تحقیق در عملیات در کاربردهای آن
سال:1391 | دوره:9 | شماره:4 (پیاپی 35) |تعداد مقالات:9

مساله مسیریابی وسایل نقلیه یکی از مسایل بسیار مهم و لجستیک در شاخه بهینه سازی ترکیبیاتی است که تاکنون الگوریتم های زیادی برای حل آن پیشنهاد شده است. در این مقاله الگوریتمی ابتکاری که تلفیقی از کلونی مورچگان و عمل جهش می باشد برای حل مساله مسیریابی وسایل نقلیه ارایه شده است.

برنامه ریزی درجه دوم رده خاصی از مسایل برنامه ریزی غیرخطی است که در آن تابع هدف از نوع درجه دوم و قیود خطی می باشند. مدل های متداول برنامه ریزی درجه دوم نیازمند پارامترهایی معین با مقادیری ثابت هستند. این مدل به طور گسترده برای حل مسایل دنیای واقعی به کار برده می شوند. از طرف دیگر دسته گسترده ای از مسایل که در زندگی روزمره با آنها سروکار داریم و بر اساس حل مدل ریاضی ساخته شده از آن تصمیم گیری می کنیم، مفاهیمی نادقیق و یا مجموعه هایی با کران های تقریبی می باشند. بنابراین مقادیر پارامترهایی که در این مدل ها استفاده می شوند بر اساس پیش بینی شرایط آینده تخمین زده می شوند، و همواره دارای ابهام و عدم قطعیت می باشند. در نتیجه مدل سازی این مسایل به صورت مساله برنامه ریزی درجه دوم با داده های فازی یکی از موضوعات مورد توجه محققین در حوزه تحقیق در عملیات است. در این مقاله روشی برای حل مسایل برنامه ریزی درجه دوم فازی پیشنهاد می شود که در آن ضرایب هزینه، ضرایب محدودیت ها و بردار سمت راست اعداد فازی هستند. روش مورد نظر برای بهینه سازی تابع هدف با به کارگیری از مفاهیم فازی، مساله برنامه ریزی درجه دوم فازی را به مسایل درجه دوم متداولی تبدیل می کند که با استفاده از الگوریتم متداول همچون SQP قابل حل می باشند و به ترتیب کران های بالا و پایین تابع هدف فازی را در هر سطح a، aÎ[0, 1]، نتیجه می دهد. علاوه بر این روش پیشنهاد شده برای حل مسایل کلی تری توسعه داده می شود که در آن علاوه بر ضرایب هزینه، ضرایب محدودیت ها و بردار سمت راست، ضرایب درجه دوم نیز اعداد فازی می باشند. در نهایت برای تشریح فرآیند حل و نشان دادن کارایی روش پیشنهاد شده یک مساله بهینه سازی فازی ارایه می گردد. نتایج به دست آمده گزارش می شود.

این مقاله به ارزیابی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری مشترک که هم اکنون در کشور فعال هستند، می پردازد. ارزیابی با استفاده از معیارهای سنتی و روش تحلیل پوششی داده ها(DEA)  انجام گرفته است. روش DEA با در نظر گرفتن ورودی ها و خروجی های بیشتر نسبت به روش های سنتی معیار مناسب تری برای ارزیابی عملکرد این صندوق ها می باشد. ورودی ها شامل انواع شاخص های ریسک همچون انحراف استاندارد، بتای بازار و جذر نیم - واریانس و نیز هزینه های صدور و ابطال واحدهای سرمایه گذاری می باشند. خروجی ها نیز شامل نرخ بازده مورد انتظار و نسبت دوره برتر می باشند. نتایج بیانگر آن است که رتبه بندی بر اساس شاخص های مختلف سنتی تقریبا یکسان است و چنانچه با همان اطلاعات از روش DEA جهت ارزیابی استفاده شود نتیجه دقیقا همان خواهد بود. بر اساس نتایج حاصل از روش DEA از تعداد 29 صندوق مورد بررسی 8 صندوق از کارایی کامل برخوردار هستند. ناکارایی سایر واحد در ورودی ها به ترتیب ناشی از عواملی همچون درصد هزینه صدور واحدهای سرمایه گذاری، شاخص نیم - واریانس، انحراف استاندارد و بتای بازار می باشد. این ناکارایی در خروجی ها ابتدا ناشی از پایین بودن نسبت دوره برتر و سپس نرخ بازده می باشد. برای رسیدن به کارایی، این صندوق ها باید درصدد کاهش ورودی ها به ویژه درصد هزینه های صدور واحدهای سرمایه گذاری باشند.

مدیریت اقتصادی واحدهای کشاورزی عامل بسیار مهمی در افزایش تولید و عملکرد و همچنین کاهش در هزینه ها و نهاده های کشاورزی می باشد. به همین منظور کارایی محصولات زراعی شهرستان جهرم مورد ارزیابی قرار گرفت. و سپس کارایی بازه ای و فنی و همچنین کمبودهای نهاده ای در پنج محصول این شهرستان محاسبه گردید. این پژوهش بر مبنای تحلیل پوششی داده ها بوده و آمار و اطلاعات آن از طریق تکمیل 120 پرسشنامه از کشاورزان سه بخش مرکزی، خفر و کردیان و از طریق کارشناسان جهاد کشاورزی و سازمان آب منطقه ای شهرستان به دست آمد. نتایج نشان داد که متوسط کارایی بازه ای در بازه (0.858، 0.230) قرار دارد. مقدار متوسط کارایی فنی نیز 0.966 می باشد و 75 درصد از داده ها دارای کارایی برابر با یک هستند. بیشترین مقدار کارایی 100 درصد و کمترین مقدار کارایی 0.88 می باشد، مقدار مازاد برای نهاده مورد نظر یعنی آب در حالت بازده ثابت نسبت به مقیاس، در جو و گندم به ترتیب برابر 373.915 و 610.46 مترمکعب به ازای هر هکتار بود.

سرمایه گذاران در تصمیمات خود جهت انتخاب پرتفولیوی مناسب به طور هم زمان چندین هدف را مدنظر قرار می دهند. این اهداف ممکن است در مواقعی با هم در تعارض باشند. عموما مدیران پرتفولیو، بهترین ترکیب سهامی را انتخاب می کنند که حدالامکان تمام اهداف سرمایه گذاران را برآورده سازد. بدین جهت در این مقاله سعی شده است تا ضمن بررسی تحقیقات قبلی و مقایسه مدل های بهینه سازی پرتفولیو، به کمک برنامه ریزی آرمانی مدلی ارایه شود که با در نظر گرفتن اهدافی همچون؛ حداکثرسازی بازده، حداقل سازی ریسک، حداکثرسازی چولگی بازده پرتفولیو و حداقل سازی کشیدگی ریسک پرتفولیو، بتواند بهترین ترکیب سهام را انتخاب کند. بدین منظور 10 شرکت اول از فهرست 50 شرکت فعال تر در بورس اواراق بهادار تهران در سه ماهه سوم سال 1390 انتخاب گردیده است. اطلاعات مورد نیاز هر سهم با استفاده از نرم افزار تدبیر جمع آوری و با نرم افزار SPSS محاسبه و سپس با جایگذاری داده ها در مدل عمومی، مدل با نرم افزار LINGO حل شده است و در آخر درصد سرمایه گذاری در هر سهم مشخص گردیده است.

در این مقاله یک مدل برای طراحی پیکربندی در سیستم های تولید سلولی پویا با مسیرهای پردازش جایگزین ارایه شده است. یکی از نکات قابل توجه در این مدل قابلیت تقسیم یک نوع قطعه بر روی انواع ماشین هایی که توان انجام آن را دارند می باشد. همچنین در مدل ارایه شده زمان بیکاری ماشین و سلول در نظر گرفته شده است. بدین معنی که برای تخصیص یافتن قطعات و ماشین آلات به ماشین ها و سلول ها علاوه بر در نظر گرفتن هزینه های مربوط به جا به جایی قطعات و هزینه های مربوط به عملیات، هزینه های مربوط به بیکاری سلول ها و ماشین آلات نیز در نظر گرفته شده است. با در نظر گرفتن هزینه های بیکاری سلولی و ماشین های داخل سلول توامان به دنبال کاهش هزینه و افزایش بهره وری هستیم. در پایان، مساله در قالب مدل ریاضی مدل سازی شده و ضمن ارایه مثال به بررسی صحت مدل ارایه شده پرداخته شده است و توسط نرم افزار Lingo 9 حل شده است. همچنین مقایسه ای بین مدل ارایه شده و حالتی که پخش قطعات، بیکاری سلول و بیکاری ماشین نداریم شده است.

حمل و نقل در سیستم های اقتصادی، تولیدی و خدماتی از جایگاه مهمی برخوردار است و بخش قابل توجهی از تولید ناخالص ملی (GNP) هر کشوری را به خود اختصاص می دهد. به همین جهت محققان نسبت به بهبود مسیرها و حذف سفرهای غیرضروری و یا ایجاد مسیرهای کوتاه جایگزین، اقدام نموده اند. از طرف دیگر توزیع فیزیکی محصولات یکی از کلیدی ترین فعالیت های شرکت های تولیدی می باشد، زیرا به طور متوسط بیش از 20% قیمت تمام شده محصولات، صرف توزیع فیزیکی آنها می شود. بهبود سیستم توزیع فیزیکی، علاوه بر کاهش هزینه، موجب ارتقاء بهره وری نیز خواهد شد. مساله مسیریابی وسایل نقلیه (VRP) درصدد بهینه کردن سیستم توزیع محصولات بوده به گونه ای که هزینه های توزیع و سایر اهداف مورد نظر سازمان بهینه گردد. در این مقاله مساله چندهدفه مسیریابی وسایل نقلیه با در نظر گرفتن تقاضای فازی مشتریان و محدودیت های پنجره زمانی بمنظور کمینه کردن هزینه و سوخت مصرفی حمل و نقل مورد بررسی قرار می گیرد. به منظور حل راحت و سریع مدل ارایه شده هزینه ای بر مقدار تجاوز از پنجره زمانی برای هر وسیله نقلیه در تابع هدف اول در نظر گرفته شده است. به دلیل پیچیدگی مساله مسیریابی وسایل حمل و نقل از الگوریتم فرا ابتکاری چندهدفه رقابت استعماری جهت یافتن جواب های پارتو استفاده شده است و عملکرد آن در مقایسه با الگوریتم های شناخته شده NSGA-II وPAES  نیز ثابت شده است.

یکی از مسایلی که نیروی راهنمایی و رانندگی پلیس همواره با آن روبروست، زمانبندی بهینه پرسنل و تجهیزات موجود در جهت حفاظت از امنیت جاده ها در پاسگاه های اصلی و سیار است. این مقاله با در نظر گرفتن اهداف هزینه نیروی انسانی، نصب و نگهداری دوربین ها و سوخت، به ارایه یک مدل برنامه ریزی چند هدفه پرداخته و سپس با استفاده از اطلاعات و داده های پلیس راهنمایی رانندگی استان گیلان، به حل مدل خواهد پرداخت. نتایج حل مدل، تغییرات در شیفت های کاری فعلی را از شیفت کاری ثابت به سیستم 6 شیفتی گردشی پیشنهاد می نماید.