تحقیق در عملیات در کاربردهای آن
سال:1393 | دوره:11 | شماره:4 (پیاپی 43) |تعداد مقالات:8

برنامه توسعه سازمان ملل متحد در سال 1990 شاخص توسعه انسانی را معرفی کرد و تا به حال، هر ساله گزارش توسعه انسانی را منتشر کرده است. شاخص توسعه انسانی، شاخصی ترکیبی و یکی از مهم ترین شاخص ها برای مقایسه میزان توسعه یافتگی کشورها به شمار می رود. در این مقاله ارزیابی شاخص توسعه انسانی بر مبنای تحلیل پوششی داده ها تجدیدنظر شده است. توسعه انسانی بر اساس مشاهدات تجربی از بهترین عملکرد کشورها محک خورده است. ابتدا، در این مقاله رویکرد ناپارامتریک دسپوتیس را در نحوه محاسبه این شاخص ارزیابی می کنیم. سپس با اعمال رویکرد دسپوتیس روی کشورهای منطقه آسیا و اقیانوس آرام اشکالات این رویکرد را بیان می کنیم. مشاهده می کنیم که نتایج رویکرد دسپوتیس در مقایسه با رتبه بندی سازمان ملل، تغییرات بسیار زیادی را در رتبه بعضی از کشورها ایجاد کرده است. نهایتا با ارایه یک مدل ناپارامتریک که روی اوزان مولفه های شاخص توسعه انسانی محدودیت هایی می گذاریم، مشکلات رویکرد دسپوتیس را رفع می کنیم.

در محیط رقابتی امروز، انتخاب تامین کننده مناسب یکی از تصمیمات بسیار مهم در مدیریت زنجیره تامین به شمار می رود. انتخاب تامین کننده مساله تصمیم گیری چند معیاره ای است که بسیاری از ورودی های آن به صورت دقیق و صریح قابل بیان نیست. در این مقاله، به کمک روش های برنامه ریزی آرمانی فازی و برنامه ریزی ترجیحی فازی لگاریتمی رویکردی یکپارچه برای بهینه سازی رضایت بخش ارایه شده است. روش های مذکور با هدف غلبه بر عدم اطمینان و ابهامات موجود در ورودی های مدل و اولویت بندی توابع و محدودیت های فازی مدل به کار رفته است. از مدل پیشنهادی در حل مساله انتخاب تامین کنندگان با اقلام چندگانه و تخصیص بهینه سفارش استفاده شده است. خروجی مدل مبین تخصیص سفارش به هر یک از تامین کنندگان با در نظر گرفتن معیارهای هزینه، کیفیت خدمات و کیفیت محصول است.

انتخاب رسانه تبلیغاتی مناسب، یکی از مهم ترین تصمیمات در برنامه ریزی تبلیغات می باشد و تصمیم گیری در این زمینه با پیچیدگی های خاصی همراه است. در این راستا، هدف از این مطالعه، ارایه رویکردی ترکیبی از تکنیک های کمی فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) و دیماتل (DEMATEL) می باشد، به طوری که علاوه بر مرتفع ساختن ایرادات تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، مساله انتخاب مناسب ترین رسانه تبلیغاتی با انطباق بیش تری بر واقعیات حل گردد. در فرایند اجرایی تحقیق که جهت اولویت بندی رسانه های تبلیغاتی برای یک شرکت نمایندگی فروش وایمکس انجام گرفته است، در ابتدا بر اساس مطالعات پایه ای و نظرسنجی از خبرگان، مهم ترین شاخص های انتخاب رسانه تبلیغاتی مشخص گردیدند. سپس، در قالب ساختاری شبکه ای، به مقایسات زوجی عناصر مختلف پرداخته شد. جهت ارزیابی روابط موجود بین شاخص ها نیز از تکنیک دیماتل بهره گرفته شده است. در نهایت، بر اساس نتایج حاصل از سوپرماتریس تحلیل شبکه ای، وزن های رسانه های تبلیغاتی تعیین گردیده و اولویت آن ها به ترتیب کاتالوگ و بروشور، بیلبورد، مجله و روزنامه، تلویزیون و رادیو، پیامک و پست الکترونیک، و وب سایت مشخص شد.

بر اساس طیف کلاسیک دانش تحلیل پوششی داده ها، رفتار مدل های آن با توجه به واحدهای کارا آن ها را برای واحدهای ناکارا به عنوان الگو معرفی می کند؛ حال آنکه هیچ توجهی به الگو گذاری و ارایه راهکارهای بهبود برای واحدهای کارا ندارد، به عبارت دیگر، واحدهای کارا در مدل های کلاسیک فاقد الگو است. این در شرایطی است که واحدهای کارا نیز نیاز به پیشرفت دارد و این مساله در رویکرد کلاسیک DEA کم تر مورد تاکید قرار گرفته است. در این مقاله، ابزاری برای تعیین الگو در چارچوبی که شبیه به تحلیل پوششی داده هاست، مورد توجه است، با این تفاوت که آرمان های مدیریتی نیز در آن لحاظ می شود. این ابزار، آرمان گذاری را برای واحدهای کارا نیز فراهم می کند و عملا واحدهایی را که به ظن تحلیل پوششی داده های کلاسیک به نقطه اوج خویش رسیده اند، در مسیر پیشرفت قرار می دهد. مدل ارایه شده، توان ارایه راهکار برای همه واحدهای مورد بررسی را دارد و می تواند برای همه واحدها، آرمان ها را در الگوها ادغام کرده و ارایه راهکار دهد. در پایان یک مثال عددی نیز از پیاده سازی مدل برای تبیین هرچه بیش تر آن فراهم آمده است. در این مثال آرمان های خبرگان در الگوها ادغام شده، راهکارهای بهبود با توجه به این الگوها ارایه می شود؛ علاوه بر این برای واحدهای کارا نیز الگو تعیین می گردد.

هدف اصلی این مقاله پیش بینی سهم بازار بانک های شهر بوشهر و احتمال ابقا و جابه جایی مشتریان آن ها با استفاده از زنجیره مارکوف و رتبه بندی آن ها با استفاده از روش SWARA می باشد. بدین منظور ابتدا 19 شعبه از بانک های خصوصی و دولتی در شهر بوشهر انتخاب گردید. سپس متوسط مشتریان در محدوده زمانی سال های 87 الی 90 و متوسط تغییرات طی دوره (تعداد مشتریانی که به طور متوسط اضافه و یا کم شده است)، با مراجعه به داده های بانک های مورد مطالعه تعیین شد. جهت پیش بینی سهم بازار با استفاده از زنجیره مارکوف، ابتدا شناسایی وضعیت انجام گردید. در مرحله بعد ماتریس انتقال بین بانک های شهر بوشهر تعیین و در مرحله بعد سهم آینده بازار هر کدام از بانک ها محاسبه گردید. هم چنین در فرایند روش SWARA با استفاده از نظرات 15 نفر از کارشناسان بانکی وزن و اهمیت بانک های مورد بررسی محاسبه شد. نتایج هر دو روش نشان داد که بانک های اقتصاد نوین، پارسیان، ملت، ملی و تجارت به ترتیب دارای رتبه های مشابه اول تا پنجم می باشند.

رهبری معنوی یک مدل عالی برای تحول سازمانی می باشد که برای ایجاد انگیزش درونی و کاهش مقاومت کارکنان در برابر تغییرات سازمانی طراحی شده است. این تحقیق بر آن است تا با ارایه مدلی از نظریه بازی ها نقش رهبری معنوی کارکنانی را که به دلایل مختلف در برابر تغییرات سازمانی از خود مقاومت نشان می دهند بررسی کند. در این مدل رهبری معنوی می تواند با ایجاد ایمان، امید، عشق به نوع دوستی، معناداری و عضویت، مقاومت کارکنان را در برابر تغییرکاهش دهد که این مستلزم صرف هزینه هایی برای رهبر و سازمان خواهد بود. در مقابل یک رهبر می تواند بدون در نظر گرفتن معنویت، اقدامی نسبت به مقاومت کارکنان انجام دهد که باز هم متحمل هزینه هایی خواهد شد. بازیکنان؛ یعنی رهبر و کارکنان مقاوم در تعامل با یکدیگر قرار دارند. مدیر به دنبال یافتن یک استراتژی از میان استراتژی های ممکن خود است که با حداقل پرداخت هزینه، میزان مقاومت کارکنان در برابر تغییر را حداقل و بهره وری سازمان را به حداکثر برساند. در این مدل مولفه های رهبری معنوی و مقاومت کارکنان، تابع هدف هر بازیکن و در نهایت استراتژی بهینه رهبری نسبت به استراتژی های طرفین بازی و پارامترهای مدل، به دست آورده شده است.

در محیط کسب و کار رقابتی امروز، فرآیند انتخاب موثر تامین کنندگان تبدیل به یک عامل حیاتی در موفقیت سازمان ها و کسب مزیت رقابتی شده است. در حقیقت، ماهیت فرآیند انتخاب تامین کنندگان یک مساله چند معیاره است که در محیطی با اطلاعات ناکافی به وقوع می پیوندد؛ بنابراین برای ارزیابی و انتخاب مناسب تامین کنندگان سازمان نیازمند به کارگیری روش هایی می باشیم که در چنین محیط هایی کارآمد باشد. یکی از مهم ترین این روش ها تئوری سیستم خاکستری می باشد. تئوری سیستم خاکستری مساله ارزیابی تحت شرایط عدم وجود اطلاعات کافی و کامل را حل نموده است. در این مطالعه تلاش شده است تا از یک رویکرد ترکیبی مبتنی بر فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس خاکستری برای ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان استفاده شود. بدین ترتیب ابتدا معیارهای انتخاب تامین کنندگان شناسایی و سپس به وسیله خبرگان، مناسب ترین آن ها غربال سازی شده است. نهایتا با استفاده از روش تاپسیس خاکستری، تامین کنندگان مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار گرفته اند. هم چنین برای اعتباربخشی مدل، آن را در یک مطالعه موردی به کار برده ایم. نتایج حاصل از حل مدل نشان می دهد که به کارگیری چنین روش هایی می تواند به مدیران سازمان ها در امر تصمیم گیری در شرایط عدم وجود اطلاعات کامل کمک نماید.

طبق هرم سلسله مراتب نیازهای مزلو نیاز به سلامتی، آب و غذا جزء نیازهای حیاتی معرفی شده، که جنبه فردی دارند؛ اما از آن جایی که انسان یک فرد اجتماعی است نیاز به امنیت جزء نیازهای اساسی انسان هاست که شایسته است در تمام برنامه ریزی های مدیریت بحران نیز مد نظر قرار گیرد. درنتیجه، در این مقاله ، بیمارستان ها به عنوان نهاد ارایه دهنده خدمات درمانی، انبارهای مواد غذایی در جهت تامین نیازهای حیاتی و مراکز پلیس جهت تامین امنیت منطقه بحران زده در نظر گرفته شده است، در حالی که انبارهای پشتیبان جهت بالابردن قابلیت اطمینان در مدیریت بحران در مدل لحاظ شده است. مساله مذکور به صورت غیرخطی و دو هدفه مدل شده که ابتدا از خطی سازی و سپس از روش محدودیت اپسیلون اصلاح شده برای حل آن استفاده شده است. هم چنین، مطالعه موردی در خصوص بحران زلزله در منطقه یک تهران با استفاده از روش آزادسازی لاگرانژ بررسی شده است که نتایج نشان می دهد در صورت مکان یابی بهینه تسهیلات مذکور و در نظر گرفتن تعداد نقاط انتقال مناسب می توان به تصمیم گیرندگان امر مدیریت بحران در این منطقه، جهت افزایش خدمت رسانی در هنگام بحران کمک شایانی کرد.