مهندسی صنایع
سال:1391 | دوره:46 | شماره:1 |تعداد مقالات:18

"مدیریت درآمد" فرآیند پذیرش یا سفارش است که با به کارگیری تکنیک های مختلف قیمت گذاری و فروش ظرفیت، به کسب درآمد بیشتر می پردازد. تاکنون، این فرآیند در صنایع خدماتی به ویژه حمل و نقل مسافر، پیشرفت چشم گیری داشته است. در این مقاله به مدل سازی نحوه فروش بلیط قطار مسافربری غزال در مسیر تهران - مشهد به دو روش استاتیک چند کلاسه و روش هیوریستیک EMSR-b که از انواع مدل های مدیریت درآمد هستند، پرداخته شده است و در پایان، هر دو مدل سی هزار مرتبه شبیه سازی و نتایج به دست آمده با مقایسه با درآمد فعلی، بررسی شده است. با اعمال هر کدام از سیاست ها و بررسی آن در زمان اجرا با اعمال بازخوردهای لازم می توان در حدود هشت میلیارد تا 10 میلیارد ریال در سال افزایش درآمد کسب کرد؛ که با در نظرگیری هزینه انجام شده، بسیار به صرفه به نظر می رسد. با بسط و گسترش مطالعات و مطالعه بیشتر در مدل های شبکه ای مدیریت درآمد، می توان درآمد را در کل شبکه حرکت قطارهای غزال، افزایش چشم گیری داد.

امروزه تغییرات در محیط رقابتی سبب شده است سازمان ها کسب و کار خود را حول فعالیت هایی که در انجام آنها توانایی داشته و به عنوان فعالیت اصلی و عامل ایجاد مزیت رقابتی آنها محسوب می شوند، متمرکز کرده و سایر فعالیت ها را برون سپاری کنند. در این راستا چگونگی تصمیم گیری سازمان در این باره که چه فعالیت هایی در داخل شرکت لازم است انجام شود و چه فعالیت هایی باید برون سپاری شود و همچنین انتخاب تامین کننده مناسب، بسیار پراهمیت است. در این مقاله با ارائه یک مدل ترکیبی از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و برنامه ریزی خطی صفر-یک به این سوال پاسخ داده شده است. در مدل پیشنهادی هزینه پنهان وابستگی بین قطعات با استفاده از مفهوم تابع زیان در نظر گرفته شده است. برای ارزیابی تامین کنندگان از روش تابع زیان تاگوچی استفاده شد که نتایج ارزیابی در هر معیار به صورت زیان در نظر گرفته شده است. در پایان، مدل پیشنهادی در یک مطالعه موردی اجرا و نتایج آن بررسی و تحلیل شد.

ارزیابی و مدیریت ریسک خطوط لوله ارتباطی پتروشیمی، نقش مهمی در جلوگیری از بروز حوادث احتمالی و مقابله با شرایط اضطراری دارد. بدین منظور، شاخص مواجهه شیمیایی در 60 خط لوله ارتباطی موجود در منطقه، تعیین شد و خط لوله کلر به منظور ارزیابی ریسک، انتخاب شد. سپس، شاخص های صدمه شخص ثالث، عملکرد ناصحیح، خوردگی و طراحی مورد ارزیابی قرار گرفت. فاکتور اثر نشتی نیز با توجه به خطرات محصول، حجم نشتی، پراکنش و دریافت کننده های موجود در اطراف خط لوله، محاسبه گردید. در نهایت، ریسک نسبی خط لوله محاسبه و راهکارهای لازم به منظور مدیریت ریسک، ارایه شد. نتایج حاصله نشان داد که در خط لوله کلر، شاخص صدمه شخص ثالث، بالاترین ریسک و شاخص طراحی، پایین ترین ریسک را در بر دارد. افزون بر این، با اجرای پیشنهادات و راهکارهای ارایه شده ، امکان بهبود وضعیت در بخش های مختلف خط لوله تا 09/22% وجود دارد.

در این مقاله، شبکه توزیع برای زنجیره تامین چند سطحی مورد مطالعه قرار گرفته است. محصولات در کارخانجات تولید و از طریق انبارها و مراکز توزیع بر اساس تقاضاهای معین به مشتریان ارسال می شوند. در همین راستا مدلی طراحی شده است که هزینه های شبکه توزیع را در زنجیره تامین چندسطحی حداقل کند. یک برنامه ریزی عدد صحیح مختلط برای مدل فرموله شده است. با توجه به Np-Hard مدل پایه، مدل پیشنهادی ارائه شده این مقاله نیز در این طبقه جای می گیرد. بنابراین برای حل مدل از دو روش فراابتکاری کمک گرفته شده است. در روش اول از الگوریتم ژنتیک استفاده شده است تا جواب های مناسب کیفیت داشته و همچنین از نظر زمانی سرعت حل افزایش یابد. در ادامه با استفاده از الگوریتم ترکیبی پیشنهادی، دو الگوریتم ژنتیک و شبیه سازی تبرید با هم ترکیب شده است تا جواب های نزدیک تری به جواب بهینه حاصل شود. نتایج محاسباتی، حاکی از برتری الگوریتم ترکیبی برای مدل های با ابعاد متوسط و کوچک است، ولی برای مدل های با ابعاد بزرگ، استفاده از الگوریتم ژنتیک توصیه می شود.

در این مقاله، حل مساله مسیریابی وسایل نقلیه (VRP) در حالت چندهدفی، چندقرارگاهی و احتمالی، بررسی می شود. در دسترس بودن یال (متصل کننده دو گره تقاضا) به عنوان جنبه ای از VRP در مسایل دنیای واقعی، ملاحظه شده است. در دسترس بودن یال ها ممکن است قطعی نباشد و به دلایل مختلف، هر یال با احتمال معینی در دسترس باشد. با ملاحظه این جنبه، مدل ریاضی مساله و بهینه سازی آن، به گونه ای عمل می کند که ضمن کمینه سازی هزینه حمل و نقل، تحویل اقلام در مسیرهایی صورت گیرد که با احتمال بیشتری در دسترس باشند. به دلیل پیچیدگی محاسباتی این مساله، برای حل آن، از الگوریتم فرا ابتکاری آنیلینگ شبیه سازی شده (SA)  که با دو عملگر جستجوی همسایگی تلفیق شده است، استفاده می شود. برای نشان دادن کارآیی الگوریتم، تعدادی مساله در ابعاد مختلف، حل و نتایج محاسباتی با حل های به دست آمده از یک الگوریتم دقیق و با ملاحظه حدپایین، مقایسه می شوند.

در این مقاله، با توجه به اهمیت موضوع رهبری عقیده و استفاده از شبکه های اجتماعی برای بازاریابی در دنیای امروز، با مطالعه بیش از 90 مقاله، مروری جامع بر مطالعات انجام شده در این حوزه انجام گرفته است. مطالعات نشان می دهد، عناوین متفاوتی (نظیر رهبران عقیده، افراد پرنفوذ، خبرگان بازار و بازیگران کلیدی) برای اشاره به گروه تاثیرگذار در شبکه های اجتماعی استفاده شده است. با وجود اشتراک های بسیار این عناوین در مفهوم و عوامل شناسایی، تاکنون دسته بندی جامعی برای معرفی خصوصیات این افراد انجام نشده است. در این مقاله، با در نظر گرفتن همه خصوصیات ارائه شده برای رهبران عقیده، افراد پرنفوذ، خبرگان بازار و افراد کلیدی، سه دسته بندی کلی شامل ویژگی های ساختاری، رابطه ای و فردی برای خصوصیات مربوط به رهبران عقیده ارائه شده است. همچنین با توجه به اینکه در ادبیات موضوع، روش های بسیاری برای شناسایی و انتخاب رهبران عقیده در شبکه های اجتماعی معرفی شده است. در این مقاله، پارامترهای مناسب شامل ورودی، نحوه شناسایی و انتخاب و خروجی، برای ارزیابی دقیق و مقایسه این روش ها در قالب یک نمودار جامع و کامل استخراج شده است. جامعیت مطالعه و نوع دسته بندی و تحلیل این مطالعات گسترده، از دستاوردهای اصلی این مقاله است.

به طور کلی "تحلیل تکنیکی" به مجموعه ای از قوانین معاملاتی اطلاق می شود که با بررسی روند گذشته قیمت ها، سعی در پیش بینی روند آینده قیمت ها دارند. با توجه به گستردگی و تعدد روش های تحلیل تکنیکی و در نظر گرفتن این نکته کلیدی که تمام روش های تکنیکی در تمامی بازارها و در کلیه شرایط، نمی توانند کارآیی مطلوبی داشته باشند و طراحان هر روش، موقعیت بازار مورد بررسی خود را برای طراحی تکنیک پیشنهادی خود در نظر گرفته اند؛ در این مقاله سعی شده است به بررسی سودآوری قواعد تحلیل تکنیکی متداول و شناخت پارامترهای مطلوب این قواعد در بازار بورس تهران، پرداخته شود. در این مطالعه با بررسی 46 قاعده معاملاتی، شامل انواع میانگین های متحرک بلند مدت و کوتاه مدت، حدود حمایت و مقاومت، باندهای بولینگر، نوسانگر های استوکاستیک، شاخص قدرت نسبی و میانگین متحرک همگرایی / واگرایی بر روی 22 شرکت پر معامله بورس تهران، مشاهده شده است که در میان آن ها شاخص میانگین های متحرک، از قابلیت پیش بینی مطلوب تری در بازار بورس تهران برخوردار است. همچنین، با توجه به پر نوسان بودن قیمت ها، قواعد معاملاتی کوتاه مدت، سود بیشتری را در مقایسه با قوانین بلند مدت تر، ایجاد کرده اند. برای انجام تست های آماری، با توجه به نرمال نبودن سری بازده ها، از تکنیک استفاده شده است. در نهایت، باید توجه کرد که این نتایج، به معنی رد کلی روش های دیگر مورد بررسی نیست و این مطالعه، صرفا حالت کلی قوانین را در نظر گرفته است.

در این مقاله به بیان یک الگوریتم جدید در اولویت دهی صفوف انسانی پرداخته شده است. این شیوه اولویت دهی در صفوفی قابل استفاده است که حجم تقاضا در آنها متفاوت باشد. در این الگوریتم زمان انتظار هر مشتری متناسب با حجم مورد تقاضا است. یک مثال بارز چنین صفی، صف نانوایی است. در روش پیشنهادی در این مقاله، زمان ورود مشتری ذخیره سازی شده و هنگام فراخوانی یک مشتری برای سرویس دهی، امتیاز همه مشتریان (طبق رابطه تعریف شده) محاسبه شده و مشتری با بیشترین امتیاز فراخوانی می شود. با اجرای این الگوریتم زمان انتظار به طور قابل ملاحظه ای بهبود می یابد. با ارایه یک مدل ریاضی برای شبیه سازی الگوریتم مذکور اثبات شده است که زمان انتظار از نظر تئوری تا حداکثر 25 درصد قابل بهبود است. همچنین در اجرای عملی برای یک صف نمونه، زمان انتظار حدود 20 درصد بهبود یافته است. نکته قابل توجه دیگر پیش بینی زمان انتظار به صورت کاملا شهودی با توجه به تعداد افراد حاضر در صف است. از دیگر مزایای این روش می توان به تنظیم خودکار ازدحام، عادلانه تر بودن صف و افزایش رضایتمندی مشتریان اشاره کرد. این روش در یک دستگاه نوبت دهی برای استفاده در نانوایی پیاده سازی شده و نتایج آن ارایه شده است. این نتایج تاییدی بر اثرات مثبت برشمرده شده است. نتیجه نظرسنجی نیز حاکی از افزایش رضایتمندی مشتریان است.

در این مقاله، سیستمی مکانیزه جهت خودارزیابی طراحی شده و مدل خودارزیابی به کار گرفته شده در این سیستم بر پایه رویکرد فرآیندگرای استاندارد ایزو 9004:2000 ایجاد شده است. طراحی این سیستم مکانیزه با بهره گیری از رویکرد سیستم های خبره است؛ به این مفهوم که در تهیه سوالات ارزیابی و امتیازدهی، از دانش کارشناسان حوزه که همان سرممیزین و ارزیابان سیستم مدیریت کیفیت هستند، استفاده شده و این دانش در پایگاه دانش ایجاد شده در محیط نرم افزار Access ذخیره شده است. و از نرم افزار Visual Basic  جهت ایجاد رابط کاربر و استنتاج، استفاده شده است. همچنین، مراحل ایجاد این سیستم منطبق با مراحل ایجاد سیستم های خبره است. سازمان ها یا کاربران مختلف با وصل شدن به این سیستم می توانند خود را بر اساس استاندارد ISO 9004:2000 ارزیابی کرده، سطح بلوغ سیستم مدیریت کیفیت خود را تعیین کرده و نقاط بهبود عملکرد را شناسایی کنند.

مدل کنترل موجودی تولید اقتصادی (EPQ)‎ در محیط فازی، تا کنون از سوی محققان بسیاری مورد مطالعه قرار گرفته است. یکی از فرضیه های اصلی در همه پژوهش های انجام شده، مجاز نبودن کمبود موجودی بوده است. در این مقاله یک مدل جدید کنترل موجودی تولید اقتصادی چندکالایی با تقاضای فازی تصادفی در شرایط مجاز بودن کمبود موجودی و محدودیت فضای انبار مورد مطالعه قرار گرفته است. در مدل مقدار تقاضا به صورت یک عدد فازی ذوزنقه ای تصادفی و کمبود موجودی از نوع سفارش معوقه در نظر گرفته شده است. برای حل مدل از روش آزادسازی لاگرانژ و برای فازی زدایی جواب ها از روش مرکز ثقل استفاده شده و در نهایت برای اعتبارسنجی آن یک مثال عددی بزرگ (100 محصولی) ارائه شده است.

با توجه به نقش و اهمیت بهره وری در بهبود اقتصادی سازمان ها و به دنبال آن، رشد و بهبود اقتصاد که در نهایت باعث شکوفایی اقتصادی کشور می شود؛ در این مقاله، چگونگی ارزیابی روش های ارتقا بهره وری با در نظر گرفتن مشکلات و مسایل متعدد سازمان، بررسی شده است. این موضوع، یک مساله تصمیم گیری با معیارهای چندگانه است که می توان آن را با به کارگیری یکی از تکنیک های این مبحث، حل نمود. با توجه به مزیت فرآیند تحلیل سلسله مراتبی ، در این مقاله از روش مذکور به منظور ارزیابی و رتبه بندی استفاده شده است. برای درنظر گرفتن نظرات غیرقطعی تصمیم گیرندگان، روش AHP فازی به عنوان ابزار ارزیابی به کار گرفته شده است. به منظور دوری از محاسبات فرآیندهای رتبه بندی فازی در روش AHP فازی متداول، از روش اولویت بندی فازی جدید ارایه شده توسط لینگ و همکاران، استفاده شده است که این روش می تواند اولویت بندی های قطعی را از ماتریس مقایسات زوجی فازی سازگار یا ناسازگار، استنتاج کند. نتایج به دست آمده از مطالعه موردی انجام شده، نشان می دهد که روش مذکور، یک ابزار ساده و کارآ به منظور درنظر گرفتن عدم قطعیت مطرح در مسایل  MCDMبوده و می تواند به مدیران سازمان ها در ارزیابی روش های مختلف ارتقا بهره وری، کمک کند.

این تحقیق با استفاده از تکنیک های تحقیق در عملیات، به ارائه یک مدل ریاضی برای تخصیص بهینه منابع نفت و گاز طبیعی کشور به بخش های مختلف شامل خانگی- تجاری، حمل و نقل، صنایع، کشاورزی، صادرات، تزریق به مخازن نفتی و نیروگاه ها به عنوان تولید کننده انرژی ثانویه پرداخته است. تخصیص بهینه منابع انرژی به مصرف کنندگان نهایی طی سال های 1390 تا 1400، با استفاده از یک مدل برنامه ریزی خطی و با هدف کاهش گازهای گلخانه ای انجام شده است. از داده های مربوط به سال های 1346 تا 1387 برای پیش بینی تقاضای انرژی بخش های مختلف مصرف و بررسی اعتبار مدل استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق، برای برنامه ریزی مناسب درباره تخصیص بهینه منابع انرژی کشور، راهکارهای علمی مناسبی را در اختیار تصمیم گیران قرار می دهد.

هدف از ارایه این مقاله، ارزیابی تامین کنندگان با به کارگیری یک مدل چند هدفه انتخاب تامین کننده و تحلیل پوششی داده های چندمعیاره است. در این راستا ابتدا با ارایه یک الگوریتم کلی، مجموعه ای پیوسته از جواب های موثر مساله چند هدفه مذکور، به دست می آید. چون هر عضو از چنین مجموعه ای به عنوان ترکیبی از نهاده های ورودی، نظیر مواد اولیه، به شرکت خریدار محسوب می شود، در قدم بعدی سطح خروجی های شرکت خریدار به ازای ترکیبات مشخصی از این نهاده های ورودی ارزیابی می گردد. سپس با استفاده از مدل DEA چندمعیاره، کارآیی شرکت خریدار به ازای این ترکیبات مشخص از ورودی ها و خروجی ها محاسبه می شود. در این صورت، تعداد تامین کنندگان و نحوه تخصیص تقاضا به هر یک از آن ها بر مبنای ترکیبی از ورودی ها و خروجی هایی که کارآیی DEA شرکت خریدار را ماکزیمم می نماید، تعیین می شود.

سیستم تولید سلولی، یکی از مهم ترین کاربردهای تکنولوژی گروهی است. مساله تشکیل سلول و برنامه ریزی تولید، دو گام مهم در پیاده سازی این سیستم هستند. در این مقاله یک مدل جدید برای مساله یکپارچه تشکیل سلول پویا و برنامه ریزی تولید با هدف حداقل سازی هزینه های کلی شامل هزینه های ماشین، حمل و نقل بین سلولی و درون سلولی، استقرار مجدد، مصرف ابزار، نگهداری موجودی و کمبود و برون سپاری قطعات با شرط در دسترس بودن ابزار، ارائه می شود. با توجه به NP-Hard بودن مدل پیشنهادی، یک الگوریتم بهینه سازی انبوه ذرات توسعه یافته برای حل مساله طراحی می شود. در الگوریتم پیشنهادی، با استفاده از اطلاعات بهینه محلی و مقداردهی دوباره، بدترین ذرات پراکندگی جواب ها افزایش یافته و از همگرایی زودرس جلوگیری می شود. مقایسه نتایج الگوریتم پیشنهادی با نتایج حاصل از نرم افزار LINGO 8.0 در مسائل کوچک و با الگوریتم بهینه سازی انبوه ذرات استاندارد در مسائل با ابعاد مختلف، کارآمدی آن را نشان می دهد.

هدف این تحقیق، ارایه روشی برای تعیین اندازه بافرهای تغذیه در برنامه ریزی پروژه به روش زنجیره بحرانی در محیط پر ریسک است. مشخصات پروژه و ریسک محیط در فرمول بندی روش به نحوی لحاظ شده است که در محیط های کم ریسک، اندازه بافر کوچک تر و در محیط های پرریسک، اندازه بافر، بزرگ تر محاسبه شود و همواره ارتباط بین میزان مصرف بافر تغذیه و مصرف بافر پروژه ناشی از کمبود بافر تغذیه، حفظ شود. این روش با روش های موجود در ادبیات مدیریت پروژه، مورد مقایسه قرار گرفته است. این مقایسه به وسیله استفاده از شبیه سازی روی مجموعه داده "کولیش هارتمن" که از پیچیدگی کافی (تنوع فعالیتها و ارتباطات و منابع در دسترس محدود) برخوردار است انجام شده است. نتایج، نشان می دهد که هدف فوق الذکر در مورد اندازه بافرها برآورده شده است. لذا همواره حفاظت کافی از زمان اتمام پروژه در مقابل تاخیر ها انجام شده و در عین حال، کار در جریان ساخت کم تری خواهیم داشت.

مدل های اعتبارسنجی با دریافت مجموعه ای از اطلاعات مشتری به عنوان ورودی، امتیازی را به عنوان خروجی به مشتری اختصاص می دهند که بانک ها از این امتیاز می توانند در راستای تخصیص اعتبار به مشتری بهره گیرند. اغلب مدل های ارائه شده در این زمینه، مشتریان را با عنوان دو گروه «خوش حساب» و «بد حساب» دسته بندی می کنند. از این رو، احتمال گرفتن تصمیمات ناعادلانه در حوزه واگذاری اعتبار به مشتریان افزایش می یابد. با توجه به اهمیت اعتماد در تجارت الکترونیک، هدف در این تحقیق آن است تا با بهره گیری از شبکه عصبی مصنوعی و با تلفیق این دو مفهوم (اعتماد و اعتبارسنجی)، امکان لحاظ کردن سطح اعتماد متقاضیان در فرآیند اعطای وام به آن ها، برای موسسات مالی فراهم شود. در این پژوهش برای نخستین بار، به کاربرد مفهوم اعتماد در مدل های اعتبار سنجی پرداخته شده است که می تواند راهگشای استفاده از روشی نوین در فرآیند واگذاری اعتبار آنلاین در سیستم بانکداری باشد و از طرف دیگر با تقسیم بندی مشتریان به گروه های بیشتر، امکان اعمال سیاست هایی متناسب با هر گروه برای بانک ها فراهم شود.

در این مقاله، ما متدولوژی برای تخصیص مقادیر ذخیره احتیاطی معرفی می نماییم. مساله مورد نظر، دارای دو هدف کمینه نمودن بهترین زمان دسترسی و هزینه موجودی است. با توجه به ماهیت NP-Hard مساله فوق، از الگوریتم شبیه سازی تبرید برای حل متدولوژی پیشنهادی در مسایل با ابعاد بزرگ استفاده شده است. جهت بررسی صحت عملکرد و کارآیی، متدولوژی از طریق حل مثال عددی به اثبات رسیده است. نتایج به دست آمده، دلالت بر درستی عملکرد متدولوژی پیشنهادی و همچنین توانایی الگوریتم های شبیه سازی تبرید ارایه شده در دستیابی به جواب های نزدیک به بهینه، دارد.

مدیریت زنجیره تامین، یکی از عوامل اصلی موفقیت سازمان ها است که یکی از مهم ترین دلایل ناکارآیی آن، پدیده اثر شلاقی است. بیشتر مطالعات انجام شده درباره اندازه گیری آن روی زنجیره های تک محصولی و دومرحله ای بوده است. در این مقاله سعی شده است تا به اندازه گیری آن در شبکه های دو و سه مرحله ای با بیش از یک محصول و با تقاضای همبسته و تعیین پارامترهای موثر بر آن و ارائه راهکارهایی برای کاهش آن، پرداخته شود. در این راستا از مدل سری های زمانی برای بررسی الگوی تقاضا در زنجیره های تامین با فرضیه های موردنظر و برای پیش بینی مصرف دوره پیش زمان از روش میانگین متحرک استفاده شده است. برای اثبات درستی مدل، عملکرد مدل با نتایج حاصل از واقعیت و شبیه سازی مقایسه شده که نشان دهنده نزدیکی عملکرد آنها به یکدیگر است. در نهایت اینکه نتایج حاصل از این مدلسازی، نشان دهنده کاهش اثر شلاقی در اثر کاهش پیش زمان و تعیین بهینه تعداد دوره های مورد استفاده در پیش بینی است.