پژوهش اجتماعی
سال:1389 | دوره:3 | شماره:9 |تعداد مقالات:10

موضوع اصلی این تحقیق سرمایه اجتماعی است. مفهوم سرمایه اجتماعی به پیوندها، ارتباطات میان اعضای یک شبکه به عنوان منبع با ارزش اشاره دارد که با خلق هنجارها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف اعضا می شود. به طور خلاصه می توان گفت که سرمایه اجتماعی دارای دو جزء: پیوند و اعتماد است که این دو جزء بیانگر جنبه های کمی و کیفی در سرمایه اجتماعی هستند. هدف اصلی تحقیق مقایسه سرمایه اجتماعی و ابعاد آن در میان گروه های مورد مطالعه می باشد. روش تحقیق از نوع پیمایشی و جامعه آماری شامل کلیه اعضای خانواده های شاهد و ایثارگر و عادی ساکن در نقاط مرکز شهرستان در استان گلستان می گردد. نمونه آماری شامل 388 نفر می باشد که با استفاده از شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای در دو گروه شاهد و ایثارگر و گروه عادی (194 نفر از هر گروه) انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته اند. متغیرهای سن، جنس، تاهل، تحصیلات، شغل، پایگاه اجتماعی - اقتصادی، مصرف رسانه ای، نوع مذهب و قومیت به عنوان متغیرهای مستقل و شاخص های اعتماد، مشارکت، روابط و پیوندهای رسمی و غیر رسمی، تعامل اجتماعی فردی و گروهی به عنوان متغیر وابسته (سرمایه اجتماعی) مورد توجه و سنجش قرار گرفته اند. یافته های تحقیق نشان می دهد که، بین سرمایه اجتماعی خانواده های شاهد و ایثارگر استان با خانواده های عادی تفاوت معناداری وجود دارد به طوری که سطح سرمایه اجتماعی خانواده های شاهد و ایثارگر بالاتر از خانواده های عادی می باشد. مقایسه ابعاد سرمایه اجتماعی نشان می دهد که عضویت گروهی، مشارکت گروهی، اعتماد عمومی، اعتماد نهادی، تعامل اجتماعی و کنش های یاریگرانه در گروه شاهد و ایثارگر بالاتر از گروه عادی است. همچنین نتایج تحلیلی نشان می دهد که بین سن پاسخگویان گروه شاهد و ایثارگر با سرمایه اجتماعی همبستگی بالایی دیده می شود، اما این همبستگی در میان گروه عادی دیده نمی شود. بین جنس و وضعیت تاهل پاسخگویان گروه شاهد و ایثارگر با سرمایه اجتماعی تفاوت قابل ملاحظه ای وجود دارد. اما بین جنسیت و وضعیت تاهل با سرمایه اجتماعی در گروه عادی تفاوت چندانی دیده نمی شود. بین سطح تحصیلات پاسخگویان گروه شاهد و ایثارگر با سرمایه اجتماعی رابطه معکوس دیده می شود به طوری که هر چه سطح تحصیلات بالا می رود سرمایه اجتماعی کاهش می یابد اما بین سواد و سرمایه اجتماعی در گروه عادی ارتباط معناداری دیده نمی شود. همچنین متغیرهای مصرف رسانه ای، نوع مذهب، نوع قومیت، پایگاه اقتصادی - اجتماعی و وضعیت شغلی هیچ گونه تفاوتی در میزان سرمایه اجتماعی گروه های مورد مطالعه ایجاد ننمود.

میزان حضور زنان در پارلمان به عنوان اصلی ترین نماد مشارکت سیاسی زنان رفته رفته به یکی از شاخص های توسعه اجتماعی و سیاسی در کشورهای جهان مبدل شده است؛ حال باید دید که در این شرایط آیا میزان حضور و نقش زنان در مجالس جهان در دهه اخیر، افزایش یافته است؟هدف در این تحقیق شناخت روند افزایش حضور زنان و میزان رشد آن و همچنین میزان نقش زنان در مجالس کشورهای جهان و ارایه ارزیابی در مورد آن است. نتیجه این ارزیابی می تواند نمایی از میزان مشارکت زنان در حیات سیاسی جهان ارایه کند. از این رو ابتدا میزان حضور زنان در مجالس جهان و روند رشد آن در یک دوره 12 ساله بر اساس تقسیم بندی جغرافیایی مورد بررسی قرار گرفت؛ آن گاه میزان حضور زنان در مجالس جهان بر اساس قدمت دموکراسی و توسعه یافتگی بررسی گردید. همچنین نقش زنان در مجالس جهان عنوان دیگری است که مورد توجه و بررسی قرار گرفته است.پژوهش حاضر از نوع پژوهش های اسنادی است و تحلیل اسناد به صورت کمی مدنظر قرار دارد. از این رو منبع داده ها (اطلاعات موجود در سایت IPU و سایت های مجالس مختلف) به صورت اعداد مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند.در نتیجه ملاحظه شد که تعداد زنان نمـاینده و همچنین نسبت حضور آنان در 12 سال اخیر همواره رو به افزایش بوده است. همچنین رقابت سنگینی میان مجموعه های جغرافیایی در مورد افزایش میزان زنان در مجالس جریان دارد. در مجموع کشورهای توسعه یافته تر و همچنین برخوردار از قدمت در دموکراسی موقعیت برتری در این زمینه کسب کرده اند.

هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل محتوای برنامه های شبکه ماهواره ای ام. بی. سی. فارسی به منظور دستیابی به فرهنگ و تکنیک های ارتباطی بکار گرفته شده در انتقال پیام ها می باشد. فرض محقق در این پژوهش بر این پایه استوار است که تاسیس شبکه ام. بی. سی. یک نگاه مرکز ـ پیرامونی است و ایران در مدار ارتباط جهانی باید به این مدل ارتباطی توجه بیشتری داشته باشد و برای این نسخه رسانه ای راهکار مناسبی ارایه دهد.در این رابطه 50 فیلم شبکه ماهواره ای ام. بی. سی. فارسی به صورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. سپس با تعیین مقوله های تحقیق به تحلیل محتوای رابطه تکنیک های ارتباطی با پایه های هویت فرهنگی ایرانیان، اشاعه فرهنگ خشونت، فرهنگ اسراف، جوان سازی، یکپارچگی فرهنگی و ارتباط بین نسلی پرداخته شد. پس از بررسی فیلم ها به عنوان نمونه های آماری با محورهای فوق، به اثبات و یا رد فرضیه ها پرداخته شده است.یافته های تحقیق حاکی از آن بود که تکنیک های بکار رفته در برنامه های شبکه ام. بی. سی. فارسی فرهنگ ویژه ای را در مخاطبان القا می کند و بین شیوه های ارتباطی با فرهنگ خشونت، فرهنگ اسراف، جوان سازی، یکپارچگی فرهنگی و ارتباط بین نسلی رابطه معناداری وجود دارد.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین مدیریت دانش و سلامت سازمانی با کارآفرینی کارکنان در سازمان تامین اجتماعی تهران است. این پژوهش از نوع کاربردی، توصیفی - همبستگی است و جامعه آماری مورد بررسی این تحقیق شامل 1200 نفر از کارکنان ستادی اداره کل سازمان تامین اجتماعی تهران بود که با روش نمونه گیری تصادفی ساده، تعداد 320 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل یک پرسشنامه استاندارد شده بود که برگرفته از مولفه های مدیریت دانش، سلامت سازمانی و کارآفرینی سازمانی می باشد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره، تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون پیگردیLSD  نشان داد که:1- بین متغیر مدیریت دانش و کارآفرینی کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد. 2- بین سلامت سازمانی و کارآفرینی کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد. 3- متغیرهای مدیریت دانش و سلامت سازمانی به صورت مشترک، حدود 58 درصد از تغییرات متغیر میزان کارآفرینی کارکنان را تبین نموده اند. 4- بین میزان کارآفرینی کارکنان بر اساس سطح تحصیلات و سنوات خدمت تفاوت معنی داری وجود دارد.

تحقیق حاضر در پی توصیف و تبیین بررسی رابطه بین سبک زندگی و هویت اجتماعی از یک نمونه 250 نفره از بین جوانان 15-29 ساله شهر بابل می باشد. این تحقیق با استفاده از روش پیمایشی انجام گرفته است و داده های مورد نظر نیز از طریق پرسشنامه جمع آوری و استخراج و تحلیل شده است. مطالعه حاضر در قالب چهارچوب نظری بر گرفته از نظریات جامعه شناسان، روانشناسان و مردم شناسان در زمینه هویت می باشد و نظریات زیمل، بوردیو، گیدنز، ماکس وبر، تورستن وبلن و مارکس در زمینه سبک زندگی می باشد. لازم به ذکر است سبک زندگی به عنوان متغیر مستقل شامل مصرف محصولات فرهنگی، فعالیت فراغتی، مدیریت بدن، الگوی تغذیه و الگوی خرید می باشد. هویت اجتماعی به عنوان متغیر وابسته شامل هویت مذهبی، ملی، گروهی، خانوادگی و فردی می باشد که در کنار ویژگی های فردی مانند: سن، جنسیت و میزان تحصیلات پاسخگو مورد بررسی قرار می گیرد. در جامعه شناسی، برداشت صریح و روشنی از مفهوم هویت وجود ندارد. از جمله محورهای شایان توجه در جامعه شناسی دهه های پایانی قرن بیستم، تلاش برای مناسبات نوین اجتماعی جوامع بود که یکی از محورهای مهم آن ناظر به تحلیل چگونگی تغییر شالوده اجتماعی هویت در جوامع جدید است. بر خلاف جامعه سنتی و پیشامدرن که در آن مبنای هویت اجتماعی بیشتر ویژگی های انتسابی است، در جامعه مدرن «موفقیت در نظام تولید» که تبلور آن در مفهوم طبقه است و جدیدتر از آن، نوع و سبک «رفتار و کنش های مصرفی» یا «سبک زندگی» است که هویت های فردی و اجتماعی را شکل می دهد. به این ترتیب، اگر هویت اجتماعی را مجموعه ای از «ارزش ها، باورها، نگرش ها» و الگوهای متفاوت رفتارهای گروه های اجتماعی در نظر بگیریم، این مجموعه، جملگی تابعی از نوع کنش های مصرفی تلقی می شود. این گونه است که شکل های جدیدی از «هویت اجتماعی» پدیدار می شوند که بر مبنای مصرف کالاها فرموله می شوند. در این معنا، سبک زندگی راهی برای تعریف ارزش ها، نگرش ها و رفتار (هویت) افراد است.

تئوری ساخت یابی گیدنز از مهم ترین تئوری های تلفیقی در جامعه شناسی است. گیدنز در این تئوری با تلفیق دو سطح خرد و کلان در تئوری پردازی تلاش کرده تا بینش تئوریک جامع تری را برای توصیف و تحلیل ساختارهای اجتماعی و نیز کردارهای عاملان اجتماعی در دوران مدرن به دست دهد. در این مقاله ضمن تشریح ابعاد این تئوری تلفیقی و بررسی پیامدها و مقتضیات تئوریک و روش شناختی آن برای جامعه شناسی، مدلی شماتیک از این تئوری به دست می دهیم. در نهایت نیز، با کمک بینش تئوریک و روش شناختی حاصل از این تئوری می کوشیم گام های اولیه برای به کارگیری آن در پژوهش های اجتماعی را با مثال هایی عملی برداریم.

پژوهش حاضر، با عنوان «بررسی نقش حرفه ای و تربیتی کتابداران در روند مطالعاتی بهره گیران کتابخانه های عمومی استان لرستان» یک مطالعه کاربردی با روش پیمایشی تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از مدیران کتابخانه ها و اعضا کتابخانه ها از پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه ها به صورت تصادفی در بین اعضایی که از خصوصیات لازم برخوردار بودند توزیع گردید و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی انجام شده است.یافته های پژوهش حاکی از آن است که اغلب کتابخانه های عمومی موجود در استان لرستان بین سال های 68 تا 78 تاسیس شده و اکثریت آنها دارای مجموعه ای بین 10 تا 15 هزار جلد کتاب هستند. آمارهای به دست آمده نشان داده که وضعیت کتابخانه های فوق از جهت نیرو و امکانات و سایر موارد مرتبط در حد مناسبی است.در جهت تایید فرضیه پژوهش، موضوعات متعددی در قالب سوالات پژوهش بررسی شدند و نتایج نشان داده که روش مطالعاتی اعضا مبنی بر مطالعه دقیق و فهم بیشتر در جهت تقویت اطلاعات آموزشی است. کتاب بیشتر از سایر مواد اطلاعاتی مورد توجه قرار گرفته و کتابداران در تشویق، ایجاد انگیزه مطالعه، انتخاب زمینه موضوعی مورد علاقه و تهیه منابع، ایجاد فضای مناسب با استفاده از ابزارهای جدید و تخصص حرفه ای آنها نقش موثری را در جذب اعضا و ایجاد عادت به مطالعه در آنها ایفا می کنند.مهمترین موانع در عدم مطالعه اعضا، بی علاقگی و کمبود کتب مورد نیاز است. در نهایت آزمون های آماری به عمل آمده روشن ساخت که فرضیه مطرح شده مبنی بر «نقش کتابداران در توسعه مطالعه اعضا در سطحی بالاتر از متوسط» مورد تایید قرار گرفته و مقبولیت و پذیرش این نقش در نزد جامعه مورد مطالعه از اطمینان و تایید خوبی برخوردار است.

مقاله حاضر، با رویکرد مردم شناسی فرهنگی به تحولات «خانواده» و خویشاوندی در گذر زمان می پردازد. در این راستا، به بازخوانی اندیشه های مردم شناسایی چون «مورگان»، «تایلور»، «مالینوفسکی» و سایرین درخصوص خانواده و خویشاوندی پرداخته می شود تا بر اساس آن اندیشه ها، سنخ شناسی نسبتا جامعی از تحولات خانواده و خویشاوندی در گذر زمان ارایه شود.راهبرد روش شناختی این مقاله، استفاده از «پژوهش کیفی» و روش تحقیق آن «مطالعه اسنادی» می باشد. فرایند تحلیلی عبارت از «رمزگذاری مضمونی» است که در آن به ایجاد سنخ های متمایز خانواده و خویشاوندی برحسب دوره های زمانی پرداخته می شود. حاصل بازخوانی روشمند اندیشه های مردم شناسان فرهنگی در این خصوص، استخراج یک سنخ شناسی بر اساس دوره های تکامل اجتماعی – فرهنگی (توحش، بربریت و تمدن) است که در هر حوزه به دو مقوله عمومی (شامل: دوره تاریخی، نوع جامعه، الگوی اقامتگاهی و سازمان اجتماعی) و اختصاصی (شامل شکل خانواده، نوع ازدواج، ارتباطات خویشاوندی و اجتماعی و تقسیم کار بین زن و مرد) پرداخته می شود. حاصل ترکیب دوره های سه گانه و مقولات عمومی و اختصاصی، ماتریسی 24 خانه ای از مضامین خانواده و خویشاوندی در گذر زمان است.