بهبود پاسخ ایمنی ماهی (افزایش فعالیت لیزوزیم و قدرت باکتری کشی سرم) را به دنبال دارد اما مطالعات بیش تر، در زمینه استفاده از سطوح دیگر ایمنوژن لازم است تا این پری بیوتیک بتواند به عنوان مکمل غذایی مناسب در جیره غذایی ماهی شیربت استفاده گردد.

این مطالعه به منظور شناسایی گروه های مختلف زئوپلانکتون (هولوپلانکتون)، پراکنش، تعیین تراکم و زی توده آن ها در 4 فصل و در اعماق مختلف آب در سال 1388 بوده است. نمونه برداری توسط تور زئوپلانکتون گیر 100 میکرون و به صورت کشش عمودی، در 8 ترانسکت از آستارا تا بندرترکمن در ایستگاه هایی با اعماق 5، 10، 20، 50 و 100 متر انجام شد. در این پژوهش گروه های Copepoda، Rotatoria، Protozoa و Cladocera مشاهده شدند. بیش ترین تراکم زئوپلانکتون در فصل بهار 8743 عدد در مترمکعب و 71/38 میلی گرم در مترمکعب در عمق 5 متر، در تابستان 7924 عدد در مترمکعب و 23/71 میلی گرم در مترمکعب در عمق 10 متر، در پاییز 7773 نمونه در مترمکعب و 75/41 میلی گرم در مترمکعب در عمق 5 متر و در زمستان 20025 نمونه در مترمکعب و 80/323 میلی گرم در مترمکعب در عمق ساحلی 5 متر بود. تراکم زئوپلانکتون از ساحل به سمت اعماق دریا کاهش داشت. بررسی آماری در فصل های مختلف سال نشان می دهد که بین تراکم زئوپلانکتون در اعماق نمونه برداری در تمام فصل های اختلاف معنی دار وجود داشته است (05/0P<).

در این پژوهش تغییرات کیفی فیش برگر کپور معمولی (Cyprinus carpio) در طی نگهداری به صورت منجمد 18-درجه سانتی گراد بررسی شد. ترکیبات شیمیایی فیش برگرها (رطوبت، پروتئین و چربی)، شاخص های شیمیایی فساد (PV، TBA، TVN-B و pH) و خصوصیات حسی برگرها، در زمان صفر (یک روز بعد از انجماد) و پایان ماه 1، 2، 3، 4، 5 و 6 ام، مورد آزمایش قرار گرفتند. ارزیابان برای صفت رنگ، بو، طعم، پذیرش نهایی و بافت فیش برگرها با مقیاس پنج نقطه ای هدونیک امتیاز دادند. در طی مدت نگهداری فیش برگرها در سردخانه ها، میزان چربی کل در انتهای دوره کاهش معنی داری نشان داد (05/0P≤ ). میزان پراکسید تا ماه چهارم به طور معنی داری افزایش یافت (05/0P≤ ). سپس تا انتهای دوره انبارداری کاهش معنی داری نشان داد (05/0P≤ ) و به میزان 82/12 میلی اکی والان اکسیژن در کیلوگرم چربی در انتهای دوره رسید. میزان TVB-N و TBA در طی دوره نگهداری فیش برگرها، به طور معنی داری افزایش داشت به طوری که در پایان ماه ششم نمونه برداری به ترتیب به 33/28 میلی گرم در 100 گرم و 42/0 میلی گرم مالون آلدهید بر کیلوگرم چربی رسید. تمام شاخص های حسی به طور معنی داری تا پایان انبارداری انجمادی کاهش یافتند. در این پژوهش ارزیابی حسی و شاخص TVB-N را می توان به عنوان عامل اصلی زمان ماندگاری مورد نظر قرار داد، بنابراین از نظر ارزیابی حسی و نیز شاخص TVB-N (میزان 25 میلی گرم در 100 گرم گوشت) حداکثر زمان ماندگاری فیش برگر کپور معمولی در 18-درجه سانتی گراد 5 ماه تعیین شد.

برای بررسی میزان ابتلاء کپور سرگنده (Aristhichthys nobilis) به انگل لرنه آ در فصل گرم سال در استخرهای پرورشی منطقه شوشتر استان خوزستان از مجموع چهار مزرعه 275 عدد ماهی به وسیله تور ماهی گیری صید و در ظروف شامل فرمالین 10 درصد به آزمایشگاه دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون منتقل گردید. پس از شناسایی انگل لرنه آ به وسیله کلیدهای شناسایی انگلی عملیات زیست سنجی بر روی ماهیان آلوده به انگل انجام گرفت. نتایج بررسی نشان داد که از 275 ماهی صید شده، 78 ماهی آلوده به انگل لرنه آ بودند که 36/28 درصد از کل ماهیان صید شده را تشکیل می دهد. بین طول کل و وزن ماهیان با تعداد ضایعات روی بدن و همچنین بین تعداد ضایعات و ضریب چاقی ماهیان رابطه معنی دار یافت نشد (05/0P>).

این مطالعه با هدف تعیین فاکتورهای مؤثر بر رفتار صدف گزینی خرچنگ منزوی، Clibanarius signatus در 6 ایستگاه واقع در ناحیه جزر و مدی جزیره هرمز انجام پذیرفت. نمونه برداری از تابستان 1389 تا بهار 1390 و به صورت فصلی انجام شد. نمونه ها به تفکیک هر ایستگاه در اتانول 70 درصد تثبیت و به آزمایشگاه منتقل شدند. صدف های اشغال شده توسط هر یک از نمونه ها در حد گونه مورد شناسایی قرار گرفتند. 5 فاکتور زیست سنجی خرچنگ منزوی (طول ناحیه سر-سینه، طول سپر، طول چنگک، ارتفاع چنگک و وزن خرچنگ منزوی) و 5 فاکتور زیست سنجی طول صدف، عرض صدف، طول دهانه صدف، عرض دهانه صدف و وزن صدف در صدف های اشغال شده در هر یک از فصل های اندازه گیری و همبستگی میان آن ها با آزمون پیرسون بررسی شد. براساس نتایج این پژوهش، این خرچنگ منزوی در فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب از 20، 17، 25 و 22 گونه صدف شکم پا استفاده می کند. تعدد صدف های اشغال شده در فصل های مختلف نشان داد که صدف گزینی این خرچنگ منزوی براساس انتخاب گونه یا گونه های خاص شکم پا نیست. بیش ترین همبستگی میان عرض صدف و طول ناحیه سر-سینه در خرچنگ منزوی مشاهده شد. نتایج نشان داد همبستگی میان تمامی فاکتورهای اندازه گیری شده در سطح معنی داری وجود دارد (01/0P<) که این امر نشان می دهد خرچنگ منزوی C. signatus صدف گزینی کاملاً بهینه داشته و صدف های مناسب در دسترس این گونه می باشد.

تعیین و اندازه گیری آفت کش های ارگانوکلره در رسوبات مناطق جنوبی دریای خزر (سواحل مازندران) با توجه به اهمیت تغذیه ماهیان کفزی خوار طی دو فصل بهار و تابستان سال 1387 در اعماق 10 متری در چهار منطقه تنکابن، نوشهر، بابلسر و امیرآباد صورت پذیرفت. نتایج حاصله از بررسی ترکیبات ارگانوکلره نشان داد، حداکثر غلظت ترکیبات لیندان، د. د. ت، د. د. ایی، دیلدرین، هپتاکلر، بتا-بنزن هگزاکلراید، بتا-اندوسولفان، اندرین به ترتیب 43/4، 76/0، 74/0، 74/0، 22/0، 11/0، 10/0 و 04/0 بر حسب میلی گرم بر کیلوگرم (وزن خشک) بوده است. حداقل غلظت مشاهده شده مربوط به ترکیبات د. د. ت، د. د. ایی، دیلدرین، بتا-بنزن هگزاکلراید، لیندان، بتا-اندوسولفان و هپتاکلر به ترتیب 06/0، 03/0، 05/0، 04/0، 05/0، 03/0 و 06/0 بر حسب میلی گرم بر کیلوگرم (وزن خشک) بوده است. بررسی آماری نشان داد که رابطه معنی داری بین غلظت ترکیبات سموم ارگانوکلره و ایستگاه های مختلف برقرار نبوده است (05/0P>). اما سموم د. د. ت و دیلدرین و د. د. ایی دارای ضریب همبستگی قوی در فصل های مختلف را دارا بوده است. در این مطالعه، بیش ترین درصد ترکیبات شیمیایی و حداکثر غلظتی سموم پایدار در فصل کشاورزی مشاهده گردید.

در این پژوهش، اثر عصاره گیاه صبر زرد (Aleo vera) بر شاخص های رشد ماهی شیربت (Barbus grypus) مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور سه غلظت 1/0، 2/0 و 5/0 درصد عصاره گیاه آلوئه ورا (در 3 تکرار) با خوراک مخلوط شده و ماهی ها به مدت 60 روز با این خوراک ها تغذیه گردیدند. شاخص های رشد شامل افزایش وزن، افزایش طول، فاکتور وضعیت، خوراک مصرفی، ضریب تبدیل غذایی، ضریب رشد ویژه، نسبت بازده پروتئین و کارایی غذا اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که تغذیه ماهی شیربت با عصاره آلوئه ورا 2/0 درصد باعث افزایش معنی دار در شاخص کیفیت، ضریب رشد ویژه و افزایش وزن می گردد (05/0P<). همچنین تیمار 5/0 درصد باعث افزایش شاخص کیفیت گردید (05/0P<). تجویز خوراکی غلظت های مختلف آلوئه ورا بر ضریب تبدیل غذایی، نسبت بازده پروتئین، مقایسه کارایی خوراک تفاوت معنی داری بین تیمارها نسبت به گروه شاهد مشاهده شد (05/0P<). به طورکلی می توان گفت مناسب ترین غلظت آلوئه ورا در خوراک برای تحریک رشد، 2/0 و 5/0 درصد می باشد.

این مطالعه با هدف بررسی تغییرات خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب استخرهای پرورش ماهیان گرمابی و رابطه آن با میزان تراکم ماهی صورت گرفت. در این مطالعه 10 استخر پرورش ماهیان گرمابی با تراکم های 2200، 2400، 2600، 2920 و 2950 (قطعه در یک هکتار) انتخاب شده و خصوصیات آب مانند نیتریت، اسیدیته، آمونیوم، پنتوکسید فسفر، اکسیژن محلول، شوری، آمونیاک، نیترات، شفافیت و قلیاییت اندازه گیری شد. براساس آزمون تجزیه واریانس یک طرفه بین تراکم های مختلف در بیش تر پارامترهای کیفی آب (نیتریت، آمونیاک، اکسیژن محلول، قلیاییت، اسیدیته) اختلاف معنی داری وجود داشت و بین میانگین پنتوکسید فسفر، شوری، سختی، شفافیت و آمونیوم در تراکم های مختلف اختلاف معنی دار وجود نداشت. براساس این نتایج پارامترهای آب تحت اثر تراکم می باشند.

سرخ کردن عمیق تحت خلأ یک فناوری جدید است که می تواند برای بهبود ویژگی های کیفی مواد غذایی سرخ شده مورد استفاده قرار گیرد چرا که در آن دماهای پایین تری برای سرخ کردن استفاده می شود و قرار گرفتن مواد غذایی در معرض اکسیژن هنگام سرخ شدن در حداقل است. در این پژوهش فرایندهای سرخ کردن تحت خلأ و در شرایط اتمسفری برای فرآورده فیله ماهی مقایسه شدند. دو فشار سرخ کردن (فشار 325/101 و 1/70 کیلو پاسکال) و سه نیروی پیشران حرارتی (اختلاف دمای 50، 70 و 90 درجه سانتی گراد بین روغن و نقطه جوش آب در هر فشار) مورد استفاده قرار گرفت تا تأثیر این شرایط بر جذب روغن و افت رطوبت مورد بررسی قرار گیرد. افت رطوبت و جذب روغن در فیله ماهی به طور معنی داری تحت تأثیر دما و فشار سرخ کردن قرار داشتند. نتایج نشان داد که محتوای رطوبت با افزایش دما و فشار سرخ کردن کاهش می یابد اما محتوای چربی افزایش می یابد. بین جذب روغن و افت رطوبت در شرایط اتمسفری و تحت خلأ یک ارتباط قوی مشاهده شد. مشخص شد که سرخ کردن تحت خلأ یک روش مناسب است که می تواند موجب کاهش جذب روغن طی سرخ کردن فیله کفال طلایی شود.

پروژسترون هورمون استروییدی می باشند که نقش مهمی در کنترل تولیدمثل و بلوغ جنسی در ماهیان دارد. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات هورمون پروژسترون در جنس ماده کپور هندی روهو (Labeo rohita) طی سال های 1389 تا 1390 در شرایط اقلیمی استان خوزستان در فصل های مختلف انجام شد. به منظور تعیین مقدار هورمون های جنسی در پلاسما، نمونه برداری فصلی از 40 عدد ماهی مولد روهو (80± 1200 گرم) که با نسبت جنسی 1: 1 در 3 استخر خاکی به ابعاد 1700 مترمربع ذخیره سازی شده بودند، صورت پذیرفت. در هر فصل از 10 عدد ماهی خون گیری (از طریق ساقه دمی) به عمل آمده و پس از انجام مراحل آزمایشگاهی سنجش هورمون به روش رادیوایمونواسی (RIA) صورت پذیرفت. میانگین وزن ماهیان ماده در فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب 58/69± 5/1207، 01/387± 2464، 42/378± 2718 و 5/102± 25/2511 گرم محاسبه شد. میانگین میزان پروژسترون در ماهیان ماده در فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب 04/0± 027/0، 02/0± 16/0، 01/0± 86/0 و 05/0± 56/0 نانوگرم در میلی لیتر بود (001/0P<). بالاترین و پایین ترین میزان هورمون پروژسترون در ماهیان ماده روهو در فصل پاییز و تابستان مشاهده گردید (001/0P<).